Χεράρδο Μαρτίνο: Ο... συμμαθητής του Γκουαρδιόλα με τον "αέρα" Μπιέλσα

Πρόκειται για τη ζωντανή μετεμψύχωση του Μαρσέλο Μπιέλσα, του Αργεντινού προπονητή που πρώτα έμαθε τα μυστικά της προπονητικής στον Χεράρδο Μαρτίνο και στη συνέχεια εμφύσησε την ίδια φιλοσοφία στον Πεπ Γκουαρδιόλα. Ο κορυφαίος παίκτης στην ιστορία της Νιούελς Ολντ Μπόις είναι και ο πλέον κατάλληλος να αναλάβει το ιδιαίτερο δημιούργημα της Μπαρτσελόνα, τηρώντας πιστά το "δόγμα Μπιέλσα". Το Contra.gr σας παρουσιάζει το προφίλ του επόμενου τεχνικού των πρωταθλητών Ισπανίας.

Γεννήθηκε στο Ροζάριο πριν από 50 χρόνια, στη γενέτειρα του Μαρσέλο Μπιέλσα και του Λιονέλ Μέσι. Δύο κορυφαίων προσωπικοτήτων του ποδοσφαίρου, που χρόνια αργότερα, θα καθόριζαν τα πάντα στην προπονητική καριέρα του.

Ο λόγος για τον Χεράρδο "Τάτα" Μαρτίνο, τον -κατά τα φαινόμενα- νέο προπονητή της Μπαρτσελόνα. Τον μαθητή του Μπιέλσα, τον οποίο με δηλώσεις του ουσιαστικά προσκάλεσε στους Καταλανούς ο 4 φορές κάτοχος της "Χρυσής Μπάλας".

Άγνωστος για το ευρύ κοινό, ο Μαρτίνο υπήρξε σημαντικός ποδοσφαιριστής για τα δεδομένα της Αργεντινής. Διετέλεσε "ακρογωνιαίος λίθος" της Νιούελς που κατέκτησε 3 πρωταθλήματα μεταξύ 1988 και 1992 και ουσιαστικά αποτέλεσε τον έμπιστο συνεργάτη του τότε προπονητή της ομάδας του Ροσάριο, του... Μπιέλσα.

Σε μία σχέση που θύμιζε κατά πολύ εκείνη του προπονητή Γιόχαν Κρόιφ με τον ποδοσφαιριστή Πεπ Γκουαρδιόλα στην Dream Team, ο Μαρτίνο υπήρξε ο "στρατιώτης" με το νο 8 του Μπιέλσα, ο άνθρωπος που έπαιζε στην κορυφή του κέντρου στο ρηξικέλευθο 3-4-3, που σχηματιζόταν από 3 διαμάντια.

Οι επιτυχίες της Νιούελς χάρισαν στον Μαρτίνο μία διεθνή συμμετοχή στην εθνική Αργεντινής και στον Μπιέλσα μία επιτυχημένη προπονητική αφετηρία. Οι δρόμοι τους χώρισαν το 1991, όταν ο Μαρτίνο πέρασε τον Ατλαντικό για να αγωνιστεί για μισή σεζόν στην Τενερίφη. Έκανε το ντεμπούτο του στην Primera Division στις 2 Μαρτίου του 1991 στο "Καμπ Νόου", έχοντας απέναντί του ως αντίπαλο τερματοφύλακα τον Άντονι Θουμπιθαρέτα, τον νυν αθλητικό διευθυντή του συλλόγου, δηλαδή, που τον προσέλαβε στην Μπαρτσελόνα.

Επέστρεψε στη Νιούελς, αγωνίστηκε για ένα διάστημα στη Λανούς και στην Μπαρτσελόνα του Εκουαδόρ και κρέμασε τα παπούτσια του το 1996. Οι 505 συμμετοχές με τη φανέλα της Νιούελς τον έχρισαν κορυφαίο παίκτη στην ιστορία του συλλόγου, βάσει ψηφοφορίας φιλάθλων. Λίγα χρόνια αργότερα, θα διεκδικούσε τον τίτλο και του προπονητή από τον μέντορά του.

Οι επιτυχίες στην Παραγουάη

Οι πρώτοι προπονητικοί σταθμοί αφορούσαν στην Μπράουν ντε Αρεσίφες, στην Πλατένσε και στην Ινστιτούτο. Το 2002 βρέθηκε στη Λιμπερτάδ της Παραγουάης, όπου στέφθηκε πρωταθλητής τις επόμενες 2 σεζόν. Η επιτυχία του τον οδήγησε στην Σέρο Πορτένιο όπου κατέκτησε κι εκεί τον τίτλο, ενώ μετά από ένα "διάλειμμα" στην Κολόν Σάντα Φε της πατρίδας του, επέστρεψε στην Παραγουάη για να πάρει ακόμα ένα πρωτάθλημα με τη Λιμπερτάδ.

Οι επιτυχίες του οδήγησαν την ομοσπονδία της χώρας να του παραδώσουν τα "κλειδά" της εθνικής ομάδας από τον Ανίμπαλ Ρουίς, κερδίζοντας στο νήμα προπονητές όπως ο Νέρι Πουμπίδο και ο Μιγκέλ Άνχελ Ρούσο.

Αν και η "αλμπιρόχα" βρισκόταν σε μεταβατικό στάδιο, η πορεία της στα χέρια του Μαρτίνο ήταν ανοδική. Το 2007, μάλιστα, ψηφίστηκε προπονητής της χρονιάς παρότι η χώρα αποκλείστηκε στα προημιτελικά του Κόπα Αμέρικα εκείνης της χρονιάς μετά από συντριβή 6-0 από το Μεξικό.

Οι απανωτές επιτυχίες της Παραγουάης εξιλέωσαν τον Μαρτίνο και έθεσαν νέα στάνταρ στους στόχους της χώρας. Η πρόκριση στο Μουντιάλ του 2010 ήρθε με μεγάλη ευκολία από τη 2η θέση του προκριματικού ομίλου της Νότιας Αμερικής, ένα πόντο πίσω από τη Βραζιλία. Στην τελική φάση του θεσμού, η Παραγουάη έκανε την έκπληξη κι έφτασε μέχρι τα προημιτελικά, όπου αντιστάθηκε σθεναρά στη μετέπειτα πρωταθλήτρια Ισπανία, έχασε πέναλτι (το έσωσε ο Ίκερ Κασίγιας) κι εν τέλει υποτάχθηκε με γκολ του Ντάβιντ Βίγια στο 83'.

Ένα χρόνο αργότερα, αυτό το καλοδουλεμένο σύνολο απέδειξε πως δεν αποτελούσε "πυροτέχνημα", διαγράφοντας την καλύτερη πορεία στο Κόπα Αμέρικα από την κατάκτηση του 1979. Η "αλμπιρόχα" πέρασε με 3 ισοπαλίες από τη φάση των ομίλων μαζί με Βραζιλία και Παραγουάη (αποκλείστηκε το Εκουαδόρ) και στα προημιτελικά απέκλεισε τη Βραζιλία με 2-0 στη διαδικασία των πέναλτι. Με τον ίδιο τρόπο υπερκέρασε το εμπόδιο της Βενεζουέλας στα ημιτελικά, για να γνωρίσει την ήττα 3-0 από την Ουρουγουάη στον τελικό.

Μετά από το τέλος της διοργάνωσης έκανε πράξη την επιθυμία του να αποχωρήσει από την Παραγουάη, αναζητώντας λίγη ξεκούραση και νέες προκλήσεις στην καριέρα του. Το 2012 η Νιούελς απέλυσε τον Ντιέγο Κάνια και παρότι απέτυχε στη διεκδίκηση του Μπιέλσα, κατάφερε να πάρει στο Ροσάριο ό,τι πλησιέστερο υπήρχε στον ιδιόρρυθμο προπονητή, τον μαθητή του Χεράρδο Μαρτίνο.

Η ζωντανή... μετεμψύχωση του Μπιέλσα

Ένας προπονητής που έδωσε το όνομά του στο γήπεδο της Νιούελς παρότι κάθισε στον πάγκο της για 3 χρόνια, δεν θα μπορούσε παρά να αποτελεί ορόσημο και έμπνευση για κάθε παίκτη του συλλόγου που θα επεδίωκε να διατηρηθεί στον χώρο του ποδοσφαίρου και αφότου κρεμάσει τα παπούτσια του.

Στην περίπτωση του Μαρτίνο, η σχέση του με τη Μπιέλσα ήταν κάτι παραπάνω από επαγγελματική. Από αυτόν έμαθε τα πάντα για το ποδόσφαιρο σε προπονητικό επίπεδο, σε αυτόν οφείλει και την φιλοσοφία του. Όταν προσελήφθη από τη Νιούελς, αναπόφευκτα δημιούργησε μία... μπιελσική ομάδα που διαπνέεται από τα ιδανικά του "el loco" και μεταχειρίζεται τις τεχνικές του.

Οι ομοιότητες της ιδεολογίας του Μαρτίνο με εκείνη του "δασκάλου" του έγιναν απολύτως εμφανής πριν από ένα σημαντικό εκτός έδρας παιχνίδι με την Μπόκα Τζούνιορς στο Torneo Inicial το 2012, όταν εκτόνωσε την ατμόσφαιρα επισημαίνοντας ότι "πρέπει να είσαι σταθερός, να αγωνίζεσαι σε όλα τα παιχνίδια με την ίδια πρόθεση. Εάν αυτό καταλήξει σε θετικά αποτελέσματα, ας γίνει, αλλά η ιδέα μας θα είναι πάντοτε η ίδια".

Όπου "ίδια", το απόλυτα πειθαρχημένο τρανζίσιον αποτελεί σήμα κατατεθέν των ομάδων του Μπιέλσα και δεν το αλλάζει ούτε ο Μαρτίνο. Ο 50χρονος Αργεντινός είχε δώσει εντολή στους παίκτες του να επιτίθενται μαζικά όταν έχουν την μπάλα, με προωθήσει των κεντρικών μέσων και των ακραίων μπακ, που πλαισιώνουν τους φύσει επιθετικογενείς ποδοσφαιριστές, φορτώνοντας την αντίπαλη περιοχή με 6-7 παίκτες. Ως εκ τούτου, δημιουργούνται διαρκώς καταστάσεις ένας εναντίον δύο που ευνοούν το passing game του συλλόγου.

Όταν χάνεται η μπάλα, η κατάσταση είναι παρόμοια. Ολόκληρη η ομάδα οπισθοχωρεί και μόνο ο επιθετικός, εν προκειμένω ο Νάτσο Σκόκο, διαθέτει εντολή να παραμείνει στο γήπεδο του αντιπάλου. Σε ένα πρωτάθλημα όπως αυτό της Αργεντινής με λιγοστούς παίκτες να επιτίθενται και με διάχυτο τον φόβο του λάθους, δεν προξενεί εντύπωση το γεγονός ότι η Νιούελς είχε μία από τις πιο στιβαρές αμυντικές γραμμές. Μία τακτική που ταιριάζει απόλυτα και σε αυτήν της Μπαρτσελόνα, η οποία συνηθίζει να αντιμετωπίζει ομάδες που αντεπιτίθενται με λιγοστά πρόσωπα και τα οποία δύναται να περιοριστούν όταν αμύνεται ολόκληρη η ομάδα.

Τρανζίσιον, πίεση, κάθετο παιχνίδι

Σχηματικά αυτό μεταφράζεται σε ένα σύστημα 4-1-4-1, που σε περίπτωση που χαθεί η μπάλα μετατρέπεται σε 5-4-1 όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Στη Νιούελς, ο ποδοσφαιριστής που πρόστίθεται στην τετράδα της άμυνας είναι ο Ερνάν Βιγιάλμπα, ο αμυντικός μέσος που ουσιαστικά υποχωρεί ανάμεσα στους 2 στόπερ, μία πρακτική που θυμίζει αρκετά την εποχή του Πεπ Γκουαρδιόλα και τον πολύτιμο ρόλο του Σέρχιο Μπουσκέτς.

Στην επίθεση, ο σχηματισμός ουσιαστικά μετεξελίσσεται σε 3-4-3, με τους ακραίους μέσους να μετατρέπονται σε εξτρέμ και τα μπακ να ανεβαίνουν τουλάχιστον μέχρι το χώρο της μεσαίας γραμμής. Απαράβατος όρος σε αυτούς τους μετασχηματισμούς είναι η ταχύτητα στο τρανζίσιον, ώστε κανείς παίκτης να μην μείνει εκτεθειμένος, κάτι που ο Μαρτίνο επιτυγχάνει μέσω προπόνησης.

Το νούμερο 1 γνώρισμα του Μπιέλσα, ίσως μετά από την παράνοια που τον χαρακτηρίζει, είναι το αδιάκοπο πρέσινγκ. Όταν η ομάδα του χάνει την μπάλα από την κατοχή της, οι "στρατιώτες" του δεν παραμελούν ούτε στιγμή την επιχείρηση ανάκτησής της και δη σε ευνοϊκές για την δημιουργία επιθετικής ενέργειας ζώνες του αγωνιστικού χώρου.

Οι παίκτες πιέζουν μαζικά και προσπαθούν να εξωθήσουν τον αντίπαλο στο λάθος, κάτι που στην Αργεντινή όπου οι κινήσεις είναι πιο ράθυμες, προκαλεί αρχικά πανικό στον αντίπαλο που έχει την μπάλα στα πόδια και στη συνέχεια λάθος.

Ο Μαρτίνο έχει μεταφράσει αυτήν την πρακτική δίνοντας εντολή στους 4 παίκτες του κέντρου να πιέζουν ασφυκτικά στο ύψος της μεσαίας γραμμής για να ανακτήσουν την κατοχή, γεμίζοντας κάθε χώρο γύρο από τον παίκτη που έχει την μπάλα. Σημαντικό ρόλο σε αυτό το πρέσινγκ κατέχει και ο πιο προωθημένος παίκτης, ειδικά όταν ο αντίπαλος δεν έχει περάσει το κέντρο, αφού με το παραμικρό λάθος, η Νιούελς θα ξεχυθεί στην αντεπίθεση με πολλές πιθανότητες να σκοράρει. Ένα μεγάλο μέρος των τερμάτων που σημείωσε ο Σκόκο οφείλεται σε κλεψίματα στο χώρο του κέντρου και τάχιστη αντεπίθεση.

Προπονητική φιλοσοφία βγαλμένη από... Μπαρτσελόνα

Ο τρόπος ανάπτυξης των ομάδων του Μαρτίνο περιγράφεται από μία και μόνο λέξη: "Verticalidad". Είναι μία έννοια που εμφύσησε σε κάθε ομάδα του (τελευταία περίπτωση η Αθλέτικ Μπιλμπάο) ο Μαρσέλο Μπιέλσα και που εφαρμόζει πιστά και ο Μαρτίνο. Η εξήγηση είναι σχετικά απλή και θυμίζει αρκετά το νυν παιχνίδι της Μπαρτσελόνα.

Η μπάλα μεταφέρεται από την άμυνα στην επίθεση όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, μέσω κοντινών μεταβιβάσεων. Όπως κατά καιρούς έχει δηλώσει ο Μπιέλσα, "ο κάτοχος της μπάλας πάντα πρέπει να έχει τουλάχιστον 3 κάθετες επιλογές για πάσα". Για να επιτευχθεί αυτό, οι επιθέσεις της Νιούελς άρχιζαν πάντοτε από τον Βιγάλμπα, ο οποίος υποχωρούσε μέχρι τα στόπερ για να ανοίξει το πλάτος και το μήκος του γηπέδου. Με 4 μέσους και 2 ακραία μπακ σε πιο προωθημένα σημεία από εκείνον, πάντοτε είχε την επιλογή να δώσει την μπάλα μπροστά και να εκκινήσει κάθετες επιθέσεις.

Στην Μπαρτσελόνα, ο πολυσύνθετος ρόλος του ήδη είναι παρόμοιος. Είναι ο παίκτης που θα πάρει πρώτος την μπάλα, το "κομπιούτερ" που θα σχηματίσει στο μυαλό του την εξέλιξη της φάσης και θα την εκκινήσει. Όπως έχει παραδεχθεί και ο ίδιος ο Τσάβι σε συνέντευξή του στον "Guardian" προ 2 ετών, η Μπαρτσελόνα θα ήταν πολύ διαφορετική δίχως το "εγκεφαλικό" παιχνίδι του υψηλόσωμου διεθνή Ισπανού, που σε ένα σύστημα Μαρτίνο θα αποτελεί αναγκαιότητα.

Ο... μονόδρομος προς το "Καμπ Νόου"

Ο Αργεντινός οδήγησε τη Νιούελς στην κατάκτηση του Trofeo Final μόλις στην πρώτη χρονιά του ως τεχνικός του συλλόγου όπου δοξάστηκε, ενώ στο Trofeo Inicial η ομάδα του τερμάτισε 2η, πίσω από τη Βελές Σάρσφιλντ.

Το συμβόλαιό του έληγε το καλοκαίρι και οι "Σειρήνες" ακούγονταν ολοένα και πιο δυνατά, όσο πλησιάζε το τέλος της σεζόν. Η Μπόκα επιθυμεί να διώξει τον Χούλιο Σέσαρ Φαλσιόνι και είχε στο "μπλοκάκι" της τον Μαρτίνο, όπως και η ομοσπονδία της Χιλής, η οποία ακόμα αναπολεί την επιτυχημένη εποχή Μπιέλσα. Ο Χόρχε Σαμπάολι ήταν τελικά αυτός που αντικατέστησε τον Κλαούντιο Μπόργκι και με τη θέση στην Μπαρτσελόνα να ανοίγει ξαφνικά, οι Καταλανοί έσπευσαν για την πιο ασφαλή επιλογή που θα μπορούσαν να κάνουν.

Ένας προπονητής που διδάχθηκε τα μυστικά της προπονητικής από την ίδια πηγή με τον Γκουαρδιόλα, ένας προπονητής δοκιμασμένος και πετυχημένος στη Λατινική Αμερική, ένας προπονητής με φιλοσοφία που ταιριάζει απόλυτα με εκείνη των "μπλαουγκράνα" και με αγωνιστικό πλάνο που μπορεί να εφαρμοστεί στο χώρο δίχως μεταβολές στο έμψυχο δυναμικό των Καταλανών, έδινε τη μάχη της διαδοχής του Βιλανόβα. Μία μάχη που ουσιαστικά την είχε κερδίσει από το μακρινό 1991, όταν έγραφε ιστορία υπό τις οδηγίες - διδαχές του Μαρσέλο Μπιέλσα...