ΝτεΜαρ ΝτεΡόζαν: Ο 'μίνι Αντετοκούνμπο' άνοιξε την πόρτα στην ψυχική υγεία

To ΝΒΑ Αll-Star Weekend 2018 ήταν σε εξέλιξη, όταν ο ΝτεΜαρ ΝτεΡόζαν έγραψε τις 7 λέξεις που ακολουθούν, στο λογαριασμό του στο Twitter.

Ήταν στο σπίτι του, στο Κόμπτον της Καλιφόρνια -στα νότια του Λος Άντζελες, όπου μεγάλωσαν οι Κέντρικ Λαμάρ, Dr. Dre και η Σερίνα Ουίλιαμς-, με την οικογένεια του -μακριά από τη ρουτίνα του ως παίκτη-, όταν ένιωσε πως είχε φτάσει στο όριό του. Η ανάγκη να 'ξεφορτωθεί' το βάρος που ένιωθε στη ψυχή του, αυτό που 'χε γαντζώσει σαν μέγγενη τη ψυχή του, που του 'χε κλέψει τα 'θέλω' και τελικά τον εαυτό του, τον ώθησε στη δημόσια αποκάλυψη. Βλέπεις, ακόμα και στο ναδίρ του, δεν ήθελε να σώσει μόνη την πάρτη του, αλλά και όσους άλλους είχαν χαθεί στην 'άβυσσο' του μυαλού τους.

“Όσο άφθαρτοι και αν δείχνουμε, είμαστε άνθρωποι, έχουμε συναισθήματα, τα πάντα. Κάποιες φορές σου 'κλέβουν' τον καλύτερο εαυτό σου. Κάποιες φορές νιώθεις πως έχει πέσει να σε πλακώσει ολόκληρος ο κόσμος”.

"Έμαθα το θάνατο από πολύ νωρίς"

Μέσω του Undefeated διάλεξε να μοιραστεί κάποιες 'εικόνες' από τη ζωή του. “Ανέκαθεν είχα διάφορου τύπου βραδιές. Έχω την αίσθηση πως από αυτές προκύπτει η συμπεριφορά μου”. Η συμπεριφορά του, για την ακρίβεια ο ίδιος -από την κορυφή μέχρι τα νύχια- 'προέκυψαν' στο Κόμπτον. “Είδα και έμαθα τον θάνατο από πολύ νωρίς. Έχασα δικούς μου ανθρώπους, στον πόλεμο των συμμοριών -οι μισοί μου συγγενείς ήταν σε συμμορίες. Έχασα τον καλύτερο μου φίλο σε αυτόν τον πόλεμο. Κάποιοι φίλοι μου, σκότωσαν άλλους φίλους μου. Θυμάμαι τη μητέρα μου να πηγαίνει σε 20 κηδείες, μέσα σε ένα χρόνο. Αυτό ήταν πάντα δύσκολο συναισθηματικά. Σε οδηγεί στο να μη θες να 'δεθείς' με άλλους ανθρώπους. Πολλά από όσα είδα για μικρός, έμειναν μαζί μου”. Ήξερε όλους τους συμμορίτες. Δεν έγινε ένας 'γιατί ήθελα να παίζω μπάσκετ. Στο γυμνάσιο έρχονταν να με δουν πολλά μέλη συμμοριών και ποτέ δεν προέκυψε το παραμικρό πρόβλημα. Χαίρονταν να με παρακολουθούν. Ακόμα και σήμερα μου λένε πόσο τους άρεσε να με βλέπουν να παίζω. Εγώ απλά, λάτρευα να ενώνω τον κόσμο'.

Όπως έχει πει “κανένα δολάριο από όσα έχω 'βγάλει' δεν με έχει κάνει αυτό που είμαι. Η γειτονιά μου με 'έφτιαξε'. Εδώ απέκτησα αυτοπεποίθηση και την ανθεκτικότητα που χρειαζόμουν για να μην τα παρατήσω μέχρι να τα καταφέρω. Αυτό που μου έμαθε η ζωή μου στο Κόμπτον ήταν να προσπαθώ διαρκώς να γίνομαι καλύτερος. Όταν μάθεις να τα 'βάζεις' με τις αντιξοότητες και τις νικήσεις, δεν υπάρχουν όρια στο τι μπορείς να επιτύχεις”. Ενώ εκείνος διεκδικούσε το όνειρο του, στο γυμναστήριο της γειτονιάς, απ' έξω εξελισσόταν διαρκώς μια μάχη μεταξύ των συμμοριών, με τους αστυνομικούς να παρεμβαίνουν με τον πιο βίαιο τρόπο. 

“Όταν δεν με ξέρεις, δεν μιλάω. Γίνομαι απόμακρος, μπαίνω στο δικό μου κόσμο, ώστε να μπορέσω να διαχειριστώ ό,τι χρειάζεται”. Όπου 'διαχειριστώ', όταν δεν έπαιζε μπάσκετ, ήταν στη διαρκή αναζήτηση τρόπων να είναι καλύτερος παίκτης, καλύτερος οικογενειάρχης, καλύτερος πατέρας, καλύτερος σύντροφος. Εκεί όπου μεγάλωσε, είχε δει πολλούς να χάνουν από τους δαίμονες τους. Αποφάσισε να μην προστεθεί στη λίστα, όπως εξομολογήθηκε στην Toronto Star.

“Η μητέρα μου, μου έλεγε πάντα να μην χλευάζω κανέναν, γιατί ποτέ δεν μπορώ να ξέρω τι περνάει. Από όταν ήμουν παιδί έμαθα να σέβομαι όποιον είχα απέναντι μου, όποιος και αν ήταν. Να φέρομαι σε όλους με τον ίδιο τρόπο, γιατί ποτέ δεν ήξερα τη ζωή τους. Είχα φίλους που μου έδιναν την εντύπωση πως έχουν μια χαρά ζωή και τελικά, γίνονταν ναρκομανείς. Δεν ήπια ποτέ ένα ποτό στη ζωή μου, γιατί είχα δει πολλούς να πίνουν, να μπλέκουν και να χάνουν τις ζωές τους”. Παρένθεση: η μητέρα του, Νταϊάν διαγνώστηκε με λύκο, όταν εκείνος ήταν ακόμα παιδί.

Έγινε ο λόγος που απέκτησε πρόγραμμα ψυχικής υγείας το ΝΒΑ

Ο 30χρονος έγινε η αφορμή για να αποκαλύψουν και άλλοι τις ιστορίες τους και να ανοίξει μια συζήτηση που μεταξύ άλλων, οδήγησε και στην υιοθέτηση κανονισμών για τη ψυχική υγεία από το ΝΒΑ. To πρώτο που έγινε ήταν να καλέσει ο κομισάριος Άνταμ Σίλβερ τον ΝτεΡόζαν και τον Κέβιν Λοβ (που ακολούθησε), για να φτιάξουν ένα πλάνο αντιμετώπισης της μάστιγας της σύγχρονης εποχής. Παρούσα ήταν και η Κάθι Μπίχρενς, πρόεδρος της λίγκας στο τμήμα της κοινωνικής ευθύνης και σε ό,τι αφορά τα προγράμματα των παικτών. Σε εκείνη ανήκει και η δήλωση που ακολουθεί.

“Ακόμα και ο ΝτεΜαρ δεν είχε καταλάβει πλήρως πώς θα εξελισσόταν η ιστορία, όταν έκανε το tweet. Αφού άνοιξε η πόρτα, δεν δίστασε να την περάσει. Μαζί με τον Λοβ επιτάχυναν τη σημασία του να βγάλουμε το μήνυμα προς τα έξω και να γίνουμε πιο ισχυροί σε πόρους που αφορούν τη ψυχική υγεία. Προφανώς το να έχεις δυο All-Stars, οι οποίοι είναι και εξαιρετικοί άνθρωποι εκτός και εντός γηπέδου, οι οποίοι αφηγούνται τις ιστορίες τους και βοηθούν άλλους, είναι κάτι για το οποίο είμαστε ευγνώμονες”.

Από το Σεπτέμβρη του 2019, μεταξύ άλλων, η λίγκα δημιούργησε δικό της πρόγραμμα ψυχικής υγείας και κάθε οργανισμός είναι υποχρεωμένος να έχει στους υπαλλήλους του έναν full time ψυχολόγο ή θεραπευτή συμπεριφοράς. Επίσης, όλες οι ομάδες υποχρεούται να έχουν έναν ψυχίατρο stand by να βοηθά, όποτε χρειάζεται και ένα 'γραπτό πλάνο' για το τι οφείλουν να κάνουν σε περίπτωση που προκύψει κάποιο περιστατικό. Επιπροσθέτως, ενημερώνουν τους παίκτες και το staff για την ανάγκη της εμπιστευτικότητας σε ό,τι αφορά θέματα ψυχικής υγείας και παρέχει δωρεάν εκπαίδευση σε όσους θέλουν να ασχοληθούν.

Όταν ανακοινώθηκαν όλα αυτά, ο Σίλβερ ομολόγησε ότι “αυτό που με εκπλήσσει είναι πως αρκετοί από αυτούς τους νέους ανθρώπους είναι ειλικρινά δυστυχισμένοι”. Αυτό που δεν εκπλήσσει είναι πως όλοι είμαστε άνθρωποι -με καταβολές, εμπειρίες και παραστάσεις που άπαξ και σημαδέψουν τη ψυχή μας, μπορούν έως και να την ορίσουν. Εκτός και αν κάνουμε κάτι. Με πρώτο το να μιλήσουμε.

Ο ΝτεΡόζαν δεν ήταν η πρώτη περίπτωση NBAer που ειδοποίησε τον πλανήτη πως ό,τι βλέπεις ως χρυσό, μπορεί και να μην είναι. “Μιλάμε πάντα για την υγιεινή διατροφή, την άσκηση, το να είσαι ελίτ αθλητής. Δεν μιλάμε για την πίεση που υπάρχει πίσω από όλα αυτά. Δεν κοιτάμε κατ' αρχάς την οπτική της ψυχικής υγείας. Ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις πού μεγάλωσε ο καθένας και τι χρειάστηκε να κάνει για να τα καταφέρει. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να 'κολλάει' επάνω μας”.

Το 2012, ο Ρόισι Ουάιτ είχε πει στη New York Post πως αφότου είχε μιλήσει για τη φοβία που είχε για τις πτήσεις και άλλα πράγματα που του προκαλούσαν άγχος, η λίγκα τον είχε απομονώσει -και αποβάλει. Κατόπιν αυτού, ήταν λογικό (;) να γίνουν ακόμα πιο εσωστρεφείς όσοι άλλοι υπέφεραν. Ναι, το στίγμα υπήρχε και εξακολουθεί να υπάρχει. Αλλά στο τέλος της ημέρας, τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από τη ζωή σου (του, της, των). “Είναι κάτι μεγαλύτερο από το σπορ” είχε πει ο ΝτεΡόζαν, πριν καταλήξει στο εξής.

“Να μην ντρέπεστε ποτέ να θέλετε να γίνετε καλύτερες εκδόσεις του εαυτού σας. Δεν ντράπηκα ποτέ για αυτά που περνάω. Και έχω δει πολλούς που περνούν τα ίδια. Αν βρεθεί ένας να πει 'ζούμε τα ίδια και μπορεί να είναι επιτυχημένος' είμαι ΟΚ”.

Τότε ήταν 28 και Ράπτορ. Στα 30 είναι 'ο Γιάννης Αντετοκούνμπο των Σπερς', όπως έγραψε το NBA.com. Στο μεσοδιάστημα, πέραν της ομάδας άλλαξε και το 'μενού' του ('πάντα υπάρχει κάτι πάνω στο οποίο δουλεύω. Από το 2017 δουλεύω το τρίποντο. Όταν φτάνω σε ένα επίπεδο που γίνεται αντιληπτή η προσπάθεια μου νιώθω πως υλοποίησα το στόχο μου και προχωρώ στην αναζήτηση του επόμενου στοιχείου που θα κάνει καλύτερο το παιχνίδι μου'), όπως και τον τρόπο που γυμνάζεται ('άρχισα την πυγμαχία, γιατί ήθελα να βγω από τη βολή μου και να ανταπεξέρχομαι όταν πέφτουν πάνω μου δυο αμυντικοί , όποτε έχω την μπάλα και θέλω να τους περάσω'). Δεν άλλαξε η τακτική του να μένει πιστός στην ομάδα που νιώθει ως οικογένεια, ό,τι και αν συμβαίνει. Στα καλά, μα κυρίως στα κακά.

Ο τίτλος που αφορά τον Αντετοκούνμπο προηγήθηκε του 105-104 των Σπερς επί των Ράπτορς, με το λαό του Τορόντο να αποθεώνει τον ΝτεΡόζαν. Έγινε ο πρώτος που υποδέχθηκαν οι πρωταθλητές, σε σερί χρονιές, με tribute video. “Είναι απίστευτο να απολαμβάνω αυτής της αναγνώρισης. Δεν θα τη βαρεθώ ποτέ” σχολίασε ο πρωταγωνιστής, ο οποίος έθεσε νέο ρεκόρ στην ιστορία των Σπερς, καθώς έγινε ο πρώτος που σκόραρε τουλάχιστον 20 πόντους, με τουλάχιστον 50% στα σουτ, σε δέκα σερί ματς. Είχε 10 εύστοχα δίποντα, ανά αγώνα -τιμώντας το 'δεν θα σουτάρω τρίποντα'. Στο ματς με τους Ράπτορς ανέλαβε τον 'προστατευόμενο' του, όσο ζούσε στο Τορόντο, τον Πασκάλ Σιακάμ, στην επιστροφή του στα παρκέ έπειτα από 11 απουσίες, λόγω προσαγωγού. Ο 'πιο βελτιωμένος παίκτης' της περασμένης σεζόν τελείωσε με 15 πόντους (4/11 δίποντα, 2/6 τρίποντα, 1/2 βολές), 5 ριμπάουντ, 4 ασίστ και 1 λάθος σε 30'. “Προσπάθησα να του δυσκολέψω τα σουτ και παράλληλα προσευχόμουν” δήλωσε ο ΝτεΡόζαν, στο φινάλε.

Τι εννοούσαν όμως, οι ειδικοί, όταν τον έβαλαν στην ίδια πρόταση με τον Αντετοκούνμπο. Οι starters των Σπερς (ΝτεΡόζαν, Άλντριτζ, Λάιλς, Μάρεϊ και Φορμπς) σκοράρουν στα 10 τελευταία ματς 126.6 πόντους, ανά 100 κατοχές. Το true shooting% είναι 65.6%. Και οι δυο αριθμοί είναι οι καλύτεροι της λίγκας, σε αυτό το διάστημα. Οι τέσσερις που είναι γύρω από τον ΝτεΡόζαν, έχουν τουλάχιστον 35% από το τρίποντο, με τον Άλντριτζ να 'χει κάνει τη διαφορά σε αυτό το κομμάτι.

'Στους δέκα τελευταίους αγώνες, είχε 27.2 πόντους, 5.7 ασίστ, 4.6 ριμπάουντ και το απίστευτο 63.8% στα σουτ. Αυτό που ξεχωρίζει περισσότερο από όλα, είναι η αποτελεσματικότητα του. Και ποιο είναι το μυστικό; Ο Πόποβιτς τον έκανε έναν mini Αντετοκούνμπο'. Δηλαδή, τον χρησιμοποιεί με τρόπο που παραπέμπει σε εκείνον που χρησιμοποιούν οι Μπακς το Greek Freak: του ανοίγει το γήπεδο, με σουτέρ που του επιτρέπουν να κυριαρχεί από τη μέση απόσταση και τη ρακέτα. 'Ο τρόπος που σκοράρουν οι ΝτεΡόζαν και Αντετοκούνμπο από το 'ζωγραφιστό' είναι τελείως διαφορετικός. Οι αρχές όμως, είναι οι ίδιες. Η ικανότητα του ΝτεΡόζαν στο σουτ μέσης απόστασης και οι σουτέρ γύρω του, του δίνουν χώρο και ευκαιρίες για να πάει στο ένας εναντίον ενός, αντί να πέσει πάνω σε τοίχο αμυντικών, όταν κινείται προς το καλάθι'.

Τα χρόνια περνάνε και αυτό που κατέκτησε ο ΝτεΡόζαν είναι όχι μόνο να μη μένει στάσιμος, αλλά και να βελτιώνεται σε έναν κόσμο (βλ. παιχνίδι) που αλλάζει, κατά τρόπο που δεν τον ευνοεί ακριβώς. Δεν άγχεται. Όπως διάβασες, η ζωή του έμαθε να προσπαθεί διαρκώς, να γίνεται καλύτερος. Ό,τι και αν γίνεται γύρω του.