Ο μύθος του κορυφαίου Ζήκου

Ένα απ’τα διάσημα τσιτάτα του Νίτσε λέει πως "δεν υπάρχουν γεγονότα, παρά μόνο ερμηνείες". Είναι μάλλον σίγουρο πως ο Γερμανός δεν είχε στο μυαλό του τον αθλητισμό όταν το σκεφτόταν, αλλά ίσως τα σπορ να είναι το πεδίο όπου η σκέψη του βρίσκει την πιο ισχυρή εφαρμογή της.

Ο αθλητισμός χωράει όλες τις απόψεις. Για την ίδια φάση θα ακούσεις πως είναι μαρς πέναλτι, βουτιά και επιθετικό φάουλ. Για τον ίδιο παίκτη που θα εκφράσεις θαυμασμό θα ακούσεις από κάποιον άλλον μια απαξίωση τόσο ισοπεδωτική, που θα σε κάνει να αναρωτιέσαι αν ο άλλος στέκει στα καλά του. Όλα λέγονται και όλα αμφισβητούνται.

Όμως, με την πάροδο του χρόνου, κάποιες απόψεις ακούγονται και γράφονται τόσες φορές, που καταλήγουν να μείνουν ως θέσφατα. Το γεγονός έχει απομακρυνθεί στο χρόνο και μένει γι’αυτό μια άποψη που αντιμετωπίζεται απ’την πλειοψηφία ως σωστή, κοινώς αποδεκτή.

Mythbusters

Σε κάποιες περιπτώσεις, αξίζει να επιστρέψεις πίσω στο χρόνο και να προσπαθήσεις να αποδείξεις πόσο λανθασμένη είναι η άποψη που έχει σχηματιστεί. Να καταρρίψεις το μύθο με στοιχεία και γεγονότα (ή έστω με ερμηνείες, για να ακολουθήσουμε τον Νίτσε). Κι αν τελικώς δεν καταφέρουμε να απορρίψουμε 100% το μύθο, μπορούμε τουλάχιστον να δημιουργήσουμε αμφιβολίες για ένα θέσφατο, να ανοίξουμε την κουβέντα και να αμφισβητήσουμε την άποψη που έχει επικρατήσει μέχρι σήμερα.

Αυτό θα κάνουμε στη νέα στήλη "Mythbusters". Θα παίρνουμε μια άποψη για ένα παλιό αθλητικό γεγονός που έχει επικρατήσει μέχρι και σήμερα και θα προσπαθούμε να αποδείξουμε πως τελικά πρόκειται για λανθασμένη εκτίμηση. Θα διαλύουμε το μύθο ή έστω θα τον αμφισβητούμε σοβαρά.

Ο μύθος: Κορυφαίος της ομάδας του

Εγκαίνια θα κάνουμε με μια άποψη που συνοδεύει τον Άκη Ζήκο και αφορά την παρουσία του στον τελικό του Champions League το 2004. Όπως όλοι ξέρουμε, ο Ζήκος έγινε και παραμένει μέχρι σήμερα ο μόνος Έλληνας ποδοσφαιριστής που πάτησε χορτάρι στον τελικό της κορυφαίας διασυλλογικής διοργάνωσης, με τη νέα της μορφή.

Ο μύθος δεν αφορά φυσικά το επίτευγμά του, το οποίο δεν μπορεί κανείς να του το στερήσει, αλλά την απόδοσή του σ’εκείνον τον τελικό κόντρα στην Πόρτο του Μουρίνιο. Η άποψη που δημιουργήθηκε τότε και κρατάει μέχρι και σήμερα είναι πως ο Ζήκος ήταν ο κορυφαίος για την ομάδα του, παρά τη βαριά ήττα με 3-0.

Η δημιουργία του μύθου

Η εκτίμηση έχει γίνει τόσο αποδεκτή, που επαναλαμβάνεται σε κάθε αναφορά σ’εκείνο τον τελικό, ακόμα και μια δεκαετία μετά. "Ο Ζήκος έγινε ο πρώτος Έλληνας που παίζει σε τελικό Champions League και ήταν ο κορυφαίος της Μονακό". Μ’ένα σχετικό ψάξιμο στο διαδίκτυο βρήκα σχετική ερώτηση προς τον ίδιο τον Ζήκο, σε συνέντευξή του στο περιοδικό Active το 2007: "Σου χρυσώνει κάπως το χάπι ότι σ'εκείνο το ματς ήσουν ο κορυφαίος της Μονακό και, κατά γενική ομολογία, από τους καλύτερους του γηπέδου;"

Δεν γνωρίζω πως δημιουργήθηκε αρχικώς αυτή η εκτίμηση για την απόδοση του Ζήκου εκείνο το βράδυ το Μάιο του 2004. Ήμουν στο γήπεδο, δεν άκουσα τη μετάδοση ή τα σχόλια του post-game και δεν διάβασα τα άρθρα των εφημερίδων της επόμενης μέρας. Το σίγουρο είναι πως πολύ δύσκολα μπορεί να ανακηρυχθεί ως κορυφαίος των ηττημένων και εκ των καλύτερων του γηπέδου ένας παίκτης που φέρει σημαντικό μερίδιο ευθύνης στα δύο πρώτα γκολ που έκριναν τον τελικό.

Τα στοιχεία: Διπλό λάθος, σε δύο γκολ

Πάμε να τα δούμε με τη βοήθεια του βίντεο. Στο 39’ του αγώνα ο Πάουλο Φερέιρα σεντράρει απ’τα δεξιά, την ώρα που ο Ζήκος (με το Νο15) έχει "πέσει" χαμηλά, έχει έρθει ανάμεσα στους στόπερ, να γίνει τρίτος κεντρικός αμυντικός. Το λάθος διπλό. Ο Ζήκος αφήνει την μπάλα να περάσει και δεν βγαίνει πρώτος να διώξει μακριά. Και αμέσως μετά το άτσαλο κοντρόλ του Κάρλος Αλμπέρτο, ο Έλληνας μέσος αδυνατεί και πάλι να απομακρύνει αποτελεσματικά. Στην ουσία στρώνει την μπάλα στον αντίπαλο, που εκτελεί άμεσα με το δεξί βολέ και ανοίγει το σκορ, λίγα λεπτά πριν το ημίχρονο. Δείτε το.

Το 1-0 παραμένει μέχρι το 71’. Η Πόρτο περιμένει πίσω απ’την μπάλα, ο Μοριέντες χάνει την κατοχή και η ομάδα του Μουρίνιο αρπάζει αμέσως την ευκαιρία για αντεπίθεση με τον Ντέκο. Κι εδώ η ευθύνη του Ζήκου είναι διπλή.

Πρώτα πάει καθυστερημένα στον Ντέκο και (παρότι δεν έχει κάρτα) δεν προσπαθεί να τον κόψει με φάουλ, ώστε να σταματήσει εκεί την κόντρα επίθεση. Στη συνέχεια, ο Πορτογάλος δίνει στον Αλένιτσεφ στα αριστερά και η φάση είναι τρεις εναντίον τριών. Ο Ζήκος κάνει μια εντελώς λανθασμένη εκτίμηση κι αντί να μείνει πάνω στον Ντέκο, φεύγει αρκετά μέτρα μακριά του και μπαίνει βαθιά μέσα στην περιοχή του, σχεδόν μέχρι τη γραμμή της μικρής περιοχής. Η απόφαση αυτή στην ουσία δίνει στην Πόρτο ένα αριθμητικό πλεονέκτημα που δεν είχε: ο Αλένιτσεφ επιστρέφει την μπάλα στον εντελώς αμαρκάριστο Ντέκο και ο Πορτογάλος τελειώνει το ματς με ένα εύκολο πλασέ. Δείτε το κι αυτό.

Υπεράσπιση

Ναι, δεν είναι τα πιο τραγικά λάθη που έχουμε δει στο ποδόσφαιρο. Ναι, δεν είναι αρκετά για να φτάσουμε στο άλλο άκρο και να αποδώσουμε την ήττα της Μονακό στον Άκη Ζήκο: το έργο των Μονεγάσκων ήταν εξ ορισμού δύσκολο απέναντι σ’εκείνη την Πόρτο και έγινε ακόμα πιο δύσκολο όταν ο αρχηγός και ηγέτης, Λουντοβίκ Ζιουλί, αποχώρησε τραυματίας μόλις στο 23’. Είναι υπερβολικό να πεις πως ο Ζήκος φταίει για την απώλεια του τροπαίου και στο φινάλε, ο,τι κι αν έγινε στον τελικό, δεν αλλάζει το γεγονός πως ήταν στυλοβάτης της εκπληκτικής πορείας της Μονακό.

Συμπέρασμα

Παρόλα αυτά, είναι δύσκολο να αποδεχθείς ως ορθή την άποψη πως ήταν "ο κορυφαίος της ομάδας του και, κατά γενική ομολογία, από τους καλύτερους του γηπέδου" ένας παίκτης που είχε ευθύνη/ολιγωρία/λανθασμένη αντίδραση στα πρώτα δύο γκολ, σ’αυτά που έκριναν την έκβαση του τελικού.

Το συμπέρασμα είναι πως μπορεί ο Ζήκος να μην ήταν ο χειρότερος του γηπέδου και ο αποκλειστικός υπαίτιος της ήττας, αλλά δεν γίνεται με τίποτα να θεωρείται ως ο κορυφαίος των ηττημένων όταν έχει τέτοια "συμμετοχή" στα δύο πρώτα γκολ της Πόρτο. Η ετυμηγορία είναι πως αυτός ο μύθος κάπου εδώ πρέπει να λάβει τέλος. Κι αν πρέπει ένα επίθετο να αντικαταστήσει το "κορυφαίος", τότε ίσως αυτό να είναι το "μοιραίος". Το δεύτερο επίθετο είναι πιο κοντά στην αλήθεια απ’το πρώτο.

ΥΓ1: Εννοείται πως σ’αυτή τη νέα στήλη περιμένουμε όχι μόνο σχόλια για την αμφισβήτηση των μύθων που θα επιλέγουμε, αλλά και προτάσεις για τέτοιες περιπτώσεις μύθων που θα θέλατε να εξετάσουμε στη συνέχεια.

ΥΓ2: Στον Άκη Ζήκο θα επανέλθουμε κάποια στιγμή, για να δούμε έναν άλλο μύθο που τον συνοδεύει.

Η ταυτότητα του τελικού

26/05/2004

Γκελζενκίρχεν - "Αρένα Αουφσάλκε" (52.000)

Μονακό - Πόρτο 0-3

Σκόρερ: 39' Κάρλος Αλμπέρτο, 71' Ντέκο, 75' Αλένιτσεφ

Μονακό (4-3-3): Ρόμα, Ιμπάρα, Ροντριγκέζ, Ζιβέ (73’ Σκιλασί), Εβρά, Σισέ (64’ Νοντά), Μπερνάρντι, Ζήκος, Ζιουλί (23’ Πρσο), Ροτάν, Μοριέντες

Πόρτο (4-4-2): Μπαΐα, Φερέιρα, Κόστα, Καρβάλιο, Βαλέντε, Μέντες, Κοστίνια, Μανίσε, Ντέκο (85’ Εμάνουελ), Κάρλος Αλμπέρτο (60’ Αλένιτσεφ), Ντερλέι (77’ Μακάρθι)