Η αυτοκράτειρα Γελένα Ισινμπάιεβα δεν είχε αντίπαλο την εποχή παντοδυναμίας της
Η πορεία της Γελένα Ισινμπάιεβα των 30 παγκόσμιων ρεκόρ και των αμέτρητων μεταλλίων έφτασε στο τέλος της δύο φορές: σε φωτεινή λεωφόρο και σε σκοτεινό στενό.
Ενώ η υπόσταση των Νεορώσων ξέφτιζε σιγά σιγά, στην Αθήνα, το 2004, οι Ρωσίδες αθλήτριες είχαν ξεκινήσει να δείχνουν τις πραγματικές δυνατότητές τους -κι αυτό στο Ολυμπιακό Στάδιο. Είχε προηγηθεί η είσοδος της Άνα Κουρνίκαβα στα κορτ και μία καριέρα, ανάλογα με το παρουσιαστικό της, τίμια. Ήδη, στα 16, έχοντας φτάσει στους ημιτελικούς του Γουίμπλεντον το 1997, η Κουρνίκαβα ανησυχούσε ιδιαιτέρως την… ηγεσία του τένις Γυναικών. Πολλοί Αμερικανοί φαντασιώνονταν τη Μέρι Καρίλο, παλαίμαχη τενίστρια και σχολιάστρια του ESPN, και την Μπίλι Τζιν Κινγκ να της σούρνουν τα εξ αμάξης, σε τηλεφωνικές επικοινωνίες τους.
Η Κουρνίκαβα δεν πήγε άλλη φορά ψηλότερα σε ατομικό επίπεδο, αλλά το τένις Γυναικών, σχεδόν ένα μήνα πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, δεν τη… γλίτωσε: τότε ήταν που η 17χρονη Μαρία Σαράπαβα κατέκτησε το Γουίμπλεντον, νικώντας την Σερένα Ουίλιαμς στον τελικό. Περίπου 40 μέρες μετά, τρεις Ρωσίδες θα κατακτούσαν τις κορυφές σε μήκος και ύψος.
Στην πραγματικότητα, ήταν 6 στο στίβο. Στις 24 Αυγούστου, η 22χρονη Γελένα Ισινμπάιεβα άφησε τη Σβιετλάνα Φεαφάναβα πίσω της στο άλμα επί κοντώ. Τρεις μέρες αργότερα, σε μία εντυπωσιακή αναμέτρηση, η θεότρελη και σπουδαία Τατιάνα Λιεμπιέντιεβα πήρε το χρυσό στο μήκος (και το χάλκινο στο τριπλούν!), ένα αγώνισμα όπου η Ρωσία έκανε το 1-2-3, με τις Ιρίνα Σιμάγκινα και Τατιάνα Κατόβα στο βάθρο. Και μία μέρα μετά, η Γελένα Σλεσαρένκο έκανε τον αγώνα της ζωής της και κατέκτησε το χρυσό στο ύψος. Στο λογαριασμό γίνεται να προστεθούν και οι δύο ‘χρυσές’ ολυμπιονίκες που επέδειξαν τις δυνάμεις τους, η Νατάλια Σαντόβα στη δισκοβολία και η Όλγκα Κουζένκαβα στη σφαιροβολία.
Λιγότερα από 13 χρόνια μετά το πασάτο λα φιέστα (ή, πιο απλά, καντσά) της Σοβιετικής Ένωσης, που συνέβη στις 26 Δεκεμβρίου του 1991 κατ’ εντολή του Ανώτατου Σοβιέτ, η ‘καθαρή Ρωσία’ είχε βγει τσάρκα στο αθλητικό γίγνεσθαι και επιβαλλόταν μετά των εκπροσώπων της. Κάτι, βέβαια, που λιγότερα από 30 χρόνια μετά πληρώνει πολύ ακριβά…
Αυτή η Ρωσία στα ταρτάν της Αθήνας, μερικά πραγματικά ειδυλλιακά βράδια που θα μπορούσαν να ‘ντυθούν’ με όσα τάνγκο της Χαρούλας Αλεξίου και όσες επαναλήψεις του ‘Αθήνα’ από τη Νανά Μούσχουρη, σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική Μάνου Χατζιδάκι, ήταν διαθέσιμα, βρισκόταν στην αντίστροφη μέτρηση ώστε να εξαφανιστεί το καθεστώς των νεόπλουτων, που είχε ξεμυτίσει αναγκαστικά, όταν αχανείς εκτάσεις αγοράζονταν πολύ κάτω από την τιμή που θα είχε διευθετηθεί, όταν νταγλαράδες κυκλοφορούσαν με τα όπλα περασμένα στα παντελόνια τους στους δρόμους της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης και κυνηγούσαν κόσμο, που ζητιάνευε για την τροφή του, στους δρόμους. Η ενθύμηση των χουλιγκάνων στα Euro του 2000 και του 2004, άλλωστε, δεν είναι αποτέλεσμα προσπάθειας, δεν απαιτείται ιδιαίτερος κόπος για να ξανάρθει η εικόνα τύπων που το σβέρκο τους ήταν σχεδόν δεύτερο πρόσωπο, να βρίσκονται σε ‘αποστολές’.
Ο θρίαμβος εκείνων των Ολυμπιακών Αγώνων έδωσε στα κορίτσια που φόρεσαν το στεφάνι ελιάς, το οποίο κάλυπτε ένα μέρος του μετώπου, προνόμια, όπως από αρχαιοτάτων συνέβαινε με τους νικητές. Αλλά μόνο σε μία θα έφερνε ατέλειωτη δόξα και την καταστούσε ακόμη μέρος της αθλητικής σκηνής της χώρας. Και αυτή, συμπτωματικά, θα ήταν η αθλήτρια που θα θύμιζε κάτι από τη Σοβιετική Ένωση. Άλλωστε, εκείνα τα ονειρεμένα πλάνα της Ισινμπάιεβα να τοποθετεί με δύναμη και πείσμα το κοντάρι για να περάσει το ύψος στο επί κοντώ, με φόντο τον αθηναϊκό ουρανό, επίσης παραμένουν αλησμόνητα. Και το παγκόσμιο ρεκόρ της, τα 4,91μ., έφερε αναπόφευκτα την αναφορά στον ‘τσάρο των Αιθέρων’, το μοναδικό Σεργκέι Μπούμπκα.
Η ίδια η ‘Ίσι’, λίγη ώρα μετά το θρίαμβό της, δήλωσε απερίφραστα ότι “θέλω να γίνω ο θηλυκός Σεργκέι Μπούμπκα. Ο κόουτς μου λέει ότι η τεχνική μου είναι παρόμοια με εκείνου, ότι είμαι η θηλυκή έκδοσή του και τον πιστεύω. Είμαι πεπεισμένη ότι ο Σεργκέι με υποστήριζε”. Ειρήσθω εν παρόδω, ο κόουτς της ήταν ο υπέροχος Γεβγκένι Τραφίμαφ. Η ένδειξη της σημασίας του ήρθε όταν η Ισινμπάιεβα κλήθηκε να μιλήσει γι’ αυτό, μετά τον τελευταίο θρίαμβό της, το 2013 στο Παγκόσμιο της Μόσχας. “Μέσα στα μάτια του βλέπω τα πάντα”, δήλωσε με τη χαρακτηριστική ψιλή φωνή, που παραπέμπει σε σύζυγο ξυλουργού η οποία φωνάζει στα παιδιά της να επιστρέψουν στο σπίτι ένα σιβηρικό απόγευμα, πριν κάνει μια παύση επειδή τα μάτια της γέμισαν από δάκρυα. Ένα χρόνο αργότερα, η Ισινμπάιεβα έφυγε από την πατρική αγκάλη και πήγε στον Βιτάλι Πετρόφ, ήταν μία κοπέλα που άνοιξε τα φτερά της στον κόσμο, αλλά τον Μάρτιο του 2011 επέστρεψε στον αθλητικό πατέρα της.
Στην πραγματικότητα, είχε κάθε λόγο να κάνει αναγωγή στον Ουκρανό δυνάστη του άλματος επί κοντώ Ανδρών: πριν από την Αθήνα, είχε βελτιώσει ήδη 6 φορές το παγκόσμιο ρεκόρ, από τα 4,82μ. στο Γκέιτσεντ της Αγγλίας στις 14 Ιουλίου 2003 ως τα 4,90μ. στο Λονδίνο, στις 30 Ιουλίου 2004. Ένα από αυτά, τα 4,86μ. στη Βουδαπέστη, στο Παγκόσμιο κλειστού, πλέον πιάνεται για παγκόσμιο ρεκόρ και καταχωρείται σε ό,τι αφορά την εξέλιξη της επίδοσης συνολικά. Ανάμεσα σε αυτά είχαν προκύψει τα 4,88μ. που είχε κάνει η Φεοφάναβα στις αρχές Ιουλίου. Οι δυο τους είχαν μια σχέση που μεταξύ του “ζντράστβουιτιε” και του “ντα σβιντάνια” δεν ακούγονταν άλλες λέξεις και η αλήθεια είναι ότι η Ισινμπάιεβα δεν την έβλεπε ως αντίπαλο δέος, ενώ το ίδιο συνέβαινε και με το δυτικό κόσμο: η Φεαφάναβα είναι κοκκινομάλλα, με φακίδες στη μύτη και πολύ ανοιχτό χρώμα δέρματος.
Η ‘τσαρίνα’, από την άλλη, βαφόταν πριν από τους αγώνες, για τα νύχια της προτιμούσε κυρίως το μαύρο χρώμα, δεν δίσταζε να μιλάει στον κόσμο, ενώ τα ακατάληπτα λόγια που έλεγε πριν από κάθε προσπάθειά της είναι, πια, μια από τις πλέον αναγνωρίσιμες εικόνες του παγκόσμιου αθλητισμού. Συν, βεβαίως, εκείνο το μυθικό πλάνο στην Αθήνα, όταν, έχοντας αποτύχει στα 4,70μ. και στα 4,75μ. και με μία προσπάθεια να της απομένει, είχε ξαπλώσει πάνω στο σακ βουαγιάζ της με τη λευκή πετσέτα να καλύπτει το πρόσωπό της. Μετά την επιτυχημένη προσπάθεια στα 4,80μ., που ουσιαστικά την έβαλε στην τελική ευθεία για το χρυσό μετάλλιο, έμοιαζε να είχε συνομιλία με τη Θεά των Αποφασισμένων Γυναικών, την Αστάρτη, που υπάρχει μέσα σε οποιαδήποτε θηλυκή ανθρώπινη ύπαρξη.
***
Η ομορφιά της Ισινμπάιεβα, λίγο πιο ακατέργαστη και πιο σμιλευτή από το τυπικό ρωσικό στάτους, δεν περνούσε αδιάφορη. Καθ’ όλη τη διάρκεια της μεγαλειώδους καριέρας της, οι φωτογραφίσεις, οι διαφημίσεις και τα ντοκιμαντέρ την ακολουθούσαν. Την ίδια ώρα, ο πατέρας της, Γκατζίν Ισινμπάιεβ, έπαιρνε τα σύνεργά του και πήγαινε σε σπίτια για να φτιάχνει βρύσες. Η Ισινμπάιεβα θα βρισκόταν στο Μονακό και θα έκανε βόλτα στα μαγαζιά και ανάμεσα στα σκάφη και ο πατέρας της θα χτυπούσε τις πόρτες διαμερισμάτων στο Βόλγκαγκρατ, για να εξετάσει τη ζημιά στην ντουζιέρα. Η Νατάλια, μητέρα της, θα πήγαινε στο λεβητοστάσιο, τουλάχιστον στις αρχές, αφού ήταν η μόνη που ξεκουράστηκε νωρίτερα.
Η Γελένα κι η μικρότερη αδελφή της, Ινέσα, από πολύ μικρή ηλικία βρέθηκαν στο γυμναστήριο, για να κάνουν ενόργανη. Η πρώτη ήταν πολύ δυνατή. Στην αυλή του σπιτιού τους υπήρχε ένα από εκείνα τα μηχανήματα του λούνα παρκ, ένας στρογγυλός σάκος του μποξ που χτυπούσες και κολλούσε στην οροφή του μηχανήματος. Όταν η Γελένα επέστρεφε στο πατρικό της, θα τον γρονθοκοπούσε. Αυτή η ανδροπρέπεια όμως, ουδόλως αρνητική υπήρξε για τη θηλυκότητά της. Δεν την υπερκάλυψε. Στην πραγματικότητα, τη χρειαζόταν, έτσι όπως κρατούσε το κοντάρι και όδευε προς το να γράψει νέες ‘χρυσές’ σελίδες στην ιστορία του άλματος επί κοντώ Γυναικών.
Το αήττητό της προκαλεί ρίγος: Από το 2004 έως τις 25 Ιουλίου 2009, όταν έμεινε 2η στο Γκραν Πρι ‘Aviva’ του Λονδίνου, είχε 44 διαδοχικές νίκες. Σε 33 μεγάλες διεθνείς διοργανώσεις (με το Diamond League να υπάγεται σε αυτές με όλα τα τουρνουά του), επιπέδου τόσο τζούνιορ όσο και Γυναικών, έμεινε μόνο 5 φορές εκτός βάθρου, ενώ ήταν 1η σε 24 εκ των 28, ενώ οι δεύτερες και τρίτες θέσεις της μοιράζονταν με το 4. Κατέκτησε 3 διαδοχικά χρυσά σε Παγκόσμιο, από το 2003 έως το 2009, ενώ πήρε και το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο το 2008 στο Πεκίνο, με το άλμα στα 5,05μ., που ήταν παγκόσμιο ρεκόρ. Μία από τις σπουδαίες στιγμές της καριέρας της είχε έρθει, όμως, στο Λονδίνο, στις 22 Ιουλίου 2005, όταν έγινε η πρώτη που πέρασε τα 5,00μ.
Της πιστώνονται 30 παγκόσμια ρεκόρ, 17 στον (ανοιχτό) στίβο και 13 στον κλειστό. Τα 5,06μ., που έκανε στο Γκραν Πρι της Ζυρίχης, στις 28 Αυγούστου 2009, είναι η κορυφαία επίδοση όλων των εποχών στο αγώνισμα. Το 2012 δεν κατάφερε να πάρει το 3ο διαδοχικό χρυσό, αφού η Τζεν Σουρ πήρε το χρυσό με 4,75μ. και την ίδια επίδοση έκανε η Κουβανή Γιαρισλέι Σίλβα. Η Αμερικανίδα έμοιαζε να διαδέχεται την ‘Ίσι’. Tο ημερολόγιο έγραφε 2 Μαρτίου 2013, στην Αλμπουκέρκη του Νέου Μεξικού, για να γίνει η δεύτερη που περνά τα 5μ. και, κυρίως, να καταρρίψει τα 5,01μ. που στις 23 Φεβρουαρίου 2012 έκανε η ‘τσαρίνα’ στη Στοκχόλμη. Τότε ήταν που ξύπνησε η ‘αρκούδα’. Στο ‘Λουζνικί’ της Μόσχας, στις 13 Αυγούστου 2013, το άλμα της στα 4,89μ. της χάρισε το 4ο χρυσό ενώπιον των συμπατριωτών της. Ήταν η ώρα της αποχώρησης για τη φαινομενική 31χρονη επικοντίστρια, μόνο που το τέλος θα ήταν άδοξο.
***
Ο Βλαντίμιρ Βλαντίμιραβιτς Πούτιν ζήτησε μέσα στο 2020 ιδέες από 75 επιφανείς Ρώσους, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής στην κοινωνική διάσταση της χώρας. Η Ισινμπάιεβα ήταν μέσα σε αυτούς και, με μια αφελή ειλικρίνεια, δήλωσε ότι το Σύνταγμα της χώρας ήταν ένα “πολύ σημαντικό βιβλίο”, που “δεν είχα διαβάσει ως τώρα”. Αυτή η παραδοχή (αν και ισχύει για το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των πολιτών κάθε χώρας) δημιούργησε μια αλυσιδωτή ενδελεχή ανάλυση, μια και η -πλέον- 38χρονη Ρωσίδα λογίζεται ως εθνικός θησαυρός. Το αυτί του ισχυρού άντρα της Ρωσίας, βεβαίως, δεν ίδρωσε, μια και εν μέσω της τιμωρίας της Ρωσίας, για την έλλειψη εκπροσώπησής της σε διοργανώσεις ως κράτους, η Ισινμπάιεβα είναι, πια, υπεύθυνη για να ‘τρέξει’ ένα 10ετές πρόγραμμα αναπτυξιακού αθλητισμού. Η ίδια είναι μέλος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής από το 2016 -με θητεία που λήγει το 2024- όταν άρχισε η ισχύς της τιμωρίας των Ρώσων αθλητών με σημείο έναρξης τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο. Ήταν εκείνη η διοργάνωση στην οποία ήθελε να τελειώσει την καριέρα της, ελπιδοφόρα με ένα χρυσό μετάλλιο. Έδειχνε σε εξαιρετική κατάσταση, μια και στον έναν επίσημο αγώνα της, στο πρωτάθλημα Ρωσίας του Τσεμποσκάρι, νίκησε με άλμα στα 4,90μ. Ήταν η τελευταία νίκη της.
Το τέλος της καριέρας της τη βρήκε να φοράει πολιτικά, δίχως να υπάρχει γραφιάς για να το καταγράψει.
