Ο Λάζλο Τσεχ δεν έπαψε ποτέ να σκέφτεται το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο
Η επίσκεψη ενός εκ των κορυφαίων Ευρωπαίων κολυμβητών στην Αθήνα έγινε για διαφημιστικούς λόγους, αλλά το όραμα των πέμπτων Ολυμπιακών και η διεκδίκηση του χρυσού μεταλλίου δεν έχουν σβήσει.
Βγάζει τα παπούτσια, πρώτα, τις κάλτσες και τα αφήνει στα πλακάκια του κλειστού κολυμβητηρίου του Χαλανδρίου, ενός αθλητικού χώρου που το ανθρώπινο χέρι που τον άγγιξε τα τελευταία χρόνια τον έκανε πιο αξιοπρεπή από το παρελθόν. Ήταν κάποτε, άλλωστε, στα σύνορα του Χαλανδρίου με τα Βριλήσσια, ένα ανοιχτό κολυμβητήριο.
Βλέπεις ότι η επαφή είναι διαφορετική. Μπαίνει πρώτη φορά στο κολυμβητήριο, μετά την απροθυμία της διοίκησης του ΟΑΚΑ να του δώσει μία λωρίδα για να κάνει την πρωινή προπόνησή του. Ο Λάζλο Τσεχ ήρθε, άλλωστε, μέσω της Aquarapid, της εταιρείας που τον ντύνει, για λογαριασμό της Pool Sports, το βράδυ της Παρασκευής, 29 Νοεμβρίου.
Το περίφημο ξυρισμένο κεφάλι του, αυτήν τη φορά, δεν είναι στην εντέλεια τέτοιο. Μερικά γένια έχουν φυτρώσει στο πρόσωπό του. Είναι η απόδειξη ότι δεν υπάρχει ώρα για να φροντίσει τέτοια ζητήματα. Το 2012, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών του Λονδίνου, είχα βάλει σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης την περίφημη φωτογραφία με την ξυριστική μηχανή και τον ίδιο να κοιτάζει στον καθρέφτη. Αλληγορικά, αυτό είναι μέρος της αποστολής που έχει και των κορυφών που πρέπει να κατακτήσει.
Μην πιστεύετε τη φυσιογνωμία και το πρόσωπο που δεν προβαίνει σε συσπάσεις, οι οποίες θα προέδιδαν συναισθήματα. Ούτε τις έξωθεν μαρτυρίες, που κάνουν λόγο για ένα μειλίχιο και, κατά το βάναυσο κλισέ, καλό παιδί. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ο Λάζλο Τσεχ ήταν έτοιμος για τις μάχες που επρόκειτο να δώσει. Στις περισσότερες από αυτές θριάμβευσε. Σε κάποιες, ήταν ο χαμένος. Αυτές οι ‘κάποιες’ ήταν και οι πιο καθοριστικές.
Όχι για τον ίδιο, απαραιτήτως, όσο για εμάς, τους θεατές. Ο χρόνος πρόδωσε το σπουδαίο Μαγυάρο. Αν δεν ήταν ένα τερτίπι του, να τον ρίξει πάνω στο μόνο εξωγήινο κολυμβητή στην ιστορία, είναι ανώφελο να φανταστείς πως απλώς επρόκειτο για τυχαίο γεγονός.
Ρίξε μια ματιά στο ρεζουμέ του. Ξεκίνα από τα Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα. Ο απολογισμός των χρυσών μεταλλίων μόνο, τριάντα τρία (33), σε αφήνει ενεό. Τόσα ήταν, μέχρι την Τρίτη 3 Δεκεμβρίου, τα χρόνια του. Στη Βουδαπέστη, πια, έχοντας κάνει ένα Σαββατοκύριακο στην πόλη και τους χώρους που είχε επισκεφθεί ως αγωνιστής πριν 15 χρόνια, για τους πρώτους από τους προς το παρόν τέσσερις Ολυμπιακούς Αγώνες της καριέρας του, έσβησε την τούρτα με τα 34 κεράκια. Μόλις, ηλικιακά, πέρασε τις φορές που ανέβηκε στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου για την κορυφαία διοργάνωση της ‘Γηραιάς Ηπείρου’, 14 φορές σε 50άρα πισίνα, 19, σε 25άρα.
Αυτά τα μετάλλια, συγκεντρωμένα σε ένα διάστημα 16 χρόνων, δεν είναι τα μόνα στη διοργάνωση. Έχει επίσης 9 ασημένια και χάλκινα σε 50άρα πισίνα (4 και 5), όπως και 6 σε 25άρα (3 και 3). Σε πέντε διαδοχικά Ευρωπαϊκά 50άρας ουδείς τον νίκησε στα 200μ. και τα 400μ. μεικτή ατομική. Από το 2006 έως το 2014 ήταν πρώτος στα 200μ., από το 2004 έως το 2012 επικρατούσε στο 400άρι.
Τι κάνει τότε εδώ; Θα μπορούσε να έχει έρθει και να περιφέρεται ως κινούμενο μνημείο, πηγαίνοντας από το Χαλάνδρι στο ΟΑΚΑ, για να υπογράψει αυτόγραφα στο μαγαζί της Pool Sports, έπειτα να βραβευτεί από τον εκπρόσωπο του δήμου Χαλανδρίου στο πλαίσιο του τουρνουά ‘6ο Τρόπαιο Νηρέα’ και την Κυριακή να μεταφερθεί στο κολυμβητήριο της Σχολής Ευελπίδων στη Βάρη, για να βραβευθεί από τον αντιδήμαρχο Βάρης-Βουλιαγμένης και την πρόεδρο του αθλητικού κολυμβητικού ομίλου Βάρης Βάρκιζας, στο πλαίσιο του Τροπαίου ΑΚΟΒΒ 2019, πριν πάρει το αεροπλάνο για τη Βουδαπέστη.
Δεν χρειαζόταν, δα, προπόνηση, για πίσημη παρουσίαση της αγωνιστικής σειράς AQRACE της Aquarapid. Ούτε, βέβαια, να συνοδεύεται από τον Νίκο Κορφιάτη, διευθυντή πωλήσεων της Pool Sports, τον Φρανσουά Μπερτοναζί, μάνατζερ του brand της Aquarapid στην Ευρώπη και βέβαια τη σύζυγό του, Ντιάνα.
Χαμένα όνειρα
Αναμφισβήτητα, πρόκειται για έναν από τους κορυφαίους Ευρωπαίους κολυμβητές όλων των εποχών. Δεν πρόκειται μόνο για τις επιτυχίες του, αλλά και για το στυλ του, με τη μαγυάρικη μορφή τέχνης που εμφανίζεται πολύ συχνά στον υγρό στίβο να κάνει αισθητή την παρουσία της επάνω του. Με το ξυρισμένο κεφάλι του, το σκουφάκι γίνεται αχρείαστη υπόθεση και αυτό αποτελεί το σήμα-κατατεθέν του.
Είναι, ωστόσο, ο κορυφαίος; Αν έμπαινες στην άτοπη διαδικασία της σύγκρισης, πιθανώς όχι. Έχω σίγουρα τον ‘τσάρο’ Αλεκσάντρ Παπόφ και τον Ολλανδό Πιέτερ φαν ντερ Χούγκεμπαντ από πάνω. Υπάρχουν, επίσης, ο θρυλικός Βλαντίμιρ Σαλνίκαφ και το περίφημο ‘Άλμπατρος’, ο Γερμανός Μάικλ Γκρος. Ο κοινός παρονομαστής τους είναι το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο. Είναι, επίσης, ότι επικράτησαν στον ανταγωνισμό, που αμφισβητήθηκαν από νεότερους κολυμβητές, έτοιμους να γράψουν ιστορία και που την τελευταία στιγμή δραπέτευσαν.
Δεν ξεχνιούνται, βεβαίως, οι απέλπιδες προσπάθειες Αμερικανών και Αυστραλών να νικήσουν τον Παπόφ στα 50μ. και τα 100μ. ελεύθερο, το 1992 στη Βαρκελώνη και το 1996 στην Ατλάντα, αλλά και η ‘κηδεία’ που σκάρωσε ο Φαν ντερ Χούγκεμπαντ στον Ίαν Θορπ μέσα στο Σίδνεϊ, τον Σεπτέμβρη του 2000. Κάτι που ο Τσεχ, δυστυχώς για τον ίδιο αλλά και για πολλούς θαυμαστές της κολύμβησης, δεν το διαθέτει.
Παρ’ όλα αυτά, έγινε ο φυσικός διάδοχος των σημαντικότερων Ούγγρων κολυμβητών, του Τάμας Ντάρνι και φυσικά της υπέροχης Κριστίνα Εγκερζέκι, που είχε ξετρελάνει τον κόσμο με το θεσπέσιο κολύμπι της και τις σκανδαλωδώς άνετες επικρατήσεις της, μια μαχαιριά στα πλευρά του ανταγωνισμού. Και βέβαια των… αρχαίων μύθων της ουγγρικής κολύμβησης, του Άλφρεντ Χάγιος και του Τζόνι Βαϊσμίλερ.Μαζί με την Κατίνκα Χόζου κράτησαν την Ουγγαρία στον αφρό, όσο, βέβαια, η εθνική ομάδα πόλο διάβαινε τη δική της λεωφόρο της ολυμπιακής δόξας.
Ο χωροχρόνος δεν στάθηκε σύμμαχος, όσο ο ίδιος ήταν στα ντουζένια του. Πέντε χρόνια νωρίτερα ή άλλα τόσα αργότερα και για τον ίδιο το πρώτο σκαλί του βάθρου στη διοργάνωση των πέντε κύκλων μπορεί να μην ήταν μια χίμαιρα. Παρατηρώντας το κορμί, αντιλαμβάνεσαι μια αλήθεια: είναι ανθρώπινο.
Έχει τις ατέλειές του, είναι ένα σώμα ενός κολυμβητή που βασανίζεται από την ασυμμετρία και πονάει από την υπερπροσπάθεια. Αυτό που θυμάσαι είναι το τέλειο κορμί, με τα παραδόξως μεγάλα άκρα και την ιδανική επέκταση. Εκείνο που αντιλαμβάνεσαι είναι ότι ο Μάικλ Φελπς, που άφησε πλειστάκις τον Τσεχ στο χαμηλότερο σκαλί, ήταν δύσκολο να νικηθεί.
“Είμαι χαρούμενος που ανταγωνίστηκα τον Μάικλ Φελπς, τον Ράιαν Λόχτε και άλλους σπουδαίους κολυμβητές. Ήμουν αρκετά τυχερός που πήρα μέρος σε τόσο πολλές σπουδαίες κούρσες”, λέει τώρα, τρία χρόνια μετά την τελευταία κούρσα του με αντίπαλο τον Ολυμπιονίκη, όπως τον αποκάλεσαν οι Αμερικανοί. Υπάρχει μια στωικότητα, αλλά η ελπίδα δεν είναι άγνωστος παράγοντας ανάμεσα στην εκφορά των λέξεων: “Ίσως το ολυμπιακό χρυσό μετάλλιο μου λείπει. Θα προσπαθήσω να το πάρω στο Τόκιο”.
Το ολυμπιακό χρυσό σίγουρα του λείπει. Έχει 6 μετάλλια, 4 ασημένια και 2 χάλκινα. Στις πέντε από αυτές τις κούρσες, ο Μάικλ Φελπς ήταν ο νικητής. Η έκτη, στα 100μ. πεταλούδα του Ρίο το 2016, ήταν η μοναδική που δεν νικήθηκε από τον Αμερικανό. Αλλά δεν τον νίκησε κιόλας. Ο Φελπς έκανε ακριβώς τον ίδιο χρόνο με τον Ούγγρο, αλλά και με τον Τσαντ λε Κλος, τον Νοτιοαφρικανό (51.14), ωστόσο και οι τρεις έχασαν από το δαιμόνιο Τζόζεφ Σκούλινγκ από τη Σιγκαπούρη, που στα 19 χρόνια του κολύμπησε σε 50.39.
Ο 34χρονος κολυμβητής θυμάται με νοσταλγία εκείνη την κούρσα: “Ήταν μία πολύ ξεχωριστή στιγμή. Πρώτα συνειδητοποίησα ότι είχα τον ίδιο χρόνο με τον Τσαντ, αλλά όταν κατάλαβα ότι και ο Μάικλ είχε τον ίδιο χρόνο με μένα, ήταν ένα φανταστικό συναίσθημα. Πραγματικά απόλαυσα εκείνη την απονομή των μεταλλίων”. Αυτή ήταν η τελευταία ατομική κούρσα του Φελπς. Και, παρ’ ότι οι τρεις τους στάθηκαν στο δεύτερο σκαλί του βάθρου, ο αποχαιρετισμός στα όπλα με τους ανταγωνιστές του και ειδικά με τον Τσεχ, που επί δωδεκαετία ήταν στο διπλανό βατήρα και τον αντίστοιχο διάδρομο, είχε ξεχωριστή αίγλη.
Η δική του στιγμή, πάντως, είχε έρθει στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Ως κόρην οφθαλμού φυλά στις αναμνήσεις του τα δύο χρυσά μετάλλια, που κατέκτησε με 10 χρόνια διαφορά. Πρώτα στα 400μ. μεικτή ατομική, στο Μόντρεαλ το 2005, όταν άφησε πίσω του τον Ιταλό Λούκα Μάριν και τον Τυνήσιο Ουσάμα Μελούλι, έπειτα στο Καζάν το 2015, στα 200μ. πεταλούδα, που νίκησε τον Λε Κλος. Το παλμαρέ του από τις επτά συμμετοχές σε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα είναι εξίσου ιλιγγιώδες: 13 μετάλλια, τα 6 ασημένια και τα 5 χάλκινα. Και από αυτό εκπορευόμενος λέει ότι “Έχω καταφέρει πολλά πράγματα. Ίσως προσπαθήσω στο Τόκιο να πάρω το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο”.
Τέτοιος πόθος, δα, δεν είναι άφατος. Όπως δεν είναι άρρητο το μυστικό ότι και ο Κέιλεμπ Ντρέσελ, ο Αμερικανός που θριάμβευσε στη Βουδαπέστη το 2017 και το 2019, παίρνοντας 7 και 6 χρυσά μετάλλια αντιστοίχως, θα διεκδικήσει τα 8 χρυσά ολυμπιακά μετάλλια στο Τόκιο, προσπαθώντας να ισοφαρίσει ό,τι έκανε ο Φελπς στο Πεκίνο.
Πια, με τις μεικτές σκυτάλες (δύο Γυναίκες και δύο Άντρες) να βρίσκονται στο ολυμπιακό πρόγραμμα, δεν είναι ανοίκειος στόχος. Ο Τσεχ με ειλικρίνεια λέει ότι δεν το έχει σκεφτεί και απαντά λακωνικά: “Με τις μεικτές σκυτάλες, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Υπάρχουν πιο πολλές κούρσες στο ολυμπιακό πρόγραμμα, αλλά λείπουν τα 50μ. πεταλούδα, οπότε δεν ξέρω”.
Νέες περιπέτειες
Δεν είναι άγνωστο ότι ο Τσεχ θα προσπαθήσει να πάει στους Ολυμπιακούς, τους πέμπτους της καριέρας του. Έχει, πια, μία ευκαιρία να τα καταφέρει και εκεί δίνει το μεγαλύτερο βάρος. Στη μεικτή ατομική. Εδώ, πια, πρόκειται περισσότερο για τακτική προσέγγιση. Ο ίδιος έχει κάνει δύο παγκόσμια ρεκόρ, αλλά αμφότερα σημειώθηκαν σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα 25άρας.
Στις 23 Ιουλίου 2019, ωστόσο, ένας νέος Ούγγρος προσγειώθηκε μέσα στην πισίνα. Ο Κριστόφ Μίλακ, στο Παγκόσμιο της Γκουανγκτζού, έκανε το καταπληκτικό 1.50.83 στα 200μ. πεταλούδα και συνέτριψε το παγκόσμιο ρεκόρ του Μάικλ Φελπς προ δεκαετίας στην ίδια διοργάνωση στη Ρώμη, 1.51.51.
Ο Τσεχ ξέρει ότι αυτός ο χρόνος είναι, πια, αδύνατον να γίνει από τον ίδιο. Όμως δεν απελπίζεται: “O Κριστόφ είναι ένας από τους πιο γρήγορους κολυμβητές στον κόσμο στα 200μ. πεταλούδα. Είναι πολύ ταλαντούχος, εξαιρετικός στην κούρσα, είναι πραγματικά καλός. Ίσως προσπαθήσω να τον πιάσω”.
Στους εθνικούς αγώνες, πάντως, τέλη Μάρτη, δύσκολα θα συναντηθούν. Ο Τσεχ έχει βάλει πλώρη για τη μεικτή ατομική. Ο ίδιος πρέπει να κάνει χρόνο κάτω από το όριο και να έχει έναν από τους δύο καλύτερους χρόνους στα αγωνίσματα που θα πάρει μέρος όταν εκπνεύσει η προθεσμία για τις συμμετοχές, τον Ιούνιο. Δεν είναι ακατόρθωτο. Είναι, όμως, η μοναδική ευκαιρία.
Ο Λάζλο έχει μεγαλώσει. Το κολύμπι του παραμένει όμορφο και αρμονικό, λες και ακούει κάποια κινηματογραφική μελωδία του Νίνο Ρότα, όμως δεν έχει την ευφράδεια του παρελθόντος. Σε τέτοιες περιπτώσεις, πάντως, αντικαθίστανται τα φυσικά προσόντα από το εμπειρικό κομμάτι, η ισχύς του οποίου θα ήταν ολέθριο λάθος να υποτιμηθεί: “Αισθάνομαι καλά. Η προπόνηση πάει καλά. Ίσως η ταχύτητα στην κούρσα δεν έχει τη ρυθμικότητα του παρελθόντος, αλλά προσπαθώ να βελτιώσω αυτό το κομμάτι. Προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος και καλύτερος. Νομίζω ότι είναι θέμα δουλειάς, οπότε εργαζόμαστε σκληρά στην προπόνηση για να το καταφέρουμε”.
Αν για τη συντριπτική πλειοψηφία των Ούγγρων η κολύμβηση δεν είναι απάτητο έδαφος, για το μικρό Λάζλο ήταν ένα κληροδότημα. Ο Λάζλο Τσεχ ο πρεσβύτερος ήταν ένας αξιοπρεπής Ούγγρος κολυμβητής του υπτίου, όπως αυτό εκπορεύεται και από τις συμμετοχές του στις προκριματικές κούρσες των 100μ. στο Μεξικό το 1968 και στο Μόναχο το 1972. Ένα πράγμα ήταν, όμως, να πέσει ο συνονόματος κανακάρης του στο νερό και άλλο να συνεχίσει: “Μου άρεσε πολύ το νερό, επίσης ο πατέρας μου ήταν κολυμβητής. Με πήρε στην πισίνα για να ξεκινήσω το κολύμπι, το απολάμβανα από το πρώτο λεπτό και συνεχίζω”.
Ο Τσεχ έγινε πρότυπο. Κάποτε η ελληνική αποστολή είχε γυρίσει θαμπωμένη από τη Βουδαπέστη, στο αεροδρόμιο της οποίας δέσποζαν αφίσες με το πρόσωπό του. Δεν αφορούσε μόνο στη νίκη αυτή η αγάπη, η οποία, βεβαίως, μεταφράστηκε και σε οικονομικές συμφωνίες με χορηγούς, αλλά στο στυλ.
Αν το βλέμμα του Τσεχ έχει κάτι από εκείνο του Φελπς, την ίδια λάμψη στις κόρες, το ίδιο ύφος όταν φτάνουν στο σκοτεινό εσωτερικό δάσος τους, που κάνει τον αθλητή πρωταθλητή και, στην περίπτωση και των δύο, υπερπρωταθλητή, το περίγραμμα της κολυμβητικής ύπαρξής του έχει κάτι από τις μελωδίες των βιολιών των τσιγγάνων με θέα τον Δούναβη.
Ο Τσεχ έμαθε να κολυμπάει με αυτόν τον τρόπο, όσο κι αν το χάρισμά του είναι αναμφισβήτητο: “Είναι πολύ σημαντικό το ποιος σε μαθαίνει να κολυμπάς, για να αποκτήσεις το στυλ σου. Και εγώ έχω έναν πολύ καλό δάσκαλο. Ο Μίκλος Κις, άλλωστε, έμαθε και στην Κριστίνα Εγκερζέκι να κολυμπάει. Οπότε είναι πολύ σημαντικό να μαθαίνεις από τον καλύτερο δάσκαλο”.
H καριέρα του δεν χρειάζεται επιπλέον αποδείξεις. Αλλά η φλόγα για τη συνέχεια δεν είναι παραγνωρισμένο κίνητρο. Τον κρατά ζωντανό, μαζί με όλες τις αποτυχίες του. Ο ίδιος ξέρεις σε πόσες και πόσο σημαντικές κούρσες δεν είναι εκείνος που περίμενε. Δεν μπαίνει, όμως, στον κόπο να ονοματίσει κάποια συγκεκριμένη. Ίσως διότι από όλες έχει πάρει τα μαθήματα που ήθελε:
“Έχω πολλές κούρσες όλα γίνονται με ένα σκοπό. Θέλεις να βελτιώσεις τον εαυτό σου, να πας στην προπόνηση, να νιώσεις ξανά το συναγωνισμό. Μπορεί τώρα να αισθάνομαι άσχημα για κάποια κούρσα, αλλά αυτός είναι ένας λόγος για να πέσω στην πισίνα. Και να προσπαθήσω ξανά”.
*Ευχαριστούμε πολύ την υπεύθυνη marketing και επικοινωνίας της Pool Sport, Κέλλυ Μπίχτα.
