Η αποχώρηση του ΠΑΟΚ το 1990

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το μουντιάλ του 1990 έχει μόλις ολοκληρωθεί, η Ελλάδα βιώνει την πολλοστή περίοδο πολιτικής αστάθειας στην ιστορία της και το Πρωτάθλημα ξεκινά με τη βραδυφλεγή βόμβα της μετακίνησης του Στράτου Αποστολάκη από τον Ολυμπιακό του Αργύρη Σαλιαρέλη στον απερχόμενο πρωταθλητή Παναθηναϊκό του Γιώργου Βαρδινογιάννη. Ο «Καπετάνιος» έχει χτυπήσει φλέβα χρυσού έξι μήνες πριν με τη μεταγραφή του Κριστόφ Βαζέχα από τη Ρουχ Χορζόφ και το καλοκαίρι προσθέτει στο δυναμικό του τριφυλλιού και έναν από τους καλύτερους τερματοφύλακες στην ιστορία του Παναθηναϊκού, το «βουνό» Γιόζεφ Βάντζικ.

Στόχος του Βαρδινογιάννη, το repeat στο πρωτάθλημα και μια καλή ευρωπαϊκή πορεία, διαχρονικός «καημός» του Πρόεδρου του Παναθηναϊκού. Για τον λόγο αυτόν, αποκτάται ο «μουντιαλικός» Ρουμάνος μέσος Ντάνουτ Λούπου, ενώ τις μεταγραφές κλείνει ο ταλαντούχος Κώστας Φρατζέσκος, ο οποίος μετέπειτα έκανε μεγάλη καριέρα στον ΠΑΟΚ. Πλέον στη διάθεση του Βασίλη Δανιήλ που αντικατέστησε το Βούλγαρο Κρίστο Μπόνεφ στον πάγκο του τριφυλιού, είναι ένα πλήρες ρόστερ με ένα φονικό δίδυμο στην επίθεση αποτελούμενο από το Δημήτρη Σαραβάκο και τον Πολωνό μυστακοφόρο εκτελεστή Κριστόφ Βαζέχα που είχε προσαρμοστεί στο ελληνικό ποδόσφαιρο και εμφανιζόταν έτοιμος να μεγαλουργήσει και να γράψει τη δική του ιστορία στον Παναθηναϊκό. Ο Παναθηναϊκός όμως έχει ξεκινήσει ράθυμα το Πρωτάθλημα, κολλάει στο 1-1 στη Νίκαια με τον Ιωνικό και τρεις ημέρες αργότερα διαλύεται στο Πόζναν από την τοπική Λεχ, χάνοντας με 3-0.

Το επίμαχο παιχνίδι

Το ξεκίνημα του Παναθηναϊκού είναι άκρως αντίθετο των προβλέψεων αλλά και των προσδοκιών Βαρδινογιάννη κι έτσι το παιχνίδι με τον ΠΑΟΚ της 23ης Σεπτεμβρίου 1990 για τη δεύτερη αγωνιστική, αποκτά χαρακτήρα do or die. Ο ΠΑΟΚ εκείνης της εποχής έχει αλλάξει σελίδα διοικητικά λίγους μήνες πριν με το βιομήχανο Θωμά Βουλινό να αναλαμβάνει τις τύχες του και να δίνει το σύνθημα της αντεπίθεσης. Ο Βουλινός προσθέτει στο ρόστερ του Δικεφάλου τους επίσης μουντιαλικούς αδερφούς Χασσάν, διευρύνοντας την αιγυπτιακή παροικία του ΠΑΟΚ, αφού ήδη από την προηγούμενη σεζόν με τα χρώματα της ομάδας αγωνίζεται και ο σπουδαίος μπαλαντέρ Μαγκντί Τολμπά. Ο ΠΑΟΚ του ’90 είναι μια πολύ δυνατή ομάδα με ζηλευτό ρόστερ: Σκαρτάδος, Αλεξούλης, Μητσιμπόνας, Τουρσουνίδης, «Τζώνυ» Αναστασιάδης, Λαγωνίδης, Λεοντιάδης, ορισμένοι μόνο από τους ποδοσφαιριστές που είχε στη διάθεσή του ο Ολλανδός Ρομπ Γιάκομπς, πρώην προπονητής της Φέγενορντ που ο Βουλινός είχε διατηρήσει στην τεχνική ηγεσία του Δικεφάλου.

Ο ΠΑΟΚ είχε ξεκινήσει φιλόδοξα τη σεζόν, είχε μπει με το δεξί στο Πρωτάθλημα καταβάλλοντας τη δυνατή και υπολογίσιμη Λάρισα με 2-1 στην Τούμπα και είχε αποσπάσει πολύτιμη λευκή ισοπαλία στο Σάντσεθ Πιθχουάν από τη Σεβίλλη. Οι Θεσσαλονικείς κατέβαιναν με ιδιαίτερες αξιώσεις στο ΟΑΚΑ και δεν έκρυβαν ότι κύριος στόχος τους είναι το Πρωτάθλημα.

Την ίδια μέρα που στον Πειραιά 30 και πλέον χιλιάδες οπαδοί του Ολυμπιακού γιορτάζουν την «πρώτη των μινγκ» Προτάσοφ-Λιτόφτσενκο-Σάβιτσεφ στον αγώνα με το Λεβαδειακό, στο ΟΑΚΑ σπεύδουν πάνω από 40 χιλιάδες φίλαθλοι για το πρώτο ντέρμπι της σεζόν: Παναθηναϊκός – ΠΑΟΚ σε έναν αγώνα δίχως αύριο για το Βασίλη Δανιήλ και το τριφύλλι και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για το φιλόδοξο ΠΑΟΚ να αποδείξει στους δύσπιστους ότι και θέλει και μπορεί να χτυπήσει τον τίτλο. Το παιχνίδι ορίζεται να διευθύνει ο διαιτητής Ηλίας Καραμάνης από τη Λιβαδειά, που δύο χρόνια νωρίτερα είχε διευθύνει ένα από τα πιο «καυτά» ματς της προηγούμενης δεκαετίας, το ντέρμπι-τίτλου Ολυμπιακού – ΑΕΚ στο ΟΑΚΑ, με το γκολ του Καραγκιοζόπουλου να χαρίζει τον τίτλο στην Ένωση.

Η ηλίαση του Καραμάνη

Ο Παναθηναϊκός είναι φανερό ότι δυσκολεύεται να επιβάλλει το ρυθμό του στο ηλιόλουστο ΟΑΚΑ, ο ΠΑΟΚ έχει κατέβει στην Αθήνα με επιθετικό προσανατολισμό και δείχνει να ελέγχει το ματς. Στέλνει προειδοποιητικό χτύπημα στο 17’ με το σουτ του Μαγκντί που φεύγει ελάχιστα άουτ από το δεξί δοκάρι του Βάντζικ και στο 23ο λεπτό γίνεται η φάση που θα τινάξει το ματς στον αέρα. Ο Μαγκντί ανοίγει με κάθετη πάσα την άμυνα του Παναθηναϊκού και ο «Αυστραλός» Τζώνυ Αναστασιάδης βγαίνει μόνος απέναντι στον Βάντζικ.

Ο τερματοφύλακας του Παναθηναϊκού ανατρέπει τον επιθετικό του ΠΑΟΚ και όλοι είναι βέβαιοι για το πέναλτι. Ο Καραμάνης πράγματι σφυρίζει, αντί όμως να καταλογίσει το πέναλτι, υψώνει τα χέρια στον αέρα και ζητά διακοπή. Όλο το γήπεδο απορεί, ο διαιτητής δείχνει να προχωρά με δυσκολία και κατευθύνεται ασθμαίνοντας προς τη φυσούνα.

Ο Καραμάνης κάνει νόημα προς τους πάγκους και ζητά άμεσα ιατρική βοήθεια. Σπεύδει επάνω του ο φυσιοθεραπευτής του Παναθηναϊκού Οικονομίδης, ο οποίος χωρίς δεύτερη σκέψη κάνει νόημα στο γιατρό του αγώνα προκειμένου να παρασεχθούν οι πρώτες βοήθειες στο Βοιωτό ρέφερι. Το παιχνίδι έχει ασφαλώς διακοπεί, οι παίκτες του ΠΑΟΚ δεν έχουν καν προλάβει να διαμαρτυρηθούν για το μη καταλογισμό του πέναλτι και ήδη ψιθυρίζεται σε πάγκους και επίσημα του ΟΑΚΑ, ότι ο διαιτητής έχει πάθει ηλίαση και δεν είναι σε θέση να συνεχίσει το παιχνίδι. Κατεβαίνει από τα επίσημα του Σταδίου και ο τότε Πρόεδρος της ΕΠΟ Σωτήρης Αλημίσης, ο Καραμάνης όμως διαβεβαιώνει ότι είναι σε θέση να συνεχίσει κανονικά τον αγώνα και απλώς επρόκειτο για στιγμιαία αδιαθεσία, πιθανόν λόγω αφυδάτωσης. Οι παίκτες του ΠΑΟΚ και ο πάγκος των Θεσσαλονικέων όμως, είναι ήδη αρνητικά διακείμενοι απέναντι στον άρχοντα του αγώνα και αμφιβάλλουν ότι η κατάστασή του, επιτρέπει να διευθύνει το παιχνίδι.

Η διακοπή δείχνει να ευεργετεί τον Παναθηναϊκό, ο οποίος ισορροπεί και μάλιστα ξεκινά και να επιτίθεται, βασιζόμενος στην καλή μέρα του Κρις Καλατζή και στον οίστρο του Βαγγέλη Βλάχου. Θα βρει το γκολ μετά από μια περιπετειώδη φάση, όταν μετά το κόρνερ του Καλατζή, η μπάλα θα βρει στο σώμα του Κώστα Αντωνίου, θα χτυπήσει στον Γκιτσιούδη και θα καταλήξει στα δίχτυα του ΠΑΟΚ. Ο Παναθηναϊκός παίρνει κεφάλι στο σκορ κόντρα στη ροή του αγώνα και εκμεταλλεύεται τον εκνευρισμό των ποδοσφαιριστών του ΠΑΟΚ. Πολύ γρήγορα φτάνει και στο δεύτερο γκολ, όταν μετά την ατομική ενέργεια του Καλατζή και την ασθενή απόκρουση του Γκιτσιούδη, ο Βλάχος αφήνει στο Σαραβάκο που από διαγώνια θέση κάνει το 2-0 και δείχνει να κλειδώνει το ματς για το τριφύλλι. Το ημίχρονο θα λήξει με αυτό το σκορ, οι παίκτες του ΠΑΟΚ όμως έχουν πολλά παράπονα, όπως και ο Πρόεδρος της ομάδας τους που πλέον δεν παρακολουθεί το παιχνίδι δίπλα στο Γιώργο Βαρδινογιάννη.

Η επανέναρξη

Ενώ όλοι περιμένουν ότι η διακοπή για το ημίχρονο θα κατευνάσει τα πνεύματα, το παιχνίδι ξαναξεκινά με την ίδια ένταση και τους παίκτες του ΠΑΟΚ να έχουν ζωγραφισμένη τη δυσπιστία στα πρόσωπά τους. Η φάση που θα συζητηθεί περισσότερο και θα εκθέσει το διαιτητικό τρίο, θα έλθει μόλις 8 λεπτά μετά το ξεκίνημα του δευτέρου ημιχρόνου: ο Αντωνίου κλέβει τη μπάλα στο χώρο του κέντρου και πασάρει στο Σαραβάκο ο οποίος όμως βρίσκεται σε εμφανή θέση οφσάιντ. Οι παίκτες του ΠΑΟΚ σηκώνουν κατά την προσφιλή συνήθεια των Ελλήνων αμυντικών τα χέρια, ο Σαραβάκος όμως προχωρά και πασάρει παράλληλα στο Βλάχο, ο οποίος επίσης βρίσκεται σε ελεγχόμενη θέση. Ο επόπτης Λιάρας μένει καρφωμένος στη θέση του, η μπάλα καταλήγει για Τρίτη φορά στα δίχτυα του Γκιτσιούδη και όλοι οι παίκτες του ΠΑΟΚ είναι έξω φρενών.

Κατευθύνονται όλοι προς τη γραμμή, επιτίθενται σχεδόν στον επόπτη και ζητούν από τον Καραμάνη να ακυρώσει το γκολ. Την ίδια ώρα στην κερκίδα των επισήμων, Βουλινός και Καλύβας έχουν συγκεντρώσει όλα τα μέλη της διοίκησης που συνοδεύει την αποστολή και συζητούν ανοιχτά για αποχώρηση από το γήπεδο ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Αναζητούνται οι γνώστες του ΚΑΠ (Κανονισμός Αγώνων Ποδοσφαίρου) που θα ενημερώσουν το Βουλινό τι προβλέπεται σε τέτοιες περιπτώσεις και η φόρμουλα που θα επιτρέψει στον ΠΑΟΚ να αποχωρήσει από το γήπεδο. Στον αγωνιστικό χώρο δεν υπάρχει παιχνίδι πλέον. Οι ποδοσφαιριστές του ΠΑΟΚ αμφισβητούν ακόμη και τις σωστές αποφάσεις του Καραμάνη, έχουν γίνει ιδιαιτέρως σκληροί με τους αντιπάλους τους και απλώς ειρωνεύονται σε κάθε φάση διαιτητές και αντιπάλους.

Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι

Αποκορύφωμα της συμπεριφοράς των εκτός εαυτού ποδοσφαιριστών, η ανύποπτη φάση του 75ου λεπτού, όταν σε ένα φάουλ του Ιάκωβου Χατζηαθανασίου πάνω στο Στέφανο Μπορμπόκη, οι παίκτες του ΠΑΟΚ θα πέσουν πάνω στον Καραμάνη ζητώντας κάρτα για τον δεξιό μπακ του Παναθηναϊκού. Οι διαμαρτυρίες είναι έντονες και ο Καραμάνης βάζει το χέρι στην τσέπη στο σορτσάκι και η κάρτα είναι χρώματος κόκκινου. Αμέσως πέφτουν επάνω του όλοι οι παίκτες του ΠΑΟΚ, ενόσω ο διαιτητής αναζητά το Μαγκντί Τολμπά που όπως ισχυρίζεται ο Καραμάνης τον έβρισε με αχαρακτήριστες φράσεις. Εν μέσω σπρωξιμάτων και προπηλακισμών, ο Καραμάνης έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με τον Αιγύπτιο, του δείχνει την κόκκινη κάρτα και ακολουθούν σκηνές απείρου κάλλους. Μάταια ο Κώστας Μαλιούφας προσπαθεί να συγκρατήσει τους συμπαίκτες του οι οποίο καταφέρονται με απειλητικές πλέον διαθέσεις εναντίον του Καραμάνη, ο οποίος τα έχει χαμένα και αντιδρά με νέα κόκκινη στο Γιώργο Σκαρτάδο.

Ο Ροδίτης μέσος του ΠΑΟΚ, θα πει μετά το παιχνίδι ότι ο διάλογος με το διαιτητή ήταν εξωπραγματικός αφού όταν του ζήτησε να τιμωρήσει το Χατζηαθανασίου με κίτρινη κάρτα, ο Καραμάνης απάντησε «Τέτοιοι που είστε καλά σας κάνει» και ο Μαγκντί απλώς του είπε ότι θα έπρεπε να ντρέπεται, όπως και ο ίδιος ο Σκαρτάδος αμέσως μετά. Ο Καραμάνης από την άλλη, θα σημειώσει στο φύλλο αγώνος ότι εξυβρίστηκε και ο Σκαρτάδος τον αποκάλεσε «ηλίθιο και μαλ…α», ενώ ο Μαγκντί τον έβρισε και του είπε ότι δεν παίζει καθαρά και είναι στημένος. Στο μεταξύ παρόλο που ο Βουλινός δεν έχει στα χέρια του τον ΚΑΠ, έχει θολώσει και έχει κατέβει στον αγωνιστικό χώρο. Μαζί του, ολόκληρη σχεδόν η αποστολή του ΠΑΟΚ με όλους τους ανθρώπους του Δικεφάλου εκτός εαυτού. Ο Βουλινός προς έκπληξη όλων των παρισταμένων, κάνει νόημα με έντονες χειρονομίες να αποχωρήσει η ομάδα από τον αγωνιστικό χώρο και να φύγουν άμεσα από το Ολυμπιακό Στάδιο.

Αποσβολωμένοι οι ποδοσφαιριστές του Παναθηναϊκού παρακολουθούν τους συναδέλφους τους του ΠΑΟΚ να αποχωρούν από τον αγωνιστικό χώρο υπό έντονες αποδοκιμασίες από τον κόσμο, ενώ ο Γιώργος Βαρδινογιάννης σπεύδει αμέσως στα αποδυτήρια προκειμένου να μεταπείσει τον Πρόεδρο του ΠΑΟΚ για να ολοκληρωθεί το παιχνίδι. Ο Βουλινός είναι ανένδοτος: «Και ο Θεός ο ίδιος να κατέβει κάτω, εμείς δεν ξαναμπαίνουμε στο γήπεδο. Με τέτοιους διαιτητές καλύτερα να διοργανώσουν τοπικό πρωτάθλημα Αθηνών και να παίζουν μεταξύ τους. Εμείς δεν βγαίνουμε στο γήπεδο και δεν συμμετέχουμε σε τέτοιο πρωτάθλημα. Σήμερα σφύριζε διαιτητής με ηλίαση, αν είναι δυνατόν. Ζητάμε την επανάληψη του αγώνα, διότι ο διαιτητής ήταν ακατάλληλος να διευθύνει το παιχνίδι.».

Στα αποδυτήρια έχει σπεύσει και ο τότε Πρόεδρος της ΕΠΑΕ Γιώργος Δέδες, ο οποίος επίσης προσπαθεί να μεταπείσει το Θωμά Βουλινό προκειμένου ο ΠΑΟΚ να βγει στο χορτάρι, να συνεχιστεί το παιχνίδι και να αποφύγει την τιμωρία. Ο Βουλινός δεν καταλαβαίνει τίποτα: «Εγώ είμαι Πρόεδρος του ΠΑΟΚ, όχι Πρόεδρος ομάδας διεφθαρμένου Πρωταθλήματος!» απαντά στο Δέδε και κλείνει την πόρτα των αποδυτηρίων της ομάδας πίσω του. Ακολουθεί πανδαιμόνιο, δημοσιογράφοι έχουν παρεισφρύσει στα αποδυτήρια και περιμένουν εναγωνίως τους πρωταγωνιστές για κάποια δήλωση, με το Βασίλη Δανιήλ να αρνείται να σχολιάσει τα γεγονότα και να εμμένει στα του παιχνιδιού, ενώ ο Ολλανδός Ρομπ Γιάκομπς αρκείται στη λακωνική δήλωση «αυτό δε λέγεται πρωτάθλημα».

Η τιμωρία

Ο πέλεκυς θα πέσει πολύ βαρύς στον ΠΑΟΚ για την ενέργεια να αποχωρήσει από το γήπεδο: οι Θεσσαλονικείς τιμωρούνται ασφαλώς με μηδενισμό για το συγκεκριμένο παιχνίδι, τους αφαιρούνται όμως και επιπλέον τρεις βαθμοί, ενώ ο Θωμάς Βουλινός τιμωρείται με 8μηνο αποκλεισμό εισόδου στους αγωνιστικούς χώρους και τσουχτερό για την εποχή πρόστιμο, ύψους ενός εκατομμυρίου δραχμών. Συν τοις άλλοις, ο ΠΑΟΚ θα υποχρεωθεί να αγωνιστεί και για πέντε παιχνίδι κεκλεισμένων των θυρών στην Τούμπα και επί της ουσίας θα «καταστραφεί» εν τη γενέσει της μια φιλόδοξη σεζόν, αφού λίγες μέρες αργότερα έρχεται και ο αποκλεισμός από τη Σεβίλλη για το UEFA στη διαδικασία των πέναλτι. Ο ΠΑΟΚ θα τερματίσει παρά την τιμωρία και την αφαίρεση βαθμών, στην τέταρτη θέση της κατάταξης αποκτώντας το δικαίωμα συμμετοχής στο Κύπελλο UEFA της επόμενης σεζόν, ενώ θα έχει την ευκαιρία «εκδίκησης» απέναντι στον Παναθηναϊκό στον ημιτελικό του Κυπέλλου εκείνης της περιόδου.

Τελικά οι Θεσσαλονικείς δεν θα μπορέσουν να ανατρέψουν το 2-0 του πρώτου αγώνα και θα μείνουν εκτός τελικού, επιτρέποντας στον Παναθηναϊκό να κατακτήσει ένα από τα πιο εύκολα νταμπλ της ιστορίας του, νικώντας στο διπλό τελικό τον Αθηναϊκό με συνολικό σκορ 5-1. Ακόμη και σήμερα, η απόφαση του Βουλινού να «πάρει την ομάδα και να φύγει» αποτελεί σημείο αναφοράς στην ιστορία του ελληνικού πρωταθλήματος και έχει ερμηνευθεί ποικιλλοτρόπως από τους ανθρώπους του χώρου. Επρόκειτο για μια πρωτοφανή κίνηση, σε μια εποχή έντονης αμφισβήτησης και για το ποδόσφαιρο και για τη διαφθορά στη χώρα, που προερχόταν από το σκάνδαλο Κοσκωτά, το Ειδικό Δικαστήριο και τη θύελλα Σαλιαρέλη στον Ολυμπιακό.

Ο αείμνηστος Θωμάς Βουλινός, παρέμεινε στον Προεδρικό θώκο του ΠΑΟΚ έως το 1996 όταν και παρέδωσε τα ηνία του συλλόγου στο Γιώργο Μπατατούδη. Έφυγε από τη ζωή χτυπημένος από την επάρατη νόσο τον Ιανουάριο του 2012 και η προσφορά και το έργο του αναγνωρίστηκαν ως είθισται στην Ελλάδα, μετά το χαμό του. Η θητεία του σημαδεύτηκε από την πολύ σκληρή κόντρα του με τους οργανωμένους οπαδούς του Δικεφάλου, από το τέλος της πολυετούς παράδοσης κόντρα στον Ολυμπιακό στην Τούμπα και τα σφοδρότατα και εκτεταμένα επεισόδια εναντίον της Παρί Σεν Ζερμαίν στη ρεβάνς του Κυπέλλου UEFA το 1992. Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία…