Παρί-Μπασακσεχίρ: Χαμένοι στη μετάφραση του ‘negru’. Ή μήπως όχι;

Έχεις περάσει μια ζωή μπροστά στην τηλεόραση, να παρακολουθείς live αγώνες ποδοσφαίρου και να συνοδεύει την εικόνα η φωνή του sportscaster και αυτές του λαού που είναι στις εξέδρες. Ώσπου ήλθε ο Covid-19 στον πλανήτη και διαπίστωσες πως μια έχεις πρόσβαση σε όσα λένε οι πρωταγωνιστές μεταξύ τους, ενόσω είναι σε εξέλιξη το όποιον ματς -και εύλογα ‘περνάει’ από τα μικρόφωνα της τηλεοπτικής κάλυψης. Έτσι, έγινες κοινωνός όσων πραγματικά συνέβησαν το βράδυ της Τρίτης 8/12, στο Παρίσι, στο πλαίσιο του Παρί Σεν Ζερμέν-Μπασασκεχίρ τελευταίας αγωνιστικής της φάσης των ομίλων του UEFA Champions League. Άρα ξέρεις αν ο τέταρτος διαιτητής, Σεμπάστιαν Κολτέσκου απηύθυνε ρατσιστικό σχόλιο στο βοηθό προπονητή των φιλοξενούμενων ή όχι. Ή μήπως δεν ξέρεις;

Ας δούμε τι έγινε.

Στο 13ο λεπτό της συνάντησης στο ‘Parc des Princes’ ο Καμερουνέζος βοηθός προπονητή της τουρκικής ομάδας, Πιέρ Ουεμπό είδε την κόκκινη κάρτα, γιατί διαμαρτυρήθηκε -κάπως υπερβολικά- σε απόφαση του διαιτητή, Οβιντιού Χάτεγκαν. Που δεν είδε όσα έκανε ο Ουεμπό. Ενημερώθηκε από τον τέταρτο ρεφ, Σεμπάστιαν Κολτέσκου. Αν πατήσεις play στο video που είδες από πάνω, θα ακούσεις τον ασίσταντ κόουτς να επαναλαμβάνει “γιατί είπες ‘νέγρος’;”, έως ότου αποχώρησε από τον αγωνιστικό χώρο.

Μόλις είδε το video στο οποίο ακούγεται ο διάλογος μεταξύ του πρώτου και του τέταρτου διαιτητή, ο οποίος έγινε στη γλώσσα τους. Δηλαδή στα ρουμανικά. Μπορείς να ακούσεις τη λέξη ‘negru’. Το Reuters την έβαλε και σε περιεχόμενο, αποκαλύπτοντας όσα ελέχθησαν: ο Κολτέσκου ζήτησε από τον πρώτο ρεφ του ματς να αποβάλει τον τύπο που ήταν στον πάγκο της Μπασακσεχίρ και τον είχε δει να ξεπερνάει τα όρια. Δεν είχε πρόχειρο το όνομα. Όταν ο Χάτεγκαν τον ρώτησε πού έπρεπε να δείξει την κάρτα, ο Κολτέσκου προσδιόρισε τον Ουεμπό ως ‘τον negru εκεί πέρα’. Σύμφωνα με το Reuters που έδωσε πρώτο τη μετάφραση, η ακριβής φράση ήταν ‘πήγαινε να τσεκάρεις ποιος είναι. Αυτός ο negru δεν είναι δυνατόν να συμπεριφέρεται κατ’ αυτόν τον τρόπο‘.

Αίφνης η κάμερα ‘έπεσε’ πάνω στον Γάλλο επιθετικό της τουρκικής ομάδας, Ντεμπά Μπα να πηγαίνει προς τον Κολτέσκου και να του λέει “δεν λες ποτέ ‘ο άσπρος τύπος’, σωστά; Λες ‘αυτός ο τύπος’. Γιατί όταν πρέπει να αναφέρεις έναν μαύρο τύπο, λες ‘αυτός ο μαύρος τύπος’;”. Ο διαιτητής επιχείρησε να του εξηγήσει πως στα ρουμανικά, το negru δεν σημαίνει νέγρος. Δεν έπεισε απαραίτητα. Όπως δεν έλεγε και την πλήρη αλήθεια.

Το ρουμανικό ‘negru’ μεταφράζεται ως μαύρος, σκοτάδι, σκούρος, νέγρος, μαυρισμένος, κρυμμένος, βρώμικος, ρυπαρός, ηλιακό έγκαυμα, μελαψός, κακός, βρωμερός, μαζί και καφέ και κιτρινόμαυρο. Βλέπεις κάποια θετική ερμηνεία, την οποία έχει και δεν βλέπω εγώ -όταν απευθύνεις τη λέξη σε άνθρωπο;

Λίγα λεπτά μετά το συμβάν, η αποστολή της Μπασακσεχίρ αποχώρησε από το γήπεδο και την ακολούθησε αυτή της Παρί, προς ένδειξη συμπαράστασης. Οι γηπεδούχοι παρέμειναν στη φυσούνα, έως ότου κάποιος επίσημος τους ενημερώσει για την οριστική διακοπή, κάτι που έγινε μια ώρα μετά. Αφότου επέστρεψαν στα αποδυτήρια, έπιασαν τα τηλέφωνα τους και πόσταραν αυτά που ακολουθούν.

Την ίδια ώρα, πέραν της τουρκικής ομοσπονδίας ποδοσφαίρου που καταδίκασε το γεγονός, ο Ταγίπ Ερντογάν εξέδιδε ανακοίνωση, μέσω Twitter, στην οποία δήλωνε “καταδικάζω απερίφραστα τα ρατσιστικά σχόλια που έγιναν εναντίον του Πιέρ Ουεμπό, μέλους του τεχνικού τιμ της Μπασακσεχίρ και είμαι πεπεισμένος πως η UEFA θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα”’. Θα αναρωτιέσαι πόσο δυνατό μπορεί να είναι το Τwitter για να αντέχει τέτοια φαινόμενα και να μην ‘πέφτει’. Δεν είσαι ο μόνος.

Η UEFA τοποθετήθηκε άμεσα, για να πει ό,τι πάντα (‘θα διεξάγουμε ενδελεχή έρευνα’ και ‘ο ρατσισμός και η όποια μορφή διάκρισης δεν έχουν χώρο στο ποδόσφαιρο’). Μετά ενημέρωσε πως τα εναπομείναντα λεπτά του αγώνα θα διεξαχθούν σήμερα (Τετάρτη 9/12) στις 19.55. Παρεμπιπτόντως, η Παρί μάχεται για την πρόκριση της στην επόμενη φάση του Champions League, με τη Λειψία να ‘μπήκε’ στα νοκ άουτ ματς την Τρίτη 8/12, αφήνοντας εκτός τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ (3-2). Οι Γάλλοι έχουν τους ίδιους βαθμούς με τους ‘κόκκινους διαβόλους’, που σημαίνει πως ακόμα και αν χάσουν, θα ακολουθήσουν τη Λειψία στην επόμενη φάση -χάριν του head to head προβαδίσματος που ‘χαν αποκτήσει ήδη. Προφανώς, το διαιτητικό τρίο άλλαξε και τον αγώνα θα αναλάβει ως πρώτος διαιτητής ο Ντάνι Μακέλι εξ Ολλανδίας, με το κουαρτέτο να ‘χει άλλον έναν Ολλανδό και δυο Πολωνούς.

Στο θέμα μας, ακόμα και αν γίνουμε οι πιο αφελείς και αγνοί άνθρωποι του πλανήτη, για λίγα λεπτά -αν πιστέψουμε στην καλοσύνη της ανθρωπότητας και στο ότι δεν υπάρχουν σκοπιμότητες-, δύσκολα θα βρούμε ως ‘ΟΚ’ τον τρόπο που εκφράστηκε ο Κολτέσκου. Πολύ περισσότερο από τη στιγμή που ως η ιδιότητα του διεθνούς διαιτητή κάνει απαραίτητο για τη δουλειά του το political correct. Αυτή του ανθρώπου, κάνει ανάγκη να μάθει να εκφράζεται με τρόπο που δεν πλήττει τους άλλους. Θέλω να πω ότι μάλλον έχει έλθει η εποχή που ο αδαής (ή η άλλη λέξη που σου έρχεται στο μυαλό) δεν μπορεί να χρησιμοποιεί ως άλλοθι το ανεπίγνωστο του. Το ‘δεν ήξερα’ δεν μπορεί να είναι πια δικαιολογία -όταν υπάρχουν αμέτρητοι τρόποι για να μάθεις. Αρχής γενομένης από το να κοιτάξεις τι συμβαίνει γύρω σου. Aρκεί βέβαια, αυτό να είναι κάτι που σε ενδιαφέρει. Αλλιώς πληρώνεις τις συνέπειες των λαθών σου -και μαθαίνεις έτσι. Θέλω να πω ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, η γνώση θα έλθει.