Ελλάδα-Ρωσία 1-0: Η προφορική ιστορία των πρωταγωνιστών

"Σε λίγο θα ξεκινήσει η η τελευταία αναμέτρηση του ομίλου, όπου η Ελλάδα και η Ρωσία απλώς διεκδικούν την πρωτιά. Είναι αγώνας γοήτρου, αλλά και πολύ σημαντικός".

Ο 'εθνικός' σπίκερ Μανώλης Μαυρομάτης έχει μόλις προλογίσει το ματς που έστειλε ως πρώτη και καλύτερη την Εθνική ποδοσφαίρου στην τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1994, προτού -με το απαράμιλλο στιλ του- παρουσιάσει τον Ιγκόρ Σαλίμοφ της Ίντερ στις χειραψίες και την ανταλλαγή λαβάρων με τον 'κάπτεν' Τάσο Μητρόπουλο. Ένα ματς που -παραδόξως- διεύθυνε ο θηριώδης Ζαν Φιντέλ Ντιραμπά από την Γκαμπόν (και όχι κάποιος Ευρωπαίος ρέφερι).

Τα 25 χρόνια που συμπληρώθηκαν από τότε μοιάζουν σαν χθες

Ημέρα Τετάρτη, ανήμερα της 20ης επετείου από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Το κρύο να περονιάζει, ο ουρανός συννεφιασμένος και ενίοτε βροχερός, αλλά το ΟΑΚΑ σχεδόν γεμάτο. Περί τις 60.000 είχαν μαζευτεί για να γιορτάσουν το φινάλε μιας θριαμβευτικής πορείας που είχε αρχίσει στις 13 Μαϊου του 1992 (1-0 επί της Ισλανδίας με γκολ του Σοφιανόπουλου σ' ένα μισοάδειο γήπεδο) και ολοκληρωνόταν 18 μήνες μετά (σ' ένα καταγάλανο σκηνικό). Η απουσία της αποκλεισμένης Γιουγκοσλαβίας από τον όμιλο είχε ευνοήσει την αποστολή του Αλκέτα Παναγούλια και των διεθνών, παρόλα αυτά η πρωτιά αποτελούσε το παράσημο για το αήττητο των οκτώ αγώνων. Εθνική εξέγερση.

Η πρόκριση είχε επιτευχθεί λίγους μήνες πριν, στις 31/3, με την 'στρατοαποστολάκια' εκτέλεση πέναλτι στο 1-0 επί των Ούγγρων στη Βουδαπέστη. Ευθύβολο δυνατό σουτ στο κέντρο της εστίας και κράτηση θέσης στην πτήση για τις Ηνωμένες Πολιτείες το ερχόμενο καλοκαίρι. Ακολούθησαν το 1-1 στη Μόσχα και το 3-1 στο Λουξεμβούργο, με αποτέλεσμα Ελλάδα να φτάσει ισόβαθμη της Ρωσίας πριν από την τελευταία αγωνιστική. Η πρωτιά βέβαια περνούσε από το εν λόγω παιχνίδι, μια και η Εθνική υστερούσε ως τότε στην ισοβαθμία και όφειλε να νικήσει για να την αρπάξει.

"Θα κάνουν το καλύτερο δυνατό για την ομάδα και την πατρίδα", έλεγε ο Αλκέτας Παναγούλιας στην κάμερα της ΕΡΤ και στον Αλέκο Θεοφιλόπουλο που ήταν επιφορτισμένος με το ρεπορτάζ αγωνιστικού χώρου.

Τον ρωσικό πάγκο, υπό τον Πάβελ Σαντίριν, είχε υπό την επίβλεψή του ο Γιάννης Καραλής.

"Η ατμόσφαιρα ήταν τρομερή, δεν υπήρχε αγωνία. Μια γιορτή γεμάτη συνθήματα και... πάρτι μέσα στο χιονόνερο! Απίθανη εξέδρα. Είχε... 'ψοφόκρυο', είχαμε προκριθεί, ήμασταν ήδη ανάμεσα στους 15 (από τους 24) φιναλίστ", θυμήθηκε ο εκ των παραγωγών του Sport24 Radio 103.3 και συνεργαζόμενος της δημόσιας τηλεόρασης.

"Εγώ προσωπικά το απόλαυσα χωρίς πολλή πίεση. Άσε που οι Ρώσοι δεν είχαν και ... κέφι για πολλά-πολλά", μετέφερε ακόμα, χωρίς να έχει ξεχάσει πως "αυτό που συζητούσαμε με τον Αλέκο ήταν η δήλωση του Αλκέτα πριν από το ματς, την οποία στις σημειώσεις μου (ναι, τις έχω ακόμη, όπως και το πρόγραμμα του αγώνα) την έχω κρατήσει ως εξής: "προσοχή στο μαρκάρισμα. Ο "10" και ο "11" ξέρουν να βουτάνε για πεν. (σ.σ. πέναλτι) ". Ήταν ο Γιουράν και ο Κιριάκοφ αντίστοιχα.

Όλα αυτά πριν από τη σέντρα και την 'παρέλαση' του Γιώργου Λιάνη στον αγωνιστικό χώρο. 40 ημέρες πριν (10/10/93) είχε έρθει ξανά στα πράγματα το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα (με 47% στην τετρακομματική Βουλή) και ο βετεράνος δημοσιογράφος συστηνόταν ως νέος επικεφαλής του Αθλητισμού, στο πλευρό του προέδρου της ΕΠΟ Κώστα Τριβέλλα.

Η έναρξη του αγώνα βρήκε την Εθνική στο χορτάρι με τον Αντώνη Μήνου στο '1', τρεις στόπερ (Μανωλάς, Ιωαννίδης, Καραταϊδης), δύο μπακ-χαφ (Αποστολάκης - Τσιαντάκης), τον Γιώτη Τσαλουχίδη σε ρόλο κόφτη και τους επιθετικογενείς Νιόπλια, Σαραβάκο, Μητρόπουλο και Μαχλά να συμπληρώνουν το αρχικό σχήμα.

Ο Παναγούλιας δεν είχε φοβηθεί το ποιοτικό σύνολο που είχε απέναντί του. Ο Νίκος Νιόπλιας μετέφερε πως "είχαμε συνολικά πίστη ότι θα κερδίσουμε γιατί τον Μάη της ίδιας χρονιάς είχαμε παίξει στη Ρωσία και αποσπάσαμε 1-1 με την κεφαλιά του Μητρόπουλου. Πιστεύαμε ότι τους είχαμε, ήταν τέτοια η ψυχολογία μας. Σιγά-σιγά με τα παιχνίδια και τα αποτελέσματα αποκτήσαμε χαρακτήρα νικητή.

Ο Αλκέτας Παναγούλιας πάντα πίστευε ότι ο Έλληνας μπορεί να κάνει το ακατόρθωτο. Ήταν πολύ της ψυχολογίας, δεν ήταν τόσο της τακτικής. Προσπαθούσε να μας ανεβάσει ψυχολογικά, ήθελε να μας 'φτιάξει'. Ήμασταν μια φουρνιά καλών παικτών, αλλά ήμασταν στα στενά όρια του ελληνικού πρωταθλήματος. Ο Παναγούλιας καταφέρνε να σε βγάλει από το ελληνικό κλίμα".

Ο Νίκος Μαχλάς δεν παρέκκλινε απ' όσα ο πρώην συμπαίκτης του στον ΟΦΗ υποστήριξε: "O Παναγούλιας ήταν προπονητής της ψυχολογίας. Οι ομοσπονδιακοί προπονητές δεν έχουν χρόνο και μαζεύονται λίγες μέρες το χρόνο με τους ποδοσφαιριστές και είναι φυσιολογικό να ρίχνουν περισσότερο το βάρος στο να φτιάξουν καλή ατμόσφαιρα. Ειδικά ο Παναγούλιας έδινε μεγάλη σημασία σε αυτό το κομμάτι, ανέβαζε τους ποδοσφαιριστές. Σου έλεγε τέτοια πράγματα που έμπαινες στο γήπεδο με τρομερή ψυχολογία. Και σε αυτό το παιχνίδι ο κόουτς ακολούθησε αυτή την τακτική. Μας μιλούσε στα αποδυτήρια και μας τόνωνε, μας έδιωξε κάθε άγχος".

Η Ρωσία δεν ήταν αμελητέα ποσότητα. Ο Ονόπκο, ο Νικιφόροφ, ο Ντομπροβόλσκι, ο Γιουράν, ο Κολιβάνοφ και ο Κιριάκοφ συνέθεταν ένα ποιοτικό σύνολο που πίεσε την Εθνική. Ο Αντώνης Μήνου βέβαια δεν απειλήθηκε ιδιαίτερα, αφού η συνοχή των διεθνών ήταν σε κορυφαίο επίπεδο, υπήρχε επικοινωνία και αλληλοκαλύψεις.

Μάλιστα, ο Νίκος Μαχλάς ήταν αυτός που μ' ένα εναέριο σουτ πρωτοαπείλησε τον Τσερτσέσοφ. "Εγώ έπρεπε να είμαι συγκεντρωμένος γι' αυτές τις λίγες φάσεις που θα δημιουργήσουμε μπροστά, γιατί είχαμε ρίξει περισσότερο το βάρος στο ανασταλτικό κομμάτι και ψάχναμε τον κενό χώρο για να χτυπήσουμε στην επίθεση. Ήταν δύσκολο παιχνίδι απέναντι σε μια δυνατή ομάδα", μάς μετέφερε το 'Κοπέλι' για την εικόνα του πρώτου μισού.

Ο Νίκος Νιόπλιας είχε ένα πιο σύνθετο ρόλο, όχι μόνο σ' αυτόν τον αγώνα, σ' όλη τη διάρκεια των προκριματικών. "Δεν έχασα ούτε ένα από τα παιχνίδια. Έπαιζα -και σ' αυτό- ως ενδιάμεσος αριστερός μέσος στο 5-3-1-1. Ήμουν, θα έλεγα, καλός σ' αυτό που μου ζητήθηκε".

Το αρχικό πλάνο του Αλκέτα Παναγούλια ανατράπηκε όταν ο Τάσος Μητρόπουλος ζήτησε αλλαγή. Είχε ενοχλήσεις από τις προηγούμενες ημέρες, δεν είχε προπονηθεί και αποχώρησε αναγκαστικά στο 34'.

"Θυμάμαι την τσαντίλα του όταν αποχωρούσε, παρότι η πρόκριση ήταν τελειωμένη υπόθεση", ανέφερε ο Γιάννης Καραλής βλέποντάς τον να βγαίνει από το χορτάρι κατσουφιασμένος και να δίνει τη θέση του στον Σπύρο Μαραγκό. "Είχε 'αναστηθεί' από την ΑΕΚ ο 36άρης τότε αρχηγός και τον είχε ξαναπάρει στην εθνική ο Αλκέτας. Αν απογοητεύτηκε για το συγκεκριμένο ματς ή γιατί φοβήθηκε περαιτέρω απουσία (απ' το πρωτάθλημα), θα σε γελάσω", προσέθεσε με χιούμορ ο τότε ρεπόρτερ αγωνιστικού χώρου.

Ο Μαραγκός βέβαια δεν επηρέασε τη χημεία του υπόλοιπου συνόλου. Ενδεχομένως μάλιστα αποδείχθηκε κομβική η παρουσία του. Διότι ο Σαραβάκος πήγε πιο κοντά στην περιοχή για να στηρίξει τον αποκομώνο Μαχλά, η μπάλα κυκλοφόρησε καλύτερα και η Εθνική κέρδισε μέτρα. Λεπτό με το λεπτό άρχισε να πλησιάζει στον Τσερτσέσοφ και να κυνηγάει το γκολ.

Ως το 69'. Ο Νίκος Νιόπλιας έχει όλη την αλληλουχία των φάσεων αποτυπωμένη στο μυαλό του, ξεδιπλώνοντας καθεμιά εικόνα στη λεπτομερή περιγραφή του: "Μου έδωσε την μπάλα ο Τσιαντάκης μετά από ένα πλάγιο, εγώ έκανα τη σέντρα από αριστερά και πήδηξε ο Μαχλάς για την κεφαλιά. Ήταν ένα φοβερό γκολ".

"Ξέραμε ότι έχουμε τις δυνατότητες να σκοράρουμε", συμπλήρωσε ο Νίκος Μαχλάς.

Ήταν μια ανεπανάληπτη η στιγμή. Πιστεύω ότι όταν έβαλα το γκολ πανηγύρισε όλη η Ελλάδα, από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη. Δεν θυμάμαι το Ολυμπιακό Στάδιο ξανά με τέτοιο παλμό και τόσο κόσμο. Ήταν φανταστικό όλο αυτό, το λέω και ανατριχιάζω

Δεν είναι ψέμα πως η κερκίδα έμοιαζε με ηφαίστειο, ο κόσμος έγινε η λάβα και ο ουρανός απέκτησε ένα βαθύ κόκκινο χρώμα. Πυκνός καπνός σκέπασε τα πάντα. "Με καπνογόνα σωρό - τότε δεν απαγορεύονταν. Νομίζω πως εκείνη τη στιγμή, αν έπεφτε η τάση στους πυλώνες του γηπέδου, δεν θα το... καταλάβαινε κανείς", η ανάμνηση του Γιάννη Καραλή, ο οποίος δεν έχει ξεχάσει "το φοβερό χαμόγελό του Παναγούλια στο γκολ του Μαχλά. Νομίζω ότι, μετά την επιτυχία της πρόκρισης, βίωνε την ΚΑΤΑΞΙΩΣΗ όλης της ομάδας εκείνης".

"Χρειάστηκε αρκετή ώρα για να φύγει ο καπνός και να συνεχίσουμε το παιχνίδι", συμπλήρωσε ο δημιουργός του 1-0, ακριβής όχι μόνο στη σέντρα του γκολ αλλά και στα λεγόμενά του. Διότι για κάμποσα λεπτά το παιχνίδι είχε διακοπεί. Αυτός προφανώς ήταν ο λόγος που οι καθυστερήσεις ήταν 5 λεπτά - όχι κάτι σύνηθες την εποχή εκείνη. Η Εθνική είχε αντέξει στο διάστημα που είχε μεσολαβήσει από το τέρμα του Μαχλά και είχε φέρει εις πέρας άλλη μία αποστολή της.

Το νέκταρ της επιτυχίας 'μέθυσε' τους πάντες. Σχετικούς και... παρείσακτους. "Στα αποδυτήρια είχε περισσότερο κόσμο από τις εξέδρες", αναπόλησε ο Νιόπλιας. "Ξέρετε πώς είναι σε αυτές τις περιπτώσεις. Στον Ελληνα δώσε χαρά. Κατέβηκαν όλοι στα αποδυτήρια και έμπαιναν μέσα. Ήταν ωραία, είχαμε πολύ καλό κλίμα σαν ομάδα. Στην Εθνική έμπαιναν στην άκρη οι κλασικές κόντρες των ομάδων από το πρωτάθλημα", συμπλήρωσε.

"Χαμός", ήταν η λέξη που επέλεξε ο Νίκος Μαχλάς για να ενισχύσει τα παραπάνω. "Όλος ο κόσμος βρέθηκε εκεί. Να φανταστείτε πως δεν μπορούσα να πάω στο αεροδρόμιο μετά το παιχνίδι. Έπρεπε να πάρω το αεροπλάνο για να επιστρέψω στην Κρήτη και χρειάστηκε να πάω με περιπολικό για να προλάβω την πτήση. Πανικός στους δρόμους".

Πολλές απ' αυτές τις στιγμές τρέλας έχουν αποτυπωθεί σε "πολλές φωτογραφίες που έχω κρατήσει από εκείνη την ημέρα", ανέφερε ο μανιώδης συλλέκτης Νιόπλιας, ενθυμούμενος επίσης ότι "μετά την ανάκρουση των εθνικών ύμνων, οι Ρώσοι μάς έκαναν δώρο, αν δεν κάνω λάθος, κάτι τηλέφωνα"!

"Εγώ έχω τα παπούτσια μου και αν θυμάμαι καλά και τη φανέλα κάποιου Ρώσου", συμπλήρωσε ο σκόρερ. Συλλεκτική, αν μη τι άλλο, η αξία τους, αν και για τον ίδιο "το καλύτερο ενθύμιο είναι οι αναμνήσεις που έχω από αυτό το παιχνίδι".

Εμείς να δεις... Τα "φιλαράκια θυμούνταν καλά πώς να βρίσκονται". Είχε δίκιο ο Γιάννης Καραλής.

> Ολόκληρο το ματς, για όποιον έχει πραγματικά πολύ ελεύθερο χρόνο αυτό το Σαββατοκύριακο.

(Φωτογραφίες: Eurokinissi)