Η γκολάρα Δεληκάρη κόντρα σε Γερμανία, ο Καραμανλής κι η πρώτη πορεία για το Πολυτεχνείο

Ο Νοέμβρης του 1974, μοιάζει με τον φετινό. Όχι, δεν είχαμε κορονοϊό, ούτε lockdown, όμως η εβδομάδα που θα εορταζόταν για πρώτη φορά η εξέγερση του Πολυτεχνείου (έναν χρόνο μετά, στη μεταχουντική Ελλάδα), έμοιαζε τόσο πολύ με αυτήν που διανύουμε τώρα, καθώς υπήρχε και ματς της Εθνικής Ελλάδας και ντέρμπι Ολυμπιακού–Παναθηναϊκού (στο ‘Γεώργιος Καραϊσκάκης’). Α… και εκλογές! Οι πρώτες της Μεταπολίτευσης, που ανέδειξαν την πρώτη κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή και της Νέας Δημοκρατίας, με ευρύτατη πλειοψηφία. Κι εκεί που ήμουν έτοιμος να σας διηγηθώ την ιστορία του τεράστιου γκολ του Γιώργου Δεληκάρη απέναντι στην παγκόσμια πρωταθλήτρια ομάδα της Δυτικής Γερμανίας, θα τα μπλέξω όλα μαζί σε ένα αθλητικοπολιτικό Ζαν Πρες, που θα μας πάει πίσω 46 χρόνια. Εντάξει, ούτε καν μισό αιώνα!

Αφορμή για όλα αυτά έδωσε (ποιος άλλος;) ο δαιμόνιος Γιώργος Νικητόπουλος, συνεργάτης της στήλης που λέγαμε και παλιά, χωρίςνα το ξέρει! Τα ποσταρίσματά του στο Facebook δίνουν πάντοτε ερέθισμα για αναζήτηση μεγάλων στιγμών του παρελθόντος. Ο μανιώδης συλλέκτης ανακάλυψε ότι πρόσφατα στο YouTube ανέβηκε ολόκληρος ο μεγάλος αγώνας της 20ής Νοεμβρίου 1974, μεταξύ Ελλάδας και Δυτικής Γερμανίας, από την τότε μετάδοση της ZDF (με εικόνα από το ΕΙΡΤ, όπως ονομαζόταν ακόμα η ΕΡΤ).

Αν και τότε το στάδιο ‘Γεώργιος Καραϊσκάκης’ δεν είχε γεμίσει από κόσμο, όσοι βρέθηκαν στο ματς και κυρίως όσοι το παρακολούθησαν από την τηλεόραση δεν πρόκειται να ξεχάσουν την τρομερή φάση του 12ου λεπτού, όταν σε γρήγορο κόρνερ πάσα του Κώστα Ελευθεράκη προς τον Μίμη Δομάζο, ο “στρατηγός” σέντραρε στην περιοχή των Δυτικογερμανών κι εκεί εμφανίστηκε το… αεριωθούμενο Δεληκάρης, που με ένα αλησμόνητο βολ-πλανέ έκανε το 1-0!

Ένα από τα ωραιότερα γκολ που έχει βάλει ποτέ η Εθνική ομάδα, που μνημονεύεται σχεδόν 50 χρόνια μετά, κάθε χρόνο τέτοια μέρα. Πέραν των καθιερωμένων και γνωστών βίντεο που υπάρχουν όμως, ο φίλος Νικητόπουλος με έστειλε στην πλατφόρμα του YouTube να δω ολόκληρο το παιχνίδι έπειτα από 5 παρά κάτι δεκαετίες. Μια βουτιά στο παρελθόν, στο ποδόσφαιρο της δεκαετίας του ’70, με τους εξαιρετικούς ποδοσφαιριστές που διέθετε τότε η Ελλάδα, απέναντι στη Δυτική Γερμανία (υπήρχε και Ανατολική τότε), που λίγους μήνες πριν είχε θριαμβεύσει στο Παγκόσμιο Κύπελλο 1974.

Η ταινία για το τουρνουά είχε κυκλοφορήσει στις κινηματογραφικές αίθουσες τον Σεπτέμβριο (μιλάμε για μια άλλη εποχή, όταν η τηλεόραση ήταν σχεδόν είδος πολυτελείας) και μας είχε κάνει να λατρέψουμε την Ολλανδία του Γιόχαν Κρόιφ και να αντιπαθήσουμε τη Δυτική Γερμανία του Φραντς Μπεκενμπάουερ. Η κλήρωση για το Κύπελλο Εθνών (το Euro, δηλαδή) μας είχε φέρει αντιμέτωπους με τους Παγκόσμιους Πρωταθλητές, τη συγκροτημένη Βουλγαρία και την αδύναμη Μάλτα.

Στα προημιτελικά περνούσε μόνο ο 1ος, άρα εξ αρχής η αποστολή της Ελλάδας ήταν δύσκολη. Θα έπρεπε να αφήσουμε εκτός την ομάδα που είχε κερδίσει το Παγκόσμιο Κύπελλο. Το ότι δεν χάσαμε απ’ αυτήν, ούτε από τη Βουλγαρία, αλλά μείναμε εκτός νυμφώνος από μια μνημειώδη ήττα-γκάφα από τη Μάλτα, δείχνει πόσο εύθραυστες ήταν οι ισορροπίες για το ελληνικό ποδόσφαιρο σε διεθνές επίπεδο. Υπήρχε τόσο ταλέντο συσσωρευμένο κι όμως δεν μπορούσε να εκφραστεί μέσα από μια συντονισμένη προσπάθεια. Ο Αλκέτας Παναγούλιας, που μόλις είχε αναλάβει τις τύχες του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος, θα τα κατάφερνε λίγα χρόνια αργότερα, με την ιστορική πρώτη πρόκριση σε τελικά μεγάλης διοργάνωσης (στο Κύπελλο Εθνών του 1980).

Τρεις μέρες πριν… Καραμανλής

Πριν δούμε βήμα-βήμα το ματς (στο You Tube, έχει ανέβει σε 4 μέρη), ας δούμε τι συνέβαινε πριν από τη σέντρα. Η Ελλάδα ζούσε στον πυρετό της Μεταπολίτευσης και στην προετοιμασία των πρώτων ελεύθερων εκλογών ύστερα από τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας είχε προκύψει μετά την κατάρρευση της Χούντας και την επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Για τους μεγαλύτερους, ο αέρας της Δημοκρατίας φυσούσε σαν βάλσαμο. Θυμάμαι τις συγκεντρώσεις στο σπίτι των γονιών μου, μπορούσαν να εκφραστούν (και να… τσακωθούν, σαν γνήσιοι αριστεροί) ελεύθερα. Για τους νεότερους, όλα έμοιαζαν πρωτόγνωρα, τα κόμματα, οι εφημερίδες που δεν είχαν την ίδια άποψη ακόμη και στο σχολείο, απ’ όπου είχαν κατέβει τα πουλιά και τα άλλα απριλιανά εμβλήματα της Ελλάδας του γύψου. Στα πικάπ έπαιζαν τα απαγορευμένα τραγούδια δυνατά (εντάξει, όχι στη διαπασών, ο φόβος υπήρχε ακόμα).

Οι εκλογές είχαν προγραμματιστεί για την Κυριακή 17 Νοέμβρη. Η ημερομηνία μπορεί να μην επιλέχθηκε τυχαία, αφού συνέπιπτε με τη συμπλήρωση ενός χρόνου από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, με την πορεία να μετατίθεται μια εβδομάδα μετά (24/11). Η προετοιμασία της Εθνικής για το ματς με τους Δυτικογερμανούς γινόταν παράλληλα με την κορύφωση της προεκλογικής εκστρατείας και τις μεγάλες συγκεντρώσεις στην Αθήνα.

✍ Την Παρασκευή 15/11, ενώ ο Καραμανλής μιλάει στο Σύνταγμα, η Εθνική δίνει φιλικό με την Κύπρο, σε ένα παιχνίδι με ιδιαίτερη σημασία, αφού γινόταν για την ενίσχυση των προσφύγων από την τουρκική εισβολή. Ο τραυματισμός του Αντώνη Αντωνιάδη είχε γεμίσει σύννεφα το επιτελείο του Παναγούλια, καθώς ήταν αρκετά σοβαρός κι η ομάδα κινδύνευε να στερηθεί των υπηρεσιών του αρχισκόρερ του Παναθηναϊκού. Συν τοις άλλοις, ο Δεληκάρης που είχε διαφορές με τη διοίκηση Νίκου Γουλανδρή στον Ολυμπιακό, αρχικά ήταν εκτός αποστολής! Ο Παναγούλιας όμως δεν είχε κλείσει την πόρτα ολότελα, ίσως γιατί είχε πληροφορίες ότι ο βιρτουόζος “ερυθρόλευκος” θα αποκαθιστούσε τις σχέσεις με την ομάδα του και θα μπορούσε να παίξει στην Εθνική. Κάτι, άλλωστε, που συνέβη…

Την Κυριακή πάντως, όλοι πήγαν στις κάλπες. Οι πρώτες ελεύθερες εκλογές (7 χρόνια οι Έλληνες είχαν ψηφίσει μόνο στα κωμικά δημοψηφίσματα της Χούντας) έχουν ποσοστό συμμετοχής σχεδόν 80%. Η Νέα Δημοκρατία, το κόμμα που ίδρυσε ο Καραμανλής, κερδίζει την πλειοψηφία με 54,37% και 220 έδρες στη Βουλή, η ΕΚΝΔ (Ένωσις Κέντρου- Νέες Δυνάμεις) του Γεωργίου Μαύρου είναι η αξιωματική αντιπολίτευση με 20,42%, ενώ κοινοβουλευτική εκπροσώπηση αποκτούν το νεοσύστατο ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου (13,58%) και η Ενωμένη Αριστερά στην οποία μετέχουν το ΚΚΕ, το ΚΚΕ εσωτερικού και η ΕΔΑ (9,47%) Πρώτο μέλημα της νέας κυβέρνησης, να οδηγήσει τη χώρα στο δημοψήφισμα για το πολίτευμα. Έναν μήνα μετά, η λαϊκή ετυμηγορία καταργούσε οριστικά τη Βασιλεία στην Ελλάδα και με το Σύνταγμα του 1975 μπαίναμε οριστικά στην Γ’ Ελληνική Δημοκρατία.

Σε μια άλλη Ελλάδα, λοιπόν, με την πρώτη εκλεγμένη από το λαό κυβέρνηση της χώρας να πιάνει δουλειά, η γερμανική αποστολή έφτασε στην Αθήνα τη Δευτέρα 19/11/1974. Η πρώτη προπόνηση έγινε στο σκοτάδι του γηπέδου της Νέας Σμύρνης, όπου δεν λειτούργησαν οι προβολείς κι έτσι οι Παγκόσμιοι Πρωταθλητές γυμνάζονταν μέχρι να μη βλέπουν, πλέον, τη μύτη τους. Δεν είπαν κάτι. Την άλλη μέρα αποζημιώθηκαν με μια βόλτα στο Πασαλιμάνι. Η Δυτική Γερμανία είχε έρθει χωρίς τον Γκερντ Μίλερ και τον Πάουλ Μπράιτνερ, με τον μακαρίτη Χέλμουτ Σεν στον πάγκο (βοηθός του ο Γιουπ Ντέρβαλ): “Η Ελλάδα μου έκανε καλή εντύπωση στον πρώτο αγώνα (σ.σ 3-3 με τη Βουλγαρία, με δυο γκολ στο τέλος από Σταύρο Σαράφη και Λάκη Γκλέζο κι ενώ οι αντίπαλοί μας είχαν προηγηθεί με 3-1), άρα περιμένω ένα δυνατό ματς. Εμείς παίζουμε πάντα για να κερδίσουμε“, δηλώνει ο διάσημος -και για την τραγιάσκα του- κόουτς.

Την ίδια ώρα, ο Παναγούλιας δηλώνει στην Αθλητική Ηχώ: “Δεν φοβάμαι τίποτε, αν κρατήσει η άμυνά μας. Και να το θυμηθείτε. Ο Δεληκάρης θα παίξει μεγάλη μπάλα”. Αυτές οι δηλώσεις έκαναν ξεχωριστό τον Παναγούλια, καθώς “έπαιζε” με την ψυχολογία των παικτών και μέσω του Τύπου.

Ο ομοσπονδιακός προπονητής μαθαίνει από τους γιατρούς ότι το διάστρεμμα του Αντωνιάδη δεν πρόκειται να αφήσει τον Έλληνα σέντερ-φορ να αγωνιστεί και αποφασίζει να κατεβάσει μια ενδεκάδα χωρίς κλασικό φορ. Η “Ηχώ” κυκλοφορεί με εμψυχωτικούς τίτλους την ημέρα του αγώνα και τις φωτογραφίες των μεγάλων άσων της Εθνικής στο πρωτοσέλιδό της

Το τεράστιο γκολ

Ο αγώνας αρχίζει στις 4μμ. Μεταδίδεται απευθείας από το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης, που πρόσφατα είχε κλονιστεί από τις παραιτήσεις του Δημήτρη Χορν, τον οποίο ο Καραμανλής είχε παρακαλέσει να ασχοληθεί με την τηλεόραση και τη ραδιοφωνία (κρατικό μονοπώλιο, θυμίζουμε) αλλά και του Παύλου Μπακογιάννη, αναπληρωτή διευθυντή του ιδρύματος. Οι δυο άνδρες, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, είχαν έντονες διαφωνίες.

Θα παρακολουθήσουμε σε 4 μέρη, όλο το ματς. Το ποδόσφαιρο της εποχής είναι πιο αργό από αυτό που βλέπουμε τώρα. Θα δείτε και μερικούς από τους κορυφαίους παίκτες που υπήρχαν τότε στην Ελλάδα και σίγουρα θα θαυμάσετε το στυλ του Μπεκενμπάουερ, που κατεύθυνε όλη τη γερμανική ομάδα από τα μετόπισθεν.

Ο Παναγούλιας δίνει το νο 1 στον Τάκη Οικονομόπουλο, στο δεξί άκρο της άμυνας επιλέγει τον νεαρό Γιάννη Κυράστα, στα αριστερά παίζει ο Κώστας Ιωσηφίδης, ενώ ο Βασίλης Σιώκος και ο Γκλέζος είναι οι δυο κεντρικοί αμυντικοί. Στη μεσαία γραμμή Ελευθεράκης, Σαράφης, Δομάζος και Χρήστος Τερζανίδης και δυο προωθημένοι, ο Μίμης Παπαϊωάννου και ο Δεληκάρης

Η σύνθεση της γερμανικής ομάδας: Μάγερ, Φογκτς, Χ. Κρέμερς, Σβάρτσενμπεκ, Μπεκενμπάουερ, Κούλμαν, Γκάιε, Ου. Χένες, Χολτσενμπάιν, Βίμερ, Χάινκες

Το ματς ξεκινάει με την Εθνική να δείχνει ιδιαίτερα προσεχτική, να προσπαθεί να κλέψει μπάλες αλλά και να εκμεταλλευτεί τις αριστοτεχνικές βαθιές μπαλιές του Δομάζου, που από την αρχή αναλαμβάνει να κάνει παιχνίδι. Ο Ελευθεράκης κάνει πολλές κούρσες στη μεσαία γραμμή, το ίδιο και ο Τερζανίδης. Μια βαθιά μπαλιά του Δομάζου προς τον Παπαϊωάννου, δίνει την ευκαιρία στην εξέδρα να ζεσταθεί, καθώς η Ελλάδα έπειτα από την παρέμβαση του Μπέρτι Φογκτς κερδίζει το πρώτο κόρνερ. Είναι η φάση του κινηματογραφικού γκολ του Δεληκάρη, που μετά τη σέντρα του Δομάζου, κάνει μια ενέργεια που δύσκολα μπορεί να… εμπνευστεί ποδοσφαιριστής και προφανώς αφήνει “αγαλμα” τον Ζεπ Μάγερ.

Δείτε τη φάση στο 15:21 του 1ου μέρους, όπως και το πολύ καλό σουτ του Τερζανίδη στο τέλος του βίντεο, που δεν αιφνιδίασε τον Μάγερ.

“Παρακαλείται αν υπάρχει ιατρός”

Η Εθνική (παίζει με λευκές φανέλες και γαλάζια σορτσάκια) παίρνει θάρρος από το μεγάλο γκολ του Δεληκάρη και δείχνει να ελέγχει το παιχνίδι. Οι Δυτικογερμανοί (με την “πράσινη” εμφάνισή τους) προσπαθούν είτε με τον Μπεκενμπάουερ από πίσω είτε με προσπάθειες του Μπερντ Χολτσενμπάιν από τα άκρα να δημιουργήσουν καταστάσεις για τον Οικονομόπουλο, σε γενικές γραμμές όμως και με εξαίρεση το δοκάρι του Χέρμπερτ Βίμερ στο 38′ , η ελληνική άμυνα δεν ανησυχεί ιδιαίτερα. Αν στο τελείωμα του ημιχρόνου (43′) το εξαιρετικό σουτ του Τερζανίδη πήγαινε εντός εστίας, δύσκολα οι φιλοξενούμενοι θα απέφευγαν το 2ο γκολ. Δείτε τη φάση με τον μέσο (τότε του ΠΑΟΚ) στο 17:21 του βίντεο:

Αν δεν το παρατηρήσατε, σας σημειώνω μια από τις πιο συνηθισμένες εκκλήσεις τότε στα γήπεδα, που ακούγεται κάπου σε αυτό το κομμάτι: “Παρακαλείται, αν υπάρχει ιατρός, να μεταβεί στη Θύρα 4, είναι επείγουσα ανάγκη“. Προφανώς, κάποιος φίλαθλος είχε πρόβλημα υγείας και χρειαζόταν επειγόντως ιατρική φροντίδα. Μια άλλη συνηθισμένη εκφώνηση ήταν το “παρακαλείται ο τάδε φίλαθλος (σ.σ. έλεγαν το ονοματεπώνυμο) να επικοινωνήσει με το μαιευτήριο” όπου προφανώς γεννούσε η σύζυγος!

Το ημίχρονο τελειώνει με 1-0 και οι όχι γεμάτες εξέδρες του ‘Γεώργιος Καραϊσκάκης’ είναι ενθουσιασμένες…

“Κι άλλο, κι άλλ

Το 2ο ημίχρονο είναι συναρπαστικό. Θα το διαπιστώσετε και μόνοι σας. Οι Γερμανοί καταλαβαίνουν ότι δεν θα ξεμπερδέψουν εύκολα στο Νέο Φάληρο και μπαίνουν πιο δυνατά στο ματς, καθώς μια ενδεχόμενη ήττα μπορεί να τους έριχνε σε περιπέτειες. Στην αρχή, μια κεφαλιά του Χολτσενμπάιν, αποκρούεται από τον Οικονομόπουλο σε κόρνερ. Η εκτέλεση δημιουργεί ένα μελέ στην ελληνική περιοχή, οι Γερμανοί κάνουν μάλλον φάουλ που δεν σφυρίζει ο Ρουμάνος ρέφερι Νικολάε Ραϊνέα (πέθανε το 2015) κι η μπάλα καταλήγει στον κεντρικό αμυντικό Μπέρνχαρντ Κούλμαν. Αντί να κάνει κεφαλιά για την οποία είχε προωθηθεί, πιάνει ένα ξερό σουτ, μύτο που λέγαμε παλιά, και στέλνει την μπάλα στα δίχτυα για το 1-1 (η φάση στο 4:20 του βίντεο).

Η Εθνική δεν το έβαλε κάτω. Θα δείτε ότι παρά τον τραυματισμό του Γκλέζου (στο 63′, αντικαταστάθηκε από τον Γιώργο Φοιρό) βρίσκει σιγά-σιγά καλύτερο ρυθμό. Ο Τερζανίδης αλωνίζει το γήπεδο, ο Σαράφης κάνει πολύ καλή δουλειά ως αμυντικός χαφ και πολλά αλλάζουν όταν ο Παναγούλιας αποσύρει τον Παπαϊωάννου (στη θέση του ο Αχιλλέας Ασλανίδης) και από αριστερά περνάει ο Δεληκάρης.

Κι αφού πρώτα ο Οικονομόπουλος αποκρούει ωραία μια βολίδα του Ούλι Χένες (όταν είχε… κάμποσα μαλλιά και σαφώς λιγότερα κιλά), στο 70′ το ‘Γεώργιος Καραϊσκάκης’ σηκώνεται στο πόδι. Ο Σαράφης κερδίζει την μπάλα έξω από την περιοχή, πασάρει στον Δομάζο που μπαίνει στη μεγάλη περιοχή και λίγο δεξιά. Ο “στρατηγός” πιάνει ένα δυνατό σουτ που ο Μάγερ αποκρούει ασθενώς. Η μπάλα πάει λουκούμι στον Ελευθεράκη, που από κοντά δεν είχε κανένα να πρόβλημα να κάνει το 2-1 (16:05 του βίντεο).

Οι εξέδρες παίρνουν φωτιά. Ο Χάινκες (παλαίμαχος προπονητής τώρα) πιάνει μια κεφαλιά που φεύγει άουτ και το κοινό φωνάζει “κι άλλο κι άλλο”. Ενθουσιασμός στο έπακρο, που γίνεται ντελίριο με τις φαντεζί ενέργειες του Δεληκάρη. Σε μια απ’ αυτές (στο 20:43 του βίντεο) ταλαιπωρεί τον Φογκτς, τον ντριμπλάρει και πιάνει μια ωραία συρτή σέντρα. Από κόντρα η μπάλα πάει στο πόδι του Ασλανίδη, που βρίσκει τον Μάγερ σε ετοιμότητα!

Η ισοφάριση των Δυτικογερμανών

Η Εθνική ενθουσιάζει τον κόσμο. Ο Δεληκάρης χορεύει από τα αριστερά, οι φίλαθλοι φωνάζουν “Ελλάς, Ελλάς” και μια τεράστια νίκη προδιαγράφεται στον ορίζοντα. Να νικήσει η Ελλάδα την Παγκόσμια Πρωταθλήτρια θα ‘ταν ένα τεράστιο επίτευγμα, ακόμη μεγαλύτερο από το 0-0 μέσα στο “Μαρακανά” που είχε έρθει την ίδια χρονιά (Απρίλιος του 1974) απέναντι στην εθνική Βραζιλίας.

Κι εκεί που όλοι πίστεψαν στη νίκη, η Δυτική Γερμανία με το γνωστό τρόπο της, “πάγωσε” το γήπεδο. Οκτώ λεπτά πριν από το τέλος του ματς, ο Φογκτς σεντράρει καλά και ο Βίμερ με κεφαλιά γράφει το τελικό 2-2 (η φάση στο 6:03 του βίντεο). Η ισοπαλία δεν είναι, βέβαια, επιτυχία για τη Δυτική Γερμανία και ο Σεν δίνει συγχαρητήρια στην Ελλάδα για την εμφάνισή της. Το ίδιο κάνει και ο Παναγούλιας, ενώ ο Δομάζος σχολιάζει μετά το ματς: “Σε κάποιες στιγμές νόμιζα ότι οι Γερμανοί ήμασταν εμείς!”

Οι εφημερίδες ανακηρύσσουν -όχι άδικα- κορυφαίο παίκτη του γηπέδου τον Τερζανίδη, έναν τεράστιο μπαλαδόρο, όπως κι οι υπόλοιποι διεθνείς εκείνης της εποχής. Ειδικά από τη μέση και κάτω. Σκεφτείτε ότι εκτός ομάδας σε αυτό το ματς ήταν ο Γιώργος Κούδας, ενώ ένας τεράστιος ποδοσφαιριστής όπως ο Κώστας Δαβουρλής, σπάνια έβρισκε θέση στο αντιπροσωπευτικό συγκρότημα. Το πανηγύρι του Τύπου ήταν δικαιολογημένο. Έστω κι αν ο τόνος ήταν… ιδιαίτερα υπερβολικός. Ειδικά από την “Αθλητική Ηχώ”:

Αυτό το 2-2 πάντως έδινε έναν βαθμό στην ομάδα. Η νίκη επί της Βουλγαρίας με 2-1 (Σαράφης, Αντωνιάδης οι σκόρερ) έβαζε την ομάδα με 4 βαθμούς σε θέση πρόκρισης! Η ήττα από τη Μάλτα με 0-2 ήταν ένα σοκ, που άφησε την ομάδα στα κρύα του λουτρού. Η Εθνική, που δεν έχασε ούτε εκτός έδρας από τη Γερμανία (1-1, με γκολ πάλι του Δεληκάρη από έξοχη πάσα του Μιχάλη Κρητικόπουλου και μπροστά σε χιλιάδες ομογενείς που είχαν τρελαθεί από τη χαρά τους), έπαθε κλακάζ στο θεωρητικά πιο εύκολο παιχνίδι.

Και πορεία και ντέρμπι!

Όμως, η γεμάτη ένταση εβδομάδα δεν είχε τελειώσει. Η πορεία για να τιμηθεί η εξέγερση του Πολυτεχνείου έγινε την Κυριακή 24/11, μια εβδομάδα ύστερα από τις εκλογές και την κανονική ημερομηνία της επετείου. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι (οι διοργανωτές είπαν ότι ήταν 1.000.000, μπορεί να μην είχαν και άδικο) βρέθηκαν στο δρόμο για να τιμήσουν τους νεκρούς της φοιτητικής εξέγερσης, σε μια έντονα συγκινησιακή πορεία. Μπροστά, η αιματοβαμένη σημαία της ΕΦΕΕ, αλλά και αρκετοί από όσους βασανίστηκαν άγρια στα κελιά της Χούντας.

Η εμβληματική μορφή του Σπύρου Μουστακλή, του ταγματάρχη που τσάκισαν οι βασανιστές, σκορπίζει δέος. Όπως κι οι μανάδες κι οι συγγενείς των νεκρών. Ο πατέρας του δολοφονημένου φοιτητή Διομήδη Κομνηνού αγκαλιάζει τον Μουστακλή. Οι περισσότεροι δακρύζουν μπροστά στη σκηνή.

✍ Είναι δύσκολο, τόσα χρόνια μετά, να καταλάβει κανείς τον όγκο και τον παλμό εκείνης της πρώτης πορείας, που κατέληξε στην αμερικανική πρεσβεία και στα κολαστήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ (στο τωρινό Πάρκο Ελευθερίας). Οι μνήμες από την εξέγερση, έναν χρόνο πριν, είναι ακόμη νωπές, αυτή η τεράστια διαδήλωση είναι η πρώτη χωρίς χουντική αστυνομία, η οργή για τη δικτατορία ήταν διάχυτη παντού. Να φανταστείτε ότι δεν είχαν γίνει καν οι μεγάλες δίκες των πρωταίτιων του πραξικοπήματος και των βασανιστών.

Την άλλη μέρα, οι εφημερίδες, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης (με διαφορετική ματιά, φυσικά), μιλάνε για το ανθρώπινο ποτάμι που κατέκλυσε την Αθήνα. Η “Απογευματινή” παραπέμπει στην ιερότητα του Επιταφίου:

Ο “Ριζοσπάστης” είχε πιο αγωνιστική διάθεση…

Την ίδια μέρα, πάντως, γίνεται και το ντέρμπι Ολυμπιακού-Παναθηναϊκού στο ‘Γεώργιος Καραϊσκάκης’. Με ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση, μάλιστα (ε, να μην πάνε όλοι στην πορεία) και σπουδαία νίκη των “ερυθρολεύκων” με 2-1. Μόλις 4 μέρες μετά το ματς με τη Δυτική Γερμανία, οι δυο “αιώνιοι” παίζουν για την 7η αγωνιστική της Α’ Εθνικής. Το παιχνίδι ξεκινάει με γκολ του Ελευθεράκη, σχεδόν στην πρώτη φάση του αγώνα, όμως ο Ολυμπιακός βρίσκει τον τρόπο, πρώτα με τον Κρητικόπουλο να ισοφαρίσει κι εν συνεχεία με τον Μάικ Γαλάκο να πάρει τη νίκη με 2-1.

Το “ΦΩΣ της Δευτέρας” σημειώνει ότι ακυρώθηκαν και 3 γκολ του αείμνηστου Κρητικόπουλου, εκ των οποίων το 2ο κακώς και τονίζει ότι η διαφορά των δυο ομάδων είχε πάει στους 4 βαθμούς. Τελικά, έφτασε στο +17, αλλά δεν ήταν ο Παναθηναϊκός τότε ο μεγάλος αντίπαλος των Πειραιωτών. Ο Ολυμπιακός στέφθηκε πρωταθλητής (ο τελευταίος τίτλος της μεγάλης ομάδας του Γουλανδρή) με διαφορά 2 βαθμούς από τη σπουδαία ΑΕΚ.

Κάπως έτσι τελείωσε η εβδομάδα τότε. Κάπως έτσι και τώρα. Με ματς της Εθνικής, με την επέτειο του Πολυτεχνείου και με ντέρμπι Ολυμπιακού-Παναθηναϊκού. Εντάξει, δεν έχουμε εκλογές. Λίγος όμως σας πέφτει ο κορονοιός; Δεν νομίζω…