Η γροθιά του Τζον Κάρλος σπάει τη σιωπή των αθλητών
To 1968 σήκωσε τη γροθιά του και έγινε σύμβολο. Ύστερα από 52 χρόνια, συνεχίζει να διεκδικεί την ελευθερία της έκφρασης των αθλητών. Ο Τζον Κάρλος συμμετέχει σε ένα μεγάλο κίνημα αντίστασης και δημοκρατίας στιις ΗΠΑ.
Οι υψωμένες γροθιές τους από τους Ολυμπιακούς Αγωνες του 1968 είναι αιώνια σύμβολα μιας κίνησης που θα εκφράζει πάντα την αντίσταση στο ρατσισμό. Ο Τόμι Σμιθ, χρυσός Ολυμπιονίκης, και ο Τζον Κάρλος, που ‘χε κατακτήσει το χάλκινο μετάλλιο, μαζί με τον τρίτο της παρέας τον λευκό Αυστραλό Πίτερ Νόρμαν, που ‘χε τερματίσει 2ος, έγραψαν ιστορία στο Μεξικό πριν από 52 χρόνια.
Στα 75 πια, ο Κάρλος συνεχίζει να διεκδικεί, συνεχίζει να βγαίνει μπροστά. Η γροθιά του είναι πάντοτε ψηλά και το όνομά του υπέγραψε την επιστολή της αμερικανικής επιτροπής αθλητών σε Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες, που ζητούν ευθέως την κατάργηση του περίφημου άρθρου 50, ώστε να μπορούν να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους, χωρίς να κινδυνεύουν με τιμωρία από τις αρτηριοσκληρωτικές ολυμπιακές επιτροπές, με πρώτη και καλύτερη την ΔΟΕ των περιβόητων “αθανάτων”.
Σε κάτι τέτοιων τύπων, άλλωστε, το μάτι είχε μπει ο Κάρλος που στην απονομή των μεταλλίων το 1968, μαζί με τον Σμιθ, πήγαν στο βάθρο χωρίς παπούτσια, θέλοντας να αναδείξουν την φτώχια των μαύρων. Ο Σμιθ φορούσε φορούσε ένα μαντήλι-σύμβολο της μαύρης περηφάνιας, ενώ ο Κάρλος είχε ξεκούμπωτο το πάνω μέρος της φόρμας του, τιμώντας όλους τους Αμερικανούς εργάτες και φορώντας ένα κολιέ με χάντρες “ αφιερωμένο σε όλους τους νεκρούς, από λιντσάρισμα ή κρέμασμα, για τους οποίους κανείς δεν προσευχήθηκε…”
Ο Σμίθ που ανήκε από το 1967 στους “Μαύρους Πάνθηρες” είχε φορέσει τα γάντια. Θα ύψωνε την δεξιά γροθιά του στον παραδοσιακό χαιρετισμό της οργάνωσης. Το ίδιο θα έκανε και ο Κάρλος, που ωστόσο ξέχασε τα δικά του στο ξενοδοχείο. Τη λύση την έδωσε ο Πίτερ Νόρμαν, που πρότεινε να πάρει το αριστερό γάντι του Σμιθ και να σηκώσει το άλλο χέρι. Το αριστερό,Μόλις πήραν τα μετάλλιά τους και άρχισε να παίζει ο Εθνικός Ύμνος των ΗΠΑ, σήκωσαν τις γροθιές τους και κατέβασαν το κεφάλι. Τα κλικ των φωοτογράφων απαθανάτιζαν την στιγμή. Οι τηλεοπτικές κάμερες επίσης.
Οι “αθάνατοι” ενοχλήθηκαν πρώτοι το 1968
Η ΔΟΕ … φρίαξε. Ο Έιβερι Μπράντατζ, ο τότε Αμερικανός πρόεδρός της, μπορεί το 1936 να μην είχε ενοχληθεί από τους ναζιστικούς χαιρετισμούς και την προπαγάνδα του Γκέμπελς στην χιτλερική Γερμανία (ήταν παντρεμένος και με Γερμανίδα πριγκίπισα) το 1968 όμως βγήκε από τα ρούχα του με τους “θρασείς μαύρους” σπρίντερ, για τους οποίους απαίτησε την εκδίωξη από το ολυμπιακό χωριό, απειλώντας με κυρώσεις μάλιστα ολόκληρη την αμερικάνικη αποστολή που στην αρχή αντέδρασε στο αίτημά του.
Οι Σμιθ και Κάρλος πέρασαν τα πάνδεινα (αναγκάστηκαν να παίξουν αμερικάνικο ποδόσφαιρο γιατί ο στίβος τους είχε απαγορευτεί) ενώ ο Νόρμαν κυνηγήθηκε από την ρατσιστική πολιτική της επίσημης Αυστραλίας. Στην κηδεία του, οι δυο Αφροαμερικανοί συναθλητές του σήκωσαν με συγκίνησή το φέρετρό του. Η πατρίδα του,αναγνώρισε μετά θάνατον (το 2012) την ανεπίτρεπτη συμπεριφορά απέναντι του και του ζήτησε επίσημα συγγνώμη με ανακοίνωση του αυστραλιανού κοινοβουλίου. Ο Σμιθ και ο Κάρλος έγιναν σύμβολα και ενέπνευσαν γενιές και γενιές μαύρων αθλητών, που σε μια στιγμή της καριέρας τους ήθελαν να εναντιωθούν στον ρατσισμό και σε κάθε μορφής καταπίεση…
Όσοι το επιχειρούσαν, γνώριζαν την ίδια αντίδραση των επίσημων αθλητικών φορέων. Ο Κόλιν Καπέρνικ που γονάτισε πρώτος σε ένα αγώνα NFL (για τους ίδιους λόγους με τους Σμιθ και Κάρλος) παραμένει … άνεργος στο NFL. Πέρσι η ολυμπιακή επιτροπή των ΗΠΑ επέβαλλε ποινή αποκλεισμού ένος έτους με αναστολή, την σφαιροβόλο Γκουέν Μπέρι και τον ξιφομάχο Ρέις Ιμπόντεν, για τις συμβολικές διαμαρτυρίες τους στους Παναμερικανικούς Αγώνες.
Η Μπέρι νικήτρια στη σφυροβολία των παναμερικανικών αγώνων, ύψωσε την γροθιά της στο πόντιουμ των νικητριών: “Μου βγήκε σχεδόν αυθόρμητα. Σκέφτηκα το πως έφτασα μέχρι εκεί, όλη την καταπίεση που γνώρισα από μικρή” εξομολογήθηκε αργότερα. Η Μπέρι είχε μεγαλώσει σε μια 13μελή οικογένεια και ο αθλητισμός έγινε η διέξοδός της από την φτώχια και τους κοινωνικούς αποκλεισμούς των μαύρων.
H ολυμπιακή επιτροπή των ΗΠΑ της ζήτησε … συγγνώμη για την ποινή που της επέβαλλε, γιατί λέει δεν συνειδητοποίησε το μέγεθος την επίδραση που θα είχε η διαμαρτυρία της.
O Ρέις Ιμπόντεν, ξιφομάχος που κατέκτησε το χρυσόι και το χάλκινο μετάλλιο, γονάτισε σαν τον Καπέρνικ και έγραψε στο twitter του: “Πρέπει να ζητήσουμε την αλλαγή. Αυτή την εβδομάδα είχα την τιμή να αντιπροσωπεύσω τις ΗΠΑ στους Παναμερικανικούς Αγώνες, κερδίζοντας ένα χρυσό και ένα αργυρό μετάλλο. Η υπερηφάνια μου ωστόσο μειώθηκε λίγο, λόγω των πολλαπλών ειδήσεων που έρχονται από την πατρίδα την οποία αγαπάω με την καρδιά μου. Ρατσισμός, έλεγχος όπλων, μεταχείριση των μεταναστών και ένας πρόεδρος που εξαπλώνει το μίσος, είναι στην κορυφή μιας μακράς λίστας. Διαλέγω να θυσιάσω τη δική μου στιγμή, πάνω στο βάθρο των νικητών, για προκαλέσω την προσοχή όλων σε αυτά τα θέματα. Ενθαρρύνω κι άλλους να χρησιμποιήσουν τα δικά τους μέσα για την αλλαγή”
H στυγνή δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, σχεδόν ένα χρόνο μετά, ξεσήκωσε θύελλα διαδηλώσεων στις ΗΠΑ. Πολλοί αθλητές, ιδίως από το ΝΒΑ, συμμετείχαν ενεργά, την ώρα που η κουβέντα για το πως πρέπει, εν τέλει, να τοποθετούνται οι αθλητές μεγαλώνει ιδιαίτερα στις ΗΠΑ. Η ΔΟΕ έχει καλέσει για συζητήσεις την επιτροπή των αθλητών (υποψήφια να ενταχθεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο και η Κατερίνα Στεφανίδη) ενώ τον Ιανουάριο είχε ανανεώσει τις οδηγίες της για τον αθλητικό ακτιβισμό, απαγορεύοντας κάθε συμβολική πράξη, ειδικά στο βάθρο των νικητών.
Τώρα θέλει να μιλήσει με τους αθλητές για να επιτρέψει “αξιοπρεπείς ενέργειες οι οποίες θα αφορούν την αντίθεση στον ρατσιμό”. Το άρθρο 50 της ΔΟΕ εξακολουθεί να θεωρεί τους αθλητές άβουλα όντα, που η δουλειά τους είναι να τρέχουν, να πηδάνε και να νικούν. Δεν πρέπει να σκέφτονται, δεν πρέπει να μιλούν.
Η επιστολή με την υπογραφή του Κάρλος
Μόνο που οι αθλητές στις ΗΠΑ δεν είναι διατεθειμένοι να σιωπούν εις το διηνεκές. Η επιστολή που έστειλαν στην Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή και στην αντίστοιχη των Παραολυμπιακών Αγώνων, διατρανώνει τη θέλησή τους να έχουν μια δυνατή φωνή, που θα ακουστεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Και σαν σύμμαχο, δεν θα μπορούσαν να βρουν καλύτερο από τον Τζον Κάρλος, τον άνθρωπο-σύμβολο από το μακρινό 1968…
Αναλυτικά το κείμενο της επιστολής
“Το συμβούλιο των Αμερικανών αθλητών σε Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς αγώνες, σε συνεργασία με τον Τζον Κάρλος, αργυρό Ολυμπιονίκη στα 200μ το 1968, καλεί την ΔΟΕ και την ΔΠΕ (Διεθνής Παραολυμπιακή Επιτροπή) να καταργήσουτν το άρθρο 50 των κανονισμών της ΔΟΕ και να αναπτύξουν μια νέα πολιτική σε άμεση συνεργασία με τα ανεξάρτητα παγκόσμια όργανα των αθλητών, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η ελευθερία της έκφρασής τους.
Οι αθλητές δεν μπορεί να παραμένουν σιωπηλοί…
Όλοι μας βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι. Η ΔΟΕ και η ΔΠΕ δεν μπορούν να συνεχίσουν να τιμωρούν ή να αποκλείουν αθλητές που εκφράζουν τα πιστεύω τους, ειδικά εκείνα που συμπίπτουν με τις ιδέες και τους στόχους του ολυμπισμού. Αντιθέτως, οι επικεφαλής των σπορ θα πρέπει να στοχεύσουν σε μια ειλικρινή συνεργασία με τους αθλητές και τους συνδέσμους τους, για την επανεξέταση της ελεύθερης έκφρασης. Ας ξεκινήσουμε από κοινού τη δημιουργία ενός διαφορετικού καθεστώτος, που θα ενθαρρύνει τους αθλητές να μιλούν για θέματα που άπτονται των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των επτά βασικών αρχών του ολυμπισμού.
H ελευθερία της έκφρασης αναγνωρίζεται ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα από τα Ηνωμένα Εθνη, καθώς είναι ένα ουσιώδες και κοινωνικό αγαθό. Αν οι αθλητές έχουν φωνή, δίνουν το δικαίωμα στον κόσμο να ελπίζει. Μια φωνή, πέρα από τα σπορ, που έχει αξία αλλά είναι και ένα εργαλείο για την αλλαγή.
Η Διεθνής ολυμπιακή και παραολυμπιακή επιτροπή έχουν τιμήσει σε ατομικό επίπεδο αθλητές όπως ο Τζον Κάρλος και ο Τόμι Σμιθ, υμνώντας τον τρόπο με τον οποίο υπhρέτησαν τα ολυμπιακά ιδεώδη. H φωτογραφία τους, βρίσκεται στο ολυμπιακό μουσείο. Την ίδια ώρα απαγορεύουν σε όλους τους υπόλοιπους αθλητές να ακολουθήσουν τα βήματά τους. Ο Κάρλος και ο Σμιθ, ρίσκαρα τα πάντα για να υπερασπίσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και ό,τι άλλο πίστευαν και συνεχίσουν να εμπνέοουν τις γενιές να κάνουν το ίδιο. Είναι η ώρα για το ολυμπιακό κίνημα να τιμήσει την γενναιότητά τους και όχι να ακυρώνει τις πράξεις τους.
Εκφράζουμε αυτά τα συναισθήματα καλώντας και την επιτροπή αθλητών της ΔΟΕ να ακούσει τη φωνή των Αμερικανών συναδέλφων και την επίδραση της συμμετοχής του Τζον Κάρλος για τον ρόλο που έχει παίξει το άρθρο 50 στην καταπίεση των αθλητών. Είναι το ξεκίνημα μας ομαδικής και αναγκαίας προσπάθειας, ώστε να βρεθεί μια λύση η οποία θα σέβεται τη δύναμη και της σημασίας της φωνής των αθλητών για την κοινωνική αλλαγή…”
Την επιστολή εκτός του Κάρλος, υπογράφουν ο πρόεδρος της USOPC AAC, πινγκπονίστας Χαν Τσιάο, οι αντιπρόεδροι Κόντι Μάτερν (Ξιφομάχος)- Μπρι Στσααφ (αθλήτρια στο έλκηθρο). Μουσαυμι Ρόμπινσον (αθλήτρια στίβου), Σαμ Κάβαναχ (παραολυμπιακός ποδηλάτης), Νικ Λα Κάβα (Κωπηλάτης). Η φωνή τους ακούστηκε ήδη πολύ δυνατά…
