To... underachieve του Παναθηναϊκού

"Βλέπετε προς τα πάνω, όταν ποθείτε την ανύψωση. Κι εγώ βλέπω προς τα κάτω γιατί είμαι ανυψωμένος" έγραφε ο Friedrich Nietzsche στο κατά πολλούς σημαντικότερο έργο του, "Thus Spoke Zarathustra", μια ρήση που κάλλιστα βρίσκει εφαρμογή στο underachieve και τις μεγάλες προσδοκίες του Παναθηναϊκού. Δεν είναι τόσο ο οδυνηρός αποκλεισμός από την Μπριζ και η απώλεια των οικονομικών πόρων για έναν πολύ πιο άνετο εταιρικό σχεδιασμό, όσο η διαχρονική έξις του τριφυλλιού να κάνει πάντοτε μεγάλο κρότο όταν πέφτει. Ακριβώς διότι πέφτει από ψηλά. Ο Παναθηναϊκός ήταν και είναι η πιο επιτυχημένη ελληνική ομάδα στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, είναι υποχρεωμένος να στοχεύει ψηλά και να κυνηγά την ευρωπαϊκή διάκριση, έστω κι αν τα τελευταία χρόνια τούτη η "υποχρέωση" δείχνει να λαμβάνει πιο πολύ τυπικό χαρακτήρα.

Μπορεί να φαντάζει παράδοξο, ανέκαθεν όμως οι ευρωπαϊκές απογοητεύσεις του Παναθηναϊκού αφορούσαν σεζόν που είτε ξεκίνησαν με τις καλύτερες προϋποθέσεις είτε άνηκαν στις "Μεγάλες Προσδοκίες" που προέρχονταν από την παρουσία του τριφυλλιού στα ευρωπαϊκά κύπελλα της προηγούμενης περιόδου. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν για οικονομία χρόνου, μόνο την αμιγώς επαγγελματική περίοδο στο ελληνικό ποδόσφαιρο, την ονειρώδη πορεία στα ημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1985, διαδέχθηκε ο αποκλεισμός στον πρώτο γύρο του Κυπέλλου UEFA το Σεπτέμβριο του ιδίου έτους από την Τορίνο. Δύο σεζόν αργότερα, η φρενήρης πορεία στα προημιτελικά του UEFA με τον άδικο αποκλεισμό και πάλι από την Μπριζ, έγινε το στραπάτσο από την άσημη Σρέντετς του επίσης άσημου τότε Χρίστο Στόιτσκοφ, ενώ το 1992 την τιμητική παρουσία στο πρώτο -πειραματικού χαρακτήρα- Champions League, διαδέχθηκε ο αποκλεισμός στο γκολ από τη Γιουβέντους με το γκολ του David Platt στο ΟΑΚΑ.

Όταν τρέλανε την Ευρώπη

Μέχρι που φθάσαμε στη σεζόν ορόσημο για τη σύγχρονη ιστορία του Παναθηναϊκού, τη σεζόν 1995/96 που οι πράσινοι κατέρριψαν όλα τα ρεκόρ και όλους τους μύθους περί αδυναμίας των ελληνικών ομάδων να υποστηρίξουν δύο διοργανώσεις μέσα στην ίδια χρονιά. Η δομή του Champions League έχει κάνει τη διάκριση μια πραγματικά πολύ δύσκολη υπόθεση για τις ελληνικές ομάδες, παρόλα αυτά ο Παναθηναϊκός αφού ξεπερνά με δραματικό τρόπο το σκόπελο της Χάιντουκ του Ιγκόρ Στίματς, μπαίνει στους Ομίλους. Με κομβικής σημασίας το μεγάλο διπλό στο "Ντας Άντας" απέναντι στην κραταιά Porto, προκρίνεται και από τον όμιλό του, τερματίζοντας μάλιστα πρώτος με μόλις μια ήττα (στη Δανία από την Άαλμποργκ που αντικατέστησε τη Ντιναμό Κιέβου) και την καλύτερη άμυνα σε ολόκληρη τη διοργάνωση πίσω από τον τρομακτικό Ajax εκείνης της εποχής που είχε δεχθεί μόνο ένα γκολ.

Το αξιοσημείωτο της υπόθεσης είναι ότι και στο Πρωτάθλημα, οι πράσινοι κατορθώνουν να διατηρήσουν στενή επαφή με την κορυφή, ευρισκόμενοι μόλις έναν βαθμό πίσω από την πρωτοπόρο ΑΕΚ την εικοστή αγωνιστική της λίγκας. Το momentum είναι καταπληκτικό για τον Παναθηναϊκό, ως πρώτος στον όμιλο έχει το προνόμιο να αντιμετωπίσει πιο αδύναμη ομάδα στα προημιτελικά και ουδείς τρόμαξε όταν κληρώνεται με αντίπαλο τη Λέγκια Βαρσοβίας. Το 0-0 της Πολωνίας διαδέχεται το πανηγυρικό 3-0 της ρεβάνς του κατάμεστου και γιορτινού ΟΑΚΑ, σε μια σπάνια παράσταση των "δαιμονισμένων" εκείνη την περίοδο Κριστόφ Βαζέχα και του "Χότα Χότα", του Αργεντινού μπαλαδάρου που αμφισβητήθηκε όσο κανείς από τον Ίβιτσα Όσιμ και με την παρουσία του Χουάν Ρότσα στον πάγκο του Παναθηναϊκού, απελευθερώθηκε και ξεδίπλωσε στο χόρτο μεγάλο μέρος από το σπάνιο ταλέντο του.

Πλέον ήταν γεγονός, ο Παναθηναϊκός είχε προκριθεί στα ημιτελικά του Champions League, επιτυχία ασύλληπτη με τα δεδομένα του σήμερα, που επιτυχία θεωρείται απλώς η είσοδος στους Ομίλους της διοργάνωσης. Άπαντες είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους στη θεά Τύχη για να αποφευχθεί κυρίως ο ανίκητος Ajax στα ημιτελικά και σταύρωναν τα δάκτυλά τους για να κληρωθεί η ομάδα με τη γαλλική Nantes που ο Παναθηναϊκός γνώριζε καλά από τον όμιλο και είχε ήδη κερδίσει. Τελικά οι Γάλλοι κληρώνονται με τη Γιουβέντους και μοιραία οι πράσινοι πέφτουν στα νύχια των Ολλανδών. Ο Ajax εκείνης της σεζόν προκαλούσε δέος: ο Louis van Gaal είχε δημιουργήσει μια σπάνια ποδοσφαιρική μηχανή που θύμιζε σε πάρα πολλά σημεία εκείνον τον Ajax της δεκαετίας του ’70 και είχε στη διάθεσή του "εξαρτήματα" όπως ο Νουάνκου Κανού, ο Έντγκαρ Ντάβιντς, ο Έντβιν Φαν ντερ Σάαρ, ο Γιάαρι Λίτμανεν, ο Γουίνστον Μπογκάρντε, οι αδελφοί Ντε Μπουρ (αξέχαστος Μανώλης Μαυρομμάτης: "Ντε Μπέερ για τον αδελφό του Ντε Μπουρ"), ο Πάτρικ Κλούιφερτ, ο Ζορζ Φίνιντι και ο "πατέρας του λόχου" έμπειρος Ντάνι Μπλιντ.

Εξ ορισμού η αποστολή του Παναθηναϊκού φάνταζε αδύνατη, εάν βρισκόμασταν σε προηγούμενες δεκαετίες θα μιλούσαμε για ένα από εκείνα τα ματς που αποκρύπτεται ακόμη και το τελικό σκορ από τους Έλληνες φιλάθλους, για να μην πολυλογούμε, ο Παναθηναϊκός αναζητούσε ένα ποδοσφαιρικό θαύμα, ειδικότερα αφ ης στιγμής είχε μπροστά του και το παιχνίδι – τελικό με την ΑΕΚ στο Ολυμπιακό Στάδιο που εν πολλοίς θα έκρινε και τον τίτλο του Πρωταθλητή. Εκείνη η νύχτα της 3ης Απριλίου του 1996 ξεπέρασε κάθε προσδοκία, έχτισε έναν ακόμη μύθο για την ιστορία του Παναθηναϊκού. Ασφαλώς το παιχνίδι χρήζει ενδελεχούς ανάλυσης σε ξεχωριστό άρθρο, εκείνο που μένει βαθιά χαραγμένο στη μνήμη όλων είναι η απίθανη κούρσα του "τραίνου" Γιώργου Δώνη στο 86ο λεπτό, η τελική πάσα στον Κριστόφ Βαζέχα στο ύψος του πέναλτι, το πλασέ του Χρήστου πριν την έξοδο του Φαν ντερ Σάαρ και τα υψωμένα χέρια του Πολωνού στον ουρανό του Άμστερνταμ, στο τελευταίο ευρωπαϊκό παιγνίδι του Άγιαξ στο Olympisch Stadion.

Ο Παναθηναϊκός βρέθηκε μια ανάσα από τον τελικό του Champions League, ολόκληρη η Ευρώπη παραμιλούσε με τη μεγαλύτερη έκπληξη από καταβολής του θεσμού και η Αθήνα προετοιμαζόταν να υποδεχθεί μια ρεβάνς ημιτελικού της κορυφαίας διασυλλογικής διοργάνωσης με το δέοντα τρόπο: το ΟΑΚΑ γέμισε ασφυκτικά, σύσσωμη η Ελλάδα στήθηκε στις οθόνες της να παρακολουθήσει τον επαναληπτικό, αφού μόλις 75 χιλιάδες τυχεροί βρέθηκαν μέσα στο Σπύρος Λούης εκείνη τη νύχτα. Δυστυχώς η τάξη στο σύμπαν αποκαταστάθηκε και ο Ajax από πολύ νωρίς έβαλε τέλος στα ελληνικά όνειρα μιας επανάληψης του έπους του 1971. Το τελικό 0-3 ήταν δίκαιο, ο Αίαντας ήταν ανώτερος και ο Παναθηναϊκός δεν κατόρθωσε να τα βάλει με τους Θεούς. Εκείνο που μετρούσε ήταν ότι άνηκε δικαιωματικά και με το σπαθί του στην ελίτ του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, πρόσθετε στο παλμαρέ της πλούσιας ευρωπαϊκής ιστορίας του, έναν ακόμη ημιτελικό στο "μεγάλο Κύπελλο", τον τρίτο σε 88 χρόνια ζωής του συλλόγου.

Δεν υπήρχαν περιθώρια για αποδοκιμασίες και γκρίνιες, η πορεία του Παναθηναϊκού υπήρξε ονειρώδης και αποτελεί ακόμη και σήμερα σημείο αναφοράς για το σύλλογο. Ακόμη και προσαρμοζόμενοι στο κλίμα της εποχής, μια εβδομάδα πριν τον επαναληπτικό με τον Άγιαξ, ο Παναθηναϊκός ανήμερα Μεγάλης Τετάρτης στο ΟΑΚΑ, στερεί τον τίτλο από την καλύτερη ΑΕΚ της δεκαετίας, με μια υποδειγματική κόντρα επίθεση και ένα πανέμορφο γκολ του Χουάν Χοσέ Μπορέλι. Ο κουρασμένος Παναθηναϊκός, εκμεταλλευόμενος την άριστη ψυχολογική κατάσταση των ποδοσφαιριστών του και το καλό φεγγάρι από το έπος του Άμστερνταμ, κερδίζει τη φρέσκια και πυραυλοκίνητη ΑΕΚ αγκαλιάζοντας τον τελευταίο του τίτλο πριν την έναρξη της παντοκρατορίας Κόκκαλη στο ελληνικό ποδόσφαιρο.

Κατακτώντας ένα ακόμη Πρωτάθλημα, το τριφύλλι αποδεικνύει και στους πλέον δύσπιστους ότι οι θεωρίες περί αδυναμίας οριοθέτησης και κατάκτησης διπλών στόχων, ανάγονται περισσότερο στην προσπάθεια εξεύρεσης δικαιολογιών για τις αποτυχίες περασμένων ετών. Και κάπου εκεί το "καλό φεγγάρι" απομακρύνεται και αντί να βγει ο ήλιος όπως καταδείκνυαν οι ενδείξεις, ο σύλλογος ξαφνικά από το ζενίθ βρίσκεται στο ναδίρ. Ο θόρυβος της πτώσης είναι εκκωφαντικός, η ομάδα μέσα σε ένα τρίμηνο από δυνάμει φιναλίστ του τελικού του Champions League, μετατρέπεται σε μια δράκα "ανίκανων και ανήμπορων" όπως κατηγορήθηκε από τον Τύπο της εποχής και κυρίως όπως αντιμετωπίστηκε από το ίδιο το κοινό της.

Από την 124 ΠΒΕ στην Παιανία

Κι όμως, εκείνο το καλοκαίρι που ο Παναθηναϊκός "ψήλωσε" απότομα και θεώρησε εαυτόν ανήκοντα στην ελίτ, ο Γιώργος Βαρδινογιάννης είχε φέρει στην Παιανία το μήλον της έριδος για όλους τους "μεγάλους" του ελληνικού ποδοσφαίρου, το πιο hot όνομα εκείνου του τρομερού καλοκαιριού που επί της ουσίας άλλαξε το ποδόσφαιρο όπως το γνωρίζαμε στην Ελλάδα. Ο Παναθηναϊκός αποκτά στο νήμα (η ΑΕΚ είχε δώσει ακόμη και προκαταβολή στην Καλαμάτα) το Νίκο Λυμπερόπουλο, με προσωπικές ενέργειες του "Καπετάνιου" ο οποίος για να προλάβει τους ανταγωνιστές, έστειλε ακόμη και τη Mercedes του στην 124 ΠΒΕ της Τρίπολης προκειμένου να παραλάβει το Λυμπερόπουλο και να τον μεταφέρει στην Αθήνα για να υπογράψει στο τριφύλι. Σπουδαίο ρόλο στη μεταγραφή διαδραμάτισε και ο ίδιος ο ποδοσφαιριστής, που εξ αιτίας των πράσινων αισθημάτων του, επέλεξε τον φανταχτερό Παναθηναϊκό του ημιτελικού του Champions League από τα περισσότερα χρήματα που του πρόσφεραν Ολυμπιακός και ΑΕΚ .

Περιέργως, ο Βαρδινογιάννης δεν είχε την ανάλογη συνέχεια στις μεταγραφικές κινήσεις: ο φιλόδοξος Ολυμπιακός του Σωκράτη Κόκκαλη "απάντησε" στην κλοπή Λυμπερόπουλου με το μεγάλο "κόλπο" της αρπαγής του Στέλιου Γιαννακόπουλου και του Πρέντραγκ Τζόρτζεβιτς μέσα από τα χέρια του Παναθηναϊκού, ενώ δεδομένης της παρουσίας του Κριστόφ Βαζέχα, ο Βαρδινογιάννης δεν συμμετείχε στην...πλειοδοσία της ΑΕΚ για τη μεταγραφή του Ντέμη Νικολαΐδη από τον Απόλλωνα Αθηνών. Οι υπόλοιπες κινήσεις του Παναθηναϊκού στο μεταγραφικό παζάρι, δεν συνάδουν με τις φιλοδοξίες του συλλόγου για επανάληψη της μεγαλειώδους πορείας στο Champions League. Καταφθάνουν στην Παιανία ο Μπλένταρ Κόλα από τον Απόλλωνα και ο Νασιόπουλος από τον Εδεσσαϊκό.

Το ζήτημα όμως για τον Παναθηναϊκό είναι και οι απώλειες: ο πολύ χρήσιμος Νιόπλιας επιστρέφει στο Ηράκλειο και τον αγαπημένο του ΟΦΗ, ο Μπορέλι συμφωνεί – και υπογράφει – με τη Ρεάλ Οβιέδο για την οποία θα αποχωρήσει εν τέλει τον Ιανουάριο, ο χρήσιμος Σπύρος Μαραγκός με την πολυετή θητεία στο τριφύλι ανεβαίνει στην Τούμπα και κυρίως αποχωρεί ο Γιώργος Δώνης. Το "τραίνο" κεφαλαιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο την κούρσα του Άμστερνταμ και μετά από πολύκροτα σενάρια που ενέπλεξαν ακόμη και τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, καταλήγει στους Ρόβερς της Μπλάκμπερν. Ο Παναθηναϊκός χάνει ένα σημαντικότατο στέλεχος της ενδεκάδας του και συν τοις άλλοις τον αντικαθιστά σε θεωρητικό επίπεδο με το Μαλέκκο (τον Ιανουάριο του 1997) που ούτε κατά διάνοια δεν πλησίαζε τις αρετές του Δώνη για το "φτερό" της επίθεσης.

Παρόλα ταύτα, η αισιοδοξία στις τάξεις του Παναθηναϊκού είναι διάχυτη και γίνεται ακόμη πιο έντονη όταν το τριφύλι κληρώνεται στον προκριματικό του Champions League με τους άσημους Νορβηγούς της Ρόζενμποργκ από το Τρόντχαϊμ. Ξεκινούν άμεσα οι υπερβολές περί "ψαράδων", "ξυλοκόπων", "ερασιτεχνών", "κουνουπιών" μπροστά στο μεγαλείο του Παναθηναϊκού και της ευνοϊκότερης κλήρωσης που θα μπορούσε να τύχει. Ο κόσμος δείχνει να πιστεύει στην επανάληψη της περσινής κορυφαίας σεζόν παρά τη δυσαρέσκεια για τη μη δέουσα ενίσχυση – πλην Λυμπερόπουλου – στις μεταγραφές και αυγουστιάτικα στο ΟΑΚΑ συρρέουν 40 χιλιάδες φίλαθλοι για τον "Ευρωπαίο". Ο Παναθηναϊκός επιβεβαιώνει τον τίτλο του φαβορί στο πρώτο παιχνίδι και παρά το χαμένο πέναλτι του Βαζέχα, κερδίζει τους Νορβηγούς με το "αναιμικό" 1-0 χάρη σε ένα γκολ του Πολωνού πριν συμπληρωθεί το πρώτο εικοσάλεπτο του αγώνα.

"Πάγωσε" στην Νορβηγία

Κάπου εκεί το φεγγάρι που λέγαμε, εξαφανίζεται και το τριφύλλι βυθίζεται στο απόλυτο σκοτάδι. 21 Αυγούστου στο Τρόντχαϊμ γράφεται μια μαύρη σελίδα (όπως αντιμετωπίστηκε τότε) στο βιβλίο του "Ευρωπαίου" Παναθηναϊκου, ο οποίος ηττάται με 3-0 και αποχαιρετά τη διοργάνωση που δόξασε την περασμένη σεζόν. Οι ψαρωμένοι Νορβηγοί του πρώτου "στείρου" ημιχρόνου, στην επανάληψη εμφανίζονται απείρως πιο επιθετικοί, η φυσική τους κατάσταση σε αντιπαραβολή με εκείνη των συναδέλφων τους του Παναθηναϊκού, είναι σε τρομερά επίπεδα και πιέζουν αφόρητα. Η προειδοποίηση θα έλθει σχεδόν με την έναρξη του δευτέρου ημιχρόνου με το πολύ καλό σουτ του Στένσας που θα φύγει εκατοστά άουτ, με τη συμπλήρωση μιας ώρας αγώνα όμως, ο Παναθηναϊκός δεν θα αποφύγει το μοιραίο: ο Βάντζικ θα αποκρούσει το σουτ του Σκάμελστρουντ, στην επαναφορά ο Γιάκομπσεν θα σερβίρει στον Έκνταλ και η Ρόζενμποργκ θα ισοφαρίσει το σκορ του πρώτου αγώνα.

Ο Παναθηναϊκός αποκαμωμένος και δίχως εναλλακτικούς τρόπους να αντιμετωπίσει το τρέξιμο των Νορβηγών θα κλειστεί πίσω με στόχο να πάει το ματς στην παράταση και με την εμπειρία του να προκριθεί. Πράγματι κατορθώνει να στείλει το παιχνίδι στο έξτρα τριαντάλεπτο, μόνο που εκεί ξεκινά ένας μοναδικός εφιάλτης: μόλις τρία λεπτά μετά την έναρξη του έξτρα χρόνου, ο Καλιτζάκης υποπίπτει σε παιδαριώδες λάθος και ο καταπληκτικός Ίβερσεν δεν δυσκολεύεται να πλασάρει για το 2-0. Μικρό το κακό θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς, αφού ο Παναθηναϊκός και πάλι ένα γκολ χρειάζεται για να φύγει με την πρόκριση στους χρυσοφόρους ομίλους από το Τρόντχαϊμ. Ωιμέ, τέσσερα λεπτά αργότερα από το 2-0, ο Χέγκεμ με το ομορφότερο γκολ της συνάντησης, γράφει το τελικό 3-0 και βυθίζει το τριφύλλι στη θλίψη. Ο Παναθηναϊκός αποκλείεται και η ευρεία ήττα στη Νορβηγία αντιμετωπίζεται σαν καταστροφή.

Ο Τύπος δεν περιορίζεται στις επιπλήξεις, οι εκφράσεις είναι πολύ βαρείς, όλοι μιλούν για ντροπή και προσβολή στην ιστορία του Παναθηναϊκού. Η Ρόζενμποργκ αντιμετωπίζεται απλώς ως μια ομάδα με καλή φυσική κατάσταση, οι Έλληνες αγνοούσαν εκείνη την εποχή την πρόοδο του νορβηγικού ποδοσφαίρου και κυρίως την καταπληκτική φουρνιά ποδοσφαιριστών που είχε στη διάθεσή του ο συμπαθής "παππούλης" Νιλς Έγκεν: Χόφτουν, Γιάμτφαλ, Σκάμελστρουντ, Στένσας, Στραντ, Μπράτμπακ, Ίβερσεν, Γιάκομπσεν αναστάτωσαν ολόκληρη την Ευρώπη εκείνη τη σεζόν – όπως και τις επόμενες – πετώντας έξω από τους Ομίλους ακόμη και τη μεγάλη Μίλαν κερδίζοντάς την με 2-1 μέσα στο Σαν Σίρο. Οι Νορβηγοί αποκλείστηκαν πολύ δύσκολα στα προημιτελικά του Champions League από τη φιναλίστ Γιουβέντους και επί της ουσίας έβαλαν το νορβηγικό ποδόσφαιρο στον ευρωπαϊκό χάρτη.

Αδιάφορα όλα τα παραπάνω για το χρονικό σημείο του αποκλεισμού-καταστροφή, αφού τότε άπαντες αντιμετώπισαν την ήττα ως ταπείνωση και τεράστιο πισωγύρισμα για τον Παναθηναϊκό. Η αποστολή επέστρεψε στην Αθήνα προσπαθώντας να μαζέψει τα κομμάτια και επικοινωνιακά προτάχθηκε η μεγάλη ευκαιρία μιας αξιόλογης πορείας στο Κύπελλο UEFA, μιας και οι αποκλεισθέντες από τα play offs θα ετίθεντο αντιμέτωποι με κάποια υποδεέστερη ομάδα στο ranking. Η κληρωτίδα επεφύλασσε ακόμη ένα καρμικό παιχνίδι στον Παναθηναϊκό, ο οποίος θαρρείς και ξεπλήρωνε γραμμάτια (ξανα)βρίσκει στο δρόμο του τους Πολωνούς της Λέγκια Βαρσοβίας. Η εικόνα του ΟΑΚΑ δεν έχει καμία σχέση με την ανοιξιάτικη λαοθάλασσα, η απογοήτευση είναι διάχυτη, παρόλα αυτά ο Παναθηναϊκός στο ντεμπούτο του "Λύμπε" στην αρχική ενδεκάδα με το τριφύλλι στο στήθος, υπερκερνά το εμπόδιο των αποφασιμένων Πολωνών που προηγήθηκαν στο σκορ αλλά εν τέλει ηττήθηκαν με το "χορταστικό" 4-2.

Χτυπήματα της μοίρας

Ο Λυμπερόπουλος μάλιστα θα σκοράρει δις στο ντεμπούτο και αποτελεί τη νότα αισιοδοξίας στο κλίμα πένθους που επικρατούσε εκείνο το απόγευμα στο ΟΑΚΑ, αφού κόσμος και Τύπος "υποβάθμιζαν" το UEFA εκτιμώντας ότι το ελληνικό ποδόσφαιρο ανήκει μονάχα στο club των μεγάλων και δει του Champions League. To δράμα όμως δεν είχε ολοκληρωθεί ακόμη: 21 Σπετεμβρίου του 1996, τέσσερις ημέρες πριν από τη ρεβάνς της Βαρσοβίας, η οικογένεια Βαρδινογιάννη και κατά συνέπεια και η οικογένεια του Παναθηναϊκού, δέχεται ένα από τα σκληρότερα χτυπήματα της μοίρας: πεθαίνει από ανακοπή καρδιάς σε ηλικία μόλις 54 ετών, ο Θόδωρος Βαρδινογιάννης, ο προτελευταίος στη σειρά από τα έξι παιδιά του Γιάννη και της Χρυσής, αντιπρόεδρος του ομίλου επιχειρήσεων της οικογένειας και βασικός χρηματοδότης του ΟΦΗ. Το πλήγμα για το Γιώργο είναι τεράστιο, αφού δύο μήνες μετά το χαμό της μητέρας του, χάνει και τον αδελφό του.

Μια μέρα πριν τον επαναληπτικό, που διεξάγεται υπό βαρύ κλίμα στην αποστολή, κηδεύεται ο Θόδωρος και ασφαλώς δεν υπάρχει ούτε σκέψη για ποδόσφαιρο, Παναθηναϊκό και "μπάλα". Η ομάδα "χάνεται" στο ακατάλληλο από τη βροχόπτωση αλλά κατάμεστο Wojska Polskiego Stadion, αποκλείεται κυρίως λόγω της λανθασμένης προσέγγισης του Ρότσα στο ματς, ο οποίος προτίμησε μια εντελώς αμυντικογενή τακτική για να διαφυλάξει τα δύο γκολ του πρώτου αγώνα και το πλήρωσε. Ενώ όλα έδειχναν ότι το γκολ του γνωστού μας από τη θητεία του μετέπειτα στην Ελλάδα, Μάρτσιν Μίετσελ δεν ήταν αρκετό στης Λέγκια, η τελευταία πράξη του δράματος για τον Παναθηναϊκό εκτυλίχθηκε ένα λεπτό πριν σφυρίξει για τελευταία φορά ο Ισπανός Ρόκα. Φάση διαρκείας στα καρέ του Βάντζικ, αλλεπάλληλες κόντρες και γεμίσματα με τον Κουχάρσκι να στέλνει τελικά τη μπάλα στα δίχτυα και να αποκλείει τον Παναθηναϊκό από το Σεπτέμβριο.

Όταν άλλαξαν τα κόζα

Ήταν δεδομένο ότι η σεζόν που θα ακολουθούσε θα ήταν από τις δυσκολότερες στην ιστορία του Παναθηναϊκού. Το βαρύ πένθος της οικογένειας Βαρδινογιάννη δεν επέτρεπε επ’ ουδενί σκέψεις για αναφορές στον Καπετάνιο για τις κινήσεις Κόκκαλη, μήτε αντιδράσεις για την ιστορική μαύρη βαλίτσα του Θωμά Μητρόπουλου, το περιεχόμενο της οποίας άλλαξε για πάντα το σκηνικό στην Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία και το ποδόσφαιρο γενικότερα. Το βράδυ της Κυριακής 8 Δεκεμβρίου του 1996 γίνεται σαφές ότι ο Παναθηναϊκός είναι απροστάτευτος. Είναι η βραδιά του μεγάλου ντέρμπι στο "Καραϊσκάκης", η βραδιά του "Παπουτσέλη". Ο Ολυμπιακός με πέναλτυ που κερδίζει εμφανώς εκτός περιοχής ο Ίλια Ίβιτς από το Γιάννη Καλιτζάκη και μετατρέπει σε γκολ ο Πρέντραγκ Τζόρτζεβιτς, κερδίζει τον Παναθηναϊκό και στέλνει σε όλους το "μήνυμα" ότι "τα κόζα άλλαξαν" και ξεκινά η περίοδος απόλυτης κυριαρχίας του στο ελληνικό ποδόσφαιρο.

Ο Παναθηναϊκός δεν θα συνέλθει ποτέ στη σεζόν, θα τερματίσει ασθμαίνοντας στην 5η θέση με ένα καταστροφικό finish 6 ηττών σε 7 παιχνίδια και σαν να μην έφτανε αυτό, τελευταία αγωνιστική θα αποκλειστεί και από την έξοδο στην Ευρώπη στην εντός έδρας ισοπαλία με τον ΟΦΗ στο αλήστου μνήμης παιχνίδι "του Κουτσουπιά". Η χρονιά θα κλείσει με την απώλεια και του μοναδικού τίτλου που μπορούσε να διεκδικήσει, εκείνον του Κυπέλλου Ελλάδας, αφού στο αφιλόξενο "Καραϊσκάκης" θα χάσει το τρόπαιο στα πέναλτι από την ΑΕΚ, στον τελικό που ο Ηλίας Ατματσίδης σκαρφάλωσε στα συρματοπλέγματα στην πιο εμφατική του στιγμή με τη φανέλα της Ένωσης.

Για πολλούς, η "καταραμένη" από πολλές απόψεις σεζόν μετά το έπος του Άμστερνταμ, ήταν το κύκνειο άσμα του Γιώργου Βαρδινογιάννη στην ηγεσία του Παναθηναϊκού. Είχαν υπολογίσει προφανώς δίχως τη μεγάλη ρελάνς του Καπετάνιου δύο χρόνια αργότερα, με την ακατανόητη για πολλούς τότε επιλογή του αείμνηστου Γιάννη Κυράστα, του ανθρώπου που ξαναέβαλε τον Παναθηναϊκό στην τροχιά της Ευρώπης και ξαναχάρισε στους οπαδούς του το χαμόγελο. Ήταν ένας ελκυστικότατος Παναθηναϊκός που αδίκως έχασε το πρωτάθλημα εξ αιτίας μιας ήττας στην Πάτρα από την Παναχαϊκή, σε ένα παιχνίδι για το οποίο μπορούν να γραφούν πολλά και χαρακτήρισε μια ολόκληρη γενιά οπαδών της ομάδας. Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία...