Ο μεγαλύτερος τερματοφύλακας της Μάντσεστερ Σίτι ήταν ναζί
Ο Γιάννης Φιλέρης είδε την ταινία 'The Keeper' και γράφει όσα δεν έδειξε για τη ζωή του κορυφαίου τερματοφύλακα στην ιστορία της Μάντσεστερ Σίτι, του Γερμανού πρώην αλεξιπτωτιστή Μπερτ Τράουτμαν.
Τι κάνεις τα βράδια του κορονοϊού; Τα γνωστά. Μασουλάς ασταμάτητα, ξαπλώνεις και σηκώνεσαι από τον καναπέ χωρίς λόγο, ακούς το… παιδάκι από τον πάνω όροφο που τρέχει ασταμάτητα, κάνεις ζάπινγκ ή πέφτεις με τα μπούνια στο Netflix. Υπάρχει κι η εναλλακτική να… ξεστραβωθείς με κάνα βιβλίο, συνήθως όμως αρχίζεις με μια σελίδα, χωρίς να πηγαίνεις ποτέ στη δεύτερη. Μπορεί, ωστόσο, να σου συστήσουν καμιά καλή ταινία, που πάντα ήθελες να δεις ή δεν ήξερες ότι υπήρχε. Στην περίπτωσή μου, ίσχυσε το δεύτερο και ο Στέφανος Λεμονίδης που πρότεινε να δω το ‘Keeper’ είναι ο ηθικός αυτουργός για το κομμάτι που ήδη ξεκινήσατε να διαβάζετε.
Αν δεν το έχετε αφήσει ήδη, να συνεχίσω. Ευχαριστώ. Ο ‘Keeper’ δεν είναι άλλος από τον τερματοφύλακα Μπερτ Τράουτμαν, η ζωή του οποίου έγινε ταινία το 2018 και σχετικά είχε γράψει πέρσι ο Γιάννης Δημητρέλλος. Ο Γιάννης έγραψε εν συντομία την ιστορία του πρώην ναζί αλεξιπτωτιστή της Λουφτβάφε, που συνελήφθη από τους Βρετανούς, επέζησε μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (ως όμηρος) και έπαιξε μπάλα στη… Μάντσεστερ Σίτι για 15 χρόνια. Το σενάριο για την ταινία το είχε γράψει η ίδια η ζωή του Τράουτμαν, συναρπαστική από την αρχή ως το τέλος της!
Ποιος μπορούσε να φανταστεί ότι στη μεταπολεμική Αγγλία, με τα τραύματα του πολέμου να είναι ανοιχτά σε ολόκληρο το Νησί, ένας Γερμανός θα γινόταν ίνδαλμα των γηπέδων και κορυφαίος ποδοσφαιριστής της χώρας το 1956 (ο πρώτος τερματοφύλακας που πέτυχε ποτέ κάτι τέτοιο); Ο πρώτος άνθρωπος που είχε στην κατοχή του τον… Σιδερένιο Σταυρό, το κορυφαίο πολεμικό μετάλλιο της ναζιστικής Γερμανίας αλλά και το ανώτατο μετάλλιο του τάγματος τιμής της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Α, και ακόμη ο “ήρωας του τελικού του Κυπέλλου Αγγλίας στο ‘Γουέμπλεϊ’, το 1956“, όταν η Σίτι νίκησε τη Μπέρμιγχαμ με 3-1 και ο ίδιος έπαιξε τα τελευταία 15 λεπτά του αγώνα με σπασμένο λαιμό!
Η ταινία δεν είναι αριστούργημα, αν και παίζει ο συμπαθέστατος Ντέιβιντ Κρος, που ήταν συμπρωταγωνιστής της συγκλονιστικής Κέιτ Γουίνσλετ (βραβευμένης με Όσκαρ για την ερμηνεία της) στο καταπληκτικό ‘Reader’. Την υπογράφει ο Γερμανός σκηνοθέτης Μάρκους Ροζενμίλερ, που στα νιάτα του έπαιζε ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο. Αλλά και ο Κρος την… μπαλίτσα την κλοτσούσε μικρός. “Ναι, μόνο που δεν έπαιζα ποτέ τερματοφύλακας, αλλά δεξί χαφ“, έλεγε σε μια συνέντευξή του, εξηγώντας ότι έμαθε τη θέση όσο μπορούσε καλύτερα, ενώ για να δώσει πιστότητα στο ρόλο του, παρακολούθησε πολλά από τα βίντεο που υπάρχουν με τον πραγματικό Τράουτμαν στο YouTube.
Προς το παρόν, εσείς δείτε το τρέιλερ της ταινίας:
Η αλήθεια είναι ότι το φιλμ έχει ορισμένες εντυπωσιακές φάσεις ποδοσφαίρου της δεκαετίας του ’50, ειδικά ο τελικός του κυπέλλου το 1956, στις οποίες νομίζεις ότι βλέπεις πραγματικά το ματς από το ‘Γουέμπλεϊ’! Για τις ανάγκες της ταινίας η παραγωγή έφτιαξε ακόμη και μια… παλαιολιθική εξέδρα βρετανικού γηπέδου, για να μεταφέρει την ατμόσφαιρα και τις εικόνες της εποχής στη μεγάλη οθόνη.
Ο Ροζενμίλερ είχε την ιδέα της ταινίας για τη ζωή του Τράουτμαν εδώ και χρόνια. Το 2010 μάλιστα είχε μιλήσει με τον ίδιο τον Γερμανό τερματοφύλακα, τρία χρόνια πριν αφήσει στην Ισπανία την τελευταία πνοή, σε ηλικία 89 ετών, έπειτα από δυο καρδιακές προσβολές.
Πόσο μεγάλος γκολκίπερ ήταν ο Τράουτμαν; Ο Λεβ Γιασίν είχε πει κάποτε: “Υπήρχαν μόνο δυο παγκόσμιας κλάσης τερματοφύλακες. Ο ένας ήταν ο Λεβ Γιασίν και ο άλλος ο Γερμανός Τράουτμαν, που έπαιζε στη Μάντσεστερ Σίτι“. Για τον Μπομπ Γουίλσον, γκολκίπερ-θρύλο της Άρσεναλ, ο Τράουτμαν ήταν το είδωλο που τον ενέπνευσε να καθίσει κάτω από τα γκολπόστ, ενώ ο Γκόρντον Μπανκς παραδεχόταν ότι αντέγραψε τον τρόπο παιχνιδιού του. Οι βουτιές που έκανε στα πόδια των αντιπάλων ήταν η σπεσιαλιτέ του. Δεν υπήρχε περίπτωση να κάνει χαμηλή έξοδο και να μη μαζέψει την μπάλα. Είχε καταπληκτικά ρεφλέξ, γενικά ήταν ένας σπουδαίος τερματοφύλακας.
Αιχμάλωτος και ωραίος για τα κορίτσια
Για τις ανάγκες της ταινίας, βέβαια, έχουν γίνει πολλές υπερβάσεις της πραγματικότητας. Ο Τράουτμαν δεν πήγε, όπως βλέπουμε, από το στρατόπεδο συγκέντρωσης στην ερασιτεχνική ομάδα Σεντ Χέλεν (έπαιζε σε ανεξάρτητο πρωτάθλημα της περιοχής του Λίβερπουλ). Ξεκίνησε να παίζει με την ομάδα των POW, δηλαδή των Prisoner Of War (αιχμάλωτοι πολέμου). Στην αρχή μάλιστα έπαιζε ‘μέσα’, ο τραυματισμός του τερματοφύλακα, όμως, τον έστειλε κάτω από τα δοκάρια . Από την ομάδα των κρατουμένων τον αλίευσε η Σεντ Χέλεν και ο Τζακ Φρίαρ, του οποίου την κόρη πράγματι παντρεύτηκε.
Πριν γνωρίσει, όμως, τη Μάργκαρετ Φρίαρ, ο Τράουτμαν ήταν έτοιμος να παντρευτεί μια άλλη κοπέλα, με την οποία μάλιστα είχε κάνει μια κόρη. Το 1945, όταν ήταν 23 ετών, είχε συνάψει σχέση με τη Μάριον Γκρίνχαλ. “Θα πρέπει να σας πω ότι μέχρι τότε δεν είχα κοιμηθεί με καμιά γυναίκα. Ήταν η πρώτη σχέση της ζωής μου“, έχει αποκαλύψει ο ίδιος σε ντοκιμαντέρ για τη ζωή του.
Καρπός αυτής της νεανικής σχέσης (η Γκρίνχαλ ήταν μόλις 18) ήταν ένα κοριτσάκι που ονομάστηκε Φρίντα (επειδή το 1945 τελείωσε ο πόλεμος και όλοι ένιωθαν πλέον την ελευθερία, freedom στα αγγλικά). Η ίδια έμαθε ποιος ήταν ο πατέρας της από μια συμμαθήτρια στο σχολείο της και γνώρισε τον Τράουτμαν πολλά χρόνια αργότερα, το 1990. Φρόντισε, μάλιστα, το 2001 να φέρει κοντά τους δυο γονείς της κι έτσι ο ωραίος ξανθομάλλης και πανύψηλος (1,89μ.) στα νιάτα του Τράουτμαν ξαναείδε τον πρώτο έρωτα της ζωής του.
Συνολικά έκανε 3 γάμους κι εκτός της Φρίντα είχε 3 γιους με τη Φρίαρ. Ο πρωτότοκος Τζον σκοτώθηκε σε ένα δυστύχημα με αυτοκίνητο το 1956, λίγους μήνες μετά την κατάκτηση του Κυπέλλου Αγγλίας το 1956. Αν και έκαναν άλλα δυο παιδιά στη συνέχεια (Μαρκ και Στίβεν), η σύζυγός του δεν μπόρεσε ποτέ να ξεπεράσει την απώλεια του 5χρονου Τζον, καθώς είδε με τα μάτια της το δυστύχημα και το παιδί ξεψύχησε στα χέρια της. Το 1972 το ζευγάρι χώρισε, ενώ η Φρίαρ απεβίωσε το 1980.
Μέσα στους 10 καλύτερους της Σίτι
Ο Τράουτμαν έπαιξε 3 χρόνια στην ερασιτεχνική Σεντ Χέλεν, ξεχώρισε γρήγορα για τις εντυπωσιακές εμφανίσεις του και έγινε ‘μήλον της έριδος’ των ομάδων της πρώτης κατηγορίας. Η Μάντσεστερ Σίτι πήρε την υπογραφή του και παρότι στην αρχή έγινε της… κακομοίρας από τις αντιδράσεις των φιλάθλων όλης της ομάδας και ειδικά της μεγάλης εβραϊκής κοινότητας του Μάντσεστερ, δεν το μετάνιωσε ποτέ. Με το πέρασμα του χρόνου, ο πόλεμος ξεχάστηκε αλλά κι οι εμφανίσεις του Τράουτμαν ήταν τόσο καλές, που ο μισητός Γερμανός λατρεύτηκε από τους φίλους της Σίτι. Έπαιξε 545 αγώνες με τη γαλάζια ομάδα, πριν αποχωρήσει το 1964 σε ηλικία 42 ετών!
Ακόμη και τώρα που η Σίτι έχει γίνει ένας κολοσσός του αγγλικού ποδοσφαίρου, ο Τράουτμαν θεωρείται ένας από τους θρύλους του ‘Μέιν Ρόουντ’, της ιστορικής έδρας της ομάδας μέχρι το 2003. Το όνομά του συμπεριλαμβάνεται πάντα στο top-10 των κορυφαίων ποδοσφαιριστών όλων των εποχών του συλλόγου. Το κύπελλο του 1956, άλλωστε, ήταν για πολλά χρόνια ο μοναδικός τίτλος της Σίτι. Από τους δυο προπολεμικούς τίτλους (το κύπελλο του 1934 και το πρωτάθλημα του 1937) μέχρι το πρωτάθλημα του 1968 είχαν μεσολαβήσει 3 δεκαετίες με μοναδικό τρόπαιο αυτό του θριάμβου της το 1956.
Ήταν το επιστέγασμα μιας εξαιρετικής ομάδας στην οποία εκτός του Τράουτμαν, έπαιζαν ακόμη ο Τζο Χέις, ο Κεν Μπαρνς, ο Ντέινιντ Γιούιν, ο Μπόμπι Τζόνσον και ο σέντερ-φορ Ντον Ρέβι, που αργότερα έγινε προπονητής. Ο Τράουτμαν δήλωνε ότι πήρε πολλά από τα στοιχεία του παιχνιδιού του, παρακολουθώντας τον Γκιούλα Γκρόσιτς, θρύλο του ουγγρικού ποδοσφαίρου. Η ικανότητά του να στέλνει την μπάλα με το χέρι πολύ μακριά, βρίσκοντας συνήθως ελεύθερους συμπαίκτες του, ήταν ένα από τα όπλα στη ‘φαρέτρα’ του προπονητή Λες ΜακΝτόουαλ.
Έναν χρόνο πριν, είχαν παίξει πάλι στον τελικό, ήταν το φαβορί απέναντι στη Νιούκαστλ, η οποία όμως έβαλε γκολ στο 1ο λεπτό και τελικά με 3-1 ολοκλήρωσε την έκπληξη κερδίζοντας το κύπελλο. Το 1956, όμως, η Σίτι ήταν έτοιμη. Και ο Τράουτμαν, επίσης. O Χέις έκανε το 1-0, η Μπέρμιγχαμ ισοφάρισε με τον Νόελ Κίνσεϊ στο 15′, αλλά δυο γκολ από τον Τζακ Ντάισον (62′) και τον Μπόμπι Τζόνστον (64′) έκαναν το 3-1 που ουσιαστικά έδινε στην ομάδα του Μάντσεστερ το τεράστιο προβάδισμα.
Ο τελικός (τον είδαν 100.000 θεατές) όμως είχε ακόμη σασπένς. Στο 75′ ο Τράουτμαν έπεσε με αυτοθυσία στα πόδια του Πίτερ Μέρφι. Η σύγκρουση ήταν σφοδρή, καθώς ο κυνηγός της Μπέρμιγχαμ βρήκε τον τερματοφύλακα της Σίτι στο κεφάλι. Από την αρχή φάνηκε ότι ο Γερμανός είχε τραυματιστεί σοβαρά. Δεν μπορούσε καν να σταθεί όρθιος, χωρίς ωστόσο να εγκαταλείψει τη θέση του. “Ένιωθα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Είχα αστάθεια, πονούσα, αλλά δεν ήθελα να αφήσω την ομάδα. Αποφάσισα να αγωνιστώ μέχρι τη λήξη, όμως για να πω την αλήθεια όλα έμοιαζαν… γκρι. Δεν ξεχώριζα χρώματα, πρόσωπα. Μόνο έβλεπα την μπάλα που έπρεπε να πιάσω“, εξομολογήθηκε χρόνια αργότερα.
Δείτε το βίντεο με τα στιγμιότυπα του αγώνα. Ο τελικός του κυπέλλου ήταν ο μοναδικός αγώνας ποδοσφαίρου, που κάλυπτε τότε το BBC.
Στην πραγματικότητα, ο Τράουτμαν είχε υποστεί κάταγμα ανάμεσα σε δυο σπονδύλους. Ο ένας, μάλιστα, συμπίεσε τον άλλον κι έτσι δεν έπαθε κάτι χειρότερο. Όπως του είπαν οι γιατροί, αν δεν συνέβαινε αυτό, είτε θα πέθαινε είτε θα έμενε παράλυτος. “Τη γλίτωσα για ελάχιστα χιλιοστά”, έλεγε πάντα. Οι γιατροί του είπαν ότι δεν θα ξανάπαιζε ποδόσφαιρο. Ύστερα από 6 μήνες ξανάρχιζε προπονήσεις και παρότι είχε χάσει ήδη τον μικρό Τζον στο δυστύχημα (η ταινία δείχνει πόσο πολύ του στοίχισε, όμως ο χαρακτήρας του πρώην διοικητή του στρατοπέδου όπου κρατείτο αιχμάλωτος έχει εφευρεθεί για τις ανάγκες του σεναρίου).
Υπάρχει επίσης μια λεπτομέρεια (η οποία δεν αναφέρεται στην ταινία). Στον ημιτελικό του 1956, η Σίτι απέκλεισε την Τότεναμ (1-0) με τον διαιτητή να μην βλέπει μια ολοκάθαρη περίπτωση πέναλτι, όταν ο Τράουτμαν έπιασε το πόδι του Τζορτζ Ρομπ. Δυο μέρες μετά, στο σπίτι του Τράουτμαν έφτασε μια επιστολή, με την οποία ένας φανατικός οπαδός των Σπερς απειλούσε ξεκάθαρα ότι θα πήγαινε στο ‘Γουέμπλεϊ’ να δει τον τελικό, σημαδεύοντάς τον με ένα πιστόλι!
Ο ραβίνος, το λεωφορείο, η μεγάλη Αγγλία κι οι Ναζί
Ο Τράουτμαν πολέμησε με τους Ναζί ως εθελοντής. Κατατάχτηκε ενώ ήταν μόλις 17 ετών και αυτό σύμφωνα με τους Άγγλους θεωρήθηκε απόδειξη ότι ήταν φανατικός οπαδός του Αδόλφου Χίτλερ. Έτσι χαρακτηρίστηκε, όταν πιάστηκε αιχμάλωτος. Στην ταινία ο Κρος, που υποδύεται τον Τράουτμαν, επαναλαμβάνει την ατάκα “δεν είχα άλλη επιλογή”. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Τράουτμαν, στ’ αλήθεια δεν υπήρχε άλλος δρόμος. Από τα 10 ήταν (αναγκαστικά) μέλος της χιτλερικής νεολαίας. Μεγάλωσε, χωρίς να ξέρει κάτι διαφορετικό και συμμετέχοντας σε όλες τις εκδηλώσεις των συνομηλίκων του, λόγω των αθλητικών προσόντων του. Η συμμετοχή του στον γερμανικό στρατό έμοιαζε μονόδρομος. Δεν μπορούσε να διανοηθεί κάτι άλλο.
Η ταινία δείχνει πόσο συντάραξε τους Γερμανούς αιχμαλώτους η προβολή των αγγλικών επικαίρων για τις θηριωδίες των Ναζί, μετά την ανακάλυψη των στρατοπέδων συγκέντρωσης από τα συμμαχικά στρατεύματα. Η φρίκη των εγκλημάτων των συμπατριωτών του ήταν ένα σοκ για τον Τράουτμαν, που είχε πολεμήσει τόσο στο ανατολικό, όσο και στο δυτικό μέτωπο.
Η βρετανική κυβέρνηση είχε εκπονήσει ένα πρόγραμμα εκδημοκρατισμού των Ναζί αιχμαλώτων πολέμου, το οποίο παρακολούθησε ο μετέπειτα κορυφαίος τερματοφύλακας στο αγγλικό πρωτάθλημα: “Θα σας πω κάτι. Είμαι Γερμανός, όμως η πραγματική παιδεία μου δόθηκε στη Βρετανία. Εδώ γνώρισα την καλοσύνη, την ευγένεια και την ανεκτικότητα. Είναι μια ξεχωριστή χώρα, ένα ιδιαίτερο νησί“, έχει πει ο Τράουτμαν για τη ζωή του μετά τον πόλεμο.
Όλα αυτά δεν ήταν εύκολα στο ξεκίνημά του στη Σίτι. Οι αντιδράσεις για τον ‘ναζί’ Γερμανό ήταν σφοδρές. Το άρθρο όμως του ραβίνου Αλεξάντερ Άλτμαν στη ‘Manchester Evening Chronicle’ που έγραψε ότι “είναι άδικο ένας μεμονωμένος Γερμανός να κατηγορείται για τα εγκλήματα των Ναζί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τα θύματα των βομβαρδισμών στη Μεγάλη Βρετανία ή τους νεκρούς στα πεδία των μαχών”. Κάπως έτσι και με τη δική του δράση στο γήπεδο, ο Τράουτμαν άρχισε να γίνεται αποδεκτός.
Κι έτσι μπορούσε κάλλιστα να πάρει το λεωφορείο, να αλλάξει δυο στάσεις και να πάει για προπόνηση με τη Σίτι. Τότε, οι ποδοσφαιριστές δεν έπαιρναν παρά 10 λίρες την εβδομάδα. Και ούτε αυτοκίνητο δεν μπορούσαν να αγοράσουν!
