Η στιγμιαία έκρηξη της ποπ κουλτούρας από τα παιδιά-θαύματα

Τα γενέθλια της Γιούλιγια Λιπνίτσκαγια στις 5 Ιουνίου είναι ένα εν δυνάμει πολιτισμικό σοκ: κλείνει τα 22! Μοιάζει, από εκείνη την παράσταση στο Σότσι, στις 9 Φεβρουαρίου 2014, να έχει περάσει ένα χρονικό διάστημα δυσανάλογο από τα σχεδόν 6,5 χρόνια που έχουν παρέλθει. Η ευφυής χορογραφία του Ιλίγια Άβιερμπουχ, με την έξοχη μουσική του Τζον Ουίλιαμς από την ταινία ‘Η λίστα του Σίντλερ’, έφερε στον αφρό το 15,5 ετών κορίτσι, την προπονήτριά της, Ετιέρι Τουτμπιερίτζε, κι έγινε το σύμβολο των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων. Είναι παραβλέπον το γεγονός της καταστροφικής εμφάνισής της στο ατομικό, το οποίο κρίθηκε στους… κριτές, με την Αντιελίνα Σατνίκαβα να παίρνει, σχεδόν υπό το καθεστώς δυσθυμίας, το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο, το πρώτο για Ρωσίδα στο καλλιτεχνικό πατινάζ, από τη Νοτιοκορεάτισσα νεράιδα Κιμ Γιούνα.

Η εμφάνιση της μικρής Λιπνίτσκαγια, της νεότερης πατινέζ στην ιστορία που κέρδισε ποτέ χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο, δεν άνοιξε μόνο δρόμους στην Τουτμπιερίτζε για το τι έπρεπε να κάνει ώστε να βιώσει περισσότερες στιγμές δόξας, ων, έως και τις μέρες μας, σχεδόν ουκ έστιν αριθμός, αλλά μας υπενθύμισε και την αίσθηση που προκαλεί το μεγαλείο ενός παιδιού που αγγίζει τον ουρανό. Είναι η παραλλαγή του μύθου του Ικάρου, που κατάφερε να γυρίσει ζωντανός από το ταξίδι του στον αέρα. Όποια κι αν είναι η αίσθηση, υπάρχει αυτή η λεπτή γραμμή, πιθανότατα εκκρινόμενη από τις εγκεφαλικές ορμόνες, φέρνει μαζί της ‘λευκή ζήλια’. Ουδείς πρόκειται να πάρει τη θέση του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ σε όσους ισχυρίζονται ότι ήταν μεγαλειώδης εξ απαλών ονύχων και πέθανε νωρίς, οπότε ήταν ο κορυφαίος όλων των κλασικών μουσικών. Και όταν ο Τόμας Πίντσον έγραψε το ‘V.’, στην ηλικία των 26, δεν μπορείς παρά να νιώσεις ‘λευκή ζήλια’ για το γεγονός ότι αυτός ο μάστορας του λόγου είχε βρει τη συνειδητότητα και ταυτοχρόνως έκανε παρέα με τη μούσα από πολύ μικρή ηλικία.

Αρνητικό, βεβαίως, είναι το αυτονόητο: η δαπάνη ενέργειας και έργου είναι παρόμοια σε όλους. Στην περίπτωση που η νεότητα είναι εκφρασμένη ως μια θριαμβική πορεία, η ενηλικίωση είναι δυνατόν να φέρει, αν όχι ένα χτύπημα από το οποίο δεν επανέρχεσαι, σκαμπανεβάσματα, στα οποία υπάρχει δυσκολία στη διαχείριση. Στην πραγματικότητα, μετά το Σότσι, φεύγοντας και από την αγκαλιά εκείνης που είναι την τελευταία εξαετία η ‘μαμά Ρωσία’ του καλλιτεχνικού πατινάζ, δηλαδή την αγαπημένη Τουτμπιερίτζε, η Λιπνίτσκαϊα δεν κατάφερε να βρει τον δρόμο της. Γι’ αυτό, κιόλας, ο ΛεΜπρόν Τζέιμς αποτελεί ένα φαινόμενο, όπως άλλωστε και ο Κόμπε Μπράιαντ, που έχει καταφέρει σε ένα διάνυσμα σχεδόν 17 χρόνων να παραμένει στην κορυφή. Βεβαίως, όσο πιο ισχυρός είναι ένας οργανισμός, τόσο περισσότερο έχει τη δύναμη (αρτηριοσκληρωτική, ορισμένες φορές) να προστατεύει αυτούς που θεωρεί προϊόντα του. Αναγκαίο κακό, αφού οι καλύτεροι αθλητές του προορίζονται για παγκόσμιοι σούπερ σταρ. Ευρύτερος ο κύκλος, πιο σίγουρη η προστασία, ειδικά τους σύγχρονους καιρούς, που το χρηματικό διακύβευμα αφορά σε 9ψήφιο, ου μην και 10ψήφιο, αριθμό.

Όπως και να έχει, σε δράμα και αίσθηση, λίγες εικόνες συγκρίνονται με το μεγαλείο της νεότητας, τον αθλητή-έκπληξη, που ακόμη δεν έχει τελειώσει το σχολείο και καταπλήσσει τον κόσμο με την αρτιότητα και την άγνοια κινδύνου του. Οι στιγμές παρακάτω δεν είναι κάτι άλλο από ένα είδος κινηματογράφου, αφού προκαλούν τέτοια γοητεία που μοιάζουν λες και δεν συνέβησαν στ’ αλήθεια, αλλά υφάνθηκαν, για να δημιουργήσουν χαρά στον άνθρωπο. Ταυτοχρόνως, στιγμάτισαν υπό μία έννοια τα σπορ τους και σε μερικές περιπτώσεις τα ανασχημάτισαν, όπως σε εκείνη της Λιπνίτσκαϊα, που έδειξε το δρόμο για τις επόμενες πατινέζ, άλλαξε το μέσο όρο ηλικίας και ακροβάτησε με επιτυχία στους κανόνες της βαθμολόγησης.

Μία ανθολογία με κάποιες από τις περιπτώσεις γίνεται να καταστεί ενδιαφέρουσα.

Το ένα χτύπημα της Μόνικα Σέλες

Αν σταθείς λίγο περισσότερο από ό,τι πρέπει στη φράση “τη μαχαίρωσε ένας θαυμαστής της Στέφι Γκραφ”, μπορεί να τιναχθεί το μυαλό σου. Δεν είναι σαν να λέμε, ένας θαυμαστής του Νόελ Γκάλαχερ μαχαίρωσε τον Λίαμ Γκάλαχερ, αλλά, λόγου χάρη, ένας θαυμαστής του Φραντς Λιστ μαχαίρωσε τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Στην τελευταία θέση αυτών που περίμενες να γίνουν ήταν να τα πάρει στο κρανίο ένας Γερμανός φαν μίας ήσυχης Γερμανίδας τενίστριας και να μαχαιρώσει μία 19χρονη Γιουγκοσλάβα. Δεν βγάζει νόημα, απολύτως κανένα. Η ίδια η πρόταση στη διαίρεσή της δεν έχει λογική: “Ένας Γερμανός φαν”. “Μίας ήσυχης Γερμανίδας τενίστριας”. “Ένας Γερμανός φαν μίας ήσυχης Γερμανίδας τενίστριας”. “Μαχαίρωσε μία 19χρονη Γιουγκοσλάβα”. “Ένας Γερμανός φαν μαχαίρωσε μία 19χρονη Γιουγκοσλάβα”. Ουδέν εκ των μερών της πρότασης γίνεται πιστευτό. Την προηγούμενη φορά που έγινε κάτι παρόμοιο, συνέβη ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Η Σέλες, βεβαίως, είχε πάρει τον κλειδάριθμο της Γκραφ. Δεν είχε θετικό ρεκόρ απέναντι σε μία αθλήτρια άλλης εποχής, με backhand με ένα χέρι, αλλά την είχε νικήσει σε 3 από τους 4 τελικούς Major που είχαν παίξει. Το 1990 έγινε η νεότερη τενίστρια που κατέκτησε το Ρολάν Γκαρός (16,5 χρόνων) και μέχρι την αποφράδα μέρα του Αμβούργου είχε πάρει 9 Major. Πριν καν γίνει 19,5. Θα έπαιρνε άλλο ένα το 1996, αφού κατάφερε και επέστρεψε. Ήταν ένα κακό σπυρί. Μόνο όταν την έβλεπες να σερβίρει, αντιλαμβανόσουν ότι είναι αριστερόχειρας, αφού δεν είχε forehand. Είχε ένα χτύπημα, το οποίο ήταν backhand από δύο μεριές. Ένα πολύ περίεργο χτύπημα το οποίο ταίριαζε, βεβαίως, με όλη την παρουσία της, ακόμα και το ελαφρύ καμπούριασμα που είχε.

Επίσης, έφερε το αλύχτημα στο κορτ πολύ πριν η Μαρία Σαραπόβα κι η Βένους Γουίλιαμς σπάσουν κάθε τζάμι σε εμβέλεια 5 χιλιομέτρων από το κορτ που αναμετρώνταν. Το έκανε μέρος της τακτικής και σύμβολο της πονηριάς, με την οποία έπαιζε και έστηνε τον ιστό της. Η Ροζάν Μπαρ, στο ‘She-Devil’ του 1989, με σλάβικη προφορά και διαπεραστικό βλέμμα.

Η κούρσα του Κιλιάν Εμπαπέ

Επανέφερε, με τα δύο γκολ του στο 4-2 της Γαλλίας επί της Κροατίας, στον τελικό του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 2018, την ιστορία του εφήβου που κατακτά τον κόσμο και γίνεται ο καλύτερος όλων των εποχών και βέβαια παραμένει ένας τρομακτικός φορ, με 90 γκολ σε 120 ματς με την Παρί Σεν Ζερμέν, αλλά η πιο λαμπρή στιγμή του είναι η κούρσα του στο 4-3 επί της Αργεντινής για τη φάση των 16, στις 30 Ιουνίου εκείνου του έτους στην Αγία Πετρούπολη. Παρ’ ό,τι το φάσμα είναι πλούσιο, λίγες είναι εκείνες οι στιγμές που πλησιάζουν στην κυριολεξία, όταν αντιστοιχούν με τη φράση “μοιάζει με σκηνή από κυνήγι σε ντοκιμαντέρ για άγρια ζώα στο National Geographic” και σίγουρα διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία για την κοντινότερη απόσταση.

Η λαμπρή εφηβεία του Λούκα Ντόντσιτς

Δύσκολα δεν βρίσκεις κάτι γραμμένο, αλλά ίδιος είναι ο βαθμός της μεταδοτικότητας του θρεπτικού σλάβικου χαμόγελού του με ισπανικά ιχνοστοιχεία. Πριν το step-back 3 pointer γίνει γνωστό παγκόσμιως και πριν οι Αμερικανοί δήλωνουν, ο ένας μετά τον άλλον, ότι ο Λούκα Ντόντσιτς είναι ο πιο ενδιαφέρων παίκτης στο ΝΒΑ για να παρακολουθείς, ο Σλοβένος ήταν πρωταθλητής Ευρώπης με την εθνική Σλοβενίας το 2017 και πρωταθλητής Ευρώπης, ενδιαμέσως και MVP της Ευρωλίγκας, με τη Ρεάλ το 2018. Μπήκε στη δεκάδα της διοργάνωσης για τη 10ετία προσφάτως, αν και η 4ετής θητεία του σε αυτήν ήταν απλώς και μόνο τα εφηβικά χρόνια του.

Ο Πελέ στη Στοκχόλμη

Κοντρόλ, σομπρέρο, γκολ στο 5-2 του τελικού της Στοκχόλμης επί της Σουηδίας, το 1958. Στα 17, έχοντας μπει αλλαγή σε ματς πρόκρισης στους ομίλους με τη Σοβιετική Ένωση, σε ένα Παγκόσμιο Κύπελλο που ένα ντοκιμαντέρ 29 λεπτών ισχυρίζεται ότι δεν έγινε ποτέ. Αν η Βραζιλία του ’70 ήταν η αρχή του σύγχρονου ποδοσφαίρου, ο Πελέ στη Στοκχόλμη ήταν η αρχή ως έμβρυο.

Το πεντάμετρο του Ντούσαν Μάντιτς

Ένα παιδί-θαύμα του σερβικού πόλο, εκείνος που έκανε τη ζημιά στην Εθνική Ελλάδας στον ημιτελικό του Παγκόσμιου Νέων Ανδρών του Βόλου το 2011 και που, έναν χρόνο αργότερα, σε μία εθνική Ανδρών Σερβίας που είχε χωριστεί σε δύο στρατόπεδα, κατάφερε, έχοντας κλείσει σχεδόν έναν μήνα πριν τα 18, να βρίσκεται στο ρόστερ για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012, στο Λονδίνο. Έτσι, κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο. Η φυσική δύναμη του Ντούσαν Μάντιτς κι η έκρηξή του από το πεντάμετρο τον κατατάσσουν στην κατηγορία των παικτών που μπορούν να κρίνουν μόνοι τους παιχνίδια. Έγινε ο νεότερος Σέρβος που μεταγράφηκε στην Προ Ρέκο και στον τελικό του ολυμπιακού τουρνουά του Ρίο, το 2016, σκοτείνιασε την ψυχή του Κροάτη Σάντρο Σούκνο κι έγινε ο πυλώνας του χρυσού μεταλλίου που κατέκτησαν οι Σέρβοι.

Η εκλεπτυσμένη έκπληξη της ‘Κουκούσκα’

Μπορείς να χαζέψεις, βλέποντας βίντεο της Γιάνα Κουντριάφτσεβα. Αν, δε, παρακολουθήσεις για αρκετή ώρα, το πρόσωπό της, θα κολλήσει στον εγκέφαλό σου και όχι για ευνόητους λόγους. Θα λυπηθείς για το λάθος που έκανε στις κορίνες, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016, έστω κι αν κέρδισε η επίσης νεραϊδοχαδεμένη Ρίτα Μαμούν το χρυσό μετάλλιο. Η ‘Κουκούσκα’ ήταν η καλύτερη γυμνάστρια στον κόσμο από το 2014 και έπειτα, αλλά μία χρονιά πριν, κοριτσάκι κανονικό, έγινε η νεότερη που κέρδισε χρυσό μετάλλιο σε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, αφού ήταν 16 χρόνων παρά έναν μήνα όταν ξεκίνησε η διοργάνωση του Κιέβου. Στην κορδέλα κόλλησε η μουσική και έπρεπε να κάνει ξανά το πρόγραμμά της, κάτι που συνέβη, δείχνοντας κιόλας το υλικό από το οποίο ήταν φτιαγμένη.

Το βόλεϊ του Μπόρις Μπέκερ

Έγινε και παραμένει ο νεότερος νικητής στην ιστορία του Γουίμπλεντον, το 1985, αφού διένυε τον 7ο μήνα του 17ου έτους της ζωής του. Ο ‘Μπουμ Μπουμ’ σκόρπιζε ενθουσιασμό κυρίως με το βόλεΐ του, καθώς σε περιπτώσεις οριζοντιωνόταν για να το κάνει, φέρνοντας το κοινό σε έκσταση. Τα 6 Major, πριν τον εκτοπίσει ο Πιτ Σάμπρας, κάνοντάς τον να μοιάζει γέρος στα καλύτερα χρόνια του, ήταν μια τίμια καριέρα στο τένις.

Ο Λίο στο ‘Στάμφορντ Μπριτζ’

Λογιζόταν ούτως ή άλλως εξαιρετικό ταλέντο, αλλά στις 22 Φεβρουαρίου του 2006, στο πρώτο ματς για τη φάση των 16 του Champions League, βασάνισε την Τσέλσι και οδήγησε στην αποβολή του Ασιέρ ντελ Όρνο, που τον κατακρήμνισε, πριν ο αριστερός ακραίος αμυντικός πάθει κρίση πανικού. Ήταν, αυτό το 2-1 της Μπαρτσελόνα, η νύχτα που ο Λιονέλ Μέσι υπέγραψε το χαρτί που έγραφε ‘κακός μπελάς’.

Το ‘θαύμα της Φύσης’ στο Κάλι

Για τον Αρβίντας Σαμπόνις μπορεί κάποιος να διαβάσει το πρόσφατο κείμενο του Γιάννη Φιλέρη. Εδώ είναι αρκετή η υπενθύμιση ότι ο πλέον ευφυής σέντερ στην ιστορία του μπάσκετ ήταν 18 ετών όταν στέφθηκε παγκόσμιος πρωταθλητής με τη Σοβιετική Ένωση στο Κάλι της Κολομβίας, το 1982. Κι αν, κοιτάζοντας τους Σοβιετικούς, μπορούσες να πιστέψεις ακόμα και στην ύπαρξη των δεινοσαύρων, έπρεπε να είναι ιδιαίτερος ένας έφηβος για να στελεχώσει αυτήν την ομάδα.

Ο ‘Ιβάν ο τρομερός’ στο Σίδνεϊ

Ο διαγώνιος που λάνσαραν οι Γιουγκοσλάβοι στο Σίδνεϊ, ο θεόρατος Ιβάν Μίλκοβιτς, είχε κλείσει σχεδόν δύο εβδομάδες τα 20, όταν οι ‘ορλόβι’ νίκησαν 3-0 τη Ρωσία για να πάρουν το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο στο βόλεϊ το 2000. Ο ‘Ιβάν ο τρομερός’, ένα ωραίο αστείο, αφού στην πραγματικότητα ο πρώτος με αυτόν τον χαρακτηρισμό ήταν Ρώσος, ντεμπούταρε το 1998 με την εθνική και έκανε αίσθηση αμέσως, αφού στην πρώτη μεγάλη διοργάνωσή του εκείνη τη χρονιά, το Παγκόσμιο της Ιαπωνίας, κατέκτησε το ασημένιο μετάλλιο.

Ο ‘Μότσαρτ’ της Ναντ

Όταν ο Ντράζεν Πέτροβιτς, στις 30 Μαΐου 1983, προβόκαρε έναν βετεράνο, τον Ιταλό Ενρίκο Τζιλάρντι, στο ματς της Γιουγκοσλαβίας με την Ιταλία για τους ομίλους του Ευρωμπάσκετ στη Ναντ, δημιουργώντας έναν από τους ιστορικότερους καβγάδες στην ιστορία του μπάσκετ, βρισκόταν 6 μήνες μακριά από τα 19α γενέθλιά του και είχε το θράσος χιλίων Καρδιναλίων. Σε εκείνο το παιχνίδι, όπου ο Ντίνο Μενεγκίν κυνήγησε τον Γκόραν Γκρμπόβιτς, ο οποίος είχε πιάσει το ψαλίδι για να τον απειλήσει, ο συγχωρεμένος Φίλιππος Συρίγος βάφτισε ‘γιο του διαβόλου’ τον Πέτροβιτς. Μεταγενέστερα αποκλήθηκε ‘Μότσαρτ’ και έκανε ό,τι μπορούσε σε όλη την καριέρα του για να δικαιώνει και τους δύο χαρακτηρισμούς.

Το ‘δεκάρι’ και το απαγορευμένο

Δεν επιδέχονται αμφισβήτησης τα δύο γεγονότα που άλλαξαν τη ρότα της ενόργανης γυμναστικής, τουλάχιστον στις Γυναίκες: Το απαγορευμένο πρόγραμμα της 17χρονης Όλγκα Κόρμπουτ στο δίζυγο, την τελευταία μέρα του Αυγούστου του 1972 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, που οδήγησε στην επιείκεια των κριτών, ώστε στην επόμενη διοργάνωση, του Μόντρεαλ, να πάρει η Νάντια Κομανέτσι, 14 ετών, 8 μηνών και 6 ημερών, το πρώτο δεκάρι στην ιστορία, στο ίδιο αγώνισμα, στις 18 Ιουλίου 1976. Δύο κοριτσάκια, που, αψηφώντας τη γνωστή φυσική, άλλαξαν τον γνωστό αθλητικό κόσμο στα γυμναστήρια.

Η νίκη του Μαξ Φερστάπεν στην Καταλονία

Δόξα και τιμή στον μόνο οδηγό της Formula 1 που κέρδισε Γκραν Πρι πριν τα 20. Ο Ολλανδός νικητής του Σιρκουί της Καταλονίας το 2016 ήταν 18 χρόνων και 228 ημερών όταν τα κατάφερε.