Όταν ο Στερν έδωσε τη ζωή πίσω στον Μάτζικ
Ο Γιάννης Φιλέρης γράφει για την κορυφαία, ίσως, απόφαση του Ντέιβιντ Στερν στα 30 χρόνια του στο ΝΒΑ. Όταν αποφάσισε να στηρίξει τον Μάτζικ Τζόνσον, κόντρα στην καχυποψία και τον φόβο του ΑIDS.
To τι ήταν ο Ντέιβιντ Στερν για το ΝΒΑ το ανέλυσε με σαφήνεια η Νίκη Μπάκουλη, το σημείωσαν οι μεγαλύτεροι μπασκετμπολίστες, προπονητές και παράγοντες της αμερικάνικης λίγκας. Δεν υπάρχει άνθρωπος στις ΗΠΑ, ειδικά από το μπάσκετ, που να μη βγάζει το καπέλο σε αυτόν το Νεοϋρκέζο δικηγόρο, που μέσα σε 30 χρόνια μετέτρεψε ένα σχεδόν ερειπωμένο και σπαραζόμενο από προβλήματα πρωτάθλημα σε μια από τις πιο επικερδείς επιχειρήσεις του επαγγελματικού αθλητισμού.
‘Ενας απ’ αυτούς, ο Μάτζικ Τζόνσον, είχε ένα έξτρα λόγο να τον ευγνωμονεί για πάντα. Το σημείωσε με τον πιο εμφατικό τρόπο στο Τwitter:
Ο Μάτζικ αναφερόταν στη γενναία στάση του Στερν το 1991:“Έγραψε ιστορία, όταν ανακοίνωσα ότι είχα HIV και ορισμένοι πίστευαν ότι θα κολλήσουν τον ιό αν μου έσφιγγαν το χέρι. Όταν μου επέτρεψε να παίξω το 1992 στο All-Star Game του Ορλάντο και μετά στους Ολυμπιακούς Αγώνες, μπορέσαμε να αλλάξουμε τον κόσμο”. Σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά (28 χρόνια για την ακρίβεια) τα λόγια του Μάτζικ φαντάζουν σχεδόν υπερβολικά. Αλλά αν κάποιος πάει πίσω στο χρόνο, θα δώσει στον άλλοτε μεγάλο άσο των Λέικερς πολύ δίκιο.
Όπως είχε γράψει στο ESPN η κορυφαία δημοσιογράφος Jackie MacMullan, η τότε στάση του κομισσάριου του ΝΒΑ ήταν μια από τις μνημειώδεις αποφάσεις που πήρε στην διάρκεια της 30χρονης θητείας του, ως επικεφαλής του ΝΒΑ. Και χρειάστηκε, μάλιστα, να εναντιωθεί με το σύνολο της λίγκας, που παρότι συμπαθούσε απεριόριστα τον Μάτζικ, δεν είχε τη γνώση να αντιμετωπίσει την ασθένεια, τους φορείς, το ίδιο το AIDS γενικότερα. Μια απόφαση μάλιστα που δεν αφορούσε ακριβώς το μπάσκετ, ή κάτι παράγωγο αυτού. Είχε απήχηση σε ολόκληρη την ενίοτε φοβική και σίγουρα άκρως συντηρητική αμερικάνικη κοινωνία.
Ναι, ο Μάτζικ είχε δίκιο στο tweet που έγραψε. Η αποφασιστικότητα του Ντέιβιντ Στερν ήταν ένα ορόσημο στο να αλλάξουν οι Αμερικανοί την αντιμετώπιση των ασθενών που προσβάλλονταν από τον HIV και κάποια στιγμή νοσούσαν από το AIDS. Είχε ίσως την ίδια επίδραση με τη γενναία στάση της Λαίδης Νταϊάνα, που στις 19 Απριλίου του 1987 είχε δώσει το χέρι της με ασθενή του AIDS σε νοσοκομείο του Λονδίνου.
“Ο Μάτζικ θα πεθάνει σε τρία χρόνια…”
Θα πρέπει να πάμε πίσω σε εκείνη την εποχή, όταν όλα ακόμη ήταν συγκεχυμένα, όταν δεν υπήρχε η εξέλιξη της ιατρικής αντιμετώπισης που τώρα γνωρίζουμε. Όταν οι γιατροί, που διέγνωσαν ότι ο Μάτζικ είναι φορέας ΗΙV, έδιναν στον 32χρονο τότε σούπερσταρ, μόλις τρία χρόνια ζωής. Σύμφωνα με τη MacMullan, ο Στερν ήταν από τους πρώτους που στις 27 Οκτωβρίου του 1991, έμαθε την δυσάρεστη είδηση. Ο Λον Ρόζεν, ατζέντης του Μάτζικ, επισκέφθηκε τον Στερν στο σπίτι του σε προάστιο της Νέας Υόρκης, για να τον πληροφορήσει. Ο κομισάριος του ΝΒΑ, συνετρίβη. Όχι μόνο γιατί η ζωή του χαρισματικού Μάτζικ έμπαινε σε τεράστιο κίνδυνο, αλλά επειδή και το ίδιο το πρωτάθλημα έμπαινε σε ατραπούς.
Πρώτα και κύρια, όμως, τον απασχολούσε ο ίδιος ο Μάτζικ. Το χαμογελαστό του πρόσωπο ήταν το… ίδιο το ΝΒΑ. Ζούσε τις καλύτερες στιγμές της καριέρας του και ξαφνικά, από τυχαίες εξετάσεις για ένα ασφαλιστικό συμβόλαιο, μάθαινε ότι θα πέθαινε (λόγω του ιού) μέσα στα επόμενη τριετία!
O Στερν δε δίστασε στιγμή. Θα μπορούσε να απομακρυνθεί, να απστασιοποιηθεί, θεωρώντας ότι ήταν ένα θέμα που έπρεπε να αφορά τους Λέικερς και τον ίδιο τον αθλητή. Δεν το έκανε. Αποφάσισε πρώτα απ’ όλα να παραβρεθεί στην συνέντευξη Τύπου (7/11/1991) που έδωσε ο Μάτζικ ανακοινώνοντας ότι αποσύρεται από την ενεργό δράση. Με αυτή και μόνο την κίνηση μπήκε από την αρχή της περιπέτειας στο πλευρό του μεγάλου άσου.
Πολλές φορές αργότερα, όταν ο Μάτζικ… εξακολουθούσε να χαμογελάει (και ευτυχώς το κάνει ακόμη και σήμερα, που έφτασε τα 60 του) ο Στερν έλεγε:“Δεν είχε σημασία πως προσβλήθηκε από τον ιό. Κανείς άλλωστε δεν ασχολήθηκε με αυτό. Όλες οι σκέψεις μας ήταν στον Έρβιν, γιατί πιστεύαμε ότι θα πεθάνει…”
Πρώτα διάβασε, μετά έδρασε
Ο Στερν ήταν ένας ευρύτατα μορφωμένος άνθρωπος. Μπορεί στην καθημερινότητα του, ειδικά στα γραφεία του ΝΒΑ πολλές φορές να έβαζε τις φωνές στους συνεργάτες του, για κάθε θέμα ωστόσο που αντιμετώπιζε, ήθελε να είναι απόλυτα ενημερωμένος. Έτσι και στην περίπτωση του Μάτζικ, το έριξε στο διάβασμα. Ο Ρόζεν του εξήγησε όλη την πορεία των ιατρικών εξετάσεων του πελάτη του και εν συνεχεία ο κομισάριος άρχισε τη δική του μελέτη.
Διάβασε ιατρικά περιοδικά, επιστημονικές έρευνες, άρθρα σε εφημερίδες, ώστε να αποκτήσει γνώση για τον ιό. Επικοινώνσε με τους ειδικούς, τους καλύτερους της εποχής. Ο Ντέιβιντ Ρότζερς ήταν ήδη αντιπρόεδρος τυην εθνική επιτροπή των ΗΠΑ για την αντιμετώπιση του ΑΙDS. Δυο χρόνια νωρίτερα είχε μιλήσει στους γιατρούς των ομάδων του ΝΒΑ για την πιθανή απειλή από τον ιό ΗΙV.
Η ενημέρωση ήταν το βασικό του μέλημα. Και μετά αποφάσισε να δράσει:“Η αντίληψη ότι έπρεπε να κάνουμε το σωστό και να ζήσουμε με τις συνέπειες ήταν η κατευθυντήρια γραμμή μας”, σχολίασε στο ESPN, ο Ρας Γκράνικ πρώην αναπληρωτής κομισάριος υπό τον Στερν. Και από κοινού με τον Μάτζικ άρχισε μια μεγάλη μάχη για να μάθει ο κόσμος τι ακριβώς είναι το AIDS. Ο Τζόνσον υλοποίησε την υπόσχεσή του και έγινε ο καλύτερος εκπρόσωπος των ανθρώπων που είχαν προσβληθεί από τον ιό και την ασθένεια.
Και ήταν αυτός που έφερε τον Στερν δίπλα στην κοινότητα των ανθρώπων που έπασχαν. Η γνωριμία του κομισάριου με την Ελίζαμπεθ Γκλέιζερ, ακτιβίστρια για το AIDS, η οποία είχε προσβληθεί από μετάγγιση αίματος και άθελά της είχε μεταδώσει την ασθένεια στα δυο παιδιά της, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της τελικής σκέψης του Στερν για το θέμα.
“Θέλω να παίξω στο All-Star game”
O Μάτζικ όχι μόνο δεν έδειχνε άνθρωπος που θα πέθαινε, αλλά τα συμπτώματά του ήταν σχεδόν μηδαμινά. Το Γενάρη σκεφτόταν επίμονα το μπάσκετ, ήταν πρώτος στην ψηφοφορία για το All-Star game και τηλεφώνησε στον Στερν, ρωτώντας τον: “Τι θα έλεγες αν έπαιζα στο ματς;”
Ο κομισάριος είπε αμέσως το ναι, ξέροντας ότι την ίδια ώρα θα αντιμετώπιζε σφοδρές αντδράσεις. Ακόμη και μέσα από το ΝΒΑ. Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες εξέφραζαν τις αντιρρήσεις τους, υποστηρίζοντας ότι δεν ειναι δυνατόν ένας ασθενής αθλητής να παίζει στο ματς-προμόσιον, όλης της λίγκας. Ο Στερν ήξερε καλύτερα από τον καθένα πώς να… χειραγωγεί το κονκλάβιο των ιδιοκτητών (αλλιώς δεν θα’ μενε και 30 χρόνια στην θέση του).
Σαν δικηγόρος, άλλωστε, μετέφερε πάντα τις συζητήσεις του εκεί που … ήξερε καλύτερα: “Αν προχωρήσετε σε αγωγές όπως λέτε, κατά του Μάτζικ, θα οδηγηθείτε εκ των πραγμάτων σε υποχρεωτικό τεστ HIV για κάθε παίκτη σας (σ.σ τόσο ο ίδιος, όσο και η Ένωση παικτών, ήταν σφόδρα αντίθετοι σε αυτή την προοπτική). Είστε σίγουροι ότι ο Μάτζικ είναι μοναδικός στη λίγκ, θετικός στον ιό HIV; Γιατί εγώ δεν είμαι…”
Μετά τους έβαλε να ψηφίσουν. Η μαεστρική τακτική του στηριζόταν στην εξής φιλοσοφία: μπορεί οι ιδιοκτήτες να είχαν διαφορετικές απόψεις (όπως συνέβη και στο θέμα του Μάτζικ) στο τέλος, όμως, η λίγκα έπρεπε να φαίνεται ενωμένη. Κι επειδή στην προκειμένη περίπτωση δεν ήταν μόνο οι ιδιοκτήτες των κλαμπ, αλλά και οι προπονητές, πολύ περισσότερο οι ίδιοι οι παίκτες, η απόφαση για το αν θα έπαιζε ο Μάτζικ στο All-Star game, έπρεπε να είναι ισχυρή. Και ήταν, καθώς ελήφθη με απόλυτη ομοφωνία.
Αυτός ήταν ο Στερν. Μπορούσε να πείσει τους πάντες. Δεν το έκανε, όμως, επειδή ήταν ένας… λαοπλάνος χειραγωγός. Είχε επιχειρήματα και κυρίως ήθελε τους πάντες να ενημερώνονται. Η επόμενη κίνησή του ήταν να ανοίξει τα μυαλά των παικτών. Ο Τσαρλς Μπάρκλεϊ θυμήθηκε ότι εκείνη την εποχή οι γιατροί όλων των ομάδων, είχαν πάρει εντολή να εξηγήσουν στους παίκτες τι είναι ο ιός HIV πως κολλάει, γιατί δεν κινδύνευαν να προσβληθούν από χειραψίες ή τον ιδρώτα.
Το All Star Game του 1992 ήταν ένα ρεφερέντουμ για το AIDS. Ο Στερν προσκάλεσε την Γκλέιζερ, που ήταν πολύ ασθενής και διηγήθηκε την τραγική ιστορία της με δάκρυα στα μάτια. Ο Μάτζικ έδωσε ρεσιτάλ μέσα στο παρκέ, σημείωσε 25 πόντους (δίνοντας και 9 ασίστ) και αναδείχθηκε μέσα σε αποθέωση MVP. H πρώτη νίκη είχε κερδηθεί, καθώς τα μηνύματα που εξέπεμπε ο ξανά χαμογελαστός Μάτζικ ήταν πολυποίκιλα και αφορούσαν πολλούς περισσότερους από τους φίλους του μπάσκετ. Η επόμενη κίνηση ήταν να συμπεριληφθεί ο μεγάλος άσος στην Ολυμπιακή ομάδα των ΗΠΑ. Στην dream-team του 1992, που θα ταξίδευε στη Βαρκελώνη.
Κι εκεί ο Στερν έπαιξε τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Επέμενε για την επιλογή του σπουδαίου μπασκετμπολίστα ξέροντας ότι δεν θα ήταν καμιά dream-team, αν διπλα σε Μπερντ και Τζόρνταν δεν στεκόταν ο Μάτζικ Τζόνσον. Και φυσικά αν δεν υπήρχε ο κομισάριος, ο Μάτζικ δεν θα είχε ποτέ τη δυνατότητα να κερδίσει το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο. Το χαμόγελο του ταξίδεψε μέχρι τη Βαρκελώνη.
Η βλακεία του Καρλ Μαλόουν
Ο δρόμος για την οριστική επιστροφή του Μάτζικ στην ενεργό δράση είχε ανοίξει. Αλλά η βλακεία είναι ανίκητη. Παρά το παράδειγμα του Αll-Star game, παρά τη συμμετοχή του στους Ολυμπιακούς Αγώνες, παρά την ενημέρωση από τους γιατρούς διάφοροι εγκέφαλοι παρέμεναν κολλημένοι.
Σίγουρα ένας απ’ αυτούς ήταν του Καρλ Μαλόουν. Ο τότε σουπερσταρ των Γιούτα Τζαζ έκανε την περίφημη δήλωση, αμέσως μετά από ενα ματς προετοιμασίας με τους Νικς: “Δείτε τις γρατζουνιές και τα κοψίματα σε όλοι το σώμα μου. Κάθε βράδυ, σε κάθε αγώνα, γίνονται όχι μόνο σε μένα, σε όλους. Πώς μπορούν να σου λένε ότι δεν υπάρχει ρίσκο; Και φυσικά δεν είμαι ο μόνος παίκτης του ΝΒΑ που σκέφτεται κάτι τέτοιο. Δεν είμαι φαν, ούτε τσιρλίντερ. Ναι, η επιστροφή του θα κάνει καλό στο μπάκσετ, αλλά πρέπει να δούμε και πέρα απ’ αυτό. Η dream-team ήταν κάτι που πέρασε και όλοι αγάπησαν. Τώρα, όμως, επιστρέφουμε στην πραγματικότητα. Πώς θα τον μαρκάρουν, ας πούμε οι Νικς που παίζουν τόσο δυναμικά”;
Τις απόψεις του Μαλόουν ασπάστηκαν κι άλλοι παίκτες, όπως ο Μαρκ Πράις και ο Τζέραλντ Γουίλκινς. Μετά ανέλαβαν τα media καθώς σε ένα φιλικό παιχνίδι, ο Μάτζικ ήρθε σε σύγκρουση με ένα αντίπαλό του και στον πάγκο του παρασχέθηκαν πρώτες βοήθειες χωρίς… γάντι! Στο τέλος, ο ίδιος ο μεγάλος άσος αποφάσισε να μην πραγματοποιήσει την επιστροφή του (ακόμη δεν ήταν σίγουρος και για την εν γένει θεραπεία του). Πέντε χρόνια αργότερα (στα 37) έπαιξε ξανά με τους Λέικερς, στην οριστική επιστροφή του. Κανείς δεν είχε αντίρρηση, πλέον. Ο Μαλόουν είχε μετανιώσει (αλλά όπως διευκρίνιζε, τα εννοούσε) και η μάχη τόσο του Μάτζικ όσο και του Στερν είχε κερδηθεί για πάντα.
Το 2009 ο Μάτζικ έλεγε στην MacMullan: “Αν δεν υπήρχε ο Ντέιβιντ, μπορεί να μη βρισκόμουν εδώ τώρα. Μου έδωσε τη ζωή μου πίσω…”
