Μπομπ Πέισλι: Η ταπεινή ιδιοφυΐα που έφτιαξε το μύθο της Λίβερπουλ

Την περασμένη εβδομάδα, στον αγώνα με την Κρύσταλ Πάλας στο 'Άνφιλντ', η Λίβερπουλ γιόρτασε τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μπομπ Πέισλι. Της εμβληματικής φιγούρας, που υπηρέτησε το κλαμπ πρώτα ως παίκτης, ύστερα ως φυσιοθεραπευτής (!) και βοηθός προπονητή, για να γίνει ο μάνατζερ με τους περισσότερους τίτλους (20 συνολικά) στην εποχή της παντοδυναμίας των 'κόκκινων'.

Ο προπονητής, που 'ζήλεψε' ο σερ Άλεξ Φέργκιουσον (γιατί ποτέ δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα 3 Κύπελλα Πρωταθλητριών), η 'ταπεινή ιδιοφυΐα', όπως ήταν το παρατσούκλι του. Γιος ανθρακωρύχου και βετεράνος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, μπορεί να μην ήθελε με τίποτα να διαδεχθεί τον μέντορα του, Μπιλ Σάνκλι, στο τέλος όμως αν δεν τον ξεπέρασε, στάθηκε ισοϋψής δίπλα του στην κρίση της ιστορίας. Έζησε μισό αιώνα και βάλε στο 'Άνφιλντ' και πέθανε χωρίς να θυμάται (ελέω Αλτσχάιμερ) τον δρόμο που έκανε μια ζωή από το σπίτι του στο γήπεδο της Λίβερπουλ.

'Όταν βρεθείς μέσα στην περιοχή και δεν ξέρεις τι να κάνεις την μπάλα, πρώτα στείλε την στα δίχτυα και μετά το συζητάμε', είχε πει σε ένα από τα δεκάδες ποδοσφαιρικά αποφθέγματά του, που έμειναν σαν παρακαταθήκη στις κατοπινές γενιές της Λίβερπουλ αλλά και ολόκληρου του βρετανικού ποδοσφαίρου.

Με τη δική του φιλοσοφία, οι 'κόκκινοι' έγιναν κυρίαρχοι στην Αγγλία και στην Ευρώπη. Στα 9 χρόνια της θητείας του, εκτός από τους τίτλους, η Λίβερπουλ έπαιξε καταπληκτικό ποδόσφαιρο, μακριά από τα εγγλέζικα στάνταρ και θριάμβευε. Ο Πέισλι ήταν διορατικός στο ποδόσφαιρο, όσο κανείς άλλος. Όχι μόνο στο να ανακαλύπτει ταλέντα και να τους δίνει φανέλα βασικού στη Λίβερπουλ.

Ο Σάνκλι τον προσέλαβε ως φυσιοθεραπευτή γιατί είχε μια εκπληκτική αίσθηση της φυσικής κατάστασης των παικτών, αλλά και μια ξεχωριστή ικανότητα να προλαβαίνει τους τραυματισμούς ή να κάνει ακριβή διάγνωση πριν ο παίκτης επισκεφθεί τον γιατρό. Τρέλαινε ακόμη και τους ανθρώπους της Λίβερπουλ, όταν για παράδειγμα σε ένα χτύπημα κόρνερ, όπου ένας παίκτης είχε τοποθετήσει λίγο άγαρμπα το πόδι του απεφάνθη: 'Αυτός θα κάνει εγχείριση στο γόνατο'. Μετά από δυο εβδομάδες ο παίκτης έμπαινε στο χειρουργείο.

Δεν ήταν ένας κλασικός προπονητής. Είχε μια σφαιρική αντίληψη για το ποδόσφαιρο, εξ ου και η τεράστια επιτυχία του, που καθιέρωσε τη Λίβερπουλ στην συνείδηση όλων ως το κορυφαίο κλαμπ της Βρετανίας μέχρι το τέλος της δεκαετίας του '80.

Ο Πέισλι γεννήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 1919 στο Κάουντι Ντούραμ, ένα μικρό χωριό, λίγο έξω από το Σάντερλαντ. Γόνος μιας φτωχής οικογένειας που είχε 4 γιους (ο Μπομπ ήταν ο 2ος), ο πατέρας του έβγαζε μεροκάματο δουλεύοντας στα ορυχεία. Από τα 13 του, όταν τελείωσε το σχολείο, βοηθούσε στα προς το ζην. Πρώτα έγινε κι αυτός ανθρακωρύχος, όμως το ατύχημα του πατέρα του και το κλείσιμο του ορυχείου, τον έστειλαν στην οικοδομή. Ένα επάγγελμα που του χρησίμευσε ιδιαίτερα όταν ζήτησε το χέρι της μετέπειτα γυναίκας του!

Ταυτόχρονα έπαιζε και ποδόσφαιρο. Ήταν ο καλύτερος παίκτης του σχολείου του και συνέχισε στα εφηβικά της τοπικής ομάδα του Ίτον, παίζοντας πάντα από τα αριστερά. Το όνειρό του ήταν να παίξει στη Σάντερλαντ, η οποία όμως τον απέρριψε γιατί ήταν μικροκαμωμένος. Αντί για την μεγάλη ομάδα της περιοχής, ο Πέισλι υπέγραψε στην Μπίσοπ Όκλαντ, από την οποία αμειβόταν με 3 σελίνια και 6 πένες ανά παιχνίδι. Με τους Μπίσοπς, τους 'βασιλιάδες του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου', πήρε το Κύπελλο Ερασιτεχνών και κίνησε το ενδιαφέρον του προπονητή της Λίβερπουλ, Τζορτζ Κέι.

Η Σάντερλαντ φάνηκε να το μετανιώνει και τον επαναπροσέγγισε, όμως ο Πέισλι είχε πάρει την απόφαση να μετακομίσει στο 'Άνφιλντ'. Υπογράφοντας στη Λίβερπουλ, πήρε πριμ 25 λιρών και είχε εβδομαδιαίο μισθό 8 λιρών στη διάρκεια της σεζόν και 6 στους μήνες του καλοκαιριού. Ήταν από τους νεαρότερους παίκτες της ομάδας (γι' αυτό ξεκίνησε να παίζει με τις ρεζέρβες) και 'αδυναμία' του Ματ Μπάσμπι. Ο μετέπειτα δημιουργός της πρώτης μεγάλης ομάδας της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ως ποδοσφαιριστής διετέλεσε μέχρι και αρχηγός της Λίβερπουλ (!) ενθαρρύνοντας τον μικρό Πέισλι να μην εγκαταλείψει την προσπάθεια να καθιερωθεί στην πρώτη ομάδα.

Στην 73η Μοίρα του βασιλικού πυροβολικού

Μόνο που στις 3 Σεπτεμβρίου του 1939, η Μεγάλη Βρετανία κήρυττε τον πόλεμο στη Γερμανία και άρχιζε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Η μοίρα του Μπάσμπι και εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο θα άλλαζε δραματικά. Ήταν 20 ετών όταν ξεκίνησε ο πόλεμος και τον Οκτώβριο του '39 κατατάχτηκε στην βασιλική πυροβολαρχία, στην 73η Μοίρα ελαφριών πυροβόλων, η οποία πολέμησε στη Νότιο Αφρική και στην Ιταλία.

Ο Πέισλι θα γίνει αρχηγός της ποδοσφαιρικής ομάδας της Μοίρας, θα παίξει και 34 φιλικά ματς με τη Λίβερπουλ σημειώνοντας 10 γκολ. Η ποδοσφαιρική του ιδιότητα τον κράτησε σε αγγλικό έδαφος, καθώς η πυροβολαρχία στην οποία ανήκε διατάχθηκε να πάει στην Άπω Ανατολή. Ο διοικητής του αποφάσισε να τον κρατήσει στην Αγγλία, για να παίξει μπάλα. Κάπως έτσι, γλίτωσε την αιχμαλωσία από τους Ιάπωνες.

Από το Νησί, ο Πέισλι έφυγε το 1941. Δεν ήξερε αν θα επιστρέψει ζωντανός, αφού βρέθηκε στην Αίγυπτο και στη Μέση Ανατολή, εκπαιδευόμενος σε βολές εναντίον τανκ και συμμετέχοντας στην απόβαση της 8ης Βρετανικής Στρατιάς, πρώτα στη Σικελία και ύστερα στην Ιταλία το 1943. Παρέλασε μάλιστα στους δρόμους της Ρώμης, κάτι που θυμήθηκε το 1977 όταν ξαναβρέθηκε στην 'αιώνια' πόλη, για να κερδίσει με τη Λίβερπουλ το πρώτο Κύπελλο Πρωταθλητριών στην ιστορία της ομάδας: 'Αν μου έλεγαν το 1943 ότι μετά από 34 χρόνια θα ξαναβρισκόμουν σε αυτή την πόλη, ως προπονητής ποδοσφαίρου, θα τους περνούσα όλους για τρελούς'.

"Πάλι καλά που είναι και οικοδόμος"

Το 1945 επιστρέφει στην Αγγλία και ένα χρόνο αργότερα παντρεύτηκε την γυναίκα της ζωής του, Τζέσι. Ο πατέρας της, όταν του ανακοίνωσε ότι γνώρισε έναν στρατιώτη, επαγγελματία ποδοσφαιριστή στραβομουτσούνιασε. 'Είναι και οικοδόμος' πρόσθεσε αναστατωμένη η κοπέλα. 'Ε, αυτή είναι μια αξιοπρεπής δουλειά. Εντάξει λοιπόν', ήταν η τελική απάντηση - έγκριση για τον γαμπρό. Η οικογένεια Πέισλι έζησε όλη της τη ζωή στο Λίβερπουλ και έκανε 3 παιδιά: τους Ρόμπερτ, Γκρέιαμ και Κριστίν.

Με τη ζωή να ξαναπαίρνει κανονικούς ρυθμούς, ήταν 26 ετών όταν ξανάρχισαν οι επίσημες διοργανώσεις, με πρώτη αυτή του Κυπέλλου Αγγλίας τη σεζόν 1945-46. Ένα χρόνο αργότερα έγινε κανονικά και το πρωτάθλημα το οποίο πήγε στη Λίβερπουλ (πρώτος τίτλος της μετά από 24 χρόνια) με τον Πέισλι να παίζει σε 34 από τα 42 συνολικά ματς. Έγινε βασικό στέλεχος της ομάδας, της οποίας το 1951 φόρεσε και το περιβραχιόνιο του αρχηγού. Κρέμασε τη φανέλα του το 1954, αλλά δεν είχε πρόθεση να εγκαταλείψει το 'Άνφιλντ'.

Συνεργάτης με ιδέες για τον Σάνκλι

Στην αρχή προσλήφθηκε ως φυσιοθεραπευτής, με την παροιμιώδη ικανότητα του να κάνει διάγνωση των τραυματισμών με… το μάτι (και ποτέ δεν έπεφτε έξω) και αργότερα προπονητής της β' ομάδας. Τον Δεκέμβριο του 1959 η Λίβερπουλ βρισκόταν στη Β' Εθνική και αναζητούσε τον προπονητή που θα της έδινε μια νέα πνοή. Οι υπεύθυνοι της ομάδας είχαν σημειώσει το όνομα του μάνατζερ της Χάντερσφιλντ, μετά από ένα ταπεινωτικό 7-0, όταν η Λίβερπουλ έμοιαζε να βρίσκεται σε... κηδεία. Τον έλεγαν Μπιλ Σάνκλι και είχε γεννηθεί στη Σκωτία το 1913. Στα 46 του, έμοιαζε έτοιμος να δημιουργήσει κάτι καλό. Μπήκε φουριόζος και κατάφερε να μετατρέψει τη Λίβερπουλ από ομάδα Β' Εθνικής σε κλαμπ της ελίτ του βρετανικού ποδοσφαίρου.

Δεν το έκανε μόνος του, ωστόσο. Στο πρώτο ραντεβού με τα ιστορικά, πλέον, στελέχη της Λίβερπουλ, Ρούμπεν Μπένετ, Τζόε Φάγκαν και Πέισλι, ξεκαθάρισε ότι δεν θα έφερνε δικούς του προπονητές, αλλά θα ήταν αυτοί οι 3 οι άμεσοι συνεργάτες του.

Το δόγμα Σάνκλι είχε δυο άξονες. Ταχύτητα και κυκλοφορία της μπάλας. Τις μεθόδους του, εμπλούτιζαν στις προπονήσεις αρχικά οι Μπένετ και Φάγκαν κι εν συνεχεία ο Πέισλι, στον οποίο ο Σάνκλι άρχισε να δείχνει ιδιαίτερη εμπιστοσύνη. Ο Σάνκλι έψαχνε να βρει κι ένα γραφείο στο 'Άνφιλντ', όπου θα μιλούσε με τους συνεργάτες του κάθε μέρα. Ο Φάγκαν βρήκε κάτι άλλο. Μια αποθήκη, όπου υπήρχαν τα παπούτσια των ποδοσφαιριστών. Το ονόμασαν 'boot room' κι έγινε το θρυλικό μέρος συνάντησης των προπονητών της Λίβερπουλ, όπου συζητούσαν τη στρατηγική τους, τις τακτικές τους, την απόδοση των παικτών και βεβαίως γιόρταζαν μεγάλες νίκες, με ένα ποτήρι μπύρα.

Η νέα Λίβερπουλ χτιζόταν υπό τις οδηγίες του Σάνκλι, αλλά και τις προσπάθειες των βοηθών του, σε μια συνεργασία που άφησε εποχή για την πρωτοπορία της. τόσο μέσα όσο κι έξω από το γήπεδο. Ο Πέισλι, προπονητής και φυσιοθεραπευτής μαζί, ήταν της άποψης ότι αμέσως μετά από την προπόνηση, έπρεπε να ακολουθεί η λεγόμενη αποθεραπεία, για τουλάχιστον 40λεπτά. 'Αν πηγαίνουν για ντουζ ιδρωμένοι, οι πόροι παραμένουν ανοιχτοί και οι τραυματισμοί είναι αρκετά πιθανοί', συμβούλεψε τον Σάνκλι.

Ο Φάγκαν, είχε την ιδέα οι παίκτες να αφήνουν τα ρούχα τους στο 'Άνφιλντ', πριν μεταφερθούν με το πούλμαν στο προπονητικό κέντρο του Μέλγουντ. Θα επέστρεφαν στο γήπεδο, όπου θα έκαναν ντουζ, θα ντύνονταν και θα έτρωγαν όλοι μαζί. Κάπως έτσι ένιωθαν το 'Άνφιλντ' περισσότερο σαν σπίτι τους, παρά σαν μια απλή ποδοσφαιρική έδρα.

Η όλη μέθοδος έφερε αποτελέσματα. Το 1966, η Λίβερπουλ ήταν ξανά πρωταθλήτρια Αγγλίας και έφτανε μέχρι τον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων, χρησιμοποιώντας μόλις 14 ποδοσφαιριστές. Οι τραυματισμοί, ήταν σχεδόν μια λέξη άγνωστη στο 'Άνφιλντ'…

Ο Σάνκλι, ήξερε ότι ο Πέισλι 'έβλεπε μπάλα' σε θέματα τακτικής και αποδεχόταν πλήρως τις συμβουλές του. Η Λίβερπουλ, από την Β' Εθνική είχε επανέλθει δριμύτερη, με τρία πρωταθλήματα, δυο Κύπελλα Αγγλίας αλλά και το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ του 1973, ο πρώτος ευρωπαϊκός τίτλος της, η πορεία για τον οποίο είχε ξεκινήσει στη Νέα Φιλαδέλφεια εναντίον της ΑΕΚ. Το επόμενο καλοκαίρι, μετά από 15 χρόνια στο 'Άνφιλντ', ο Σάνκλι δήλωνε ότι αποχωρεί από τη Λίβερπουλ…

'Μέχρι να έρθει ο κατάλληλος…'

Το να διαδεχθεί κανείς τον Σάνκλι δεν ήταν τόσο εύκολο. Ποιος προπονητής θα έβαζε το κεφάλι του στον... ντορβά και θα αναλάμβανε μια τόσο επιτυχημένη ομάδα, που πορευόταν επί μια 15ετία με τον ίδιο μάνατζερ; Ο Πίτερ Ρόμπινσον, ο άνθρωπος που έτρεχε διοικητικά τη Λίβερπουλ, ήξερε ότι έπρεπε να βρει κάποιον από μέσα. Έναν άνθρωπο που θα αποδέχονταν οι ποδοσφαιριστές αλλά και το 'ΚΟΠ', το οποίο λάτρευε τον Σάνκλι.

'Θα πάρεις εσύ την ομάδα', είπε στον Πέισλι, για να δει σχεδόν έντρομο τον συνεργάτη του Σάνκλι. 'Δεν μπορώ, είναι πολύ δύσκολο να κάνω αυτό που ζητάς', είπε. Για τους παίκτες της Λίβερπουλ δεν ήταν παρά 'ο Μπομπ, ο βοηθός του Σάνκλι'.

Η διοίκηση, όμως, επέμενε. Στην πρώτη συγκέντρωση του νέου μάνατζερ με την ομάδα, ο Πέισλι ρώτησε αν συμφωνούν με την... προαγωγή του. Ο Κέβιν Κίγκαν απάντησε θετικά: 'Πρέπει να πάρεις τη δουλειά'. Ο εμβληματικός αρχηγός Έμλιν Χιουζ δεν μίλησε. Όπως πολλοί άλλοι, δεν μπορούσαν να πιστέψουν πως ο Σάνκλι είχε παραιτηθεί.

Ακόμη και πριν αρχίσει ο πρώτος αγώνας της περιόδου 1974-75, ο Πέισλι δεν είχε αποφασίσει ακόμη αν θα δεχόταν την πρόταση της διοίκησης. Μετά από τους πρώτους αγώνες πρότεινε στον Ρόμπινσον να παραμείνει προπονητής, μέχρι να βρεθεί κάποιος κατάλληλος.

Η Λίβερπουλ, όμως, τον στήριξε. Κι αυτός, που στην αρχή δεν ήξερε καν τα ονόματα των αντιπάλων, έδειξε να προσαρμόζεται. Οι ιδέες για το ποδόσφαιρο ποτέ δεν τον εγκατέλειψαν και σιγά-σιγά κατάφερε να μετατραπεί από Μπομπ σε Boss (αφεντικό). Το 1975 τερμάτιζε δεύτερος, αλλά έναν χρόνο μετά οδηγούσε τη Λίβερπουλ στην κατάκτηση του πρωταθλήματος.

Κι αν στο ξεκίνημα της καριέρας του έδειχνε να διστάζει, στη συνέχεια δεν είχε κανένα πρόβλημα να παίρνει δραστικές αποφάσεις ακόμη κι αν... έτριζαν τα θεμέλια της ομάδας. Ο Άλαν Κένεντι θυμόταν ότι μόλις τελείωσε ο τελικός με τη Ρεάλ Μαδρίτης το 1981 και η Λίβερπουλ είχε πάρει το δεύτερο Κύπελλο Πρωταθλητριών, ο Πέισλι δήλωνε πως η ομάδα χρειαζόταν επειγόντως φρεσκάρισμα. Πράγματι, τον επόμενο χρόνο αποχωρούσαν παίκτες όπως ο Ρέι Κλέμενς, ο Τέρι Μακντέρμοντ και ο Ντέιβιντ Τζόνσον.

Οι μεγάλες μεταγραφές

Ένα από τα χαρίσματα του Πέισλι ήταν το 'μάτι' στις μεταγραφές. Έβλεπε παίκτες εκεί που οι άλλοι δεν θα κοίταζαν ποτέ. Ο Ίαν Ρας πήγε στη Λίβερπουλ από την ταπεινή Τσέστερ, ο Ρόνι Γουίλαν αποκτήθηκε ως ελεύθερος από κάποια Χομ Φαρμ. Ο Φιλ Νιλ στοίχισε μόλις 66.000 λίρες. Ακόμη κι όταν η Λίβερπουλ χτύπησε τον μεγάλο Κένι Νταλγκλίς, το κέρδος ήταν 60.000 λίρες για τους 'κόκκινους'. Είχαν πουλήσει για 500.000 τον Κίγκαν στο Αμβούργο κι έπαιρναν τον Νταλγκλίς από τη Σέλτικ για 440.000 λίρες.

Επί ημερών του, η Λίβερπουλ απέκτησε ακόμη τον Γκρέιαμ Σούνες, τον Άλαν Χάνσεν, τον Μπρους Γκρόμπελαρ, τον Μαρκ Λόρενσον (η πιο ακριβή μεταγραφή του, με 900.000 λίρες), τον Γκρεγκ Τζόνστον, τον Κένεντι και δεκάδες άλλους, που ευτύχησαν να βρεθούν στο 'Άνφιλντ' και να φορέσουν την κόκκινη φανέλα.

Ποδόσφαιρο και τίτλοι

Θιασώτης του 4-4-2 (με τον δεύτερο κυνηγό λίγο πίσω από τον κλασικό στράικερ), ο Πέισλι καθιέρωσε στα γήπεδα της Αγγλίας και της Ευρώπης μια ανεπανάληπτη μηχανή ποδοσφαίρου και τίτλων. Η Λίβερπουλ συνδύαζε τη βρετανική αποφασιστικότητα με το ποδόσφαιρο της κατοχής και της διαρκούς κίνησης, που ζάλιζε τον αντίπαλο. Οι κάθετες πάσες, κυρίως από τα πόδια του Σούνες, ήταν σήμα κατατεθέν μιας ομάδας η οποία λατρεύτηκε από εκατομμύρια φιλάθλους σε όλο τον πλανήτη.

H μεταγραφή του Νταλγκλίς αποδείχθηκε σπουδαία, καθώς ο Σκωτσέζος ξεπέρασε τον Κίγκαν και έγινε ο αναμφισβήτητος ηγέτης της ομάδας. Όπως έλεγε ο Σούνες, στην προπόνηση και στα γκρουπ των 5 παικτών (κατάλοιπο της εποχής Σάνκλι) επιτρεπόταν μια το πολύ δυο επαφές με την μπάλα. Οι παίκτες κοίταζαν συνέχεια μπροστά και η Λίβερπουλ έβρισκε τον τρόπο να νικάει όλους τους αντιπάλους της.

Ο Πέισλι κάθισε στον πάγκο της ομάδας 9 χρόνια. Πρόλαβε να κατακτήσει τα πάντα, εκτός από το Κύπελλο Αγγλίας. Οι 20 τίτλοι του μεταφράζονται ως εξής: 6 πρωταθλήματα, 3 Λιγκ Καπ, 3 Κύπελλα Πρωταθλητριών, 1 Κύπελλο UEFA, 1 Σούπερ Καπ, 6 Τσάριντ Σιλντ.

Είναι ένας από τους 3 προπονητές (και χρονικά ο πρώτος) που κατέκτησαν 3 φορές το Κύπελλο Πρωταθλητριών (Κάρλο Αντσελότι και Ζινεντίν Ζιντάν οι άλλοι δυο) και σε 535 αγώνες ως προπονητής της Λίβερπουλ είχε 308 νίκες, 131 ισοπαλίες και 96 ήττες.

Ο άνθρωπος που στην πρώτη του συνέντευξη Τύπου παρακάλεσε τους δημοσιογράφους να συμπληρώνουν ενίοτε τις δηλώσεις του, έχει ορισμένα αξεπέραστα ρητά. Σαν αυτό: 'Δεν είναι ζήτημα μιας μακρινής ή μιας κοντινής πάσας. Είναι ζήτημα μιας σωστής πάσας…'.

Βιτριολικός στο χιούμορ του, προστατευτικός με τους παίκτες του, πολλές φορές ήταν πιο σκληρός απ’ όσο έδειχνε. Μέσα σε 9 χρόνια, πέτυχε να ξεπεράσει τον μέντορά του και ουσιαστικά να δημιουργήσει τον μύθο της ανίκητης Λίβερπουλ. 'Έχω ζήσει και χειρότερες στιγμές. Για αρκετό καιρό ήμασταν δεύτεροι', έλεγε χαρακτηριστικά, υψώνοντας το ποτήρι του για να γιορτάσει ακόμη ένα τρόπαιο στο περίφημο boot room…

(φωτογραφίες: AP Images)