Το σκάνδαλο Ταπί, η Μαρσέγη και ο Ολυμπιακός

Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 η γαλλική Olympique Marseille υπό την προεδρία του πολιτικού και επιχειρηματία Bernard Tapie, μονοπωλεί τους τίτλους στη Γαλλία. Έχει ήδη κατακτήσει 4 συνεχόμενες φορές το πρωτάθλημα και κυνηγάει για πρώτη φορά στα χρονικά του «σαμπιονά» τον 5 συνεχόμενο τίτλο της, ρεκόρ ασύλληπτο για το τότε δεδομένα του γαλλικού πρωταθλήματος. Ταυτόχρονα, ο μεγάλος πόθος του Ταπί, το Κύπελλο Πρωταθλητριών, μοιάζει πιο κοντά από ποτέ, αφού η Μαρσέιγ ώριμη πια και με την τραυματική εμπειρία του Μπάρι όπου έχασε το «μεγάλο Κύπελλο με τα αυτιά» στα πέναλτι από τον Ερυθρό Αστέρα, είναι και πάλι στον τελικό και φαντάζει το απόλυτο φαβορί απέναντι στη χορτασμένη Μίλαν.

Τέσσερις ημέρες πριν τη διεξαγωγή του τελικού στο Μόναχο, την 22 Μαΐου 1993, το γαλλικό ποδόσφαιρο σείεται συθέμελα όταν ο ποδοσφαιριστής της Βαλενσιέν Ζακ Γκλασμάν καταγγέλει στις αρχές απόπειρα δωροδοκίας από τον ομολόγό του στη Μαρσέιγ Ζαν-Ζακ Εϋντελί και το γενικό διευθυντή των μαρσεγιέζων Ζαν-Πιέρ Μπερνέ. Ο Γκλασμάν ενημερώνει τον προπονητή του Μπόρο Πρίμορατς, ότι ο ποδοσφαιριστής και ο παράγοντας της Μαρσέιγ πλησίασαν τον ίδιο και δύο ακόμη συμπαίκτες του, τον Αργεντίνο Χόρχε Μπουρουσάγα και τον Κριστόφ Ρομπέρ, προκειμένου να έχουν μειωμένη απόδοση στον αγώνα Βαλενσιέν-Μαρσέιγ που επρόκειτο να διεξαχθεί 4 μέρες πριν το μεγάλο τελικό.

Έρευνα, τελικός και πρωτάθλημα

Την πολύ δύσκολη υπόθεση αναλαμβάνουν ο άτεγκτος Εισαγγελέας του Βαλενσιέν Ερίκ ντε Μονγκολφιέρ και ο αυστηρός Δικαστής της Βόρειας Περιεφέρειας (όπου υπάγεται η πόλη του Βαλενσιέν) Μπερνάρ Μπεφύ. Οι έρευνες ξεκινούν την επόμενη ημέρα της κατάκτησης του Κυπέλλου Πρωταθλητριών από τη Μαρσέιγ στο Μόναχο (1-0 τη Μίλαν με κεφαλιά του Μπαζίλ Μπολί) ενώ την 29η Μαΐου, η Μαρσέιγ κερδίζει και την Παρί Σεν Ζερμαίν με 3-1 και κατακτά μαθηματικά το πολυπόθητο 5 συνεχόμενο πρωτάθλημα.

Όλη η Γαλλία όμως ασχολείται με την έρευνα του Μονγκολφιέρ: 24 Ιουνίου, έναν ακριβώς μήνα μετά την καταγγελία του Γκλασμάν, η αστυνομία βρίσκει θαμμένη στον κήπο του Ρομπέρ μια τσάντα με 250 χιλιάδες γαλλικά φράγκα και προχωρά στη σύλληψη του ποδοσφαιριστή της Βαλενσιέν. Ο Ρομπέρ ομολογεί ότι τα χρήματα τα πήρε από τον Εϋντελί που επίσης συλλαμβάνεται δύο ημέρες αργότερα. Αρχικά αρνείται τα πάντα, πολύ γρήγορα όμως ομολογεί και αυτός με τη σειρά του, ότι κατόπιν εντολής (χωρίς να διευκρινήσει από ποιόν) παρέδωσε από 250 χιλιάδες φράγκα στους ποδοσφαιριστές της Βαλενσιέν Γκλασμάν, Μπουρουσάγα και ασφαλώς το Ρομπέρ. Οι εξελίξεις είναι καταρρακτώδεις, όλη η Γαλλία ασχολείται με την υπόθεση δωροδοκίας και η υπόθεση ονομάζεται L’ Affaire VA-OM από τα αρχικά των δύο ομάδων.

Αποκλεισμός, αφαίρεση τίτλου, υποβιβασμό

Οι εξελίξεις έρχονται με ρυθμό χιονοστιβάδας. Η ΟΥΕΦΑ αποκλείει τη Μαρσέιγ προληπτικά από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, παρ’όλο που η γαλλική Ομοσπονδία δεν έχει εκδώσει ακόμη απόφαση και η ΦΙΦΑ αντικαθιστά τη Μαρσέιγ με τη φιναλίστ Μίλαν στο Διηπειρωτικό και το ευρωπαϊκό Σούπερ Καπ. 22 Σεπτεμβρίου, το αθλητικό δικαστήριο είναι αμείλικτο: ανάκληση του τίτλου του πρωταθλητή από τη Μαρσέιγ και επ’ αόριστον αποκλεισμός στους Μπερνέ, Εϋντελί, Ρομπέρ και Μπουρουσάγα. Ο Ταπί μένει ακόμα έξω από την εξίσωση, αφού παρουσιάζει στρατιές δικηγόρων και αρνείται κάθε κατηγορία και ανάμειξη με το θέμα. Στο μεταξύ, η Μαρσέιγ παλεύει για τον τίτλο με την Παρί (τίτλο τον οποίο θα χάσει στο τέλος τερματίζοντας δεύτερη).

Η υπόθεση στα αθλητικά δικαστήρια ολοκληρώνεται την περίοδο Φεβρουαρίου-Απριλίου του 1994: Ο Ταπί ανακρίνεται για απόπειρα δωροδοκίας και διαφθοράς των μαρτύρων κατηγορίας και εν τέλει καταδικάζεται με επ’αόριστον αποκλεισμό, ενώ ο Μπερνέ διαγράφεται από τα μητρώα παραγόντων της γαλλικής Ομοσπονδίας. Οι Εϋντελί, Ρομπέρ και Μπουρουσάγα τιμωρούνται με διετή αποκλεισμό στις εγχώριες διοργανώσεις και ένα χρόνο από τις διεθνείς, εκείνη όμως που πλήττεται ανεπανόρθωτα από την ετυμηγορία είναι η Μαρσέιγ: άμεσος υποβιβασμός στη Β Εθνική και ουσιαστικά διάλυση της πολύ ισχυρής τότε ομάδας.

Κλήρωση με Ολυμπιακό

Ενώ η υπόθεση δεν έχει ολοκληρωθεί στο ποινικό μέρος της, η υποβιβασμένη Μαρσέιγ ως δεύτερη στο Πρωτάθλημα συμμετέχει στην κλήρωση του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ. Η ομάδα δεν θυμίζει σε τίποτα τη μικτή κόσμου που είχε συγκεντρώσει ο Ταπί, αφού έχουν αποχωρήσει οι σημαντικότεροι ποδοσφαιριστές της, όπως ο Ντεσάν, ο Στόικοβιτς, ο Φέλερ, ο Μπόκσιτς, ο Ντεσαγί, ο Φούτρε, ο Ρουί Μπάρος κ.ά. Παρέμεινε ο (σχεδόν) ντόπιος Φαμπιέν Μπαρτέζ και έγιναν κάποιες στοιχειώδεις μεταγραφές με στόχο την άνοδο, όπως του Ιρλανδού επιθετικού Τόνι Κασκαρίνο. Η κληρωτίδα έχει κέφια και αντίπαλο της Μαρσέιγ φέρνει τον πιο φιλόδοξο Ολυμπιακό των τελευταίων ετών για εκείνη την εποχή.

Ουσιαστικά είναι ο πρώτος Ολυμπιακός που φέρει τη σφραγίδα του Σωκράτη Κόκκαλη, ο οποίος τον είχε αναλάβει από το Μάιο του 1993 με στόχο την οικονομική εξυγίανση και τη λύση στο ακανθώδες πρόβλημα των χρεών της υπόθεσης της Τράπεζας Κρήτης. Ο Κόκκαλης τινάζει τη μπάνκα στον αέρα στις μεταγραφές και φέρνει τον μπαλαδόρο Ίλια Ίβιτς από τον Ερυθρό Αστέρα, τον εντυπωσιακό στο Μουντιάλ της Αμερικής Νιγηριανό επιθετικό Ρασίντ Γεκινί, ενώ δείχνει τις διαθέσεις του και στην ελληνική αγορά, συμφωνώντας με τον Αλέκο Αλεξανδρή της πρωταθλήτριας ΑΕΚ και τον ελπιδοφόρο και ταλαντούχο στόπερ Νίκο Νταμπίζα.

Προπονητής της ομάδας, ο Νίκος Αλέφαντος που κέρδισε την εμπιστοσύνη του Προέδρου του Ολυμπιακού από τον Ιανουάριο του 1994 που αντικατέστησε τον υπηρεσιακό Κώστα Πολυχρονίου (που είχε αντικαταστήσει με τη σειρά του τον Όλεγκ Μπλαχίν) και παρέμεινε στην τεχνική ηγεσία της ομάδας διεκδικώντας τις δάφνες που του αναλογούν σε αυτήν τη νέα εποχή που ξεκινούσε για το σύλλογο.

Μαρσέγη και Ίβιτς

Ο ενθουσιασμός στην Ελλάδα είναι τεράστιος μόλις γίνεται γνωστή η αντίπαλος των ερυθρολεύκων. Ο Αλέφαντος δηλώνει βέβαιος ότι ο Ολυμπιακός θα σκορπίσει την άλλοτε κραταιά « Μαρσέγη» όπως την αποκαλούσε απλώς και μόνο διότι « έχει Ίβιτς». Η Μαρσέιγ έρχεται στο Φάληρο χωρίς τυμπανοκρουσίες και υπό τη σκιά του τεράστιου σκανδάλου VA-OM που ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί στο ποινικό του μέρος. Τη συνοδεύει και ο Πρόεδρός της Μπερνάρ Ταπί, ο οποίος αρνείται οποιαδήποτε δήλωση κατά την άφιξη του στο αεροδρόμιο, ενώ οι άνδρες ασφαλείας του απαγορεύουν σε οποιονδήποτε δημοσιογράφο να προσεγγίσει το ξενοδοχείο που κατέλυσε η ομάδα της Μασσαλίας.

Ο νέος προπονητής της ομάδας Μαρκ Μπουριέ, κρατάει χαμηλά του τόνους στη συνέντευξη τύπου και περιμένει – όπως όλοι – ένα πολύ δυνατό Ολυμπιακό στο ξεκίνημα, έναν Ολυμπιακό που θα ασκήσει τρομερή πίεση στον Μπαρτέζ και θα προσπαθήσει από την αρχή του παιχνιδιού να δείξει ποιος είναι το αφενιτκό. Το βράδυ της Τρίτης 13 Σεπτεμβρίου το Καραϊσκάκη κοχλάζει από 30 χιλιάδες οπαδούς του Ολυμπιακού (κόπηκαν 28.240 εισιτήρια) και η τηλεθάση του παιχνιδιού στην τηλεόραση του Ant1 που μεταδίδει ζωντανά το παιχνίδι, χτυπάει κόκκινα.

Με Μαρινάκη στην κερκίδα

Ο Ολυμπιακός ξεκινάει ορμητικά, πιέζει τη Μαρσέιγ, η οποία όμως τελικά δεν είναι τόσο αδύναμη όσο – αφελώς – πίστευαν όλοι. Σίγουρα δεν είναι η υπερομάδα του πρόσφατου παρελθόντος, δεν είναι όμως ούτε «ομάδα Β’ Εθνικής» ούτε άπειρη σαν οργανισμός στα ευρωπαϊκά παιχνίδια. Με τη συμπλήρωση μισής ώρας αγώνα το Καραϊσκάκη παγώνει: ο Μαρκέ σεντράρει από αριστερά και ο Φερρέρ σπρώχνει τη μπάλα στα δίχτυα. Ο Ολυμπιακός είναι με την πλάτη στον τοίχο και πρέπει να γίνει ακόμη πιο επιθετικός και σίγουρα πιο ουσιαστικός στο δεύτερο ημίχρονο.

Στην κερκίδα των επισήμων, ο Ταπί παρακολουθεί ανέκφραστος καθήμενος «στα μάρμαρα» δίπλα στην Ελένη Κόκκαλη, ενώ πίσω του παρακολουθούν το παιχνίδι ο Πρόεδρος του Ολυμπιακού Σωκράτης Κόκκαλης, μαζί με το Μιλτιάδη Μαρινάκη. Κατά μια εξαιρετική σύμπτωση, μαζί με τον πατέρα του ο σημερινός Πρόεδρος του Ολυμπιακού Βαγγέλης Μαρινάκης, αγωνιά κι εκείνος και περιμένει την αντίδραση των ερυθρολεύκων στο δεύτερο ημίχρονο.

Ισοφάριση, αλλά 1-2

Πράγματι, ο Ολυμπιακός μπαίνει αποφασιμένα στο β μέρος και αποκτά και αριθμητικό πλεονέκτημα στο 52 λεπτό με την αποβολή του Ντουράν. Θα ισοφαρίσει γρήγορα με κεφαλιά-κανονιά του Ίλια Ίβιτς, μετά από σόλο και σέντρα ενός ακόμη Μαρινάκη, του Πέτρου, από την ίδια πτέρυγα που προήλθε και το γκολ της Μαρσέιγ: την αριστερή, εκείνη στην εστία μπροστά από τη Θύρα 7. Ο Ολυμπιακός φέρνει το ματς στα ίσια και το Καραϊσκάκη πνίγεται στους καπνούς από τα καπνογόνα και τις φωτοβολίδες.

Η Μαρσέιγ όμως ισορροπεί ξανά μετά το σοκ και παρά τον παίκτη λιγότερο, φτάνει στο καθοριστικό δεύτερο γκολ με βολίδα του Μαρκέ δέκα λεπτά πριν τη λήξη του αγώνα. Ο Ολυμπιακός προσπάθησε να πιέσει αλλά φάνηκε να μην έχει την απαιτούμενη φυσική κατάσταση, ενώ οι Μαρσεγιέζοι ήταν καλά ταμπουρωμένοι στην άμυνα. Καλύτερη στιγμή των ερυθρόλευκων, το σόλο του νεαποκτηθέντα (και εκ των κορυφαίων στο ματς) Ίβιτς τον οποίο ανέκοψε αντικανονικά ο Βακομπουέ, αλλά ο Ιταλός Παϊρέτο αρνήθηκε το πέναλτυ στο Σέρβο επιθετικό. Το παιχνίδι τελειώνει, οι Γάλλοι κατάκοποι από την υπερπροσπάθεια μιλούν για άθλο και εύχαρεις αποσύρονται στο ξενοδοχείο για να γιορτάσουν την επιτυχία τους.

“Άσε με να τους ξεράνω στην κόντρα”

Ο Σωκράτης Κόκκαλης (όπως και όλοι οι οπαδοί του Ολυμπιακού) βράζει με το Νίκο Αλέφαντο τον οποίο απολύει την ίδια νύχτα χωρίς περαιτέρω δικαιολογίες. Ο αποκλεισμός από τη Μαρσέιγ της Β Εθνικής είναι καταστροφή για το μεγάλο και φιλόδοξο Ολυμπιακό που χτίζει ο Κόκκαλης και ο Αλέφαντος κρίθηκε ανεπαρκής.

Ο ίδιος ο κυρ Νίκος ψελλίζει αστείες δικαιολογίες « Ντι Μεκό 11 τα 100» (σ.σ. εννοώντας ότι ο Ντι Μεκό είναι πολύ γρήγορος κάνει τα 100 μέτρα σε 11 δευτερόλεπτα) και « άσε με Πρόεδρε να παίξω τη ρεβάνς να τους κάνω το γρήγορο γκολ εκεί μέσα να τους ξεράνω στην κόντρα, έχω Ίβιτς» . Ο Κόκκαλης δε σηκώνει κουβέντα όμως και παραδίδει την τεχνική ηγεσία προσωρινά στην παλιά δόξα της ομάδας, το Νίκο Γιούτσο.

Ρεβάνς

Η ρεβάνς του Βελοντρόμ δεκατέσσερα βράδια αργότερα, εξελίχθηκε σε εφιάλτη για τον Ολυμπιακό αλλά και «παράσημο» στην καριέρα του Κυριάκου Τοχούρογλου. Η Μαρσέιγ σφυροκοπούσε τους ερυθρόλευκους από το πρώτο λεπτό, τη σταματούσε όμως συνεχώς ο ελληνοαυστραλός γκολκήπερ του Ολυμπιακού. Εκτινάξεις στο «γάμα», αποκρούσεις εξ επαφής, τινάγματα στις γωνίες, τετ-α-τετ, ο Τοχούρογλου εκείνο το βράδυ έβγαζε τα πάντα. Ο Ολυμπιακός είχε να αντιτάξει μόνο το χλιαρό σουτ του Αλεξανδρή στο 35’ από πάσα του Γεκινί και παρουσιάστηκε πολύ κατώτερος των περιστάσεων, ασύνδετος και φοβισμένος.

Ο Τοχούρογλου νικήθηκε τελικά στο 53’ στο τετ-α-τετ του Τόνι Κασκαρίνο, όταν ο Ιρλανδός στράικερ «τσίμπησε» τη μπάλα προλαβαίνοντας την έξοδο του Κυριάκου γράφοντας το 1-0. Μετά το γκολ του Κασκαρίνο, ο ρυθμός έπεσε, η Μαρσέιγ οπισθοχώρησε και ο Ολυμπιακός δειλά-δειλά άρχισε να βγαίνει στην επίθεση και να αντιδρά σαν Ολυμπιακός. Ο Αλεξανδρής σε μια βραδία που θα ήθελε να σβήσει από την καριέρα του, χάνει βέβαιο γκολ από το ύψος της μικρής περιοχής στο 61’, ενώ στο 74’ γίνεται η φάση που θα συνοδεύει για χρόνια τον Αλέκο μέχρι την εξιλέωση της καριέρας του στο τέλος της δεκαετίας του ’90: ο Ντανιέλ Μπατίστα περνά όποιον βρίσκει μπροστά του και βγαίνει μόνος του μπροστά στον Μπαρτέζ. Προς έκληξη συμπαικτών και αντιπάλων, εμφανίζεται ο Αλεξανδρής και με τάκλιν που θα ζήλευε και ο Μαλντίνι, σχεδόν ανατρέπει το συμπαικτη του!

Μετά από αυτήν την ακατανόητη ενέργεια, ο Ολυμπιακός παραδίδει τα όπλα και γίνεται έρμαιο των Μαρσεγιέζων. Μετά το τρίτο δοκάρι των Γάλλων και δύο ακόμη ευκαιρίες, στο 85’ ο Φερρερί από σέντρα του Φερρέρ κάνει το 2-0 και στο 89’ ο Κασκαρίνο γράφει το τελικό 3-0. Το φλεγόμενο Βελοντρόμ γιορτάζει την πρόκριση της ΟΜ, ο Ταπί στην κερκίδα είναι ευτυχισμένος, όλοι όμως έχουν στο μυαλό τους την εκδίκαση στα ποινικά δικαστήρια της υπόθεσης VA-OM, που εξακολουθεί να μονοπωλεί το ενδιαφέρον στη Γαλλία κυρίως λόγω του Ταπί.

Δεύτερος υποβιβασμός

Η σεζόν θα προχωρήσει, η Μαρσέιγ θα κατακήσει άνετα το τίτλο στη Β Εθνική, αλλά η Ομοσπονδία την ξανατιμωρεί με εκ νέου υποβιβασμό στη δεύτερη κατηγορία. Η απόφαση του ποινικού δικαστηρίου θα εκδοθεί τελικά το Μάιο του 1995: Ο Ταπί καταδικάζεται σε διετή φυλάκιση (με μονοετή αναστολή), τριετή στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων και πρόστιμο 20 χιλιάδων φράγκων.

Μαζί του καταδικάζονται ο Ζαν Πιέρ Μπερνέ (διετή φυλάκιση με αναστολή και 15 χιλιάδες φράγκα πρόστιμο), ο Ζαν-Ζακ Εϋντελί (ένα χρόνο φυλάκιση με αναστολή και 10 χιλιάδες φράγκα πρόστιμο), ο Χόρχε Μπουρουσάγα (6 μήνες φυλάκιση με αναστολή και πρόστιμο 5 χιλιάδες φράγκα) και το ζεύγος Ρομπέρ (ενεπλάκη και η σύζυγος του ποδοσφαιριστή στην υπόθεση κατηγορούμενη για αποδοχή προϊόντος εγκλήματος). Η ετυμηγορία ήταν 6 μήνες φυλάκιση με αναστολή και πρόστιμο 5 χιλιάδες φράγκα για τον πρώην ποδοσφαιριστή της Μαρσέιγ και 3 μήνες φυλάκιση με αναστολή για τη σύζυγό του, Μαρί-Κριστίν.

Πολλά χρόνια αργότερα, ο άτεγκτος Εισαγγελέας Ερίκ ντε Μονγκολφιέρ, θα εξηγήσει ότι τα στοιχεία εναντίον του Προέδρου της Μαρσέιγ δεν ήταν αδιάσειστα και καταδικάστηκε λόγω της εμπλοκής του σε πάμπολλα πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα τη δεκαετία του ’90 (με κορυφαίο το σκάνδαλο της πτώχευσης του ομώνυμου Ομίλου Tapie, υπόθεση για την οποία αθωώθηκε μετά από μια εικοσαετία) και λογω της επικοινωνιακής θύελλας που ξεσήκωσε το Affaire VA-OM σε ολόκληρη τη Γαλλία που διψούσε για «αίμα» εκείνη την εποχή.

Όσο για τον Ολυμπιακό; Η σεζόν 1994/95 δεν έφερε επιτυχίες στον Πειραιά, αφού στο Πρωτάθλημα ο Ολυμπιακός τερμάτισε 16 βαθμούς πίσω από τον Πρωταθλητή Παναθηναϊκό, ενώ και στο Κύπελλο αποκλείστηκε από τον «αιώνιο αντίπαλο» στο προημιτελικά με την αλήστου μνήμης ήττα με 2-3 στο Καραϊσκάκη. Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία…