Πώς το γκολ του Μαχλά διέλυσε την καλύτερη εθνική Ρωσίας

Η νίκη της Εθνικής Ελλάδας επί της Ρωσίας στο Ολυμπιακό Στάδιο το 1993 έχει περάσει στο πάνθεον της εγχώριας ποδοσφαιρικής ιστορίας. Το γκολ του Νίκου Μαχλά αποτελεί μέχρι και σήμερα σύμβολο αλλαγής για το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα, όμως συνάμα εξελίχθηκε σε σύμβολο ισοπέδωσης για τη ρωσική ομάδα.

Την ώρα που στη χώρα μας γιορτάζαμε την εξασφάλιση της 1ης θέσης στον 5ο προκριματικό όμιλο του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1994, στη νεοσύστατη χώρα υπήρξε... ανταρσία από 14 ποδοσφαιριστές.

Μπορεί αμφότερες οι εθνικές ομάδες να βρέθηκαν στα γήπεδα των ΗΠΑ και οι πορείες τους κατέληξαν σε φιάσκο, ωστόσο εκείνο των Ρώσων ήταν αναπάντεχο, αφού στην εκκίνηση των προκριματικών εμφανίζονταν ως ένα από τα 'μαύρα άλογα' για την κατάκτηση του τροπαίου. Μέχρι που εκείνη η κεφαλιά στις 17 Νοεμβρίου 1993 προκάλεσε τη διάλυση μιας ομάδας με 10ετή ορίζοντα επιτυχιών...

Χρυσό στους Ολυμπιακούς της Σεούλ

Το επίπεδο της εθνικής ομάδας της Σοβιετικής Ένωσης τη δεκαετία του '80 δεν αποτυπώνεται μόνο από την πορεία της μέχρι τον τελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος ή από τους (ελάχιστους) παίκτες που δειλά δειλά περνούσαν στην άλλη πλευρά από το Σιδηρούν Παραπέτασμα και κατάφερναν να ξεχωρίσουν σε σπουδαίους συλλόγους.

Το σύστημα που είχε βασιστεί στις εμπνεύσεις του Βαλερί Λομπανόβσκι στην Ντινάμο Κιέβου και μετέπειτα στην ΕΣΣΔ καρποφόρησε και στις 'μικρές' εθνικές, οι οποίες άρχισαν να πλημμυρίζουν από ταλέντο και ποδοσφαιριστές έτοιμους για ξεπέταγμα σε υψηλό επίπεδο.

Λίγους μήνες μετά από τον χαμένο τελικό του '88 από την Ολλανδία, η ολυμπιακή ομάδα της ΕΣΣΔ βρέθηκε στη Σεούλ, με στόχο μία καλή πορεία. Ο Ίγκορ Ντομπροβόλσκι ήταν το μεγάλο όνομα, παρότι δεν είχε συμπεριληφθεί στην αποστολή για το Euro 1988, ενώ μαζί του ξεχώριζαν οι Αλεκσέι Μιχαϊλιτσένκο, Γιούρι Σάβιτσεβ (μετέπειτα παίκτης του Ολυμπιακού), Αλεκσάντρ Μπορόντιουκ και Βαντίμ Τιστσένκο.

Στη φάση των ομίλων, προκρίθηκε μαζί με την Αργεντινή και άφησε πίσω της Νότια Κορέα και ΗΠΑ (του Φρανκ Κλόπα της ΑΕΚ). Στα προημιτελικά επικράτησε 3-0 της Αυστραλίας με δύο πέναλτι του Ντομπροβόλσκι που έφτασε τα 4 γκολ στο τουρνουά και στα ημιτελικά, όλα έδειχναν ότι το σοβιετικό τρένο έφτανε στον τερματικό σταθμό.

Απέναντί του βρήκε την Ιταλία με παίκτες στο ρόστερ όπως ο Τζιανλούκα Παλιούκα, ο Αλμπερίγκο Εβάνι, ο Πιέτρο Πάολο Βίρντις, ο Μάσιμο Κρίπα, ο Μάουρο Τασότι, ο Τσίρο Φεράρα και ο Αντρέα Καρνεβάλε. Οι παίκτες του Ανατόλι Μπίσοβετς δεν το έβαλαν κάτω ούτε όταν βρέθηκαν πίσω στο σκορ. Έστειλαν στο παιχνίδι στην παράταση κι εκεί επιβλήθηκαν με 3-2.

Στον τελικό βρήκαν την ομάδα που απέκλεισε τη Δυτική Γερμανία των Γίργκεν Κλίνσμαν, Τόμας Χάσλερ και Καρλ Χάιντς Ρίντλε, παίκτες που δύο χρόνια αργότερα θα στέφονταν πρωταθλητές κόσμου. Η ομάδα αυτή ήταν εκείνη που θα διαδεχόταν τα 'πάντσερ' στην κορυφή το 1994, η Βραζιλία των Ρομάριο, Μπεμπέτο, Κλαούντιο Ταφαρέλ, Ζορζίνιο, Καρέκα, Αντρέ Κρουζ, Μαζίνιο και Βάλντο.

Οι Βραζιλιάνοι έριζαν για τον μοναδικό τίτλο που τους έλειπε από την πλούσια συλλογή τους, τίτλο που μπορούσαν να υπερηφανευτούν οι μεγάλοι αντίπαλοί τους στη Νότια Αμερική, Ουρουγουάη και Αργεντινή, στην κόντρα για τη μεγαλύτερη εθνική ομάδα της ηπείρου. Δεν ήταν γραφτό όμως… Ξανά σε 120 λεπτά αγώνα, ξανά ούσα πίσω στο σκορ (από γκολ του Ρομάριο), η ΕΣΣΔ έφτασε στη νίκη, αν και έπαιζε με 10 παίκτες από το 78'.

Πρωταθλήτρια Ευρώπης και σε επίπεδο κ-21

Το χρυσό μετάλλιο, το δεύτερο στην ιστορία της σε Ολυμπιακούς Αγώνες δεν ήταν η μοναδική διάκριση στις 'μικρές' ηλικίες εκείνη την εποχή. Το 1990 διεξήχθη η τελική φάση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος κ-21, μία διοργάνωση που κράτησε μήνες. Τον Μάρτιο η ΕΣΣΔ απέκλεισε στην παράταση μετά από διπλούς αγώνες τη Δυτική Γερμανία του Μπέρτι Φογκτς (Στέφαν Έφενμπεργκ, Τόμας Στρουντς, Αντρέας Μέλερ, Όλιβερ Μπίρχοφ στο ρόστερ), στην προημιτελική φάση του θεσμού.

Στα ημιτελικά που διεξήχθησαν Απρίλιο και Μάιο, απέκλεισε με μία νίκη και μία ισοπαλία τη Σουηδία του Τόμας Μπρολίν, του Πόντους Κάμαρκ, του Κένετ Άντερσον και του μετέπειτα μπακ του Παναθηναϊκού, Μίκαελ Νίλσον.

Στον τελικό, αντίπαλος ήταν η σπουδαία Γιουγκοσλαβία της εποχής, με παίκτες όπως ο Ζβόνιμιρ Μπόμπαν, ο Ρόμπερτ Προσινέτσκι, ο Πρέντραγκ Μιγιάτοβιτς, ο Άλεν Μπόκσιτς, ο Ντάβορ Σούκερ, ο Ρόμπερτ Γιάρνι (πέρασε κι από Παναθηναϊκό), ο Σίνισα Μιχάιλοβιτς, ο Μίροσλαβ Τζούκιτς, ο Μπόμπαν Μπάμπουνσκι (πέρασε κι από ΑΕΚ).

Στις 5 Σεπτεμβρίου 1990, η Σοβιετική Ένωση επικράτησε με 4-2 μέσα στο Σαράγεβο. Στη ρεβάνς της Σιμφερόπολης 1,5 μήνα αργότερα, ήρθε η δεύτερη νίκη, με 3-1. Ακόμα ένα τρόπαιο γι' αυτή τη σπουδαία γενιά...

Η Ρωσία πήρε τη θέση της ΕΣΣΔ μετά από μάχη

Οι αρχές του '90 έφεραν τα πάνω κάτω σε ολόκληρο τον πλανήτη και τους συσχετισμούς του μετά από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Το 1991 η χώρα συμμετείχε στην κλήρωση των προκριματικών του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1994 και τοποθετήθηκε στον ίδιο όμιλο με τη Γιουγκοσλαβία, την Ισλανδία, την Ουγγαρία, το Λουξεμβούργο και φυσικά την Ελλάδα. Μέχρι να έρθει η ώρα των αγώνων, όμως, είχε αλλάξει δύο υποστάσεις!

Το 1992 συμμετείχε στην τελική φάση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος με τη μορφή της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών. Προπονητής σε αυτό το μόρφωμα είχε αναλάβει ο Μπίσοβετς, αφού διατηρούσε άριστες σχέσεις με τους περισσότερους διεθνείς παίκτες και θεωρείτο άξιος διάδοχος του Λομπανόβσκι στον πάγκο της εθνικής ομάδας.

Τα τεκταινόμενα πίσω στη χώρα φαίνεται πως επηρέασαν τους παίκτες, οι οποίοι εμφανίστηκαν κατώτεροι του αναμενομένου, με συνέπεια με 2 ισοπαλίες κόντρα σε Γερμανία και Ολλανδία και μία αναπάντεχη ήττα με 0-3 από τη Σκοτία, να αποκλειστούν από τη φάση των ομίλων.

Η συντριβή κόντρα στους Σκοτσέζους έμελλε να είναι και το τελευταίο παιχνίδι στη βραχύβια πορεία της Κοινοπολιτείας. Το μέλλον, όμως, έμοιαζε με αναπάντητο ερώτημα. Ο πρόεδρος της ρωσικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας, Βιάτσεσλαβ Κολόσκοβ, έδινε μάχη στη FIFA ώστε η εθνική Ρωσίας να αναγνωριστεί ως διάδοχος της ΕΣΣΔ και να τοποθετηθεί κανονικά στον προκριματικό όμιλο για το Παγκόσμιο Κύπελλο των ΗΠΑ.

Την ίδια στιγμή, η αντίστοιχη ομοσπονδία της Ουκρανίας πρότεινε τη διεξαγωγή ποδοσφαιρικού τουρνουά με τη συμμετοχή όλων των εθνικών ομάδων που προέκυψαν από τη διάσπαση της ΕΣΣΔ και η νικήτρια να είναι αυτή που θα αντιμετωπίσει την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες. Η πρόταση της Ουκρανίας είχε και τη στήριξη κρατών όπως η Γεωργία και η Αρμενία, ωστόσο εξόργισε τους Ρώσους που ενέτειναν τις πιέσεις προς τη FIFA.

Η απόφαση στο συμβούλιο της Εκτελεστικής Επιτροπής στην Στοκχόλμη αποφάνθηκε πως η Ρωσία θα έπρεπε να θεωρείται διάδοχος της ΕΣΣΔ, παρότι την ίδια περίοδο η Κοινοπολιτεία έπαιζε στο Euro 1992 με παίκτες κυρίως από Ουκρανία και δευτερευόντως από Ρωσία, Λευκορωσία και Γεωργία.

Κατόπιν, οι παίκτες κλήθηκαν να επιλέξουν την εθνική ομάδα της αρεσκείας τους και όσοι επέλεξαν τη Ρωσία, θα αγωνίζονταν στα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Αυτή δεν ήταν η μοναδική αλλαγή στη σύνθεση του ομίλου, αφού από την κλήρωση είχε προκύψει και η διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας. Η Ένωση Κρατών Σερβίας και Μαυροβουνίου που δικαιούτο να συνεχίσει στον όμιλο μετά από τα 2 παιχνίδια που είχε δώσει ήδη η ... προκάτοχος Γιουγκοσλαβία (το ένα με τη Ρωσία), αποβλήθηκε από τη FIFA, εξαιτίας των κυρώσεων των Ηνωμένων Εθνών προς το κράτος, για τον ρόλο του στον πόλεμο που μαινόταν στην περιοχή εκείνη την εποχή.

Νίκη με... διαιτησία για την Ελλάδα

Στον προκριματικό όμιλο έμειναν 5 εθνικές ομάδες (Ελλάδα, Ρωσία, Ισλανδία, Ουγγαρία, Λουξεμβούργο) και 2 εισιτήρια πρόκρισης. Η μοίρα τα έφερε έτσι που Ελλάδα και Ρωσία πραγματοποίησαν πανομοιότυπες πορείες. Στις 23 Μαΐου 1993, το γκολ του Τάσου Μητρόπουλου στο Λουζνίκι αποδείχθηκε 'χρυσό', αφού παρά την ισοφάριση από πέναλτι του Ντομπροβόλσκι, το τελικό 1-1 έστελνε την ομάδα του Αλκέτα Παναγούλια για πρώτη φορά στην τελική φάση της διοργάνωσης. Η Ρωσία, αν και ισόβαθμη, χρειαζόταν κι αυτή ένα 1-1 με την Ισλανδία μερικές μέρες μετά, για να εξασφαλίσει κι εκείνη την 'παρθενική' συμμετοχή της σε Παγκόσμιο Κύπελλο ως ανεξάρτητο κράτος.

Ακολούθησε μία αγωνιστική που οι δύο πρωτοπόροι επικράτησαν εκτός έδρας με 3-1 (η Ελλάδα του Λουξεμβούργου, η Ρωσία της Ουγγαρίας) και στις 17 Νοεμβρίου είχε έρθει η ώρα να κριθεί η πρωτιά του ομίλου, για λόγους γοήτρου. Στο Ολυμπιακό Στάδιο είχε στηθεί ένα πάρτι από 60.000 Έλληνες φιλάθλους που είχαν γεμίσει τις κερκίδες για να αποθεώσουν τους παίκτες που θα πήγαιναν στο Παγκόσμιο Κύπελλο και ο Μαχλάς με την κεφαλιά του έβαλε το κερασάκι στην 'τούρτα'.

Το 1-0 παρέμεινε μέχρι τέλους, αφού στο 1ο λεπτό των καθυστερήσεων ακυρώθηκε από τον... Γκαμπονέζο διαιτητή Ζαν Φιντέλ Ντιραμπά κανονικό γκολ του Ντομπροβόλσκι ως οφσάιντ. Η Ελλάδα όχι μόνο ήταν η πρώτη ομάδα που εξασφάλισε την πρόκριση στα τελικά της διοργάνωσης, προκρίθηκε και πάνω από μία υπερδύναμη της εποχής. Σε αυτό το σημείο άρχισε και το δράμα στη ρωσική ομάδα...

Τους τα έψαλλε ο πρόεδρος λόγω παπουτσιών

Το τελευταίο σφύριγμα του διαιτητή βρήκε στα αποδυτήρια, εκτός από τους παίκτες και τον προπονητή, τον πρόεδρο της ομοσπονδίας. Ο Κολόσκοβ ήταν άκρως επικριτικός προς την ομάδα, λέγοντας μεταξύ άλλων 'με τέτοιο παιχνίδι, τέτοια συμπεριφορά, δεν έχουμε να κάνουμε κάτι στις ΗΠΑ'.

Επιπλέον, υπενθύμισε τη συμφωνία που είχε υπογράψει λίγους μήνες νωρίτερα η Ολυμπιακή Επιτροπή της Ρωσίας με τη Reebok, σύμφωνα με την οποία έπρεπε 8 παίκτες της εθνικής ομάδας να φορούν παπούτσια της εταιρίας, κάτι που δεν συνέβη στο ΟΑΚΑ. Γι' αυτόν τον λόγο, διεμήνυσε στους παίκτες ότι 'ψαλιδιζόταν' το πριμ πρόκρισης στο Παγκόσμιο Κύπελλο και τους απείλησε ότι όποιος δεν θα αγωνίζεται με φόρμα της εταιρίας, δεν θα ταξιδέψει στις ΗΠΑ. Αρκετοί από τους παίκτες είχαν υπογράψει αυτόνομα με άλλες εταιρίες αθλητικού υλικού και στον αγώνα με την Ελλάδα είχαν εμφανιστεί με τα σήματά τους.

Ο ομοσπονδιακός τεχνικός δεν παρενέβη σε όλο αυτό το διάστημα, αφού συμφωνούσε με τη στάση της ομοσπονδίας. Εξάλλου, ο Πάβελ Σαντούριν, ο οποίος είχε διαδεχθεί τον Μπίσοβετς το καλοκαίρι του 1992 και ήταν ο πρώτος προπονητής στην ιστορία της εθνικής Ρωσίας, δεν διέτρεχε κανέναν κίνδυνο. Ή τουλάχιστον έτσι πίστευε...

Η ανταρσία των 14

Το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου, η αποστολή της Ρωσίας επέστρεψε στο ξενοδοχείο Hilton όπου διέμενε, αφού θα αναχωρούσε το επόμενο πρωί από την Ελλάδα. Χωρίς να ενημερώσουν το προπονητικό επιτελείο, οι ποδοσφαιριστές συγκεντρώθηκαν σε ένα από τα δωμάτιά τους για να συζητήσουν για τα ζητήματα που είχαν με την ομοσπονδία.

'Εκείνη την περίοδο, όταν ο Κολόσκοβ ήταν επικεφαλής της ομοσπονδίας, υπήρχαν στιγμές που είχαμε διαφορετικές απόψεις. Για παράδειγμα, στις πληρωμές. Οι παίκτες της εθνικής Ρωσίας πληρώνονταν είτε λιγότερο είτε καθόλου. Ή όσον αφορά στον ρουχισμό. Στο προπονητικό κέντρο μας έδιναν μία φανέλα και είχαμε δύο προπονήσεις τη μέρα. Έπρεπε να πλένουμε τις φανέλες μας. Πώς θα στέγνωναν πριν από το απόγευμα; Όταν το λέγαμε στον Κολόσκοβ, μας απαντούσε ότι αυτά είναι αστειότητες και ότι θέλαμε επιπλέον κάλτσες για εμάς. Αν και στην πραγματικότητα αναγκαζόμασταν να κάνουμε προπόνηση με βρεγμένες φανέλες και ζητούσαμε άλλες. Σου έλεγαν ότι σκεφτόμαστε μόνο τα λεφτά. Ναι, κανείς όμως δεν ζητούσε λεφτά σε αυτό το θέμα. Εγώ έπαιζα στη Σπαρτάκ Μόσχας και μου έδιναν όλα όσα χρειαζόμουν. Στην εθνική ομάδα δεν θα έπρεπε να υπήρχαν τέτοια προβλήματα', θυμάται ο Βαλερί Καρπίν, ένα από τα πιο σημαντικά στελέχη εκείνης της ομάδας.

'Αρκετά παιδιά από την ομάδα μας έπαιζαν στην Ευρώπη και κατάλαβαν ότι ένας ποδοσφαιριστής πρέπει μόνο να παίζει. Το πλύσιμο, το σιδέρωμα, το καθάρισμα των παπουτσιών, η προετοιμασία του φαγητού πρέπει να γίνεται από άλλους ανθρώπους. Τώρα μοιάζει προφανές, αλλά τότε οι παίκτες έκαναν οι ίδιοι αυτά τα πράγματα της καθημερινότητα. Η ομοσπονδία υπέγραψε συμφωνία με τη Reebok, όμως δεν είχε οικονομικό αντίκτυπο σε εμάς. Τα πριμ ήταν γελοία, μόλις 2.000 δολάρια. Ζητήσαμε αύξηση στα 3.000. Και μας κατέκριναν γι' αυτό. Μας κόλλησαν τη λέξη 'λεγεωνάριος'. Μετά πήγα στην Πορτογαλία, στην Μπενφίκα, και ο Τύπος αποκαλούσε κόσμο όπως εμένα 'λεγεωνάριους'. Μας συμπεριφέρονταν υποτιμητικά, μας έλεγαν να μη γυρίσουμε. Οι αξιωματούχοι συναντούσαν τους παίκτες μόνο για το σόου. Μας υποτιμούσαν, δεν νοιάζονταν για τους παίκτες. Χάναμε, αλλά δεν τους ένοιαζε, το σημαντικό ήταν να βγάλουν λεφτά. Αυτό, φυσικά, με λυπεί', υπερθεμάτισε ακόμα ένα εξέχον στέλεχος εκείνης της ομάδας, ο Αλεκσάντρ Μοστοβόι.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, μεγάλη μερίδα των παικτών που βρέθηκαν σε εκείνο το δωμάτιο συνασπίστηκαν και ένας εξ αυτών άρχισε να γράφει σε ένα κομμάτι χαρτί μία επιστολή προς την ομοσπονδία. Στο τέλος της επιστολής υπέγραψαν 11 παίκτες που βρίσκονταν εκεί, οι Μοστοβόι, Ντομπροβόλσκι, Ολέγκ Σαλένκο, Ίγκορ Σαλίμοβ, Σεργκέι Γιουράν, Γιούρι Νικοφόροβ, Βασίλι Κούλκοβ, Ίγκορ Κολιβάνοβ, Βίκτορ Ονόπκο, Ντμίτρι Χλεστόβ και Σεργκέι Κιριάκοβ.

Ο Αντρέι Καντσέλσκις υπέγραψε με fax από το Μάντσεστερ όπου βρισκόταν ως παίκτης της Γιουνάιτεντ, ενώ στην ανταρσία εντάχθηκαν και οι Καρπίν και Αντρέι Ιβάνοβ από τη Μόσχα. Οι διεθνείς προσκάλεσαν και τους Αλεκσάντρ Μπορόντιουκ και Σεργκέι Γκορλουκόβιτς να υπογράψουν, ως μέλη της ολυμπιακής ομάδας που κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στη Σεούλ 5 χρόνια νωρίτερα, ωστόσο εκείνοι δεν δέχθηκαν.

Από τους 14 'αντάρτες', ουδείς αγωνιζόταν στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας, αφού αυτός ήταν ο σύλλογος του προπονητή τους. Εξάλλου, εκείνη την περίοδο η ΤΣΣΚΑ δεν είχε μεγάλη εκπροσώπηση στην εθνική ΕΣΣΔ ή αργότερα στην εθνική Ρωσίας, αφού η Σπαρτάκ και η Ντινάμο ήταν οι κραταιές δυνάμεις. Ο Σαντούριν ήταν μεταξύ των... πρωταγωνιστών της επιστολής, για αρνητικό λόγο. Οι διεθνείς ήθελαν την απομάκρυνσή του, αφού ποτέ δεν τον αποδέχθηκαν τόσο ως ομοσπονδιακό προπονητή όσο και ως διάδοχο του Μπίσοβετς, με τον οποίο αρκετοί εξ αυτών ήταν μαζί από τα μέσα του '80, στις 'μικρές' εθνικές ΕΣΣΔ, συνεχίζοντας στην ολυμπιακή ομάδα και στην Κοινοπολιτεία.

Οι Ντμίτρι Γκαλιάμιν, Ντμίτρι Χαρίν, Στάνισλαβ Τσερτσέσοβ, Ντμίτρι Ποπόβ και Ντμίτρι Ραντσένκο αρνήθηκαν να υπογράψουν. 'Δεν υπέγραψα την επιστολή επειδή έθετε ορισμένα γελοία ζητήματα. Δεν είναι στη δικαιοδοσία των παικτών να επιλέγουν προπονητές. Ειδικά σε επίπεδο εθνικής ομάδας', εξήγησε ο τελευταίος.

Το κείμενο της επιστολής

'Μία ανοιχτή επιστολή από τους παίκτες της εθνικής ποδοσφαιρικής ομάδας της Ρωσίας

Εμείς, οι παίκτες της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου της Ρωσίας, αντιλαμβανόμενοι την ευθύνη που μας ανατέθηκε με την πρόκριση της ομάδας στο Παγκόσμιο Κύπελλο 1994 στις ΗΠΑ, θεωρούμε απαράδεκτη την επανάληψη λαθών που διαπράττει διαρκώς η ποδοσφαιρική ομοσπονδία - οργανωτικά, κακοί υπολογισμοί, οικονομική κακοδιαχείριση, φτωχή υλικοτεχνική υποστήριξη για την εθνική ομάδα- που πάνω από μία φορά έχουν επηρεάσει αρνητικά και επηρέασαν στην προσπάθεια πρόκρισης.

Γνωρίζουμε ότι ο Π. Σαντούριν είναι ένας καλός προπονητής για συλλόγους, όμως η εθνική ομάδα είναι διαφορετική: το βασικό στοιχείο που μας ανησυχεί σήμερα είναι οι προπονήσεις και οι διαδικασίες προετοιμασίας της εθνικής ομάδας από τον προπονητή Σαντούριν, οι οποίες, κατά τη γνώμη μας, δεν συνάδουν με το επίπεδο δουλειάς της κορυφαίας ομάδας στη Ρωσία. Τα αποτελέσματα που επετεύχθησαν από την εθνική ομάδα -η πρόκριση στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1994- είναι ο αντίκτυπος της ομάδας που δημιούργησε ο πρώην τεχνικός, Α. Μπίσοβετς, για το Euro 1992.

Πιστεύουμε:

- Ο Ανατόλι Φιοντόροβιτς Μπίσοβετς πρέπει δικαιωματικά να εργαστεί για την εθνική Ρωσίας και να την προετοιμάσει για τους αγώνες της στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1994 στις ΗΠΑ

- Οι συνθήκες των οικονομικών κινήτρων για την πρόκριση στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου θα πρέπει να αλλάξουν

- Η υλικοτεχνική υποστήριξη της εθνικής ομάδας πρέπει να βελτιωθεί άμεσα

Εθνική ομάδα της Ρωσίας: Νικιφόροβ, Καρπίν, Ιβάνοβ, Γιουράν, Σαλίμοβ, Ντομπροβόλσκι, Κολιβάνοβ, Ονόπκο, Χλεστόβ, Κιριάκοβ, Καντσέλσκις, Μοστοβόι, Σαλένκο, Κούλκοβ".

Συνεντεύξεις Τύπου και... μεταμέλειες

Η επιστολή έφτασε ξημερώματα 18ης Νοεμβρίου στον Σαμίλ Ταρπίστσεβ, ο οποίος διατελούσε σύμβουλος του προέδρου της ομοσπονδίας. Μετά από εξέταση, αντιλήφθηκε στις 4 Δεκεμβρίου ότι δεν ήταν πλαστή και παρέδωσε ένα αντίγραφο στον Κολόσκοβ, προτείνοντας συνεδρίαση της εκτελεστικής επιτροπής της ομοσπονδίας, για να ακουστούν όλες οι πλευρές.

Η συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου και η επιτροπή επιβεβαίωσε ότι ο Σαντούριν θα καθοδηγήσει την εθνική ομάδα στο Παγκόσμιο Κύπελλο, ενώ οι συζητήσεις για τα πριμ μετατέθηκε για μεταγενέστερη ημερομηνία.

Στις 25 Δεκεμβρίου 1993, στην αίθουσα Τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών στην πλατεία Ζουμπόβσκαγια, οι 'αντάρτες' παραχώρησαν συνέντευξη Τύπου. Παρόντες ήταν οι Σαλίμοβ, Γιουράν, Κιριάκοβ, Ντομπροβόλσκι, Μοστοβόι, Κούλκοβ και Ιβάνοβ, ο πρόεδρος της ολυμπιακής επιτροπής, Βιτάλι Σμιρνόβ, ο εκπρόσωπος της ομοσπονδίας, Αλεξάντερ Τουκμάνοβ, και ο προπονητής της Ρωσίας κ-21, Μπόρις Ιγκνατίεβ.

Ο Τουκμάνοβ επανέλαβε ότι ο Σαντούριν θα διατηρήσει τη θέση του, αλλά διαπίστωσε ότι οι αξιώσεις των παικτών στο οικονομικό και οργανωτικό σκέλος ήταν δίκαιες. Ο Σαλένκο, από την πλευρά του, ανακοίνωσε ότι αποσύρει τη στήριξή του στην 'επιστολή των 14', αφού 'η υπογραφή μου αφορούσε συμφωνία με τις πρώτες δύο παραγράφους και μετά είπα ότι δεν θα σταθώ ενάντια στον Πάβελ και γι' αυτό την απέσυρα', όπως δήλωσε χρόνια αργότερα.

Η αντίδραση του Κολόσκοβ ήταν ακόμα μία συνέντευξη Τύπου, στα γραφεία της ολυμπιακής επιτροπής αυτήν τη φορά. Εκεί διατράνωσε ότι η εθνική ομάδα δεν είναι συμμετοχική εταιρία και ότι οι παίκτες δεν προσλαμβάνουν ή απομακρύνουν προπονητές. Με αυτήν την άποψη ταυτίστηκε και ο Οτάρι Κβαντρισβίλι, ένας αρχηγός της γεωργιανής μαφίας, ο οποίος όμως είχε και θεσμικό ρόλο σε αθλητικούς φορείς της Ρωσίας και παρευρέθηκε στη συνέντευξη Τύπου.

Μετά από την τοποθέτηση του Κολόσκοβ, αρκετοί παίκτες απέσυραν την υπογραφή τους από την 'επιστολή των 14', αντιλαμβανόμενοι ότι θα έχαναν την ευκαιρία της παρουσίας σε ένα Παγκόσμιο Κύπελλο. Εξάλλου, όλο αυτό το διάστημα η εθνική ομάδα είχε χωριστεί στους 'αντάρτες', σε όσους δεν υπέγραψαν και σε όσους... αλλαξοπίστησαν, με συνέπεια να επηρεαστεί σφόδρα το ηθικό της.

'Κόπηκε' η μισή Ρωσία από την αποστολή

Οι Σαλίμοβ, Ντομπροβόλσκι (ο οποίος είχε υπογράψει σε λευκή κόλλα πριν γραφτεί το κείμενο στην επιστολή, αλλά στη συνέχεια μετάνιωσε), Κολιβάνοβ, Κιριάκοβ, Κούλκοβ, Καντσέλσκις και Ιβάνοβ (ο οποίος φέρεται να είχε αποσύρει την υπογραφή του), έμειναν εκτός κλήσεων του Σαντούριν για την αποστολή που θα ταξίδευε στα γήπεδα των ΗΠΑ.

Το κλίμα στην ομάδα ήταν τέτοιο που το περιβραχιόνιο του αρχηγού το φόρεσε ένας 25χρονος, ο τερματοφύλακας Ντμίτρι Χαρίν. Στην αποστολή βρέθηκαν 7 παίκτες με μονοψήφιο αριθμό διεθνών συμμετοχών με ΕΣΣΔ και Ρωσία, μόνο και μόνο για να συμπληρωθεί η αποστολή.

Στην πρεμιέρα του 2ου ομίλου, όπου εκτός από τη Ρωσία βρέθηκαν Βραζιλία, Σουηδία και Καμερούν, ο Σαντούριν χρησιμοποίησε στο βασικό σχήμα τους Ίλια Τσίμπαλαρ και Βλάντισλαβ Τερνάβσκι που είχαν από μόλις 2 διεθνείς συμμετοχές ο καθένας! Η μετέπειτα πρωταθλήτρια κόσμου 'σελεσάο' δεν αντιμετώπισε μεγάλα προβλήματα και με τέρματα των Ρομάριο και Ραΐ επικράτησε με 2-0.

Στη 2η αγωνιστική, ο Σαλένκο άρχισε βασικός και σκόραρε μόλις στο 4' με πέναλτι, όμως ο Μπρολίν ισοφάρισε με τον ίδιο τρόπο για τους Σουηδούς στο 1ο ημίχρονο. Η δεύτερη κίτρινη κάρτα του Γκορλουκόβιτς στο 49' (δέχθηκε την πρώτη μόλις στο 1') αποδείχθηκε καταδικαστική για τους Ρώσους, αφού δέχθηκαν δύο γκολ στη συνέχεια από τον Μάρτιν Νταλίν που έδωσε τη νίκη 3-1 στην έκπληξη εκείνης της διοργάνωσης, που θα έφτανε μέχρι την 3η θέση.

Στην τελευταία αγωνιστική, η Ρωσία σημείωσε άνετη νίκη με 6-1 επί του Καμερούν, με τον Σαλένκο να πετυχαίνει 5 γκολ και να τερματίζει πρώτος σκόρερ του τουρνουά με 6 τέρματα, μαζί με τον Ρομπέρτο Μπάτζιο. Παρ' όλα αυτά, η Ρωσία δεν συνέχισε στη διοργάνωση, αφού στην ειδική βαθμολογία των τρίτων κάθε ομίλου, βρέθηκε στην 5η θέση, έναν βαθμό πίσω από την 4η Ιταλία που ήταν η τελευταία ομάδα που προκρινόταν κι εν τέλει έφτασε μία ανάσα από το τρόπαιο.

'Δεν θα ξεχάσουμε, δεν θα συγχωρέσουμε'

Ο αποκλεισμός ήταν οδυνηρός για τη Ρωσία και ειδικά για κάποιους συγκεκριμένους ποδοσφαιριστές. Για τους Κολιβάνοβ, Κιριάκοβ και Καντσέλσκις ήταν η μοναδική ευκαιρία τους να αγωνιστούν σε Παγκόσμιο Κύπελλο, αφού το 1990 δεν ήταν ακόμα μέλη της εθνικής ΕΣΣΔ και η Ρωσία θα έφτανε ξανά σε τελική φάση το 2002, όταν είχαν σταματήσει από την εθνική ομάδα.

Ο Κούλκοβ βρέθηκε σε ακόμα χειρότερη θέση, αφού εκτός από την ευκαιρία στο Παγκόσμιο Κύπελλο, δεν φόρεσε το εθνόσημο ούτε σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, αφού ήταν τραυματίας τόσο το 1992 όσο και το 1996.

Για τους... αντάρτες, η ζωή έγινε δύσκολη ακόμα και στο μέλλον, όπως εξηγεί ο Σαλίμοβ, ο οποίος πλέον είναι προπονητής. Το 2003, ως τεχνικός της Ελίστα, επισκέφτηκε τις έδρες των Ζενίτ και ΤΣΣΚΑ, συλλόγων όπου ο Σαντούριν εργάστηκε ως τεχνικός. Οι φίλαθλοι είχαν κρεμάσει διάφορα πανό εις βάρος του Σαλίμοβ, ένα εκ των οποίων έλεγε '94, δεν θα ξεχάσουμε, δεν θα συγχωρέσουμε'.

Ο Κολόσκοβ θεωρεί ότι τα όσα συνέβησαν τότε επηρέασαν την υγεία του Σαντούριν, ο οποίος δεν συνέχισε στην εθνική ομάδα μετά από τον αποκλεισμό και τον Δεκέμβριο του 2001, ενώ ήταν προπονητής της ΤΣΣΚΑ, 'έφυγε' από τη ζωή μετά από πολλά προβλήματα υγείας.

Ο Μπίσοβετς πίσω από την 'ανταρσία'

Αρκετά χρόνια μετά, ένας ένας οι διεθνείς εκείνης της εποχής έχουν εκφράσει τη μεταμέλειά τους για την 'επιστολή των 14'. Η πλειονότητα εξ αυτών έχουν ακολουθήσει καριέρα προπονητή και βλέπουν τα πράγματα από την αντίθετη οπτική γωνία, με συνέπεια να αναθεωρούν απόψεις.

'Μου φαίνεται ότι όλοι όσοι υπέγραψαν το γράμμα, το μετάνιωσαν. Ή σχεδόν όλοι. Ανεξαρτήτως αν είμαι προπονητής ή όχι, έχω κάθετη άποψη γι' αυτό που συνέβη τότε. Νομίζω ότι ήταν ανοησία. Και το είπα και όσο ήμουν παίκτης. Εντελώς ανόητο. Εντελώς', υποστηρίζει πια ο Γιουράν.

'Είναι ντροπιαστικό για μένα να θυμάμαι αυτά τα γεγονότα. Πολλά πράγματα τότε μεταφράστηκαν λανθασμένα και από τις δύο πλευρές. Δεν πιστεύω ότι ήμασταν λάθος τότε, όμως φυσικά, αν μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο πίσω, θα προτιμούσα να πάω στο Παγκόσμιο Κύπελλο. Ως προπονητής, δεν θα δώσω συμβουλή στους παίκτες να θυσιάσουν κάτι τέτοιο για οτιδήποτε. Είναι πολύ περίπλοκη ιστορία για μένα και ειλικρινά, δυσάρεστη να την ανακινώ', υπερθεμάτισε ο Κολιβάνοβ.

Ο Σαλένκο, ένας από τους παίκτες που ξεχώρισαν σε εκείνο το Παγκόσμιο Κύπελλο, θεωρεί ότι σε αυτήν την ιστορία καθοριστικό ρόλο έπαιξε ο Μπίσοβετς. 'Το 1994, ο Μπίσοβετς ήθελε να αναλάβει ξανά την εθνική ομάδα. Φυσικά και ήταν πίσω από την 'επιστολή των 14'. Η επιστολή γράφτηκε με την υπαγόρευσή του. Μιλάμε συχνά με τον Κολόσκοβ γι' αυτό το ζήτημα. Ευτυχώς που ο Βιάτσεσλαβ υπερασπίστηκε τον Σαντούριν'.

Όταν, δε, ρωτήθηκε για το ποιος έγραψε την επιστολή και ποιος την παρέδωσε, ήταν λιγότερο... ομιλητικός: 'Νομίζω ότι δεν πρέπει να μιλήσουμε γι' αυτό. Οι έξυπνοι γνωρίζουν ποιος ήταν'.

'Εγώ είχα δημιουργήσει αυτήν την ομάδα'

Ο Μπίσοβετς τελικά έκανε το όνειρό του πραγματικότητα το 1998, αναλαμβάνοντας την εθνική Ρωσίας από τον Ιγκνατίεβ, μετά από την αποτυχία πρόκρισης στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Γαλλίας. Μετά από 3 ήττες στα προκριματικά του Euro 2000 και άλλες τόσες σε φιλικά παιχνίδια, απολύθηκε κακήν κακώς από την ομοσπονδία, που επανέφερε τον Όλεγκ Ρομάντσεβ, που είχε διαδεχθεί τον Σαντούριν.

Ο -σήμερα- 72χρονος Μπίσοβετς, ο οποίος εργάστηκε τελευταία φορά ως προπονητής το 2007 στη Λοκομοτίβ Μόσχας, έχει μιλήσει κατά καιρούς για την 'επιστολή των 14'. 'Είναι ξεκάθαρο γιατί εμφανίστηκε αυτή η επιστολή. Πρώτον, εγώ ήμουν που είχα δημιουργήσει εκείνη την ομάδα και τα παιδιά ήθελαν να συνεχίσουν να δουλεύουν μαζί μου. Δεύτερον, δεν υπήρχε σχέση μεταξύ των παικτών και των τότε προπονητών, Σαντούριν και Ιγκνατίεβ. Δεν υπήρξαν περιπτώσεις στην καριέρα μου που δεν θα προστατεύσω τους παίκτες, που θα τους προδώσω. Με μένα, τα συμφέροντα των παικτών τύγχαιναν πάντα σεβασμού: τα συμβόλαια ή άλλα ζητήματα. Με άλλους προπονητές όχι', ισχυρίζεται.

'Μετά ήρθαν οι αποσύρσεις των υπογραφών. Αυτοί που έπαιζαν στην ΤΣΣΚΑ αρνήθηκαν να υπογράψουν, επειδή ο προπονητής του συλλόγου τους ήταν ο Σαντούριν. Ακόμα και στους πιο κοντινούς μαθητές και φίλους του Ιησού Χριστού, υπήρχε ο Ιούδας. Οι παίκτες προσπαθούσαν να τους πείσουν να πάω στο Παγκόσμιο Κύπελλο και χρησιμοποίησαν κάθε μέσο γι' αυτό. Πιστεύω ότι τέτοιοι παίκτες όπως ο Σαλίμοβ, ο Ντομπροβόλσκι, ο Κούλκοβ, ο Ιβάνοβ, αυτοί που δεν αρνήθηκαν τις υπογραφές τους, είναι πραγματικοί άντρες. Υπογράφοντας αυτήν την επιστολή, έδειξαν ότι δεν ήταν για τα λεφτά, ήταν για τις αρχές. Με αυτούς που ακολούθως άλλαξαν γνώμη, έχω κανονικές σχέσεις πια. Μετανιώνω κάτι διαφορετικό: αυτό το γράμμα θα μπορούσε να έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ανάπτυξη ολόκληρου του ποδοσφαίρου μας. Θα άλλαζε τη νοοτροπία των παικτών. Όμως αυτό δεν συνέβη'...