Η ιστορία του θρυλικού ‘δεύτερου’, Μακ Ρόμπινσον
Ο Γιάννης Φιλέρης μέσα από τη στήλη 'Ζαν Πρες' αναρωτιέται αν οι Αμερικανοί έχουν δίκιο σχετικά με αυτόν που έρχεται δεύτερος, γράφοντας την ιστορία του Μακ Ρόμπινσον του ανθρώπου που παραλίγο να νικήσει τον Τζέσε Όουενς. Μήπως αξίζει και ο δεύτερος κάτι;
Είναι τελικά ο δεύτερος τίποτε, όπως λένε οι Αμερικανοί; Εξαρτάται. Τι θα του τύχει, πώς θα διαχειριστεί την ήττα του από… έναν καλύτερο, πως θα τον υποδεχθούν, από ποια χώρα προέρχεται και άλλους μικρούς ή μεγάλους παράγοντες που καθορίζουν και στιγματίζουν πρώτα το καθαυτό γεγονός κι ύστερα τη ζωή που ακολούθησε.
Αφορμή για το συγκεκριμένο κομμάτι, μου έδωσε το άρθρο της Νίκης Μπάκουλη για τον Τζέσε Όουενς, τον εμβληματικό από κάθε άποψη αθλητή, που νίκησε το πνεύμα των ναζί λίγο πριν αποφασίσουν να καταστρέψουν τον κόσμο.
Αλήθεια, ποιοι ήταν οι … δεύτεροι, πίσω από τον τρομερό και φοβερό Όουενς, που σάρωσε τις νίκες σε 100, 200, μήκος και 4Χ100, αναγκάζοντας τον Χίτλερ σε διάφορους μορφασμούς και τον Γκέμπελς να αποφεύγει το βλέμμα του ‘αφεντικού’, καθώς ένας μαύρος κατέρριπτε κάθε θεωρία περί άριας φυλής, ανωτερότητας των γερμανικών φύλων και άλλες σαχλαμάρες.
Ένας απ’ αυτούς τους δεύτερους ήταν ο Γερμανός άλτης Λουτζ Λονγκ. Ο θρύλος λέει ότι ο ξανθομάλλης αθλητής βοήθησε τον Όουενς στο θέμα της φοράς του, μέχρι το σκάμμα στη διάρκεια των προκριματικών. Σκοτώθηκε το 1943, στη συμμαχική απόβαση στη Σικελία και ενώ ήταν υπαξιωματικός της Βέρμαχτ.
Στα 100 μέτρα, ο Όουενς νίκησε τον Ραλφ Μέτκαλφ (με 1 δέκατο του δευτερολέπτου διαφορά, όπως έδειξαν τα χρονόμετρα χειρός), που έφυγε από το Βερολίνο πάντως με ένα χρυσό (αυτό στα 4Χ100) και αργότερα έκανε πολιτική καριέρα με το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ.
Ο ήρωας Δανός
Δεν ήταν, λοιπόν, ακριβώς… ‘τίποτε’ οι δεύτεροι που έμειναν πίσω από τον θρύλο Όουενς. Ακόμη και ο τρίτος στα 100 και τα 200 μέτρα, ο Δανός Τίνους Όσενταρμπ, έγινε εθνικός ήρωας στην πατρίδα του. Ο ραδιοφωνικός σπίκερ, Χαν Χολάντερ, τον χαρακτήρισε κορυφαίο σπρίντερ της λευκής φυλής (ε, δεν ήταν ρατσιστές μόνο οι Γερμανοί), ενώ η KLM έστειλε αεροπλάνο στο Βερολίνο για να τον μεταφέρει στην Κοπεγχάγη. Μέχρι το τέλος της ζωής του, το 2002, ο Όσενταρμπ που ξεκίνησε να παίζει ποδόσφαιρο, αλλά όπως έλεγε έτρεχε τόσο γρήγορα και αναγκαζόταν να περιμένει τους συμπαίκτες του στην άκρη του γηπέδου, απολάμβανε τα προνόμια ενός Ολυμπιονίκη.
Όλα αυτά, όμως, δεν ίσχυσαν στην περίπτωση του Μάθιου (Μακ) Ρόμπινσον, που έμεινε δεύτερος πίσω από τον θρύλο Όουενς. Στη ‘χώρα της ελευθερίας’, όπου επέστρεψε ο Μακ, οι δεύτεροι, ειδικά αν ήταν μαύροι, δεν ήταν για πολλά-πολλά. Εδώ ξεχάστηκε ο Τζέσε Όουενς που για να βγάζει τα προς το ζην έτρεχε κόντρα σε άλογα, θα τη γλίτωνε ο Ρόμπινσον; Εκτός των άλλων, ο αδερφός του, Τζάκι, έμελλε να γίνει ένας εκ των κορυφαίων παικτών όλων των εποχών στο μπέιζμπολ. Η ιστορία δεν είχε πολλές σελίδες, για τον άνθρωπο που θα μπορούσε, όπως ο ίδιος λέει, να νικήσει τον τρομερό Τζέσε.
Χωρίς λεφτά και παπούτσια
Πριν ο Όουενς συντρίψει το ολυμπιακό ρεκόρ, κάνοντας 20.7 στον τελικό, ήταν ο Ρόμπινσον που το είχε καταρρίψει, πετυχαίνοντας 21.3 στον ημιτελικό και πηγαίνοντας στον τελικό με καλύτερο ρεκόρ από τον μεγάλο αντίπαλό του. Ο ‘Μακ’ ήταν ένα αυθεντικό ταλέντο στα σπριντ. Μπορεί στο γυμνάσιο της Πασαντένα, οι προπονητές να μην τον θεωρούσαν ικανό να διακριθεί στον αθλητισμό, αλλά το άστρο του έλαμψε στο κολέγιο όταν άρχισε να διαπρέπει με το Πασαντένα Τζούνιορ Κόλετζ.
Τα τράιαλς για την συγκρότηση της ολυμπιακής ομάδας των ΗΠΑ, γίνονταν στην άλλη άκρη των ΗΠΑ. Στη Νέα Υόρκη. Το φτηνότερο εισιτήριο στοίχιζε 150 δολάρια, τα οποία το φτωχό κολέγιο της Καλιφόρνια δεν είχε να διαθέσει. Επιστρατεύτηκε ένας επιχειρηματίας της περιοχής, που χρηματοδότησε το ταξίδι του Ρόμπινσον μέχρι τη Νέα Υόρκη. Ο Μακ δεν απογοήτευσε ούτε το κολέγιό του, ούτε τον χορηγό του. Πήρε την πρόκριση στα 200 μέτρα (μαζί με τον Όουενς) και ο τελικός προορισμός του ήταν το Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου…
Μαζί του πήρε και τα σπάικς με τα οποία έτρεχε όλη τη χρονιά. Φυσικά και δεν υπήρχε ούτε σεντ για να αγοράσει άλλα. Η Κάθι Ρόμπινσον, κόρη του, έλεγε πως ο πατέρας της πάντα πίστευε ότι με καλύτερα παπούτσια και ένα αξιοπρεπές κοουτσάρισμα, θα μπορούσε να είχε νικήσει τον Τζέσε Όουενς!
O μετέπειτα 4 φορές χρυσός Ολυμπιονίκης, όχι μόνο φόρεσε ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια, αλλά θριάμβευσε με σπάικς που είχε φτιάξει με τα χεράκια του ο Άντι Ντάσλερ, ο ιδρυτής της adidas.
Αν και υποστηρικτής των Ναζί, ο Ντάσλερ, μπορεί να είχε εφοδιάσει όλη την ολυμπιακή ομάδα της Γερμανίας με τα παπούτσια του, αλλά είχε από την αρχή στο μυαλό του το όνομα του Τζέσε Όουενς πιστεύοντας ότι ο Αφροαμερικανός θα δόξαζε τη φίρμα Ντάσλερ όσο κανένας. Δεν είχε άδικο. Το φαντάστηκε καλά. Αυτό που δεν φανταζόταν ήταν ότι ο αδερφός του, Ρούντολφ, θα άφηνε την επιχείρηση για να ανοίξει τη δική του, φτιάχνοντας την Puma…
Ο Ρόμπινσον, έτσι κι αλλιώς, είχε μόνο τα φθαρμένα σπάικς με τα οποία έτρεχε όλο το χρόνο. Έβλεπε όλη την αμερικάνικη αποστολή να έχει πέσει δικαιωματικά πάνω στον Όουενς: “Ο Τζέσε είχε μαζί του όλους τους προπονητές. Ο ίδιος παραδέχθηκε ότι μελετούσε κάθε δρομέα. Κάθε αντίπαλό του. Είναι αλήθεια. Μελέτησαν και μένα. Τον τρόπο με τον οποίο έτρεχα…”
Οι σπρίντερ των 200 μέτρων (ανάμεσά τους και ο Ρένος Φραγκούδης, που πέρασε μια σειρά με 22.1, αλλά δεν μπόρεσε να προκριθεί στα ημιτελικά) έδωσαν μεγάλες μάχες μέχρι τον τελικό, όπου ο Τζέσε Όουενς ήταν πρώτος με 20.7 (παγκόσμιο ρεκόρ), ο Μακ Ρόμπινσον δεύτερος με 21.1 και ο Τίνους Όσενταρμπ τρίτος με 21.3.
“Δεύτερος στους Ολυμπιακούς Αγώνες, δεύτερος καλύτερος αθλητής στον κόσμο δηλαδή, δεν είναι καθόλου άσχημα γιατί σημαίνει πως μόνο ένας είναι καλύτερος από σένα…”
Επιστρέφοντας όμως στην πατρίδα του, δεν ένιωσε Ολυμπιονίκης: “Στην Πασαντένα, υπερήφανοι για μένα ήταν η οικογένεια και οι στενοί μου φίλοι. Κανένας άλλος. Δεν μου έδειξαν ποτέ την συμπάθειά τους, αντίθετα μάλλον με αγνόησαν. Η μόνη στιγμή που κάποιος με θυμήθηκε ήταν όταν σε μια συνέλευση του σχολείου, με ρώτησε αν έχω δώσει αγώνες με άλογα.
Ο Μακ Ρόμπινσον έφτασε στο σημείο να καθαρίζει τους δρόμους της πόλης για να βγάζει προς το ζην, φορώντας πάντα τη φανέλα με το τεράστιο USA στο μπροστινό μέρος της. Ακόμη κι αυτό το μεροκάματο το έχασε, όταν η Πολιτεία της Πασαντένα απέλυσε ένα βράδυ όλους τους μαύρους υπαλλήλους. Αιτία η απόφαση ενός δικαστή, να απαγορεύσει τις φυλετικές διακρίσεις στις δημόσιες πισίνες.
Ο διάσημος αδερφός
To όνομα της οικογενείας του θα γινόταν γνωστό, πάλι για κάποια αθλητικά κατορθώματα και μάλιστα πολύ μεγαλύτερα από το δικό του. Ο Τζάκι Ρόμπινσον ήταν 17 ετών, όταν ο Μακ έπαιρνε το αργυρό μετάλλιο το 1936 στο Βερολίνο. Δεν υποψιαζόταν ότι σε λίγα χρόνια θα τον λάτρευε όλη η Αμερική. Και σε αντίθεση με τον αδερφό του, που έπεσε θύμα του ρατσισμού, αυτός κέρδισε την αναγνώριση και έσπασε ταμπού. Το 1947, ο Τζάκι Ρόμπινσον υπέγραψε στους Μπρούκλιν Ντότζερς και έγινε έτσι ο πρώτος μαύρος αθλητής που έπαιξε μπέιζμπολ στην κορυφαία λίγκα της χώρας. Μέχρι τότε, όλοι έπαιζαν στις Negro Leagues. Δεν χρειάζεται να κάνουμε μετάφραση.
Ο Ρόμπινσον έγινε μέλος του baseball Hall of Fame το 1962, έχοντας παίξει σε έξι σειρές τελικών, κερδίζοντας τον τίτλο μια φορά. Το 1997, η MLB απέσυρε το νούμερο 42 (που φορούσε ο Τζάκι) απ’ όλες τις ομάδες της λίγκας ενώ στις 15 Απριλίου του 2004 γιορτάστηκε για πρώτη φορά η Jackie Robinson Day όπου όλες οι παίκτες εμφανίζονται με το νούμερο 42!
Κάπως έτσι η Πασαντένα θυμήθηκε και τον αδερφό του Μακ. Το 1997, η πόλη τους αφιέρωσε δυο τεράστια αγάλματα-προτομές, αναγνωρίζοντας την προσφορά τους. Ο Τζάκι είχε φύγει από τη ζωή το 1972 σε ηλικία μόλις 53 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Πρόλαβε όμως να το δει ο Μακ, που πέθανε το 2000 από επιπλοκές πνευμονίας. Έστω και καθυστερημένα, οι συμπολίτες του συνειδητοποιούσαν ότι και οι δεύτεροι, σε αυτή τη ζωή, έχουν μια αξία…
Πηγή: New York Times
(Φωτογραφίες: ΑP Images)
