A1: Όταν οι ξένοι ήταν... ένας!

Το καλοκαίρι του 1988 η κατάσταση για τις ομάδες μπάσκετ που έπαιζαν στην Α1 ήταν μάλλον πρωτόγνωρη! Η Α1 είχε αντικαταστήσει την Α' εθνική κατηγορία δύο χρόνια νωρίτερα, την περίοδο 1986-87 με την ΕΟΚ, που εκείνα τα χρόνια τα ρεφλέξ των ανθρώπων της λειτουργούσαν κανονικά, να έχει καθιερώσει ένα πρωτάθλημα που έμοιαζε πολύ με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Κανονική περίοδος, πλέι οφ και συμμετοχή μόλις 10 ομάδων. Τι έλλειπε; Η είσοδος των ξένων παικτών που εκείνα τα χρόνια παρέμεναν περίπου απαγορευμένος καρπός για τις ομάδες. Χωρίς ευρωπαϊκές φιλοδοξίες έκλειναν Αμερικάνους με το... παιχνίδι αφού οι περισσότεροι σύλλογοι μας δεν προχωρούσαν περισσότερο από 1-2 προκριματικούς γύρους στα τρία Ευρωπαϊκά Κύπελλα της εποχής.

Στην απόφαση της εισόδου των ξένων παικτών έσπρωξαν την ΕΟΚ δύο διαφορετικά γεγονότα που στην ουσία είχαν την ίδια προέλευση: Τον περιορισμό των ελληνοποιήσεων παικτών κυρίως από τα γειτονικά Βαλκανικά κράτη και ειδικότερα την ενιαία, τότε, Γιουγκοσλαβία και τις ολοένα και αυξανόμενες ευρωπαϊκές φιλοδοξίες του Άρη που ήταν ο κυρίαρχος της εποχής αλλά δεν μπορούσε να προσελκύσει (και να πληρώσει) καλούς Αμερικάνους που προτιμούσαν ακόμη και μικρότερες ομάδες άλλων χωρών όπου όμως υπέγραφαν εγγυημένα (για μια περίοδο) συμβόλαια.

Τα πρώτα δειλά βήματα στην αγορά

Το καλοκαίρι του 1988 οι ελληνικές ομάδες βρέθηκαν στο σταυροδρόμι και υποχρεώθηκαν να κάνουν τα πρώτα τους δειλά βήματα στην αγορά ψάχνοντας πια για full time Αμερικάνους. Η κάθε ομάδα είχε δικαίωμα να συμφωνήσει με ένα μόνο ξένο και χωρίς δικαίωμα αντικατάστασής του μέσα στην αγωνιστική περίοδο. Συνεπώς, δεν υπήρχαν περιθώρια λάθους γιατί όποιος έχανε ένα παίκτη σχεδόν καταστρεφόταν. Η πρώτη, εκείνη, σοδειά ξένων παικτών ακόμη και αν την δούμε με χρονική απόσταση 27 ολόκληρων χρόνων μοιάζει πολύ εντυπωσιακή! Χρήση του δικαιώματος δεν έκαναν και οι δέκα ομάδες αλλά μόνο οι 9 αφού ο Φίλιππος Θεσσαλονίκης προτίμησε να παίξει χωρίς Αμερικανό και φυσικά στο τέλος της αγωνιστικής περιόδου υποβιβάστηκε αύτανδρος.

Μοιάζει περίπου "μαγική εικόνα" σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα αλλά αρκετές ομάδες τόλμησαν να ακουμπήσουν παίκτες που είτε έπαιζαν στο ΝΒΑ, είτε είχαν θητεία σε πολύ καλές ομάδες της Ιταλίας και της Ισπανίας που εκείνη την εποχή ήταν το El dorado των αμερικανών μπασκετμπολιστών. Ακόμη και τα λεφτά που δόθηκαν για ορισμένους παίκτες μοιάζουν... απίστευτα σε σύγκριση με τα σημερινά. Άσχετα αν ορισμένοι από τους παίκτες δεν τα πήραν ποτέ!

Το συμβόλαιο που υπέγραψε για παράδειγμα ο Ολυμπιακός με τον παγκίτη του ΝΒΑ, αλλά εξαιρετικά εντυπωσιακό φόργουορντ, Κάρεϊ Σκάρι, ήταν της τάξης των 300.000 δολαρίων, ποσό που σήμερα δεν πληρώνουν και για τους έξι (μαζί) ξένους τους οι περισσότεροι σύλλογοι της Basket League! Ο Σκάρι ήρθε, εντυπωσίασε, τραυματίστηκε και έφυγε απλήρωτος αφού στο μεσοδιάστημα όλων αυτών ο Γιώργος Κοσκωτάς από πρόεδρος του Ολυμπιακού είχε γίνει συνώνυμος με το μεγαλύτερο οικονομικό σκάνδαλο στην ιστορία του ελληνικού κράτους.

Ο Βρέινς, η γυναίκα του και... ο Ψωμιάδης

Αντίστοιχη ήταν η τύχη και ενός άλλου ΝΒΑer που ήρθε για λογαριασμό της ΑΕΚ. Ο Ντάνι Βρέινς είχε πίσω του τις περγαμηνές της επιλογής του στο νούμερο 5 του ντραφτ του 1981 και ακόμη και σήμερα παραμένει ένας από τους παίκτες με την ψηλότερη επιλογή στο ντραφτ που έχουν παίξει στο ελληνικό πρωτάθλημα. Αλλά στην ΑΕΚ του Μάκη Ψωμιάδη που προσπαθούσε να αποτελέσει το αντίπαλο δέος του Κοσκωτά δεν έμεινε για πολύ. Όσα κυκλοφόρησαν μετά την βιαστική φυγή του από την Ελλάδα περί απαγωγής του παιδιού του και απειλών για τη ζωή του δεν αποτέλεσαν ακριβώς διαφήμιση για το ελληνικό μπάσκετ. Τρία ή τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν ο Μάκης Ψωμιάδης επέστρεφε στην προεδρία της μπασκετικής ΑΕΚ μου είχε παραχωρήσει μια συνέντευξη για λογαριασμό της εφημερίδας Ελεύθερος Τύπος με την προϋπόθεση ότι θα απαντούσε σε όλες τις ερωτήσεις. Απάντησε όντως σε όλες πλην μιας. Της τελευταίας που αφορούσε τον Ντάνι Βρέινς.

Έκλεισε το κασετόφωνο και για πρώτη φορά γράφω όσα μου είπε off the record αφού πιστεύω ότι μετά από 23 χρόνια έχουν πια μόνο ιστορική σημασία: "Αγαπούλα, κοίταξε να δεις και αυτά που σου λέω δεν τα γράφεις για να είμαστε αγαπημένοι. Αυτός ήταν παντρεμένος με μια πολύ ωραία κοπέλα. Και η γυναίκα του εδώ στην Αθήνα είδε τι σημαίνει καλή ζωή. Άρχισε να νυχτοπερπατάει και πολλές φορές είχε έρθει και στα μαγαζιά μου. Και δεν ήταν μόνη της αλλά με διάφορους άντρες. Ο άνθρωπος δεν άντεχε να βλέπει έτσι τη γυναίκα του και έφυγε από μόνος του. Τα άλλα που λένε είναι μαλακίες". Φυσικά δεν μου τα είπε ακριβώς έτσι αλλά με άλλες εκφράσεις τις οποίες για λόγους καλαισθησίας άλλαξα ελαφρά!

Οι καλύτερες επιλογές ξένων

Ο Άρης δεν χρειάστηκε να κάνει ηχηρή μεταγραφή Αμερικάνου αλλά κράτησε τον Καναδό σέντερ Γκρεγκ Γουίλτζερ που τον είχε κλείσει και για την Ευρώπη. Ο Γουίλτζερ που είχε περάσει και από τη Μπαρτσελόνα αποδείχθηκε πολύ καλή λύση γεμίζοντας το ρόστερ της ομάδας με ένα καλό ριμπάουντερ και μπλοκέρ, ότι ακριβώς χρειαζόταν ο Ιωαννίδης που ήθελε το συμπλήρωμα των Γκάλη-Γιαννάκη- Σούμποτιτς και όχι ένα ακόμη σκόρερ. Δύο από τις καλύτερες επιλογές ξένων ανήκουν στον Παναθηναϊκό και τον Πανιώνιο.

Ο Παναθηναϊκός, χωρίς οικονομικό πρόβλημα, αφού ήδη την ομάδα είχε αναλάβει ο Παύλος Γιαννακόπουλος, έφερε τον Έντγκαρ Τζόουνς. Το "ελικόπτερο" ήταν ένας λεπτοκαμωμένος αμερικάνος φόργουορντ με μπόι 2μ.08, είχε παίξει έξι χρόνια στο ΝΒΑ και για κάποιο παράξενο λόγο είχε "ξεπέσει" στο πρωτάθλημα της Ελβετίας από όπου τον ψάρεψε το "τριφύλλι". Παρότι ήρθε στην Ελλάδα σε ηλικία 32 ετών έπαιξε μπάσκετ στην Ευρώπη μέχρι τα 36 του και έκλεισε την καριέρα του στα... 40 πίσω στις ΗΠΑ, ενώ το 1991 πέρασε για μισή σεζόν και από τον Άρη.

Ο Πανιώνιος που για πολλά χρόνια στη σειρά κράτησε το άτυπο ρεκόρ των καλύτερων επιλογών ξένων παικτών (σε σχέση με το μπάτζετ του) έφερε τον βασιλιά των ριμπάουντ, Μαρκ Λαντσμπέργκερ. Με παρελθόν παγκίτη σε Μπουλς και Λέικερς ο Λαντσμπέργκερ ήταν (και μάλλον θα παραμείνει για πολλά χρόνια) ο καλύτερος ριμπάουντερ που έχουμε δει ποτέ στην Ευρώπη! Στην ιταλική Φορλί ήταν για τέσσερα χρόνια πρώτος ριμπάουντερ του πρωταθλήματος και στην Ελλάδα άφησε πίσω του ένα ρεκόρ που θα μείνει μάλλον δια παντός ακατάρριπτο. Τα 31 ριμπάουντς που μάζεψε σε αγώνα με τον Ολυμπιακό στο ΣΕΦ.

Ο ΠΑΟΚ σε πείσμα της εποχής δεν πήγε σε κάποιο έμπειρο επαγγελματία αλλά σε ένα παίκτη που μόλις είχε τελειώσει το κολέγιο! Τον Μάικ Τζόουνς που αναδείχθηκε σε μεγάλο σκόρερ και έκανε σπουδαία καριέρα στην Ευρώπη. Το "μωρό του ελαφιού" είχε μόλις αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο του Ομπερν, το ίδιο σχολείο που είχε τελειώσει χρόνια νωρίτερα ο Τσαρλς Μπάρκλεϊ.

Το αντίπαλο δέος του Γκάλη

Ο συντοπίτης Ηρακλής δεν χρειάστηκε να ψάξει πολύ αφού είχε έτοιμο παίκτη. Τον Ντέιβιντ Ίνγκραμ του οποίου το επίθετο έγινε το πρώτο που... διαλύσαμε στην Ελλάδα. Ο Ancrum όπως είναι το πραγματικό του όνομα καθιερώθηκε για λόγους ευκολίας ως... Ingram στην Ελλάδα. Τον είχε ανακαλύψει ο βοηθός προπονητή του Ηρακλή, Μάκης Καλανταρίδης, όταν έψαχνε το 1987 για παίκτη που θα βοηθούσε την ομάδα στο Κύπελλο Κόρατς. Τον είδε να παίζει μονό στα ανοιχτά γήπεδα του πανεπιστημίου Σίρακιουζ και... τρελάθηκε με την ικανότητα του σκόρερ που είχε.

Ο Ινγκραμ αποτέλεσε για μια σχεδόν πενταετία το αντίπαλο δέος του Γκάλη στο σκοράρισμα, ήταν παίκτης των 40 πόντων ανά αγώνα και έκλεισε την καριέρα του στην Ελλάδα μόνο όταν το 1992 οι ξένοι έγιναν δύο και οι απαιτήσεις άλλαξαν. Ο ζερβοχέρης Ίνγκραμ είχε τελειώσει ένα μικρό κολέγιο της Νέας Υόρκης, το Γιουτίκα και η πρώτη επαγγελματική δουλειά του ήταν στο ημιεπαγγελματικό CBA με τους Όλμπανι Πατρούνς τη χρονιά που κοούτσαρε την ομάδα ο Φιλ Τζάκσον. Η μοναδική επαγγελματική του χρονιά πριν τον Ηρακλή ήταν στον... Παναμά και στον...Ισημερινό!

Οι παίκτες τύπου Ινγκραμ ήταν μάλλον εύκολο να βρεθούν στην αχανή αγορά. Ένας ακόμη πολύ καλός σκόρερ και εξαιρετικά πολυσύνθετος παίκτης με ικανότητες all around ήταν ο Μαρκ Πετγουέι, πρώτος ξένος στην ιστορία του Απόλλωνα Πατρών. Και αυτός είχε παρελθόν στην Ελλάδα αφού ένα χρόνο νωρίτερα είχε παίξει μερικά παιχνίδια του Κυπέλλου Κόρατς για λογαριασμό του ΠΑΟΚ. Δυστυχώς μερικά χρόνια αργότερα έγινε και ο πρώτος ξένος του ελληνικού μπάσκετ που έφυγε πρόωρα από τη ζωή, όταν δολοφονήθηκε έξω από ένα νυχτερινό κέντρο κάτω από άγνωστες συνθήκες. Αργότερα, έγινε γνωστό ότι προσπάθησε να κυνηγήσει κάποιους τύπους που προσπάθησαν να κλέψουν το αυτοκίνητο του και ένας από αυτούς τον πυροβόλησε στο κεφάλι.

Ο ένατος και τελευταίος ξένος που έπαιξε το 1988 στην Ελλάδα δεν ήταν Αμερικάνος αλλά Ευρωπαίος. Ο βετεράνος σέντερ της εθνικής Βουλγαρίας, Ελία Εφθίμοφ, έγινε ο πρώτος ξένος παίκτης στην ιστορία του Σπόρτιγκ και ο πρώτος Ευρωπαίος που έπαιξε -ως ξένος- στο ελληνικό πρωτάθλημα.

Την επόμενη τριετία και μέχρι το 1992 που μπήκε και ο δεύτερος ξένος παίκτης στο ελληνικό πρωτάθλημα πέρασαν και άλλοι καλοί Αμερικανοί από τη χώρα μας. Ορισμένοι από τους υπάρχοντες "πιονιέρους" ανακυκλώθηκαν είτε συνεχίζοντας στην ίδια ομάδα, είτε αλλάζοντας στρατόπεδο. Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες ακόμη περιπτώσεις καλών Αμερικανών που εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός του περιορισμένου ανταγωνισμού των ξένων και έφτιαξαν καριέρα στη χώρα μας ή την χρησιμοποίησαν ως προθάλαμο για καλύτερες δουλειές...

Η μεταγραφή της χρονιάς από τον Άρη

1989-90: Οι ομάδες γίνονται 12 αλλά η ποιότητα των παικτών πέφτει κυρίως γιατί Ολυμπιακός και ΑΕΚ δεν κάνουν ανάλογες κινήσεις. Θεωρείται από τις μέτριες χρονιές για ξένους, αφού ακόμη και ο ΠΑΟΚ φέρνει ένα μάλλον περιορισμένων δυνατοτήτων ξένο, τον Αντονι Κουκ, η ΑΕΚ τον λευκό σέντερ Τζιμ Γιούσεβιτς, ο Σπόρτιγκ τον άσημο Καλ Φόστερ και ο Έσπερος Καλλιθέας τον Νεμπόισα Μιλόσεβιτς, ένα βετεράνο σέντερ από τη Γιουγκοσλαβία. Δεν είναι όμως ο πρώτος "Γιούγκος" που παίζει στο ελληνικό πρωτάθλημα αφού ήδη ο Πανιώνιος έχει φέρει τον διεθνή Πρέντραγκ Μπένατσεκ, που θα μείνει και τα επόμενα χρόνια στη Νέα Σμύρνη παίρνοντας αργότερα την ελληνική υπηκοότητα.

Ο πλούσιος Άρης κάνει τη μεταγραφή της χρονιάς με την προσθήκη του Στόγιαν Βράνκοβιτς, ενώ ορισμένοι μικρομεσαίοι μας συστήνουν παίκτες με εξαιρετικές ικανότητες που όχι μόνο θα εντυπωσιάσουν αλλά θα μείνουν και στη χώρα μας για μερικά χρόνια: Το Περιστέρι τον σέντερ/φόργουορντ Γκρεγκ Τσερτς, ο Ολυμπιακός τον εξαιρετικό σκόρερ Τοντ Μίτσελ, ο Απόλλων Πατρών ένα ακόμη all around δυναμίτη τον Καναδό Γουέιν Γιάργουρντ, που αργότερα θα φορέσει και τη φανέλα του Παναθηναϊκού αλλά μόνο σε ματς του Κυπέλλου Κόρατς και τέλος το Παγκράτι τον μόλις 2μ.02 "Ράμπο" των καλαθιών Ερλ Χάρισον, ένα εξαιρετικό σκόρερ και ριμπάουντερ που θα μείνει στην ιστορία της ομάδας ως ένας από τους πλέον συμπαθείς Αμερικανούς. Το μοναδικό που δεν μάθαμε είναι γιατί στο Μετς ακόμη τον θυμούνται με το ελληνικό παρατσούκλι του: "Τηγανέλο"!

Το νέο "μπαμ" του Άρη και ο Χάντσον που έμεινε στην ιστορία

Η ΕΟΚ κάτω από την πίεση των ομάδων αποφασίζει να καθιερώσει την αντικατάσταση του μοναδικού ξένου και ο πρώτος που κάνει χρήση του δικαιώματος είναι ο ΠΑΟΚ. Ο περαστικός Ίρβινγκ Τόμας παίζει ένα ημίχρονο στο Γεώργιος Μόσχος, ο αγώνας με την ΑΕΚ διακόπτεται λόγω επεισοδίων και την επόμενη μαζί με τον κόουτς Σάκοτα στην Θεσσαλονίκη καταφτάνει ένας από τους καλύτερους Αμερικάνους της εποχής: Ο Κεν Μπάρλοου με παρελθόν στη Μακάμπι και το Μιλάνο που θα μείνει τρεις σεζόν στον Δικέφαλο.

Την ίδια ώρα ο Άρης έχει κάνει πάλι το μεγάλο "μπαμ" φέρνοντας τον πρώην παίκτη των Σικάγο Μπουλς, Μπραντ Σέλερς, έναν παίκτη με μπόι 2μ.11 και λεπτό κορμί που καλείται να παίξει σέντερ ενώ στο ΝΒΑ ήταν φόργουορντ και στην ουσία ποτέ δεν θα δικαιώσει το ντόρο της μεγάλης μεταγραφής! Ο Παναθηναϊκός κλείνει έναν "ρούκι" από το πανεπιστήμιο Τέξας Ελ Πάσο, ένα "θηρίο" ονόματι Αντόνιο Ντέιβις, που αμέσως μετά τη διετία του στον "Τάφο του Ινδού" θα μετακομίσει στην Ιταλία (Μιλάνο) και από εκεί στο ΝΒΑ όπου θα κάνει πολύ μεγάλη καριέρα! Φοβερός σκόρερ, ριμπάουντερ και μπλοκέρ αλλά με απίστευτη αδυναμία στις βολές αφήνει πίσω του μερικά ασύλληπτα ρεκόρ αστοχίας όπως την βραδιά που κάνει 0/11 από τη γραμμή!

Ο Πανιώνιος ψαρεύει από τα χαμηλά ράφια τον Τζον Χάνστον που θα μείνει στην ιστορία για το σπασμένο καλάθι στο All Star Game, η ΑΕΚ ξεκινάει με ένα εξαιρετικά καλό σκόρερ, τον χοντρούλη Ρίτσαρντ Ρέλφορντ, καλό φίλο και συνοδοιπόρο του Ρόι Τάρπλεϊ από το κολέγιο Μίσιγκαν αλλά τον αντικαθιστά με τον σέντερ Τόμας Τζόρνταν, που θα μείνει στη Νέα Φιλαδέλφεια και την επόμενη σεζόν. Ο Ολυμπιακός φέρνει ένα φτηνό πλέι μέικερ, ελλείψει χρημάτων, τον τελευταίο "ταπεινό" Αμερικάνο αφού αμέσως μετά αρχίζει η περίοδος Κόκκαλη. Πρόκειται για τον Γκλιν Μπλάγκουελ, που έπαιζε στην Τουρκία και την Εφές και ο Παπάγου φέρνει ένα συμπαίκτη του στην τουρκική ομάδα τον σέντερ Λόουελ Χάμιλτον που θα μείνει δύο σεζόν και θα αποκτήσει ένα μικρό στρατό από "γκρούπις"!

Ο Φίλιππος δεν κάνει το λάθος του παρελθόντος και φέρνει αρχικά ένα μέτριο Αμερικανό (Χάριντ) τον οποίο αντικαθιστά με ένα καλούτσικο περιφερειακό σκόρερ, τον Γκρεγκ "Μπου" Χάρβεϊ μεγαλωμένο στα γκέτο της Νέας Υόρκης όπου διατέλεσε ένας μίνι θρύλος των ανοιχτών γηπέδων της πόλης. Ο Απόλλων Πατρών ξεκινάει με τον μέτριο Σαμ Άϊβι και τον αντικαθιστά με ένα βετεράνο, τον Ελστον Τέρνερ. Το γεγονός ότι υποβιβάζεται "εξαφανίζει" την παρουσία του Τέρνερ που είναι ένα από τα πιο ηχηρά ονόματα ξένων της εποχής αλλά πέρασε απαρατήρητος και ξεχάστηκε γρήγορα. Είχε παίξει οκτώ ολόκληρα χρόνια στο ΝΒΑ σε Ισπανία, Ιταλία και από το 1996 είναι ασίσταντ κόουτς στο ΝΒΑ, έχοντας περάσει από πέντε διαφορετικές ομάδες, με τελευταίο σταθμό τους Μέμφις Γκρίζλις που είναι και σήμερα!

1991-92: Πρωτάθλημα αστέρων!

Η τελευταία χρονιά του ενός ξένου είναι από τις καλύτερες στην ιστορία. Ο Άρης φέρνει τον Ουόλτερ Μπέρι, που με διαφορά είναι ο καλύτερος Αμερικάνος που είχε παίξει μέχρι τότε στην ομάδα αλλά θα μείνει για λίγα παιχνίδια και θα φύγει απλήρωτος. Ο Ολυμπιακός αποφασίζει να εμπιστευθεί τον Ζάρκο Πάσπαλι και αρκετές ομάδες μένουν με τους ίδιους ξένους δημιουργώντας ένα πρωτάθλημα αστέρων!

Από τις νέες αφίξεις ξεχωρίζει ο άνθρωπος-τσιρότο (γέμιζε το σώμα του με λευκοπλάστ) Μέλβιν Τσίτουμ, πρώτος ξένος στην ιστορία της Δάφνης και σπουδαίος σκόρερ, ο γυρολόγος (είχε παίξει μπάσκετ και στις 5 ηπείρους και σε 20 διαφορετικές ομάδες μέσα σε μια πενταετία) Mr. Continental Ντέρεκ Χάμιλτον που είναι επίσης εξαιρετικός παίκτης αλλά και σούπερ προβληματικός χαρακτήρας που θα βοηθήσει πολύ τον Σπόρτινγκ και ο μάλλον μέτριος Λαβέρτις Ρόμπινσον, με τον οποίο το Περιστέρι αντικαθιστά τον άτυχο Τσερτς που έσπασε το πόδι του στον πρώτο αγώνα της σεζόν!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ντράζεν Πέτροβιτς: Το κρυφό γράμμα, το χρυσό ρολόι και η εξομολόγηση

I love this (80s) game

I Love this Game