Από το 'Million Dollar Baby' ως το 'Rocky': Οι αθλητικές ταινίες που βραβεύτηκαν με Όσκαρ

Δεν είναι καθόλου περίεργο που οι συναρπαστικές αθλητικές ιστορίες γεννούν συναρπαστικές ταινίες: Ένας αγώνας ή μια καριέρα μπορεί να προσφέρει τις δραματικές διακυμάνσεις που απαιτεί μια αφήγηση για να καθηλώσει τους θεατές. Ο ήρωας είναι εκεί. Το ίδιο και ο θρίαμβος, η τραγωδία, η αγωνία, η άνοδος, η πτώση, η ύβρις, τα σύμβολα. Ό,τι χρειάζεται μια ιστορία, ο αθλητισμός το προσφέρει στο τερέν- ή στο ρινγκ.

Λέμε ρινγκ επειδή, ίσως επειδή θέτει ανθρώπους αντιμέτωπους τον έναν ευθέως απέναντι στον άλλον υπό συνθήκες άγριες, σχεδόν ζωώδεις, το μποξ είναι εκεί το άθλημα που μας έχει χαρίσει μάλλον τις διασημότερες και σίγουρα πιο πολυβραβευμένες ταινίες στην ιστορία του αμερικάνικου σινεμά. Δεν είναι όμως το μόνο οσκαρικό άθλημα.

Με αφορμή την αποψινή, 91η τελετή των Όσκαρ, κάνουμε μια αναδρομή για να θυμηθούμε τις σημαντικότερες ταινίες που έχουν βραβευτεί με Όσκαρ στην ιστορία του θεσμού. Από όλες τους, μόνο 3 έχουν κερδίσει το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Ανάμεσα σε όλες, τις περισσότερες υποψηφιότητες είχε το “Pride of the Yankees” με 11 κι αμέσως μετά το κλασικό “Ρόκι”, με 10. Και, εκπληκτικά, η μία από αυτές, είναι σίκουελ της άλλης- αλλά όχι, δεν μιλάμε για το “Ρόκι 2”.

Για την εξήγηση όλων των παραπάνω στατιστικών, και για όλη την αναδρομή των οσκαρικότερων αθλητικών ταινιών, ξεκινάμε -φυσικά- από το μποξ. (Εστιάζουμε τη λίστα σε μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας, αφήνοντας δηλαδή έξω τα μικρού μήκους όπως το “Dear Basketball” που κέρδισε πέρσι ή τα μπόλικα αθλητικά ντοκιμαντέρ που έχουν βραβευτεί κατά καιρούς. Άλλο θέμα εκείνα από μόνα τους.)

- ΜΠΟΞ

“Million Dollar Baby” (2004)

Κέρδισε: Ταινία, Α’ Γυναικείο (Χίλαρι Σουάνκ), Β’ Ανδρικό (Μόργκαν Φρίμαν), Σκηνοθεσία (Κλιντ Ίστγουντ).

Ο Κλιντ Ίστγουντ είναι διαχρονικά ένας από τους σταθερά πιο αγαπημένους σκηνοθέτες της Ακαδημίας και, δουλεύοντας πάνω σε ένα σενάριο του Πολ Χάγκις (που ένα χρόνο μετά θα κέρδιζε κι εκείνος το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας με το “Crash”), παραδίδει ένα σύγχρονο αθλητικό μελόδραμα πάνω στην εμμονή και την ανθρωπιά, γεμάτο μεστές ερμηνείες, για την προσπάθεια μιας αποφασισμένης γυναίκας να γίνει επαγγελματίας μποξέρ, με τη βοήθεια ενός σκληροτράχηλου προπονητή.

Η Χίλαρι Σουάνκ πήρε το δεύτερο Όσκαρ της(!) κι ο ίδιος ο Ίστγουντ πετυχαίνει την εντυπωσιακότερη βραβειακή του εμφάνιση μετά τους “Ασυγχώρητους”. Μποξ: Ιδανικό για ιστορίες θριάμβων, ιδανικό για τραγωδίες. Και των δύο ειδών οι ταινίες έχουν ανέβει στο ψηλότερο σκαλί του οσκαρικού βάθρου, αλλά ανάμεσα σε όλες, ετούτη πέτυχε τις περισσότερες νίκες.

“Rocky” (1976)

Κέρδισε: Ταινία, Σκηνοθεσία (Τζον Αβίλντσεν), Μοντάζ

Το ασημένιο παίρνει το θρυλικό δράμα εργατικής τάξης που γέννησε ένα ηρωικό franchise που ζει στιγμές δόξας μέχρι και σήμερα, χάρη και στην αναβίωσή του με το “Creed”. Έχουμε μιλήσει πολύ αναλυτικά και για την ταινία και για το franchise που ακολούθησε, μια κληρονομιά που εν τέλει λέει περισσότερα από όσα θα έλεγαν ποτέ 3 (ή όσα) βραβεία Όσκαρ. Η ταινία ήταν επίσης υποψήφια για 7 ακόμα Όσκαρ, ανάμεσα στα οποία και 2 προσωπικά για τον Σταλόνε, ερμηνείας και σεναρίου.

Αξιοσημείωτο εδώ το γεγονός πως ο Σταλόνε βρέθηκε υποψήφιος για Όσκαρ δύο φορές για τον ίδιο ρόλο, με χρονική απόσταση 4 δεκαετιών. Τότε έχασε από τον Πίτερ Φιντς του “Δικτύου”, τώρα από τον Μαρκ Ράιλανς της “Γέφυρας των Κατασκόπων”. Δύσκολο να φέρεις αντίρρηση στο πρώτο, αλλά για το δεύτερο πολλοί είμαστε ακόμα έξαλλοι.

“Οργισμένο Είδωλο” (1980)

Κέρδισε: Α’ Ανδρικός (Ρόμπερντ Ντε Νίρο), Μοντάζ

Η μεγάλη τριπλέτα κλείνει με μια ταινία που μπορεί να μην κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας (για το οποίο ήταν υποψήφια, όπως και Σκηνοθεσία, Β’ Ανδρικό για τον Τζο Πέσι, και συνολικά για 8 βραβεία) όμως στην συνείδηση του κοινού είναι ίσως η θρυλικότερη όλων. O Ντε Νίρο παίζει τον μποξέρ Τζέικ ΛαΜότα σε μια από τις δίχως υπερβολή, διασημότερες ερμηνείες στην ιστορία του σινεμά, στην κατεξοχήν ιστορία ανόδου και πτώσης από αυτές που ο Μάρτιν Σκορσέζε ξέρει καλύτερα από όλους πώς να κατασκευάσει. Η περιπλοκότητα έγκειται στο ότι αυτό που κάνει τον ΛαΜότα θρύλο μες στο ρινγκ είναι εκείνο που τον κατατρώει έξω από αυτό. Εντυπωσιακό, ωμό, απίστευτα επιδραστικό φιλμ. Δεν είναι απλά μια αθλητική ιστορία που ξεχώρισε και βραβεύτηκε, είναι μια αφήγηση πάνω στην οποία έχουν πατήσει αμέτρητες μετέπειτα ταινίες.

“The Fighter” (2010)

Κέρδισε: Α’ Ανδρικό (Κρίστιαν Μπέιλ), Β’ Γυναικείο (Μελίσα Λίο)

Βασισμένο στην ιστορία του μποξέρ Μίκι Γουορντ, το φιλμ πήρε 7 υποψηφιότητες μεταξύ των οποίων Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Σεναρίου και θεμελίωσε τον Ντέιβιντ Ο. Ράσελ ως σκηνοθέτη που είχε τον τρόπο να οδηγεί σχεδόν σύσσωμα τα καστ των ταινιών του σε οσκαρικές υποψηφιότητες.

“The Champ” (1931)

Κέρδισε: Α’ Ανδρικός (Γουάλας Μπίρι), Πρωτότυπο Σενάριο

Η ταινία του σπουδαίου σκηνοθέτη Κινγκ Βίντορ, που αφηγείται την ιστορία ενός αλκοολικού μποξέρ στη δύση της καριέρας του, που προσπαθεί να ξαναβάλει τη ζωή του σε τάξη για χάρη του γιου του, ήταν η πρώτη αθλητική ταινία που κέρδισε Όσκαρ. Είχε άλλες 2 υποψηφιότητες, για Ταινία και Σκηνοθεσία.

“Εμείς οι Ζωντανοί” (1956)

Κέρδισε: Φωτογραφία, Καλλιτεχνική Διεύθυνση

Το φιλμ, με πρωτότυπο τίτλο “Somebody Up There Likes Me”, γυρισμένο από τον μεγάλο Ρόμπερτ Γουάιζ, είναι η βιογραφία του σπουδαίο μποξέρ Ρόκι Γκρατσιάνο. Ήταν υποψήφιο για 3 Όσκαρ, όλα τεχνικά.

“Body and Soul” (1949)

Κέρδισε: Μοντάζ

Υποψήφιο ακόμα για 2 Όσκαρ μεταξύ των οποίων Α’ Ανδρικού, στο φιλμ ο Τζον Γκάρφιλντ παίζει έναν ταλαντούχο μποξέρ του οποίου η καριέρα εκτροχιάζεται όταν ένας ανήθικος promoter αρχίζει να ασχολείται μαζί του.

Και τώρα ας φύγουμε από το ρινγκ, πάμε να δούμε τι άλλα αθλήματα υπάρχουν εκεί έξω.

- ΣΤΙΒΟΣ

“Οι Δρόμοι της Φωτιάς” (1981)

Κέρδισε: Ταινία, Πρωτότυπο Σενάριο, Κουστούμια, Μουσική

Ανάμεσα στο “Ρόκι” και στο “Million Dollar Baby”, η μόνη άλλη αθλητική ταινία που κέρδισε Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας είναι αυτό το πασίγνωστο φιλμ κυρίως χάρη στην εμβληματική πρωτότυπη μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Έτσι εδώ έχουμε crossover με την άλλη συχνή οσκαρική λίστα, των Ελλήνων που έχουν πάρει Όσκαρ. H ταινία, για δύο αθλητές που συμμετάσχουν στην Ολυμπιάδα του 1924, δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο και είναι λίγο απίθανο το ότι κέρδισε όντως το μεγάλο βραβείο (εξίσου απίθανο: το ότι ήταν πράγματι υποψήφιο για αυτό το Όσκαρ και το πρώτο “Ιντιάνα Τζόουνς”!). Είναι η μοναδική φορά στην ιστορία των Όσκαρ που μια ταινία κέρδισε σχεδόν αποκλειστικά χάρη τη μουσική της;

- ΜΠΙΛΙΑΡΔΟ

“Ο Κόσμος Είναι Δικός Μου!” (1961)

Κέρδισε: Φωτογραφία, Καλλιτεχνική Διεύθυνση

“Το Χρώμα του Χρήματος” (1986)

Κέρδισε: Α’ Ανδρικός (Πολ Νιούμαν)

Δύο ταινίες μπιλιάρδου έχουν βραβευτεί με Όσκαρ και τις βάζουμε και μαζί επειδή, ναι, είναι η μία σίκουελ της άλλης, κατά κάποιο τρόπο. Ο Πολ Νιούμαν πρωταγωνιστεί και στις δύο στο ρόλο του “Fast Eddie”, ενός παίχτη μπιλιάρδου που στην πρώτη ταινία (με πρωτότυπο τίτλο “The Hustler” προσπαθεί να ανέβει στο χώρο και στη δεύτερη έχει πια αποσυρθεί παίζοντας τελικά το ρόλο του μέντορα. Ήταν υποψήφιος για Όσκαρ και τις δύο φορές, το κέρδισε τελικά με τη δεύτερη, για την ταινία του Σκορσέζε, έστω κι αν λίγο ως πολύ οι πάντες συμφωνούν πως επρόκειτο για μια κάποια αναγνώριση, με 27 χρόνια καθυστέρηση, της ερμηνείας του στην πρώτη ταινία. Το “Hustler” κέρδισε μόνο 2 Όσκαρ αλλά ήταν υποψήφιο για 9, μεταξύ των οποίων Ταινία, Σκηνοθεσία, Σενάριο, Α’ Γυναικείο και δύο θέσεις στον Β’ Ανδρικό. Η ταινία του Σκορσέζε προτάθηκε επιπλέον για Β’ Γυναικείο, Σενάριο και Καλλιτεχνική Διεύθυνση, αλλά η κληρονομιά της θα είναι για πάντα ότι υπήρξε η κάπως επίσημη αναγνώριση για τον μεγάλο Πόλ Νιούμαν.

- AMERICAN FOOTBALL

“Jerry Maguire” (1996)

Κέρδισε: Β’ Ανδρικό (Κιούμπα Γκούντινγκ Τζούνιορ)

Η ταινία στο αποκορύφωμα της καριέρας του Τομ Κρουζ μας χάρισε μια από τις πιο απολαυστικές ευχαριστήριες ομιλίες που έχουμε δει ποτέ στα Όσκαρ και μια από τις διασημότερες ατάκες στην ιστορία του σινεμά (“show me the money!”), και προέβλεψε πως μια μέρα οι Αριζόνα Κάρντιναλς θα πρωταγωνιστούσαν στο NFL. Μιλάμε για θρίαμβο. Λίγο αθλητικό δράμα, λίγο ρομαντική κομεντί, το κομψοτέχνημα του Κάμερον Κρόου προτάθηκε επίσης για Ταινία, Σενάριο και Α’ Ανδρικό (για τον Κρουζ, στο ρόλο ενός ατζέντη που τα χάνει όλα και ποντάρει σε έναν παίχτη) και παραμένει ως σήμερα μια από τις εμβληματικές ταινίες των ‘90s.

Και μια σύνδεση με την αποψινή τελετή: Η Ρετζίνα Κινγκ, που έπαιζε τη σύζυγο του Κιούμπα στην ταινία, και έπρεπε απολύτως να έχει προταθεί για Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου για εκείνη την ταινία, είναι απόψε υποψήφια για πρώτη φορά -και θεωρητικό φαβορί!- για το αριστούργημα “Αν η Οδός Μπιλ Μπορούσε να Μιλήσει”. Για να δούμε αν θα πετύχει, εχμ, το touchdown.

“Heaven Can Wait” (1978)

Κέρδισε: Καλλιτεχνική Διεύθυνση

9 υποψηφιότητες και μόνο μια νίκη σε τεχνική κατηγορία για την κωμωδία του Γουόρεν Μπίτι για έναν αναπληρωματικό quarterback των LA Rams που πηγαίνει στον Παράδεισο. Η ταινία θα λέγαμε πως έκανε στα Όσκαρ εκείνης της χρονιάς, εμφάνιση αντίστοιχη με εκείνη των ίδιων των LA Rams στο φετινό Super Bowl.

“The Blind Side” (2009)

Κέρδισε: Α’ Γυναικείος (Σάντρα Μπούλοκ)

Το απίθανο είναι ότι κέρδισε Όσκαρ η Σάντρα Μπούλοκ, για μια δεν-την-λες-ακριβώς-και-κλασική ταινία, ή ότι αυτή η ίδια ταινία ήταν επίσης υποψήφια και για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας; Μια χρονιά μετά τον αποκλεισμό του “Σκοτεινού Ιππότη” και του “WALL-E” από την μεγάλη κατηγορία, η Ακαδημία αυξάνει τις θέσεις ώστε να αποφύγει αντίστοιχες μελλοντικές αστοχίες. Το αποτέλεσμα ήταν να προταθεί για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας το “Blind Side”. Γκολ;

- ΜΠΕΪΖΜΠΟΛ

“Pride of the Yankees” (1942)

Κέρδισε: Μοντάζ

Ο Γκάρι Κούπερ παίζει τον θρυλικό Λου Γκέριγκ κι η Ακαδημία ήδη από τότε φαίνεται ανήμπορη να αντισταθεί σε ένα τίμιο βιογραφικό φιλμ. Η ταινία μαζεύει 11 υποψηφιότητες, μεταξύ των οποίων Ταινίας αλλά όχι Σκηνοθεσίας (το οποίο μαρτυρά πολλά), αλλά τελικά κερδίζει μόνο μία κατηγορία.

“The Stratton Story” (1949)

Κέρδισε: Σενάριο

Ο Τζέιμς Στιούαρτ παίζει διάσημο pitcher που χάνει το πόδι του σε κυνηγετικό ατύχημα. Η ταινία προτάθηκε και κέρδισε μία κατηγορία, του Σεναρίου.

- ΠΟΔΗΛΑΣΙΑ

“Breaking Away” (1979)

Κέρδισε: Πρωτότυπο Σενάριο

Θα περίμενε κανείς πως αν ήταν να έχουμε μια ποδηλατική ταινία βραβευμένη με Όσκαρ, θα μιλάγαμε αν μη τι άλλο για κάποια βιογραφία διάσημης φιγούρας του αθλήματος, ένα άθλημα εξάλλου γεμάτο διφορούμενους ήρωες και μεγάλους αγώνες, όπως και προσωπικό γολγοθά για κάθε πρωταθλητή. Αντ’αυτού (κι ενώ είμαστε σίγουροι πως δε θα αργήσει κάποιο πολυβραβευμένο έπος για τον Λανς Άρμστρονγκ), ετούτο το φιλμ εστιάζει σε μια ερασιτεχνική κούρσα στο Μπλούμινγκτον της Ιντιάνα. Προτάθηκε μάλιστα για 5 Όσκαρ, ανάμεσα στα οποία Ταινία και Σκηνοθεσία.

- ΙΠΠΟΔΡΟΜΙΕΣ

“O Αλήτης και η Αμαζών” (1944)

Κέρδισε: Β’ Γυναικείος (Αν Ρεβίρ), Μοντάζ

Με πρωτότυπο τίτλο “National Velvet” που φυσικά δεν πιάνει μία μπροστά στην σπουδαία ελληνική του απόδοση, το φιλμ ακολουθεί έναν πρώην αναβάτη που μαθαίνει ένα κορίτσι πώς να προετοιμάσει το άλογό της για έναν μεγάλο αγώνα.

- ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΠΑΤΙΝΑΖ

“Εγώ, η Τόνια” (2017)

Κέρδισε: Β' Γυναικείο Ρόλο (Άλισον Τζάνεϊ)

Κι αφήνουμε για το τέλος τον πιο πρόσφατο τίτλο της λίστας, την ταινία για την απίθανη υπόθεση της Τόνια Χάρτινγκ και της Νάνσι Κέριγκαν, μια αθλητική αντιπαλότητα που εξελίχθηκε πρακτικά σε true crime μυθολογία, με την Μάργκο Ρόμπι στον ρόλο του τίτλου (υποψήφια κι εκείνη για Όσκαρ) να δίνει ρέστα, και την αγαπημένη Άλισον Τζάνεϊ να βραβεύεται για τον ρόλο της μητέρας της.

Πότε θα δούμε τον επόμενο αθλητικό νικητή; Ίσως μια ταινία για τον Αντετοκούνμπο; Όχι τίποτα άλλο, αλλά λείπει και μια μπασκετική εκπροσώπηση. Εμείς ιδέες λέμε.