Το τρικ της Μπαρτσελόνα για να 'κλέψει' τον Νεϊμάρ

Ήταν καλοκαίρι του 2006 όταν ένας άγνωστος παίκτης, ονόματι Άντι Γουέμπστερ, μεταγράφηκε από τη Χαρτς στη Γουίγκαν. Η μετακίνηση έμοιαζε τόσο σημαντική που παρομοιάστηκε με την υπόθεση της μεταγραφής του Ζαν Μαρκ Μποσμάν από τη Λιέγη στη Δουνκέρκη το 1995. Ο δρόμος ώστε οι ποδοσφαιριστές να μπορούν να... καταπατούν τα συμβόλαιά τους χωρίς ιδιαίτερο κόστος έμοιαζε να ανοίγει, ωστόσο έκλεισε απότομα και κάτω από ένα καθεστώς... ομερτά.

Το Άρθρο 17 του κανονισμού μεταγραφών της FIFA χρησιμοποιήθηκε ελάχιστα έκτοτε. Τόσο οι ποδοσφαιριστές όσο κι οι σύλλογοι φοβήθηκαν να αξιοποιήσουν τη δυνατότητα που τους είχε δώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και το δεδικασμένο του άσημου Σκοτσέζου στόπερ. Παρ' όλα αυτά, όταν έρχεται η κατάλληλη ώρα, πάντα προβάλλει στη 'φαρέτρα' μιας ομάδας που επιχειρεί να πάρει έναν ποδοσφαιριστή, αλλά βρίσκει αντίσταση από τη νυν ομάδα του. Μπαρτσελόνα, Νεϊμάρ, Παρί Σεν Ζερμέν συνθέτουν το 'τρίγωνο' που το φετινό καλοκαίρι ενδέχεται να θυμίσει όσα έγιναν τότε.

Τι είχε συμβεί τότε

Ο νεαρός αμυντικός κατάφερε να καθιερωθεί με τον καιρό στο κέντρο της άμυνας των 'καρδιών' και να γίνει ακόμα και διεθνής. Η μεγάλη επιθυμία του, όπως κάθε Σκοτσέζου ποδοσφαιριστή, ήταν να αγωνιστεί σε μία εκ των δύο κορυφαίων ομάδων του πρωταθλήματος. Στην προκειμένη περίπτωση, στη Ρέιντζερς. Ο Βλαντιμίρ Ρομάνοφ, ο ιδιόρρυθμος Λιθουανός ιδιοκτήτης της Χαρτς τότε, δεν ήθελε ούτε να ακούσει για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και δεν τον άφησε να πάρει μεταγραφή στους 'Διαμαρτυρόμενους'. Το καλοκαίρι το 2005 του πρότεινε νέο συμβόλαιο συνεργασίας, ωστόσο ο ποδοσφαιριστής αρνήθηκε και από τότε η καριέρα του μπήκε στον... πάγο.

Ο Ρομάνοφ έδωσε εντολή να μην χρησιμοποιηθεί ξανά ο παίκτης μέχρι να συνετιστεί κι ο ίδιος ο Γουέμπστερ αναζητούσε τρόπο διαφυγής, αφού είχε και μια πρόταση από τη Γουίγκαν. Αυτός βρέθηκε σε κάτι... σκονισμένα βιβλία περί κανονισμών του ποδοσφαίρου. Ο δικηγόρος του, Χουάν ντε Ντίος Κρέσπο, αποφάσισε να 'πατήσει' σε έναν κανονισμό που ενώ ίσχυε από τον Σεπτέμβριο του 2001, ουδείς τον είχε χρησιμοποιήσει μέχρι τότε και δεν ήταν άλλος από το Αρθρο 17.

Το τελικό αποτέλεσμα τον δικαίωσε. Παρότι η Χαρτς ζητούσε 7.300.000 ευρώ ως αποζημίωση για την παραβίαση της σύμβασης, η FIFA επιδίκασε τελικά στον σκοτσέζικο σύλλογο το ποσό των 920.000 ευρώ. Η υπόθεση οδηγήθηκε στο CAS, το οποίο έκρινε ότι η Χαρτς δικαιούται μόλις 220.000 ευρώ.

Τι λέει το Άρθρο 17

Το 'γαϊτανάκι' αρχίζει να ξετυλίγεται περίπου δύο δεκαετίες πριν και αφορά στη διαχρονική διαφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της FIFA. Το 1998, η ΕΕ κατέστησε γνωστό στην παγκόσμια ποδοσφαιρική ομοσπονδία ότι θεωρεί πως το μεταγραφικό σύστημα πρότασσε εμπόδια στην ελεύθερη μετακίνηση ποδοσφαιριστών-εργαζομένων, που δεν υπήρχαν στα υπόλοιπα επαγγέλματα. Η FIFA διαφώνησε, υποστηρίζοντας ότι το ποδόσφαιρο είναι μία ειδική βιομηχανία που απαιτεί διαρκή σταθερότητα. Η ΕΕ συμφώνησε υπό όρους, αφού επιθυμούσε να θεσπιστεί μεγαλύτερη ελαστικότητα στις μεταγραφές. Η λογική της ήταν ότι ο κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να μπορεί να αλλάζει δουλειές ανάλογα με προσωπικούς, επαγγελματικούς ή και άλλους λόγους, κάτι όμως που δεν συνέβαινε στο ποδόσφαιρο.

Η FIFA, η ΕΕ και η FIFPro διαπραγματεύτηκαν ένα νέο πλαίσιο που εξισορροπούσε το δικαίωμα του συλλόγου να αναγκάζει ένα παίκτη να τιμάει το συμβόλαιό του και το δικαίωμα των παικτών, έπειτα από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, να μπορούν να εξαγοράσουν το υπόλοιπο των συμβολαίων τους και να αποχωρούν. Το νέο σύστημα εμφανίζεται στα Άρθρα 21 και 22 του σχετικού κανονισμού περί μεταγραφών της FIFA, που τέθηκε σε εφαρμογή τον Σεπτέμβριο του 2001. Κάποιες μελλοντικές αναθεωρήσεις δεν άλλαξαν αυτήν τη νομοθεσία, αν και πλέον μεταφέρθηκε στο Άρθρο 17.

Το Αρθρο 17 επιτρέπει ένας ποδοσφαιριστής μπορεί να 'σπάσει' το συμβόλαιό του με μία ομάδα έπειτα από 3 χρόνια ('προστατευόμενη' περίοδος) συνεργασίας, εάν ο παίκτης είναι κάτω των 28 ετών, ή έπειτα από 2 χρόνια εάν είναι μεγαλύτερος, ώστε να μεταγραφεί μόνο σε ομάδα άλλης χώρας. Για να μείνει ελεύθερος με αυτόν τον τρόπο ο ποδοσφαιριστής, θα πρέπει να αποζημιώσει τον σύλλογό του με ένα ποσό που προκύπτει από τα χρήματα που είχε λαμβάνειν μέχρι την εκπνοή του συμβολαίου του, το ποσό που δαπάνησε η ομάδα με την οποία είχε συμβόλαιο για να τον αγοράσει, το πόσο που θα κοστίσει η αντικατάστασή του, τον μισθό στη νέα ομάδα του και ορισμένες παραμέτρους ακόμα. Για να θεωρηθεί νόμιμη η κίνηση αυτή, θα πρέπει ο ποδοσφαιριστής να ειδοποιήσει σχετικώς 15 ημέρες πριν από το τελευταίο παιχνίδι της ομάδας του στη σεζόν, σε οποιαδήποτε επίσημη εγχώρια ή διεθνή διοργάνωση.

Η περίπτωση του Νεϊμάρ

Η Μπαρτσελόνα προσπαθεί από πέρυσι να πάρει πίσω τον Νεϊμάρ, τον οποίο είχε πουλήσει στην Παρί Σεν Ζερμέν για 222.000.000 ευρώ, ποσό που ισοδυναμούσε με τη ρήτρα αποδέσμευσης. Το καλοκαίρι του 2019 ξεχάστηκαν οι 'διαξιφισμοί' του 2017 και υπήρξαν πολλές διαφορετικές προτάσεις των Καταλανών. Κατατέθηκε πρόταση δανεισμού με υποχρεωτική αγορά αργότερα για περίπου 200.000.000 ευρώ, υπήρξε πρόταση για μετρητά και παίκτες, ακόμα και για μεταγραφή με χρηματική αποζημίωση σε δόσεις, όμως η Παρί ήταν ανένδοτη.

Το ESPN υποστηρίζει ότι ο πρόεδρος της Μπαρτσελόνα, Τζουζέπ Μαρία Μπαρτομέου, επιστράτευσε τον Βέλγο δικηγόρο Βόουτερ Λάμπρεχτ, ειδικό σε θέματα διεθνών ποδοσφαιρικών φορέων αφού είχε εργαστεί για FIFA και ECA, να εξετάσει το ζήτημα του Άρθρου 17. Πρώτη κίνηση των 'μπλαουγκράνα', πάντως, θα είναι να επικοινωνήσουν με την Παρί και να επιχειρήσουν να έρθουν σε συμφωνία με αυτόν τον τρόπο, χωρίς εμπλακούν σε νομικές διαμάχες.

Σε περίπτωση που οι Γάλλοι εξακολουθούν να μην ακούν τους ανθρώπους της Μπαρτσελόνα, τότε ο Λάμπρεχτ ενδέχεται να βάλει μπροστά το πλάνο 'Άρθρο 17 για Νεϊμάρ', το οποίο θα περιλαμβάνει αρκετά κεφάλαια, μεγάλη ένταση και πολλά εκατομμύρια ευρώ. Σε αντίθεση με την υπόθεση Γουέμπστερ, ο 28χρονος Βραζιλιάνος επιθετικός κοστίζει πολλά χρήματα στους Γάλλους και πάνω του έχουν βασίσει ένα μεγάλο μέρος του πρότζεκτ τους. Το γεγονός ότι το συμβόλαιο του Νεϊμάρ λήγει το καλοκαίρι του 2022 σημαίνει ότι η FIFA (ή/και το CAS) θα πρέπει να υπολογίσει τη 'ζημιά' που θα υποστεί η Παρί σε αυτά τα δύο χρόνια χωρίς τον Βραζιλιάνο και να την κοστολογήσει με ένα ποσό. Και αυτό δεν έχει πάντοτε την κατάληξη που θα ήθελε ο παίκτης ή η νέα ομάδα του.

Το αντιπαράδειγμα του Ματουζαλέμ

Το καλοκαίρι του 2007, ένας συμπατριώτης του Νεϊμάρ, ο Ματουζαλέμ, έλυσε μονομερώς το συμβόλαιό του με τη Σαχτάρ και υπέγραψε στη Σαραγόσα. Οι Ουκρανοί αρχικά αξίωσαν 25.000.000 ευρώ, όσα κι η ρήτρα αποδέσμευσης, ώστε να μην κινηθούν νομικά. Ο διεθνής Βραζιλιάνος άρχισε να αγωνίζεται με τον ισπανικό σύλλογο, ωστόσο τον Σεπτέμβριο σταμάτησε, αφού η υπόθεση κατέληξε στο αρμόδιο τμήμα της FIFA.

Η Επιτροπή Επίλυσης Οικονομικών Διαφορών έκρινε ότι η Σαραγόσα πρέπει να καταβάλλει 6.800.000 ευρώ στη Σαχτάρ, η οποία, όμως, προσέφυγε στο CAS. Τον Μάιο του 2009, με τον παίκτη να έχει πάρει ήδη μεταγραφή στη Λάτσιο, το Αθλητικό Διαιτητικό Δικαστήριο της Λοζάνης έκρινε μικρό το ποσό της αποζημίωσης στη Σαχτάρ και διέταξε τον Ματουζαλέμ να καταβάλλει 11.858.934 ευρώ στους Ουκρανούς (η ευθύνη, βάσει κανονισμού της FIFA, μοιράζεται μεταξύ συλλόγου και παίκτη).

Ο ποδοσφαιριστής δεν μπορούσε να πληρώσει τα χρήματα που όφειλε στη Σαχτάρ και η FIFA του επέβαλε ποινή αποκλεισμού από κάθε ποδοσφαιρική δραστηριότητα, τον Αύγουστο του 2010. Ο παίκτης προσέφυγε στο CAS, αλλά δεν δικαιώθηκε (Ιούνιος 2011), όμως από εκεί απευθύνθηκε στο Ομοσπονδιακό Ελβετικό Δικαστήριο, που είναι η μοναδική αρχή που μπορεί να ανατρέψει ορισμένες αποφάσεις του CAS, αναλόγως την υπόθεση. Στην προκειμένη υπόθεση ο Ματουζαλέμ δικαιώθηκε (Μάρτιος 2012) και συνέχισε να αγωνίζεται για λογαριασμό της Λάτσιο.

Ενδεικτική είναι κι η περίπτωση του Ιταλού τερματοφύλακα Μόργκαν ντε Σάνκτις, ο οποίος πήγε από την Ουντινέζε στη Σεβίλλη το 2007, χρησιμοποιώντας το Άρθρο 17. Η ιταλική ομάδα αξίωνε 4.000.000 ευρώ και τελικά αποζημιώθηκε με 2.200.000 ευρώ, με την αιτιολόγηση ότι τόσα χρήματα χρειάστηκαν για να καλύψει το κενό με άλλους δύο τερματοφύλακες.

Θα κάνει το βήμα η Μπαρτσελόνα;

"Είναι δύσκολο για τους συλλόγους, τους παίκτες και τους ατζέντηδες να προπαρασκευάσουν την υπόθεση και να γνωρίζουν ότι θα κοστίσει τόσο. Δεν υπάρχουν σταθερά κριτήρια. Αυτό επιδιώκει η FIFA, ώστε να αποφεύγει καταστάσεις όπου ένας παίκτης ή ένας ατζέντης μπορούν να διακόψουν ένα συμβόλαιο, γνωρίζοντας πόσα χρήματα χρειάζονται για να φύγουν", εξηγεί στο ESPN ο Ντίος Κρέσπο.

Ο Ισπανός δικηγόρος, με ειδίκευση στο αθλητικό δίκαιο, ήταν δικηγόρος των Γουέμπστερ, Ματουζαλέμ και Ντε Σάνκτις και είχε διαφορετικό αποτέλεσμα κάθε φορά. "Δεν νομίζω ότι οι σύλλογοι θα τολμήσουν να το χρησιμοποιήσουν ξανά. Αρκετές ομάδες μου τηλεφωνούν για συμβουλές, όμως δεν υπάρχουν τέτοιες υποθέσεις εδώ και χρόνια".

Οι σύλλογοι είναι διστακτικοί να 'πατήσουν' πάνω στο συγκεκριμένο άρθρο και για έναν διαφορετικό λόγο. Σε περίπτωση που ανοίξει ο 'ασκός του Αιόλου', φοβούνται ότι θα εξελιχθούν σε ιδανικούς αυτόχειρες. Αν η Μπαρτσελόνα 'κλέψει' με αυτόν τον τρόπο τον Νεϊμάρ, τότε η Παρί (ή οποιοσδήποτε άλλος σύλλογος) μπορεί να επιτεθεί με αντίστοιχο τρόπο για να 'κλέψει' τον Λιονέλ Μέσι.

Προς το παρόν, μικροί και μεγάλοι σύλλογοι λειτουργούν εντός ενός άτυπου πλαισίου συμφωνίας κυρίων και για την ενίσχυσή τους ακολουθούν τη γνωστή πεπατημένη των μεταγραφικών ποσών που ζητάει μια ομάδα ή της κάλυψης της ρήτρας αποδέσμευσης. Το αν η Μπαρτσελόνα καταφύγει σε διαφορετικό δρόμο, διακυβεύοντας τόσα πολλά για έναν παίκτη που θεωρεί ότι μπορεί να γίνει διάδοχος του Μέσι, θα φανεί το προσεχές καλοκαίρι.