Fullbacks vs. Wingbacks και το τακτικό υβρίδιο του Γκουαρδιόλα

Το ποδόσφαιρο συνεχώς εξελίσσεται. Μαζί και οι ρόλοι που υπηρετούν οι παίκτες στον αγωνιστικό χώρο, ανάλογα την διάταξη, τη φιλοσοφία και τη δομή του συνόλου. Καινούριες προπονητικές μονάδες, μέθοδοι και ορολογίες μπαίνουν στο μενού των προπονητών και σταδιακά φτάνουν στην εκτέλεση εντός αγωνιστικού χώρου.

Λειτουργώντας με το ένστικτο, συνήθως ο θεατής ακολουθεί την μπάλα και περιμένει απλά την κατάληξη της φάσης, αδιαφορώντας συνήθως για ό,τι έχει προηγηθεί. Η πραγματική ουσία ωστόσο κρύβεται σε όλα όσα έχουν συμβεί χωρίς την μπάλα και πριν αυτή φτάσει στα δίχτυα, στο δοκάρι, στην αγκαλιά του τερματοφύλακα, περάσει άουτ ή αλλάξει κατοχή.

Το πλέον σημαντικό για να μπορεί κάποιος να αντιληφθεί τι ακριβώς βλέπει, ανεβάζοντας το ποσοστό της κριτικής του σε ρεαλιστικό και όχι φανταστικό επίπεδο, είναι να κατανοήσει τους ρόλους στο ποδόσφαιρο γενικά ή ειδικά στην ομάδα που αρέσκεται να παρακολουθεί με βάση την οπαδική του προτίμηση.

Για παράδειγμα, η θέση του δεξιού μπακ δεν παίζεται με τον ίδιο τρόπο από όλους τους παίκτες -η σύγκριση δεν γίνεται με βάση την αξία τους- και οι απαιτήσεις διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με τον τρόπο παιχνιδιού μιας ομάδας. Ας δούμε λοιπόν τις κατηγορίες και τις διαφορές που συναντά κανείς πιο συχνά στην θέση του δεξιού μπακ σήμερα στο ποδόσφαιρο.

Fullbacks

Αυτός ο ρόλος ενός ακραίου οπισθοφύλακα χρησιμοποιείται σε άμυνα τεσσάρων. Και απαιτεί διαφορετικά αγωνιστικά χαρακτηριστικά ανάλογα με την προσέγγιση της ομάδας σε τακτικό επίπεδο.

Α. Όταν ο ρόλος απαιτεί πρώτα αμυντική συνέπεια, τότε τα βασικά tips της θέσης συνοψίζονται ως εξής:

1. Διαγώνιες καλύψεις όταν η επίθεση του αντιπάλου εκδηλώνεται από την απέναντι πλευρά.

2. Πίεση και μικρή απόσταση στο 1vs1, χαμήλωμα του κορμού για καλύτερη ισορροπία, προσφέροντας στον επιθετικό την πλάγια γραμμή του γηπέδου όπου γίνεται λιγότερο απειλητικός.

3. Τα πόδια πρέπει πάντα να μένουν παράλληλα και ποτέ σταυρωμένα, επιτρέποντας την γρήγορη αλλαγή κατεύθυνσης. Σκοπός δεν είναι η ανάκτηση της μπάλας εκβιαστικά, αλλά μέσα από το λάθος του αντιπάλου.

4. Σε φάση ανάπτυξης δεν παίρνει μετρά προς την επίθεση αλλά λειτουργεί καθαρά υποστηρικτικά στην κυκλοφορία της μπάλας δίνοντας πλάτος στο γήπεδο ή επιχειρώντας σέντρες από μακρινή απόσταση. Η επιλογή να μείνει μακριά από την περιοχή του δίνει την ευχέρεια να βάλει πιο εύκολα "πλάτη" αμυντικά στον εξτρέμ της πλευράς του.

Β. Σε ένα σύνολο που προσπαθεί να λειτουργήσει ισορροπημένα ανάμεσα σε άμυνα και επίθεση, ο ρόλος του fullback παύει να είναι αμυντικός και γίνεται υποστηρικτικός:

1. Η διασφάλιση των μετόπισθεν παραμένει προτεραιότητα.

2. Αυξάνεται η ανάγκη ανάκτησης της μπάλας όταν αυτή χαθεί ψηλότερα στο γήπεδο.

3. Ανεβαίνει μέτρα προς την επίθεση επιτρέποντας στον εξτρέμ της πλευράς να κινηθεί σε περισσότερο κεντρικούς χώρους. Το ρίσκο της επιθετικής φάσης παραμένει ελεγχόμενο, οι σέντρες πλέον εκτελούνται πιο ψηλά προς την αντίπαλη περιοχή, ενώ η μείωση των αποστάσεων βοηθά στο ενδεχόμενο δημιουργίας με περισσότερο κάθετο παιχνίδι.

Γ. Όταν η φιλοσοφία του συνόλου είναι ξεκάθαρα επιθετική, τότε ακόμη κι αν μιλάμε για παίκτη άμυνας, τα καθήκοντα ενός fullback είναι περισσότερο επιθετικά παρά ανασταλτικά:

1. Παίζει με συνεχόμενα overlap όταν ο εξτρέμ συγκλίνει στον άξονα ή ψάχνει τα underlap αφήνοντας τον εξτρέμ σε υποστηρικτικό ρόλο κοντά στην πλάγια γραμμή.

2. Φτάνει πολύ κοντά ή και μέσα στην περιοχή, πατώντας σε χώρους που συνήθως κινείται ένας ακραίος επιθετικός, επιτρέποντας του με αυτό τον τρόπο να μπει στο "κουτί" και να λειτουργήσει ως έξτρα φορ.

3. Σε φάση ανάπτυξης από χαμηλά παίρνει γρήγορα θέση πολύ ψηλά στο γήπεδο και συνήθως πάνω στον "ασβέστη", ψάχνοντας το παιχνίδι στον χώρο και όχι με την μπάλα στα πόδια. Πρώτο μέλημα του είναι η δημιουργία, "κλειδί" η γρήγορη επαναφορά του σε θέση άμυνας πίσω από την μπάλα.

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Αντίληψη, αντοχή, ταχύτητα, δύναμη και ικανότητα στην σέντρα, είναι πέντε χαρακτηριστικά που οφείλει να έχει ένας καλός fullback, ανεξάρτητα από τις προτεραιότητες της θέσης με βάση την φιλοσοφία που αγωνίζεται το σύνολο.

Στο παρακάτω video μπορείτε να παρακολουθήσετε τον τρόπο που αγωνίζεται στο υψηλότερο επίπεδο ένας fullback -εν προκειμένω ο Νταβίντ Αλάμπα- και πως εκτελεί overlap ή underlap με παρτενέρ στην πτέρυγα τον Φρανκ Ριμπερί.

Στο επόμενο video είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίο αμύνεται ο Άντριου Ρόμπερτσον όπως περιγράφεται στο Α αλλά και ο τρόπος που πιέζει όταν χάνεται η μπάλα ψηλά στο γήπεδο, όπως περιγράφεται στο Β(2). Στο τρίτο και τελευταίο μέρος του video, μπορείτε να δείτε τον τρόπο που τα overlaps ή underlaps που παίζει ο Σκωτσέζος μπακ δημιουργούν ανισορροπία στην αντίπαλη άμυνα.

Wingbacks

Αυτός είναι ένας ρόλος που συνήθως συναντάμε σε διάταξη που περιλαμβάνει τρεις κεντρικούς αμυντικούς και την απουσία κλασικών εξτρέμ. Ο wingback είναι ένας 50 - 50 ρόλος. Μισός back, μισός winger, με ευθύνη να καλύψει πρωτίστως χώρους αμυντικά και να δώσει πλάτος στην επίθεση. Είναι μια από τις πιο απαιτητικές θέσεις στο ποδόσφαιρο αναφορικά με τις φυσικές δυνάμεις και αυτό διότι μιλάμε για έναν και μόνο παίκτη που καλύπτει μια πλευρά μόνος του.

Η αρχική τοποθέτηση στον αγωνιστικό χώρο είναι πιο ψηλά από αυτή ενός fullback, υποθετικά στην ευθεία ενός αμυντικού μέσου. Έχει την πολυτέλεια να μαρκάρει περισσότερο aggresive στη μπάλα, έχοντας την πολυτέλεια της κάλυψης του στόπερ της πλευράς. Στο ύψος της μεσαίας γραμμής προτεραιότητα του είναι να δώσει στηρίγματα στην κατοχή της μπάλας και φτάνοντας στο τρίτο μισό του γηπέδου προς την επίθεση, τα ζητούμενα είναι δύο: ικανότητα στο 1 vs 1 και την σέντρα.

Και αυτός ο ρόλος, όπως του fullback, απαιτεί διαφορετικά αγωνιστικά χαρακτηριστικά ανάλογα με την προσέγγιση της ομάδας σε τακτικό επίπεδο.

Α. Όταν ο ρόλος απαιτεί πρώτα αμυντική συνέπεια, τότε τα βασικά tips της θέσης συνοψίζονται ως εξής:

1. Ο wingback μένει χαμηλά προς την άμυνα του (αλλά πάντα πιο ψηλά σε σχέση με έναν fullback), ελέγχοντας πρώτα χώρο και μετά παίκτη.

2. Η επιθετική του συνεισφορά εξαντλείται στην κυκλοφορία της μπάλας και το passing game προς τους παίκτες του άξονα, ενώ οι σέντρες του έρχονται από μακριά. Αποφεύγει τις επιλογές που εμπεριέχουν ρίσκο.

Β. Σε ένα σύνολο που προσπαθεί να λειτουργήσει ισορροπημένα ανάμεσα σε άμυνα και επίθεση, ο ρόλος του wingback παύει να είναι αμυντικός και γίνεται υποστηρικτικός:

1. Προτεραιότητα είναι το επιθετικό πλάτος, κινούμενος σε μεσοεπιθετικούς χώρους κοντά στην πλάγια γραμμή. Με σκοπό να παίξει κάθετα σε παίκτες του άξονα ή σεντράροντας από τη γραμμή.

2. Αυξάνεται η ανάγκη ανάκτησης της μπάλας όταν αυτή χαθεί ψηλότερα στο γήπεδο.

Γ. Όταν η φιλοσοφία είναι επιθετική, τότε τα καθήκοντα ενός wingback μοιάζουν περισσότερο με του καθαρού εξτρέμ, με τη διαφορά ότι είναι αυξημένες οι ανάγκες αμυντικής συνεισφοράς:

1. Περιμένει ψηλά προς την αντίπαλη περιοχή, ψάχνοντας την ευκαιρία να παίξει 1 vs 1 και να μπει στο "κουτί" ή να σεντράρει από χαμηλά.

2. Όταν δ εν συγκλίνει αλλά μένει κοντά στην γραμμή, σκοπός είναι να παίξει μια πάσα στον χώρο ή να τραβήξει αντίπαλο αμυντικό στην άκρη, δημιουργώντας χώρο για τους παίκτες του άξονα προκειμένου να κινηθούν κάθετα.

3. Πρώτο μέλημα του είναι η δημιουργία, "κλειδί" η γρήγορη επαναφορά του σε θέση άμυνας πίσω από την μπάλα.

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Εκρηκτικότητα, καλή μεταβίβαση, δύναμη, ντρίμπλα και επίγνωση είναι τα απαραίτητα χαρακτηριστικά που οφείλει να έχει ένας καλός wingback, ανεξάρτητα από τις προτεραιότητες της θέσης με βάση την φιλοσοφία που αγωνίζεται το σύνολο.

Το παρακάτω video είναι αφιερωμένο στους Μόουζες και Αλόνσο, που είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο ως wingbacks στο 3-4-3 που εφάρμοσε ο Αντόνιο Κόντε τη σεζόν 2016-2017 στην Τσέλσι, η οποία κατέκτησε την Premier League.

Inverted fullbacks/wingbacks

Ένα μοντέλο ακραίου οπισθοφύλακα που εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια στο ποδόσφαιρο είναι αυτό του inverted, είτε μιλάμε για fullback είτε για wingback - χαρακτηρισμός που ουσιαστικά αποδίδεται ανάλογα με την διάταξη της ενδεκάδας στον αγωνιστικό χώρο. Είναι ένα αγωνιστικό τρικ με τους ακραίους αμυντικούς που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στον Πεπ Γκουαρδιόλα. O Καταλανός τεχνικός της Σίτι είχε επιλέξει ανάλογο ρόλο για τους Αλάμπα και Λαμ στην Μπάγερν Μονάχου.

Οι απαιτήσεις της θέσης αναφορικά με το αμυντικό κομμάτι δεν διαφέρουν από αυτές ενός fullback ή wingback. Η μεγάλη διαφορά εντοπίζεται στον τρόπο που συμμετέχει στην ανάπτυξη ένας back που λειτουργεί ως inverted και με την υποσημείωση ότι ο κλασικός αμυντικός μέσος της ενδεκάδας είναι ένας (σε διαφορετική περίπτωση δεν υφίσταται ο ρόλος του inverted).

Σε αντίθεση λοιπόν με έναν fullback ή wingback, ο ακραίος αμυντικός που λειτουργεί ως inverted συγκλίνει από χαμηλά στον άξονα με σκοπό να δώσει χώρο στους συμπαίκτες του ψηλότερα στο γήπεδο. Οι δημιουργικοί μέσοι αποκτούν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, ενώ την ίδια στιγμή οι συνθήκες γίνονται πιο ευνοϊκές για 1 vs 1 καταστάσεις στο πλάι του γηπέδου προς την επίθεση.

Αν έχει παίκτη μπροστά του, ο inverted wingback/fullback θα κινηθεί όσο πιο κεντρικά του επιτρέπουν οι συνθήκες. Αν παίζει την πλευρά μόνος του, τότε στο καθαρά επιθετικό κομμάτι ανταποκρίνεται με περισσότερο παραδοσιακό τρόπο.

Τα καθήκοντα μεταλλάσσονται σημαντικά ανάλογα με την φιλοσοφία και τον προσανατολισμό του συνόλου. Όταν προτεραιότητα είναι η άμυνα, ο inverted wingback/fullback θα μείνει αρκετά χαμηλά στο δικό του μισό του γηπέδου κοντά στους στόπερ, ή πιο μακριά προς την πλάγια γραμμή ανάλογα με το σύστημα.

Όταν ο ρόλος του είναι περισσότερο υποστηρικτικός, τότε είτε θα πάρει την πτέρυγα για να συγκλίνει στον άξονα όσο ανεβαίνει ψηλότερα στην αντίπαλη περιοχή, είτε θα επιλέξει να κινηθεί από χαμηλά σε σαφώς πιο κεντρικό ρόλο. Σε ένα πιο επιθετικό σύνολο, ακολουθεί παρόμοια τακτική αλλά πολύ ψηλότερα στο γήπεδο, ψάχνοντας συνεχώς και αποκλειστικά underlaps.

Σε κάθε περίπτωση, η αρχική τοποθέτηση ενός inverted ακραίου οπισθοφύλακα στο γήπεδο είναι σαφώς πιο κοντά στον άξονα σε σχέση με ένα wingback/fullback, ενώ οι σέντρες ως επιλογή είναι εξαιρετικά περιορισμένες.

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Μεταβίβαση, τάκλιν, κίνηση χωρίς τη μπάλα, τεχνική και ικανότητα στις αποφάσεις είναι οι σημαντικότεροι σύμμαχοι ενός inverted wingback/fullback. Στο βίντεο που ακολουθεί, ο Κάιλ Γουόκερ εξηγεί στους Τζέιμι Κάραχερ και Γκάρι Νέβιλ τον τρόπο που του είχε ζητήσει ο Πεπ Γκουαρδιόλα να παίξει τον ρόλο του inverted fullback στην Μάντσεστερ Σίτι και την διαφορά με τον ρόλο του wing back που είχε στην Τότεναμ.

AP Photo/Thibault Camus