Γιούλιγια Λιπνίτσκαγια, το κορίτσι με το κόκκινο φόρεμα
Πέντε χρόνια μετά την παγκόσμια αποπλάνηση από τη Γιούλιγια Λιπνίτσκαγια στους Ολυμπιακούς του 2014 στο Σότσι, στη Ρωσία δεν έχουν συνέλθει ακόμα από τη θεσπεσιότητα του κοριτσιού με το κόκκινο φόρεμα.
Στην ετήσια βράβευση από το Κρεμλίνο, στις 27 Νοεμβρίου 2018, η Ετιέρι Τουτμπιερίτζε τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, με το μετάλλιο της Τιμής. Αν δεν είσαι μυημένος στους κύκλους του καλλιτεχνικού πατινάζ, είναι δύσκολο να γνωρίζεις την Ετιέρι Τουτμπιερίτζε. Αξίζει να ειπωθεί, όμως, το εξής: Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2018, στην Πιονγκγιάνγκ, και στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα τζούνιορ, στη Σόφια, οι τέσσερις πρώτες αθλήτριες είναι δικές της. Για την ακρίβεια, ήταν δικές της. Από αυτές, οι τρεις πλέον προπονούνται με εκείνη.
Η Γεβγκένιγια Μιεντβιέντεβα, δεύτερη στους Ολυμπιακούς, είναι πλέον αθλήτρια των Καναδών Μπράιαν Όρσερ και Τρέισι Γουίλσον, φεύγοντας από την αγκάλη της, όχι χωρίς δράμα και μία πρέζα ρώσικης ίντριγκας. Η ‘χρυσή’ ολυμπιονίκης Αλίνα Ζαγκίταβα στο απλό Γυναικών, η παγκόσμια πρωταθλήτρια U19, Αλιεκσάντρα Τρουσόβα, η πρώτη κοπέλα που έκανε, στο ελεύθερο πρόγραμμά της στη Σόφια, δύο τετραπλά άλματα, και η δεύτερη στη Σόφια, Αλένα Καστόρναγια, είναι επίσης δικές της αθλήτριες.
Λιγότερο από ένα μήνα μετά τη βράβευσή της, στις 23 Δεκεμβρίου του 2018, στο βάθρο στο πρωτάθλημα της Ρωσίας στο Σαράνσκ στέκονταν μόνο κορίτσια της: η Άννα Σερμπακόβα, η Τρουσόβα και η Καστόρναγια. Πέμπτη ήταν η Ζαγκίταβα. Στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, τον Γενάρη του 2019 στο Μινσκ, η Ζαγκίταβα έχασε το χρυσό μετάλλιο στο σύνολο από την επίσης Ρωσίδα Σοφία Σαμαντούραβα, που, όχι, δεν είναι της Τουτμπιερίτζε. Οι μικρότερές της, οι 14χρονες Τρουσόβα και Σερμπακόβα και η 15χρονη Καστόρναγια, δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής, λόγω ορίου ηλικίας οι δύο πρώτες και αφού η τρίτη δεν είχε πάρει μέρος σε αγώνες πρόκρισης.
Αλλά στο ρώσικο πρωτάθλημα τζούνιορ, στο Περμ, μάζεψε πάλι το χαρτί: πρώτη η Τρουσόβα, πάλι με δύο τετραπλά, δεύτερη η Καστόρναγια, τρίτη η Σερμπακόβα. Επίσης, έβγαλε και ένα αγόρι: δικός της και του επιτελείου της (των Ντανιίλ Γκλέιχενγκαουζ και Σεργκέι Ντουντάκαφ και του χορογράφου Ίλια Άβιερμπουχ) είναι ο Ντανιίλ Σαμσόναφ, που κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στη διοργάνωση. Και τώρα, μπαίνουν στα καλά: η Ζαγκίταβα έχει το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στη Σαϊτάμα τον Μάρτη, 18 με 24, και οι τρεις μικρές, αλλά και ο πιτσιρικάς, το Παγκόσμιο τζούνιορ στο Ζάγκρεμπ, από τις 4 έως τις 10 του ίδιου μήνα.
Μοιάζει, η Τουτμπιερίτζε, να έχει σβήσει τον ανταγωνισμό σε μία χώρα που ζει από τον πάγο και το χιόνι, σε βαθμό τέτοιο που κάποτε ο σπουδαίος συγγραφέας Αντόν Τσέχοφ, κοιτάζοντας από το παράθυρο του σπιτιού του στη Γιάλτα, όπου βρισκόταν αναγκαστικά για να γιάνει, έγραψε, ‘Χειμώνας όχι, χιόνι όχι… Ούτε και ζωή’.
Το σπουδαίο ταλέντο
Η Ετιέρι Τουτμπιερίτζε ήταν πατινέζ, από το 1978 έως το 1992. Ξεκίνησε 4,5 ετών, όταν με την οικογένειά της οδήγησαν τον αδελφό της στο στάδιο ‘Γιούνιχ πιανιέραφ’, στη λεωφόρο Λενινγκράτσκαγια. Εκεί η μικρή Ετιέρι αντίκρισε το παγοδρόμιο και σκέφτηκε ότι πριγκίπισσες μπορούν να περπατούν στον πάγο. Έτσι, ξεκίνησε το καλλιτεχνικό πατινάζ, κάνοντας διπλό. Δίχως ιδιαίτερες περγαμηνές και διακρίσεις, σταμάτησε το 1992.
Την προηγούμενη χρονιά είχε αποφασίσει να κάνει μπαλέτο στον πάγο, οπότε και σταμάτησε τη συνεργασία της με την Τατιάνα Ταρασόβα, η οποία, αργότερα, θα προπονούσε το ‘χρυσό’ ολυμπιονίκη του Σολτ Λέικ, το 2002, Αλεξέι Γιαγκούντιν. Η Τουτμπιερίτζε θυμάται με περισσότερη νοσταλγία τον πρώτο προπονητή της, τον Εντουάρντ Πλινιέρ, ο οποίος ήταν εξαιρετικά αυστηρός, αλλά δεν φώναζε ποτέ. Αυτόν τον τρόπο υιοθέτησε και εκείνη ως προπονήτρια. Πολλές αθλήτριές της έχουν τραβήξει τα πάνδεινα, με αποτέλεσμα το κλάμα να είναι καθημερινή κατάσταση, ενώ ο Σαμσόνοφ τραβάει των παθών του τον τάραχο. Η Τουτμπιερίτζε και οι συνεργάτες της του συμπεριφέρονται πολύ πιο αυστηρά από τα κορίτσια, αφού τα αγόρια είναι απροσάρμοστα στην εφηβεία.
Μέσω του μπαλέτου στον πάγο βρέθηκε στις ΗΠΑ, στην Οκλαχόμα Σίτι, το Λας Βέγκας, όπου γεννήθηκε η κόρη της, Ντιάνα Ντέιβις, και το Σάν Αντόνιο, εκεί που ξεκίνησε την προπονητική. Επέστρεψε στη Μόσχα το 2008 (σε μία έκκριση αυτοπεποίθησης, όταν ρωτήθηκε για την άνθιση του καλλιτεχνικού πατινάζ και ποιοι είναι οι λόγοι, απάντησε “επέστρεψα στη Μόσχα”) και άρχισε να προπονεί σε παγοδρόμια σχεδιασμένα για χόκεϊ, το οποίο είναι εθνικό σπορ. Έτσι συνάντησε την πρώτη σπουδαία αθλήτριά της.
Η Γιούλιγια Λιπνίτσκαγια γεννήθηκε στο Γεκατερίνμπουρκ, μία από τις πρώιμες καλοκαιρινές μέρες του 1998, στις 5 Ιουνίου. Τέσσερις μήνες πριν είχαν γίνει οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Ναγκάνο, όπου η Αμερικανίδα Τάρα Λιπνίτσκι είχε κατακτήσει το χρυσό μετάλλιο και γινόταν η νεότερη που το κατάφερνε. Σχεδόν 16 χρόνια αργότερα, στις 9 Φεβρουαρίου του 2014, η Λιπνίτσκαγια θα της έπαιρνε αυτό το ρεκόρ κατά έξι μέρες, όταν θα συγκλόνιζε τον κόσμο στο Σότσι, χορεύοντας την αριστουργηματική μουσική του Τζον Γουίλιαμς, από την ταινία ‘Η λίστα του Σίντλερ’.
Το 2008, πάντως, πήρε την απόφαση να φύγει από την προπονήτριά της, τη Γελένα Λιέφκαβιετς, από τη στιγμή που η οικογένειά της αποφάσισε να μετακομίσει στη Μόσχα. Ένα χρόνο αργότερα, η Λιπνίτσκαγια βρήκε την Ετιέρι Τουτμπιερίτζε και η δεύτερη κατάλαβε ότι μέχρι τότε στην καριέρα της δεν είχε προπονήσει πιο ταλαντούχα πατινέζ. Ήταν το σπουδαίο ταλέντο που περίμενε, για να αναδείξει και η ίδια τις δυνατότητές της.
Το σύμβολο της αιώνιας ομορφιάς
Η καριέρα της Γιούλιγια στο πατινάζ υπήρξε ταραχώδης. Οργανικά ζητήματα και τραυματισμοί εμπόδιζαν την ανάπτυξή της. Η Τουτμπιερίτζε υπήρξε παροιμιωδώς αυστηρή μαζί της, έναν τρόπο με τον οποίο θα αντιμετώπιζε και τις υπόλοιπες σημαντικές αθλήτριές της, όπως τη Ζένια Μιεντβέντεβα, την Πολίνα Τσούρσκαγια και τη Σεραφίμα Σαχάνοβιτς. Η Λιπνίτσκαγια τερμάτισε δεύτερη, πίσω από την Αντελίνα Σατνίκαβα, στο πρωτάθλημα της Ρωσίας, τον Δεκέμβριο του 2013, αλλά στα μέσα του Γενάρη, στη Βουδαπέστη, ήρθε η έκρηξη.
Η Λιπνίτσκαγια έψαχνε για μία χορογραφία που θα διαχώριζε τη θέση της από τις υπόλοιπες πατινέζ. Μετά από δεκάδες δοκιμές, η Τουτμπιερίτζε απευθύνθηκε στον Άβερμπουχ, ο οποίος είδε στην έφηβη το τέλειο πρόσωπο και σώμα για το κορίτσι με το κόκκινο φόρεμα. Ήταν εκείνη η στιγμή στην ασπρόμαυρη ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ, ‘Η λίστα του Σίντλερ’, που ένα κοριτσάκι με κόκκινο φόρεμα περπατάει ανάμεσα στα πτώματα, η μόνη που δείχνει χρώμα. Η ελπίδα, ποιητικώ τω τρόπω, σε μία εικόνα ολοσχερούς καταστροφής. Σε έναν κρανίου τόπο.
Για ένα 15χρονο κορίτσι, η εξαγωγή ευαισθησίας είναι εξ ορισμού αποστολή που ρέπει προς το αδύνατον. Πρόκειται για ένα αντιδραστικό στοιχείο, ένα ορμονικό όπλο μαζικής καταστροφής. Η ευελιξία, βεβαίως, είναι κάτι για να θαυμάζεις. Αυτήν την ευελιξία εκμεταλλεύεται ακόμα η Τουτμπιερίτζε, βάζοντας τα μωρά της να εκτελούν τα άλματά τους στο δεύτερο μέρος του μεγάλου προγράμματός της, εκεί που ο δείκτης δυσκολίας είναι μεγαλύτερος και η βαθμολόγηση υψηλότερη. Η πολυμήχανη Ετιέρι υπολογίζει όλους τους κανόνες βαθμολόγησης, ώστε το τεχνικό μέρος να προελαύνει, τη στιγμή που η θεατρικότητα δεν παίζει το μείζονα ρόλο, χωρίς, όμως, να χάνεται στη μετάφραση.
Στις 17 Ιανουαρίου του 2014 στη Βουδαπέστη, όμως, η Γιούλιγια Λιπνίτσκαγια καθήλωσε το κοινό. Μία σχεδόν άψογη εκτέλεση για τέσσερα λεπτά, μία ευαισθησία αλλόκοτη, η οποία θαρρούσες πως ερχόταν μέσα από τη φουσκοθαλασσιά και τα πρόβατα, δηλαδή τον άσπρο αφρό των κυμάτων. Από το πρώτο βλέμμα μέχρι το τελευταίο, η σαγήνη κατέκτησε το νησί της Μαργαρίτας. Μετά το σύντομο πρόγραμμα ήταν δεύτερη, πίσω από τη Σατνίκαβα, όμως το ελεύθερό της ήταν μία πεφταστεριά και χιλιάδες μαζεμένες ευχές. Η Λιπνίτσκαγια έγινε η πρώτη Ρωσίδα που έκανε πάνω από 200 βαθμούς σε μεγάλη διοργάνωση, 209,72, και το πλατύ χαμόγελο της Ετιέρι, που καταπολεμούσε τη δική της ευαισθησία με τα χέρια στις τσέπες, αποδείκνυε της ιστορικής στιγμής το ασφαλές.
Αυτό το πρόγραμμα είχε έρθει η ώρα να δει ολόκληρη η Ρωσία.
Έτσι, στις 9 Φλεβάρη, στο Σότσι, η Γιούλιγια Λιπνίτσκαγια προέβη σε μία παράσταση βελτιωμένη για το ομαδικό και έμεινε το σύμβολο της αιώνιας ομορφιάς για τη χώρα. Υπάρχει λόγος που οι Αμερικανοί προσφέρουν στις γυμνάστριές τους, που κατακτούν το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες, από τη Μέρι Λου Ρέτον στη Σάιμον Μπάιλς, την ευκαιρία να μπουν τα πρόσωπά τους στο πακέτο των Kellogg’s. Δεν πρόκειται για γυναίκες, αλλά για κορίτσια, έφηβες, που εμπνέουν την αθανασία. Μέσα από το ευάλωτο, αναδεικνύουν τη γλυπτική ως μία τέχνη σχετική και ταυτοχρόνως ειδική. Το πρόσωπο της Γιούλιγια ήταν γλυπτό.
Μετά από εκείνη, στην τελευταία παράσταση της δικής του καριέρας, ο θρυλικός Γεβγκένι Πλούσενκα, ένας από τους κορυφαίους πατινέρ όλων των εποχών, κρεμούσε τα παγοπέδιλά του και η έκρηξη χαράς του κοινού συγκρίνεται μόνο με εκείνη στους δρόμους των ρωσικών πόλεων, μετά την πρόκριση της Ρωσίας επί της Ισπανίας στους ’16’ του πρόσφατου Παγκόσμιου Κυπέλλου ποδοσφαίρου. Ήταν τόσο έντονος ο γδούπος από τη μαγευτική παράσταση, που την αμέσως επόμενη μέρα, το περιοδικό ‘Time’, στην Ευρώπη και την Ασία, κυκλοφόρησε με την ίδια στο πρωτοσέλιδό του.
Ανορεξία, αποχώρηση και επιστροφή
Πάντως, η Λιπνίτσκαγια δεν τα κατάφερε στο ατομικό. Η Σατνίκαβα ήταν εκείνη που πήρε το πρώτο χρυσό μετάλλιο Ρωσίδας στους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, νικώντας (μία δικαίως αμφισβητούμενη απόφαση) τη θεότητα, την υπέροχη Νοτιοκορεάτισσα Γιούνα Κιμ, που είχε βάλει πλώρη για το δεύτερο διαδοχικό χρυσό της.
Στο σύνολο, η Λιπνίτσκαγια είχε μείνει πέμπτη. Η στιγμή της είναι η πλέον αναγνωρίσιμη από εκείνους τους Ολυμπιακούς. Όμως η αποτυχία στο ατομικό έφερε προβλήματα. Διότι η σεζόν, σε μία παραδοξότητα, δεν τελείωσε σε αυτήν τη διοργάνωση. Ήρθε το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στη Σαϊτάμα, στο οποίο κατέκτησε το ασημένιο μετάλλιο. Όμως, το τέλος της χρονιάς δεν έφερε την πρόκριση στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 2016. Μαζί, έφερε τραυματισμούς και φήμες για βουλιμία και ανορεξία, από το καλοκαίρι του 2015 και έπειτα. Η ίδια ισχυρίστηκε ότι τα πολλά κιλά που πήρε ήταν ασύμβατα με τη διατροφή της.
“Έκανα δίαιτα. Έτρεχα. Ήταν σαν να πάχαινα με τον αέρα. Μία κουταλιά μέλι στο τσάι μου και έπαιρνα ένα κιλό”. Οι φήμες για την εθνική ηρωίδα έδιναν και έπαιρναν. Στο νέο σπίτι της, δώρο της ρώσικης κυβέρνησης για την επιτυχία στο Σότσι, εμφανίζεται σε βίντεο σαφώς παχύτερη, ωστόσο βρήκε το σθένος να απαντήσει στα σχόλια που την ήθελαν ακόμα και έγκυο: “Δεν έχω υπάρξει ποτέ έγκυος. Ελάτε, παιδιά, δείξτε κάποια αξιοπρέπεια. Πρέπει να ζυγίζω 37 κιλά για όλο το υπόλοιπο της ζωής μου για να είστε ευχαριστημένοι; Έχω ήδη χάσει αρκετό βάρος”.
(η Λιπνίτσκαγια με την Ετιέρι Τουτμπιερίτζε, μετά την ασύλληπτη εμφάνιση στο Σότσι)
Τον Νοέμβριο του 2015, η Λιπνίτσκαγια αποφάσισε να αλλάξει προπονητή. Χώρισε με την Ετιέρι Τουτμπιερίτζε, την οποία ευχαρίστησε με ανακοίνωσή της αλλά ανέφερε ότι “ο χρόνος δεν μένει στάσιμος” και “πρέπει να πάω μπροστά”. Η Τουτμπιερίτζε απάντησε: “Μπορώ να συγχωρήσω τα πάντα, αλλά το ένα πράγμα που δεν μπορώ να καταλάβω είναι όταν νιώθω ότι ένας αθλητής δεν θέλει να προπονείται και έχει χάσει τη θέλησή του να ανταγωνίζεται. Στην περίπτωση της Λιπνίτσκαγια, είναι πολλά που έμειναν στάσιμα. Όλα έδειχναν τον αποχαιρετισμό”.
Μόνο που, η συνεργασία της με τον Αλεξέι Ουρμάναφ δεν κράτησε πολύ. Οι τραυματισμοί δεν την άφησαν να διεκδικήσει την πρόκρισή της για την Πιονγκγιάνγκ. Η τελευταία εμφάνισή της ήταν στο Rostelecom Cup, στις 5 Νοεμβρίου του 2016, όταν και ήταν τελευταία στο σύνολο. Αποδέχθηκε με δάκρυα στα μάτια το αποτέλεσμα. Από τον Απρίλιο του 2017 είχε αποφασίσει ότι ήταν η ώρα να αποχωρήσει και στις 28 Αυγούστου η μητέρα της, Ντανιέλα, ανακοίνωσε την απόφασή της και μίλησε φανερά για το πρόβλημα με την ανορεξία.
Αυτόν τον ένα χρόνο, η Λιπνίτσκαγια βρήκε γαλήνη ψυχής. Το καλλιτεχνικό πατινάζ τής έλειψε. Τις τελευταίες μέρες ανέβασε φωτογραφίες από τους Ολυμπιακούς του Σότσι, ενώ με τη Γελένα Ίλινιουκ, μέλος της ομάδας της Ρωσίας που πήρε το χρυσό, ετοιμάζονται για ένα σεμινάριο καλλιτεχνικού πατινάζ στο Μεξικό, που αρχίζει στις 26 Φεβρουαρίου και τελειώνει στις 10 Μαρτίου.
Ο θρύλος του κοριτσιού με το κόκκινο φόρεμα, της πριγκίπισσας των πάγων, θα μείνει στο διηνεκές της ολυμπιακής ιστορίας. Προέχει, όμως, να σώσει τη ζωή της η κανονική, η κοπέλα με τη σάρκα και τα οστά, που περπατάει στο 21ο έτος της, Γιούλιγια Βιατσέλσαβαβνα Λιπνίτσκαγια.
(φωτογραφίες: AP Images)
