Ολυμπιακός-Άρης: Το πιο αμφιλεγόμενο ματς στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ
Υπάρχουν αγώνες που θυμόμαστε και ματς που συζητιούνται ακόμα. Ένα απ' αυτά είναι το Ολυμπιακός-Άρης πριν 40 χρόνια στο Παπαστράτειο, η διακοπή του οποίου ουσιαστικά έκρινε ένα πρωτάθλημα και την ιστορία του διηγείται ο Γιάννης Φιλέρης με τη βοήθεια των εφημερίδων της εποχής.
Υπάρχουν πολλά ματς που έμειναν στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ. Συνήθως μνημονεύουμε εκείνα που για κάποιο λόγο συγκέντρωσαν και για εκτός αγωνιστικών λόγων, το φως της δημοσιότητας. Κι ένα από αυτά έγινε στις 25 Νοεμβρίου του 1979 στο κλειστό γήπεδο του Πειραιά. Αντίπαλοι ο Ολυμπιακός και ο Άρης σε ένα ντέρμπι, η έκβαση του οποίου έκρινε επί της ουσίας τον τίτλο.
Ο αγώνας δεν τελείωσε ποτέ, καθώς 10’45” πριν από τη λήξη, ο διαιτητής Γιώργος Προεστός αποφάσισε την διακοπή του, λόγω τραυματισμού του από πέτρα, όπως έγραψε στο Φύλλο Αγώνα. Μια πέτρα που αργότερα έγινε κομμάτι ελενίτ από την οροφή του γηπέδου, ή κέρματα τα οποία έπεσαν από την εξέδρα. Ο Άρης προηγούταν 58-54 και εν τέλει πήρε στα χαρτιά τη νίκη, με τον Ολυμπιακό να μηδενίζεται και να μένει πίσω στην διεκδίκηση του τίτλου.
Ας τα πάρουμε, όμως, με τη σειρά. Το πρωτάθλημα του 1979 ξεκίνησε με φαβορί τον Ολυμπιακό. Οι ‘ερυθρόλευκοι’ είχαν κατακτήσει το νταμπλ το 1978, με την ομάδα των Ελληνοαμερικανών να βρίσκεται στην απόλυτη ωριμότητά της. Ο Κώστας Μουρούζης στον πάγκο και οι Γιατζόγλου, Καστρινάκης, Διάκουλας, Μελίνι σε φουλ δράση στο παρκέ, μαζί με Ραφτόπουλο, Σισμανίδη, Κοκορόγιαννη, Μπαρλά, Γκαρώνη και για την Ευρώπη ο Αμερικανός Τζένκινς είχαν δημιουργήσει μια απαράμιλλη ομάδα, που έμοιαζε ανίκητη.
Η πορεία της, άλλωστε, στο Κύπελλο Πρωταθλητριών είχε ήδη ξεκινήσει. Ο στόχος της πρόκρισης στους ‘6’ της κορυφαίας διοργάνωσης (πολυ μεγάλο κατόρθωμα για την εποχή) άρχισε να γίνεται ορατός. Θα γινόταν πραγματικότητα μέσα σε αποθέωση, στο αξέχαστο παιχνίδι επί της πολωνικής Γκντανσχ, αλλά αυτή είναι μια ξεχωριστή ιστορία που θα μας απασχολήσει μια άλλη φορά.
Εντός των συνόρων ο Ολυμπιακός ήταν η καλύτερη ομάδα της εποχής. Είχε πάρει 2 πρωταθλήματα (αήττητος το 1976, με μια μόλις ήττα κι αυτή στην τελευταία αγωνιστική το 1978) και τρία κύπελλα (1976, 1977, 1978). Σε αυτή την τριετία στο Παπαστράτειο, αλλά και στο Παναθηναϊκό Στάδιο όπου γίνονταν οι τελικοί του Κυπέλλου και στα υπόλοιπα γήπεδα της Ελλάδας, οι φίλοι του Ολυμπιακού θαύμασαν μια από τις καλύτερες ομάδες μπάσκετ όλων των εποχών.
Σε αντίθεση με τον Ολυμπιακό, ο Άρης στο πρωτάθλημα του 1978 είχε τερματίσει 8ος με ρεκόρ 10-12 και τον Ανέστη Πεταλίδη να παίρνει το καλοκαίρι μια ιστορική απόφαση. Ο ‘πατριάρχης’ του αρειανού μπάσκετ, είδε στο πρόσωπο του Γιάννη Ιωαννίδη τον επόμενο προπονητή, που θα διαδεχόταν τον ίδιο και μάλλον θα τον … ξεπερνούσε. Ο ‘ξανθός’ ήταν τότε 33 ετών και έπαιζε ήδη 18 χρόνια στον Άρη. Ο Πεταλίδης είχε εμπιστοσύνη στις γνώσεις και το μπασκετικό ένστικτο του Ιωαννίδη, που συμβούλευε τον μέντορά του για το πως έπρεπε να κινηθεί ο Άρης στις μεταγραφές του Βαγγέλη Αλεξανδρή και του Χάρη Παπαγεωργίου. Ο ‘τίγρης’ Αλεξανδρής και ο τρομερός σκόρερ Παπαγεωργίου ήταν ένα δίδυμο περιωπής για τον Άρη. Ανανιάδης, Παραμανίδης, Καλαντίδης, Νάστος, Βαμβακούδης, Σπάρταλης, Σκόνδρας και Νάστος συμπλήρωναν τη δεκάδα.
Αυτό που δεν περίμενε ο Ιωαννίδης ήταν να του προτείνουν να γίνει προπονητής. Όταν του το ‘πε ο τότε πρόεδρος του Άρη, Απόστολος Γεωργιάδης, ο μετέπειτα πολυνίκης κόουτς απάντησε: “Πρόεδρε, θέλεις να μου κόψεις το μπάσκετ;”. Ο Πεταλίδης, όμως, είχε διαβλέψει σωστά. Ο Ιωαννίδης όχι μόνο κατάφερε να κουμαντάρει το καράβι, καθώς επιβλήθηκε με τη μία στους πρώην συμπαίκτες του, αλλά στέφθηκε και πρωταθλητής στον τίτλο, που όπως λέει τον έχει στην κορυφή όλων όσων πήρε (και δεν ήταν λίγοι) στη συνέχεια…
Ο Ιωαννίδης είτε για να ντοπάρει τους παίκτες του, είτε γιατί το πίστευε, πριν αρχίσει η σεζόν, δηλώνει έμπλεος εμπιστοσύνης: “Στόχος μας είναι να πάρουμε το πρωτάθλημα”! Το ίδιο λέει και ο Χάρης Παπαγεωργίου, όταν ο Στιβ Γιατζόγλου τον ρωτάει τι θα κάνει ο Άρης φέτος, στο περιθώριο μιας προπόνησης της Εθνικής Ομάδας: “Θα σας … κερδίσουμε όλους”! Το να πάει το πρωτάθλημα στη Θεσσαλονίκη, για πρώτη φορά μετά το 1959 και τον τίτλο του ΠΑΟΚ, ισοδυναμούσε τότε με θαύμα.
Ο Ολυμπιακός, όμως, ήταν το φαβορί. Οι ‘ερυθρόλευκοι’ ήταν μια κλάση καλύτεροι και είχαν σαν μοναδικό αντίπαλο την κούραση από τους αγώνες τους στην Ευρώπη. Τότε τα ταξίδια δεν ήταν εύκολα, οι παίκτες που αγωνίζονταν ήταν δέκα και συνήθως οι βασικοί έπαιζαν… σαράντα λεπτά. Σύμφωνα με το σύστημα διεξαγωγής το Κύπελλο Πρωταθλητριών τότε γινόταν σε πρώτη φάση με έξι προκριματικούς ομίλους, από τους οποίους ο πρώτος έπαιρνε το εισιτήριο για την τελική φάση των ‘6’.
Ο όμιλος του Ολυμπιακού ήταν σχετικά βατός, καθώς οι Πειραιώτες βρέθηκαν αντίπαλοι με την πολωνική Γκντανσκ του φοβερού σκόρερ Γιούργκεβιτς, την γαλλική Λε Μαν του Ερίκ Μπενιό και του Ερβέ Ντιμπουϊσόν στα ντουζένια τους και την Αλ Γιάλα από το Χαλέπι της Συρίας. Ήταν η εποχή που στα Κύπελλα Ευρώπης, εκτός από τους Ισραλινούς, φιλοξενούσαν Αιγύπτιους και Σύριους.
Ταλαιπωρία στο Χαλέπι
Πριν από το ματς με τον Άρη (7η αγωνιστική του πρωταθλήματος) ο Ολυμπιακός (23/11) έπαιζε εκτός έδρας με την Αλ Γιάλα και εν συνεχεία (30/11) έπρεπε να ταξιδέψει στη Γαλλία για να αγωνιστεί με τη Λε Μαν. Σημειώστε ότι κάθε σαββατοκύριακο στο ελληνικό πρωτάθλημα, κάθε ομάδα έδινε δυο αγώνεςς. Αυτό σημαίνει ότι από τις 23 μέχρι τις 30 Νοεμβρίου (σε διάστημα μιας εβδομάδας) ο Ολυμπιακός έπαιξε … τέσσερα ματς! Τα δυο ευρωπαϊκά και τα δυο με Άρη και Ηρακλή (25 και 26/11) για την Α’ Εθνική. Ο Άρης, από την πλευρά του, είχε υποχρεώσεις μόνο στην Ελλάδα: το ντέρμπι με τον Ολυμπιακό το Σάββατο και μια πολύ δύσκολη μάχη στα Πατήσια εναντίον του Σπόρτιγκ την επόμενη μέρα.
Ο Άρης είχε μαρκάρει τον αγώνα, ξέροντας ότι αν περνούσε από το Παπαστράτειο, έκανε το πρώτο μεγάλο βήμα για να κάνει πράξη το μεγαλόπνοο όραμα της κατάκτησης του τίτλου. Ο Ολυμπιακός που είχε νικήσει την Αλ Γιάλα 96-74, ήταν ταλαιπωρημένος από το πήγαινε έλα στο Χαλέπι, αφού για να φτάσει μέχρι εκεί, έπρεπε να διανυκτερεύσει στη … Δαμασκό! Κερδίζοντας τη συριακή ομάδα, ωστόσο, η ομάδα του Μουρούζη είχε πλέον τρεις νίκες σε τέσσερις αγώνες του προκριματικού ομίλου και άρχισε να ελπίζει βάσιμα. Γυρίζοντας, όμως, στην Ελλάδα έπρεπε να υποδεχθεί στον Πειραιά τον Άρη στο ντέρμπι του πρωταθλήματος.
Το ματς είχε αρχίσει μια μέρα νωρίτερα με το κώλυμα που δήλωσε ο αρχικά ορισθείς πρώτος διαιτητής του αγώνα, Παναγιώτης Τσολακίδης. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της “Απογευματινής”, την Παρασκευή το βράδυ, παραμονή του ματς, ο Τσολακίδης έστειλε τηλεγράφημα στην ΕΟΚ επικαλούμενος πρόβλημα της γυναίκας του. Όταν όμως επικοινώνησαν μαζί του οι άνθρωποι της ομοσπονδίας, ο άλλοτε διεθνής ρέφερι τόσο στο μπάσκετ όσο και στο ποδόσφαιρο, αποκάλυψε τις πιέσεις που δεχόταν.
“Κύριοι μη με πιέζετε. Η αλήθεια είναι ότι δεν θέλω να έλθω επειδή σέβομαι το όνομά μου. Εδώ πάνω γράφονται ψεύτικα πράγματα με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί φοβερή κατάσταση. Είναι αδύνατο να έρθω. Ο προπονητής του Άρη δεν είναι άσχετος με όλα αυτά. Έτσι πιστεύω την επόμενη του αγώνα ΠΑΟ-Άρη κι ενώ όλοι μου είχαν δώσει συγχαρητήρια, δημοσιεύτηκαν κείμενα εναντίον μου. Όλα αυτά δεν είναι τυχαία πράγματα” ήταν (σύμφωνα με την Απογευματινή) τα λόγια του Τσολακίδη προς τους ιθύνοντες της ΕΟΚ, οι οποίοι άλλαξαν τον ρέφερι με τον Γιώργο Προεστό, δίπλα στον Πανταζή, δεύτερο διαιτητή του αγώνα.
Να σημειωθεί ότι ο Προεστός θα σφύριζε και τον αγώνα του Άρη στα Πατήσια με τον Σπόρτιγκ, κάτι που δεν ήταν εκτός πραγματικότητας αφού διπλοβάρδια έκαναν, εκτός των ομάδων, και οι διαιτητές.
Το ματς στο Παπαστράτειο ήταν ντέρμπι με το καλημέρα. Ο Άρης παρότι ο Ολυμπιακός είχε ξεφύγει με 45-38 και 48-42, με όπλο την πολύ δυνατή του άμυνα, για την οποία οι γηπεδούχοι διαμαρτύρονταν εκνευρισμένοι στους διαιτητές. Το 4ο φάουλ στον Διάκουλα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις κυρίως από τον Γιώργο Καστρινάκη, που λίγο αργότερα δεχόταν τεχνική ποινή, για διαμαρτυρία, ενώ ο Άρης είχε πάρει πλέον προβάδισμα με +4π (58-54).
Πηγαίνοντας προς τη Γραμματεία, ο Γιώργος Προεστός δήλωσε ότι τον είχε βρει πέτρα στο πρόσωπο και έχοντας ματώσει, δεν μπορούσε να συνεχίσει το ματς! Κι εδώ άρχισε το … μπέρδεμα. Η πέτρα δεν βρέθηκε ποτέ, παρότι και στο Φύλλο Αγώνα, όπως σημείωσαν τα “Νέα” της 27ης Νοεμβρίου σημειώθηκε ως η αιτία του τραυματισμού του ρέφερι. Ο Χρήστος Ράπτης στην “Απογευματινή” άφησε σαφή υπονοούμενα “για εσκεμμένη ενέργεια του διαιτητή, είτε με κάποιο κέρμα απ’ αυτά που έπεσαν στον αγωνιστικό χώρο, ή με τη σφυρίχτρα του ότι … αυτοτραυματίστηκε”.
Αργότερα, έγινε γνωστό ότι ο Προεστός τραυματίστηκε από ένας τσίγκο. Αυτό σημειώνει στην αφήγησή του και ο Χάρης Παπαγεωργίου στο βιβλίο “Θεσσαλονίκη, η πόλη του μπάσκετ”. Ο χαρισματικός σκόρερ και ένας από τους καλύτερους σουτέρ που ανέδειξε ποτέ το ελληνικό μπάσκετ θυμάται πως “ένα κομμάτι ελενίτ προσγειώθηκε στο μέτωπο του διαιτητή Προεστού και του δημιούργησε ένα μεγάλο αιμάτωμα. Και πήρε την απόφαση να το διακόψει. Δεν ήταν όμως μόνο αυτό, καθώς στον αγωνιστικό χώρο, έπεσαν κάθε φύσεως αντικείμενα γι αυτό και είναι χαραγμένες στη μνήμη μου κάποιες εικόνες από εκείνο το παιχνίδι”
Ο Στιβ Γιατζόγλου στην σειρά εκπομπών του ΣΚΑΪ “για πάντα Πρωταθλητές”, εξιστορούσε με το δικό του τρόπο το συμβάν, ενώ και ο Φίλιππος Συρίγος παραδεχόταν την αδικία σε βάρος του Ολυμπιακού.
Ο Διονύσης Ανανιάδης, βασικός πλέι-μέικερ του Άρη εκείνη τη χρονιά, στο βιβλίο “Θεσσαλονίκη η πόλη του μπάσκετ”, σημειώνει ότι “πανικοβλημένοι από την οργισμένη ατμόσφαιρα και φοβούμενοι για τα χειρότερα οι διαιτητές πήγαν τρέχοντας στα αποδυτήρια και φυσικά διέκοψαν το παιχνίδι, υπό το καθεστώς της πολιορκίας των αποδυτηρίων και φυσικά των απειλών. Ήταν αδύνατο να συνεχιστεί εκείνο το παιχνίδι”
Στο ΦΩΣ της 27ης Νοεμβρίου διαβάζουμε την επίσημη ανακοίνωση του Ολυμπιακού που στάθηκε στην αντικατάσταση του Παναγιώτη Τσολακίδη αλλά και την μη εύρεση της πέτρας, η οποία βρήκε τον διαιτητή, με βάση τα όσα έγραψε ο ίδιος στο φύλλο αγώνα. Μια πέτρα, όμως, που αργότερα έγινε τσίγκος, αν και ο Θεσσαλονικέας ρέφερι επέμενε ότι τον είχε χτυπήσει μια πέτρα
Το βίντεο του αγώνα δεν είναι διαφωτιστικό πως τραυματίστηκε ο Προεστός!:
Η ΕΟΚ πήρε την απόφαση για την τύχη του αγώνα, δέκα μέρες μετά. Το Φ.Α ήταν καταδικαστικό για τον Ολυμπιακό, που έχασε τον αγώνα και ταυτόχρονα μηδενίστηκε (με ψήφους 14-1, όπως διαβάζουμε στις εφημερίδες της 5/12 του 1979). Ταυτόχρονα παραπέμφθηκε (με ψήφους 8-7) στην πειθαρχική επιτροπή ο διαιτητής Προεστός.
Χαμός και στα Πατήσια, με τον ίδιο ρέφερι
Ο ρέφερι την επόμενη μέρα του ντέρμπι πρωταγωνίστησε και στο Σπόρτιγκ-Άρης. Ενάμισι λεπτό πριν από τη λήξη κι ενώ ο Άρης ήταν μπροστά με 63-62 σφύριξε βήματα σε βάρος του Παύλου Σταμέλλου. Το γήπεδο ξεσηκώθηκε (παρόντες άλλωστε ήταν και αρκετοί οπαδοί του Ολυμπιακού), ο Προεστός διέκοψε το ματς ζητώντας την παρουσία των ΜΑΤ (!) τα οποία έφτασαν μισή ώρα μετά για να ολοκληρωθεί το παιχνίδι στην παράταση με τη νίκη του Σπόρτιγκ (74-72)!
Κάπως έτσι ολοκληρώθηκε ένα δραματικό Σαββατοκύριακο, που ακόμη και τώρα 40 χρόνια μετά, συζητιέται διαρκώς. Τι συνέβη ως το τέλος της σεζόν; Μετά το ματς στα Πατήσια ο Άρης έκανε 18 συνεχόμενες νίκες και κερδίζοντας στο Αλεξάνδρειο τον Παναθηναϊκό 63-62 και τον Ολυμπιακό 85-82 (σε ένα ματς που παρακολούθησαν … 7.000 οπαδοί του Άρη ο ένας πάνω στον άλλο, με ρεκόρ εισπράξεων καθώς τα 6.150 εισιτήρια που εκδόθηκαν απέφεραν 600.000 δραχμές) αναδείχθηκε πρωταθλητής!
Ο Ολυμπιακός έκανε μια μεγαλειώδη πορεία στην Ευρώπη. Δυο εβδομάδες μετά το ματς εναντίον του Άρη νίκησε την Γκντανσκ 102-79 και με αυτό το +23 πήρε το εισιτήριο για τους ‘6’ του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, έχοντας καλύτερο γκολ-αβερέιτζ από τους Πολωνούς και τη Λε Μαν. Η ελληνική ομάδα έπαιξε με τις κορυφαίες ομάδες της Ευρώπης, ξεκίνησε με ένα θρίαμβο επί της Μακάμπι (79-77) αλλά γνώρισε 9 ήττες (από Βαρέζε, Ρεάλ, Μπανταλόνα, Μπόσνα εντός και εκτός έδρας και τη Μακάμπι στο Τελ Αβίβ). Ήταν η πρώτη φορά που το σύγχρονο ελληνικό μπάσκετ δοκίμαζε τις δυνάμεις του εναντίον των κορυφαίων. Τρία χρόνια αργότερα, την ίδια προσπάθεια έκανε ο Παναθηναϊκός (στους ‘6’ τη σεζόν 1981-82) και το 1987 μετά το Ευρωμπάσκετ, ο Άρης έπαιζε στον όμιλο των “8” φτάνοντας μέχρι το πρώτο φάιναλ-φορ στη Γάνδη.
Ο Γιώργος Προεστός άφησε την διαιτησία και ασχολήθηκε με την προπονητική, με κορυφαία του στιγμή την παρουσία στον πάγκο της Εθνικής εφήβων στο χρυσό μετάλλιο του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος, το 1995.
Πηγές: Θεσσαλονίκη: Η πόλη του μπάσκετ (έκδοση GBA). Εφημερίδες: Απογευματινή, ΦΩΣ των Σπορ, Τα Νέα, και το πολύτιμο αρχείο του Γιώργου Νικητόπουλου τον οποίο και ευχαριστούμε.
