Οι 11+1 κορυφαίοι ξένοι προπονητές που δούλεψαν στην Ελλάδα

Είδαμε στα τρία σχετικά προηγούμενα αφιερώματα του Contra.gr, τους καλύτερους έντεκα Ισπανούς , Αργεντίνους και Βραζιλιάνους παίκτες, που έχουν αγωνιστεί στην Ελλάδα. Όπως γράψαμε σε αυτά τα τρία κείμενα, οι ξένοι ποδοσφαιριστές επιτράπηκαν στο ελληνικό πρωτάθλημα μόλις το 1971. Όμως για τους αλλοδαπούς προπονητές δεν ίσχυσαν ανάλογοι περιορισμοί ή απαγορεύσεις. Έτσι λοιπόν, οι ξένοι τεχνικοί εργάστηκαν στη χώρα μας ήδη από το ξεκίνημα του 20ου αιώνα, φέρνοντας μαζί τους την τεχνογνωσία του ποδοσφαίρου, που όπως και να το κάνουμε, ήταν ένα άθλημα σχετικά άγνωστο στην Ελλάδα. Αναφέροντας μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα, να πούμε ότι ο πρώτος προπονητής του Παναθηναϊκού, ήταν ο Άγγλος Τζον Κάμπελ (1908-1914) και της ΑΕΚ ο Ούγγρος Γιόζεφ Σβεγκ (1927-1928). Ο Ολυμπιακός, μετά τον Γιάννη Ανδριανόπουλο (1925-1927), πήρε τον Τσεχοσλοβάκο Γιάν Κοψίβα (1927-1930, 1933-1934 & 1936-1937), ενώ ο ΠΑΟΚ, μετά τον Κωνσταντίνο Ανδρεάδη (1926-1931), έφερε στη Θεσσαλονίκη τον Αυστριακό Ρούντολφ Γκάσνερ (1931-1932).

Σε όλες τις δεκαετίες που ακολούθησαν, οι ελληνικοί σύλλογοι εμπιστεύτηκαν πολλές φορές τους ξένους προπονητές για τους πάγκους των ομάδων τους, φέρνοντας αρκετά μεγάλα ονόματα, αλλά και σχετικά “άγνωστους” τεχνικούς. Σε ό,τι αφορά στα αποτελέσματα και τους τίτλους, η ιστορία έχει απ’ όλα. Είδαμε επιτυχίες, αποτυχίες, δεύτερες και τρίτες θητείες, επιστροφές καταστροφές, αποθεώσεις και γκρίνιες, απολύσεις πριν την ώρα τους, παραιτήσεις λόγω διαφωνιών με τις εκάστοτε διοικήσεις, “προδοσίες” με μετακινήσεις σε “αιώνιους” αντιπάλους, κόντρες με οπαδούς, “γαλλικά” στους διαιτητές, αποχαιρετισμούς με δάκρυα, πρόσωπα που ταυτίστηκαν με ομάδες και φίλαθλους, με δυο λόγια, τα πάντα! Οι ξένοι προπονητές που έχουν δουλέψει στη χώρα μας, προέρχονται από παντού, με την Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική να έχουν – όπως είναι φυσικό και αναμενόμενο – τη μερίδα του λέοντος. Τα τελευταία χρόνια, η Ιβηρική χερσόνησος, είτε με Ισπανούς, είτε με Πορτογάλους τεχνικούς, “πρωταγωνιστεί” στις προτιμήσεις των ελληνικών ομάδων.

Αυτοί είναι οι κατά τη γνώμη μας 11 κορυφαίοι ξένοι προπονητές που έχουν εργαστεί στο ελληνικό πρωτάθλημα. Τιμητικά επικεφαλής της λίστας είναι ο Ότο Ρεχάγκελ.

Στο σημερινό κείμενο, αποφασίσαμε να παραθέσουμε τους κορυφαίους έντεκα αλλοδαπούς τεχνικούς που έχουν εργαστεί στο πρωτάθλημά μας (αφήσαμε εκτός τους ομοσπονδιακούς εκλέκτορες και επικεντρωθήκαμε αποκλειστικά σε εκείνους που έχουν περάσει από συλλόγους). Να ξεκαθαρίσουμε πρώτα δυο πράγματα. Πρώτον, η επιλογή των “11” είναι καθαρά υποκειμενική, πιθανότατα κάποιοι να έχουν τις ενστάσεις τους – μαζί με διαφορετικές επιλογές -, κάτι απόλυτα κατανοητό και σεβαστό. Δεύτερον, στη λίστα δεν έχουν μπει απαραίτητα τα μεγαλύτερα ονόματα που ήρθαν στην Ελλάδα, αλλά εκείνοι οι προπονητές που είτε το πέρασμά τους από τη χώρα μας συνοδεύτηκε από επιτυχία (βλέπε τίτλους), είτε η δουλειά τους αποδείχτηκε καθοριστική στην ποδοσφαιρική εξέλιξη του συλλόγου στον οποίο εργάστηκαν. Όπως ήδη γράψαμε, ο κατάλογος των ξένων τεχνικών είναι ατελείωτος, οπότε γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η επιλογή δεν ήταν εύκολη. Θεωρούμε όμως πως οι “11” της λίστας είναι σίγουρα από τους πιο πετυχημένους που πέρασαν από το ελληνικό πρωτάθλημα.

Ας δούμε μερικά στατιστικά στοιχεία από την ενδεκάδα. Ο Ολυμπιακός έχει τον πρώτο λόγο με έξι παρουσίες (Μπόμπεκ, Μπούκοβι, Γκόρσκι, Γκμοχ, Μπάγεβιτς, Βαλβέρδε), στη δεύτερη θέση βρίσκεται ο Παναθηναϊκός με πέντε (Μπόμπεκ, Πούσκας, Γκόρσκι, Γκμοχ, Ρότσα) και το βάθρο συμπληρώνει η ΑΕΚ με τέσσερις (Πούσκας, Φάντρονκ, Γκμοχ, Μπάγεβιτς). Ακολουθούν ο Άρης με τρεις (Γκμοχ, Μπάγεβιτς, Ρότσα) και με διπλή εκπροσώπηση οι ΠΑΟΚ (Λόραντ, Μπάγεβιτς), ΟΦΗ (Φάντρονκ, Γκέραρντ), Παναχαϊκή (Φάντρονκ, Γκέραρντ), Εθνικός (Γκόρσκι, Γκμοχ) και Καλαμάτα (Γκμοχ, Ρότσα). Τέλος, μονή παρουσία στη λίστα έχουν οι Παναιτωλικός, Καστοριά, ΠΑΣ, Απόλλων, Λάρισα, Αθηναϊκός, Ιωνικός, Πανιώνιος, Ηρακλής, Ηλυσιακός, Πανηλειακός, Ατρόμητος και Ξάνθη. Σε ό,τι αφορά στην προέλευση των “11”, η Ανατολική Ευρώπη κυριαρχεί με 8 παρουσίες (Μπόμπεκ, Μπούκοβι, Πούσκας, Φάντρονκ, Λόραντ, Γκόρσκι, Γκμοχ, Μπάγεβιτς), ακολουθεί η Δυτική Ευρώπη με δυο (Γκέραρντ, Βαλβέρδε) και τέλος, μια παρουσία έχει η Λατινική Αμερική (Ρότσα). Πιο συγκεκριμένα, η Ουγγαρία είναι πρώτη με τρεις τεχνικούς (Μπούκοβι, Πούσκας, Λόραντ) και στη δεύτερη θέση ισοβαθμούν η Πολωνία (Γκόρσκι, Γκμοχ) και η Γιουγκοσλαβία (Μπόμπεκ, Μπάγεβιτς). Πάμε τώρα στην αναλυτική παρουσίαση της εκλεκτής ενδεκάδας (με χρονολογική σειρά άφιξης στην Ελλάδα), ξεκινώντας όμως από αυτόν που τοποθετήσαμε τιμητικά επικεφαλής της λίστας.

ΟΤΟ ΡΕΧΑΓΚΕΛ (ΕΘΝΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑΣ)

Χρονική περίοδος: 2001-2010

Συμμετοχές: 106

Στατιστικά: 53 νίκες, 23 ισοπαλίες, 30 ήττες

Τίτλοι: EURO 2004

Σε ένα κείμενο για τους κορυφαίους ξένους προπονητές, παρά το γεγονός ότι αφήσαμε εκτός τους ομοσπονδιακούς εκλέκτορες, δεν θα μπορούσαμε να μην κάνουμε μια αναφορά στον Ότο Ρεχάγκελ, τον άνθρωπο που οδήγησε την Εθνική μας ομάδα στη μεγαλύτερη επιτυχία του ελληνικού ποδοσφαίρου, την κατάκτηση του EURO 2004. Ο Γερμανός τεχνικός, με επιτυχημένα περάσματα από την Φορτούνα του Ντίσελντορφ (Κύπελλο 1980), τη Βέρντερ Βρέμης (πρωταθλήματα 1988 & 1993, Κύπελλα 1991 & 1994 και Κύπελλο Κυπελλούχων 1992) και την Καϊζερσλάουτερν (πρωτάθλημα 1998), ανέλαβε το 2001 τον πάγκο της Εθνικής Ελλάδας, παίρνοντας στη συνέχεια την απευθείας πρόκριση για την τελική φάση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος του 2004, μπροστά από Ισπανία και Ουκρανία. Στα γήπεδα της Πορτογαλίας, με εντυπωσιακές εμφανίσεις, η Εθνική μας νίκησε τη διοργανώτρια Πορτογαλία (2-1), προκρίθηκε στα νοκ άουτ, όπου απέκλεισε κατά σειρά τη Γαλλία (1-0) και την Τσεχία (1-0) και ολοκλήρωσε τον θρίαμβό της νικώντας για δεύτερη φορά την Πορτογαλία (1-0). Ο Ρεχάγκελ οδήγησε στη συνέχεια την ελληνική ομάδα στα τελικά του EURO 2008, αλλά και στο Μουντιάλ του 2010. Ο αγαπημένος μας “Όθωνας” είναι προφανώς ο πιο πετυχημένος ομοσπονδιακός στην ιστορία του αντιπροσωπευτικού μας συγκροτήματος.

1. ΣΤΙΕΠΑΝ ΜΠΟΜΠΕΚ (ΠΑΟ, ΟΣΦΠ, ΠΑΝΑΙΤΩΛΙΚΟΣ)

Χρονική περίοδος: 1963-1967 & 1974-1975 (ΠΑΟ), 1969-1970 (ΟΣΦΠ), 1975-1976 (Παναιτωλικός)

Συμμετοχές: 228

Στατιστικά: 125 νίκες, 61 ισοπαλίες, 42 ήττες

Τίτλοι: Πρωταθλήματα 1964 & 1965, Κύπελλο 1967 (ΠΑΟ)

Ο Στίεπαν Μπόμπεκ (ή Στέφαν, όπως είναι γνωστός στην Ελλάδα) γεννήθηκε το 1923 στο Ζάγκρεμπ και έκανε μεγάλη καριέρα ως επιθετικός, αγωνιζόμενος στην Παρτίζαν Βελιγραδίου, όπου σε 468 συμμετοχές σημείωσε 425 τέρματα (1ος σκόρερ στην ιστορία του συλλόγου). Φόρεσε 63 φορές τη φανέλα της Γιουγκοσλαβίας και με τα 38 γκολ που πέτυχε, έγινε ο πρώτος σκόρερ και στην ιστορία της εθνικής του, με την οποία κατέκτησε δυο ασημένια ολυμπιακά μετάλλια, το 1948 στο Λονδίνο και το 1952 στο Ελσίνκι. Στη συνέχεια ασχολήθηκε με την προπονητική και αφού πέρασε από την Παρτίζαν και τη Λέγκια Βαρσοβίας, το 1963 ήρθε στην Ελλάδα για να αναλάβει τον πάγκο του Παναθηναϊκού, στον οποίο παρέμεινε τέσσερα χρόνια.

Στην πρώτη του σεζόν (1963/64) κατέκτησε αήττητος με τους “πράσινους” το πρωτάθλημα (24 νίκες & 6 ισοπαλίες), όντας ο μοναδικός τεχνικός που έχει πετύχει κάτι τέτοιο στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου. Επανέλαβε την επιτυχία του και την επόμενη χρονιά (1964/65), ενώ το 1967 κατέκτησε το Κύπελλο Ελλάδας νικώντας στον τελικό τον Πανιώνιο (1-0). Το 1969 επέστρεψε στη χώρα μας για να δουλέψει στον Ολυμπιακό (1969/70) και πέντε χρόνια αργότερα (1974/75) πραγματοποίησε το δεύτερο πέρασμά του από τον Παναθηναϊκό. Ολοκλήρωσε την ελληνική του “περιπέτεια” στον Παναιτωλικό τη σεζόν 1975/76. Ο Μπόμπεκ πέθανε τον Αύγουστο του 2010 στο Βελιγράδι.

2. ΜΑΡΤΟΝ ΜΠΟΥΚΟΒΙ (ΟΣΦΠ)

Χρονική περίοδος: 1965-1967 (ΟΣΦΠ)

Συμμετοχές: 61

Στατιστικά: 42 νίκες, 11 ισοπαλίες, 8 ήττες

Τίτλοι: Πρωταθλήματα 1966 & 1967 (ΟΣΦΠ)

Ο Μάρτον Μπούκοβι γεννήθηκε το 1903 στη Βουδαπέστη, ακολούθησε καριέρα ποδοσφαιριστή, αγωνιζόμενος ως αμυντικός κυρίως στην Φερεντσβάρος και στη συνέχεια έγινε προπονητής. Το 1965 ανέλαβε τον πάγκο του Ολυμπιακού, αλλάζοντας εντελώς το αγωνιστικό στιλ και τη φιλοσοφία των “ερυθρόλευκων”, με τους οποίους κατέκτησε δυο σερί πρωταθλήματα στις δυο πρώτες σεζόν του (1965/66 & 1966/67), επαναφέροντας τους Πειραιώτες στην κορυφή μετά από μια εξαετία. Ο Μπούκοβι έφτιαξε ένα φοβερό ρεκόρ, αφού η ομάδα του ξεκίνησε με 12 συνεχόμενες νίκες στο πρωτάθλημα, επίδοση που χρειάστηκε να περάσουν 46 ολόκληρα χρόνια για να βελτιωθεί το 2013 από τον Ολυμπιακό του Μίτσελ.

Τα συστήματα που εφάρμοσε στην Ελλάδα – κυρίως το 4-2-4 – σημάδεψαν όχι μόνο τους “ερυθρόλευκους”, αλλά ολόκληρο το ελληνικό ποδόσφαιρο. Στην τρίτη σεζόν του ξεκίνησαν τα προβλήματα, αφού η Χούντα δεν έβλεπε με καλό μάτι την ύπαρξη ενός δηλωμένου κομμουνιστή στον πάγκο ενός από τους πλέον δημοφιλείς συλλόγους της χώρας, έτσι, μετά από διάφορες “τρικλοποδιές”, ο Ούγγρος τεχνικός αναγκάστηκε σε παραίτηση και έφυγε από την Ελλάδα. Ο “πατέρας”, όπως τον αποκαλούσαν χαϊδευτικά οι φίλαθλοι, άφησε πίσω του τις καλύτερες αναμνήσεις, ενώ “του Μπούκοβι η ομαδάρα” έγινε ακόμα και τραγούδι. Πέθανε το 1985 σε ηλικία 81 ετών.

3. ΦΕΡΕΝΤΣ ΠΟΥΣΚΑΣ (ΠΑΟ, ΑΕΚ)

Χρονική περίοδος: 1970-1974 (ΠΑΟ), 1978-1979 (ΑΕΚ)

Συμμετοχές: 196

Στατιστικά: 127 νίκες, 37 ισοπαλίες, 32 ήττες

Τίτλοι: Πρωτάθλημα 1972 (ΠΑΟ)

Ο Φέρεντς Πούσκας είναι αναμφισβήτητα η μεγαλύτερη ποδοσφαιρική προσωπικότητα που έχει περάσει από τη χώρα μας. Ένας από τους κορυφαίους παίκτες όλων των εποχών, μια πραγματική “μηχανή” παραγωγής γκολ, ένας φοβερός και τρομερός επιθετικός με 622 τέρματα σε σύνολο 629 επίσημων συμμετοχών στην καριέρα του, ο “Πάντσο” μεγαλούργησε στη Χόνβεντ, στη Ρεάλ Μαδρίτης και βέβαια στη μεγάλη Εθνική Ουγγαρίας, της οποίας υπήρξε αρχηγός και πρώτος σκόρερ με 84 γκολ σε 85 αγώνες! Ο Πούσκας κατέκτησε 4 πρωταθλήματα Ουγγαρίας και στη συνέχεια ηγήθηκε της Ρεάλ μαζί με τον Αλφρέδο Ντι Στέφανο, οδηγώντας την στην κατάκτηση πέντε πρωταθλημάτων Ισπανίας και τριών Κυπέλλων Πρωταθλητριών (1959, 1960 & 1966).

Όταν κρέμασε τα παπούτσια του, ασχολήθηκε με την προπονητική και το 1970 ανέλαβε τον πάγκο του Παναθηναϊκού, τον οποίο οδήγησε το 1971 στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών απέναντι στον Άγιαξ, κάτι που αποτελεί και τη μεγαλύτερη επιτυχία σε επίπεδο συλλόγων στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου. Την επόμενη σεζόν (1971/72) κατέκτησε με τους “πράσινους” το ελληνικό πρωτάθλημα και το 1974 αναχώρησε για την Ισπανία. Επέστρεψε στη χώρα μας τη σεζόν 1978/79 για να εργαστεί στην ΑΕΚ. Ο Πούσκας ταλαιπωρήθηκε για αρκετά χρόνια από τη νόσο του Αλτσχάιμερ και πέθανε τον Νοέμβριο του 2006 στη Βουδαπέστη σε ηλικία 79 ετών.

4. ΦΡΑΝΤΙΤΣΕΚ ΦΑΝΤΡΟΝΚ (ΑΕΚ, ΟΦΗ, ΠΑΝΑΧΑΪΚΗ)

Χρονική περίοδος: 1974-1978 (ΑΕΚ), 1977-1978 (ΟΦΗ), 1978-1979 (Παναχαϊκή)

Συμμετοχές: 164

Στατιστικά: 90 νίκες, 32 ισοπαλίες, 42 ήττες

Τίτλοι: –

Είναι ο μοναδικός από τους 11 προπονητές της λίστας μας που δεν έχει κατακτήσει κάποιον τίτλο στην Ελλάδα, όμως δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτήν, αφού πρόκειται για τον αναμορφωτή της ΑΕΚ. Ο Φάντρονκ ήταν Τσέχος που πολιτογραφήθηκε Ολλανδός και έγινε προπονητής, χωρίς να έχει υπάρξει ποδοσφαιριστής. Αρχικά εργάστηκε σε ολλανδικούς συλλόγους και το 1970 ανέλαβε τον πάγκο της Εθνικής Ολλανδίας. Ο Φάντρονκ υπήρξε ο δημιουργός της μεγάλης ομάδας των “οράνιε” με τους Κρόιφ, Χάαν, Κάιζερ, Ρενέ και Βίλι Φαν ντε Κέρκοφ, Κρολ, Νέεσκενς και Ρένσενμπρινκ, με τους οποίους πήρε την πρόκριση για το Μουντιάλ του 1974 στη Γερμανία, στην πρώτη εμφάνιση των Ολλανδών σε Παγκόσμιο Κύπελλο μετά από 36 ολόκληρα χρόνια! Λίγο πριν την τελική φάση, τον διαδέχτηκε ο Ρίνους Μίχελς και ο Φάντρονκ ήρθε στην Ελλάδα για να προπονήσει την ΑΕΚ, της οποίας άλλαξε όλη την αγωνιστική φυσιογνωμία, εφαρμόζοντας όλες τις αρχές του “ολοκληρωτικού” ποδοσφαίρου, το οποίο είχε ήδη διδάξει στην Εθνική ομάδα της χώρας του.

Ήταν ο πρώτος που έφερε το τεχνητό οφσάιντ στο ελληνικό ποδόσφαιρο και γενικότερα ο τρόπος παιχνιδιού που χρησιμοποίησε στην “Ένωση”, μπορεί να μην έφερε τίτλους, όμως προετοίμασε το έδαφος για τα δυο σερί πρωταθλήματα που κατέκτησε η ΑΕΚ με τους διαδόχους του, Τσαϊκόφσκι και Σταματιάδη (1978 & 1979). Φυσικά η μεγαλύτερη επιτυχία του ήταν η ευρωπαϊκή πορεία της “Ένωσης” στο Κύπελλο UEFA της σεζόν 1976/77, η οποία σταμάτησε στους “4” της διοργάνωσης από την μετέπειτα κάτοχο, Γιουβέντους. Highlight εκείνης της πορείας, παραμένει η τεράστια πρόκριση επί της Κουίνς Παρκ Ρέιντζερς στα πέναλτι, με την αλλαγή του Στεργιούδα και τις καθοριστικές αποκρούσεις του Χρηστίδη. Ο Φάντρονκ πέρασε στη συνέχεια από τον ΟΦΗ και την Παναχαϊκή, καταλήγοντας στον Κεραυνό Στροβόλου στην Κύπρο, όπου το 1981 πέθανε από ανακοπή καρδιάς σε ηλικία 66 ετών.

5. ΓΚΙΟΥΛΑ ΛΟΡΑΝΤ (ΠΑΟΚ)

Χρονική περίοδος: 1974-1976 & 1979-1981 (ΠΑΟΚ)

Συμμετοχές: 96

Στατιστικά: 53 νίκες, 26 ισοπαλίες, 17 ήττες

Τίτλοι: Πρωτάθλημα 1976 (ΠΑΟΚ)

Ο Γκιούλα Λόραντ γεννήθηκε το 1923 στην Ουγγαρία και υπήρξε μέλος της μεγάλης εθνικής ομάδας των Μαγυάρων του Πούσκας, του Τσίμπορ, του Χιντεγκούτι και του Κότσις, που κατέκτησαν το 1952 το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο στο Ελσίνκι και ήρθαν δεύτεροι στο Μουντιάλ του 1954. Ο Λόραντ, ένας προικισμένος μεσοαμυντικός, αυτομόλησε το 1956 στη Δυτική Γερμανία, στην οποία εργάστηκε για αρκετά χρόνια ως προπονητής σε συλλόγους όπως η Καϊζερσλάουτερν, η Κολονία, η Μπάγερν, η Άιντραχτ και η Σάλκε. Το 1975 τού διαγνώστηκε μια σπάνια δερματική ασθένεια και οι γιατροί τού συνέστησαν να δουλέψει σε μια χώρα με ήλιο.

Κάπως έτσι ο Λόραντ βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη και τον ΠΑΟΚ, τον οποίο οδήγησε εκείνη τη σεζόν (1975/76) στην κατάκτηση του πρώτου πρωταθλήματος της ιστορίας του, μετά το γκολ του Γκουερίνο και τη νίκη με 1-0 επί της ΑΕΚ μέσα στην “Τούμπα”! Παρά τον θρίαμβο, μετά από έντονη διαφωνία με τη διοίκηση του συλλόγου, παραιτήθηκε και επέστρεψε στη Γερμανία. Γύρισε το 1980 για μια δεύτερη θητεία στον “Δικέφαλο του Βορρά”, που τελικά αποδείχτηκε μοιραία. Την 31η Μαΐου του 1981 ο ΠΑΟΚ υποδεχόταν τον Ολυμπιακό στην “Τούμπα”, όμως στο 11ο λεπτό της συνάντησης και ύστερα από μια χαμένη ευκαιρία του Κούδα, ο Λόραντ έπεσε στο έδαφος και έχασε τις αισθήσεις του. Μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, όπου άφησε την τελευταία του πνοή από ανακοπή καρδιάς. Ήταν μόλις 58 ετών…

6. ΚΑΖΙΜΙΕΡΤΣ ΓΚΟΡΣΚΙ (ΠΑΟ, ΚΑΣΤΟΡΙΑ, ΟΣΦΠ, ΕΘΝΙΚΟΣ)

Χρονική περίοδος: 1976-1979 (ΠΑΟ), 1978-1980 (Καστοριά), 1979-1981 & 1982-1983 (ΟΣΦΠ), 1983-1985 (Εθνικός)

Συμμετοχές: 258

Στατιστικά: 126 νίκες, 58 ισοπαλίες, 74 ήττες

Τίτλοι: Πρωτάθλημα & Κύπελλο 1977 (ΠΑΟ), Πρωταθλήματα 1980, 1981 & 1983 και Κύπελλο 1981 (ΟΣΦΠ)

Ο Καζιμίερτς Γκόρσκι γεννήθηκε το 1921 στο Λβιβ της Πολωνίας και αγωνίστηκε ως επιθετικός, κυρίως στη Λέγκια Βαρσοβίας. Στη συνέχεια εργάστηκε ως προπονητής και το 1970 ανέλαβε την Εθνική Πολωνίας, την οποία οδήγησε σε σημαντικές επιτυχίες, όπως το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο το 1972 στο Μόναχο, η τρίτη θέση στο Μουντιάλ του 1974 στη Γερμανία (με βοηθό τον Γιάτσεκ Γκμοχ) και το ασημένιο ολυμπιακό μετάλλιο το 1976 στο Μόντρεαλ. Αμέσως μετά ήρθε στην Ελλάδα και τον Παναθηναϊκό, στον οποίο έμεινε μια διετία (1976-1978), κατακτώντας το νταμπλ το 1977, αλλά και το Βαλκανικό Κύπελλο. Στο ξεκίνημα της τρίτης του χρονιάς με τους “πράσινους” απολύθηκε και συνέχισε στην Καστοριά, όπου δημιούργησε μια πολύ δυνατή ομάδα, η οποία λίγο μετά την αποχώρησή του στα μισά της σεζόν 1979/80, κατέκτησε το Κύπελλο Ελλάδας.

Επόμενος σταθμός για τον Γκόρσκι ήταν ο Ολυμπιακός, με τον οποίο πήρε δυο πρωταθλήματα (1980 & 1981) και ένα Κύπελλο (1981). Το καλοκαίρι του 1981 επέστρεψε στη Λέγκια Βαρσοβίας και το Φεβρουάριο του 1983 ήρθε και πάλι στην Ελλάδα, για ένα δεύτερο πέρασμα από τον Ολυμπιακό, τον οποίο οδήγησε σε ένα ακόμα πρωτάθλημα (1983). Ακολούθησε μια διετία στον Εθνικό Πειραιώς (1983-1985), που ήταν και η ομάδα στην οποία ο Πολωνός ολοκλήρωσε την προπονητική του καριέρα. Ο Γκόρσκι εφάρμοσε στις ομάδες του την πίεση, το διαρκές τρέξιμο με αλληλοκαλύψεις και έδωσε πολύ μεγάλη προσοχή στην καλή φυσική κατάσταση. Πέθανε το 2006 στη Βαρσοβία, σε ηλικία 85 ετών.

7. ΓΙΑΤΣΕΚ ΓΚΜΟΧ (ΠΑΣ, ΑΠΟΛΛΩΝ, ΛΑΡΙΣΑ, ΠΑΟ, ΑΕΚ, ΟΣΦΠ, ΑΡΗΣ, ΑΘΗΝΑΪΚΟΣ, ΕΘΝΙΚΟΣ, ΙΩΝΙΚΟΣ, ΚΑΛΑΜΑΤΑ, ΠΑΝΙΩΝΙΟΣ)

Χρονική περίοδος: 1979-1981 (ΠΑΣ Γιάννινα), 1981-1982 (Απόλλων), 1982-1983, 1986-1988 & 1993-1994 (Λάρισα), 1983-1985 (ΠΑΟ), 1985-1986 (ΑΕΚ), 1988-1989 (ΟΣΦΠ), 1989-1991 (Άρης), 1993-1995 (Αθηναϊκός), 1995-1996 (Εθνικός), 1996-1998 & 2002-2003 (Ιωνικός), 1998-1999 (Καλαμάτα), 1999-2000 (Πανιώνιος)

Συμμετοχές: 545

Στατιστικά: 245 νίκες, 135 ισοπαλίες, 165 ήττες

Τίτλοι: Πρωτάθλημα και Κύπελλο 1984 (ΠΑΟ), Πρωτάθλημα 1988 (Λάρισα)

Ο Γιάτσεκ Γκμοχ είναι ο προπονητής που έχει εργαστεί στις περισσότερες ελληνικές ομάδες από όλους της λίστας, ούτε λίγο, ούτε πολύ σε δώδεκα, ανάμεσα στις οποίες και στις τρεις του ΠΟΚ! Επίσης είναι ο μοναδικός μέχρι σήμερα προπονητής (είτε Έλληνας, είτε ξένος) που έχει κατακτήσει το πρωτάθλημα Ελλάδας με επαρχιακή ομάδα (Λάρισα). Ο Γιάτσεκ γεννήθηκε το 1939 στο Προύσκοβ της Πολωνίας και έπαιξε ως αμυντικός στη Λέγκια Βαρσοβίας, αλλά και στην Εθνική της χώρας του. Σε ηλικία 29 ετών, ένας τραυματισμός τον ανάγκασε να σταματήσει το ποδόσφαιρο, όμως συνέχισε ως προπονητής. Υπήρξε βοηθός του Καζιμίερτς Γκόρσκι στην Εθνική Πολωνίας (1971-1974) και τον διαδέχτηκε στον πάγκο το 1976, όπου παρέμεινε για μια διετία. Οδήγησε τους “αετούς” στο Μουντιάλ της Αργεντινής, καταλαμβάνοντας την πέμπτη θέση. Στη συνέχεια ήρθε στην Ελλάδα, ξεκινώντας από τον ΠΑΣ Γιάννινα (1979-1981), τον Απόλλωνα Αθηνών (1981-1982) και τη Λάρισα (1982-1983), για να υπογράψει το 1983 στον Παναθηναϊκό, με τον οποίο στην πρώτη του σεζόν (1983/84) κατέκτησε το νταμπλ.

Ακολούθησε η μεγάλη πορεία στο Κύπελλο Πρωταθλητριών 1984/85, όπου οι “πράσινοι” έφτασαν μέχρι τους ‘4″ της διοργάνωσης (αποκλείστηκαν στα ημιτελικά από τη Λίβερπουλ), αλλά το γεγονός ότι η ομάδα δεν πήρε κανένα τίτλο, οδήγησε στο τέλος της συνεργασίας. Ο Γιάτσεκ πέρασε στη συνέχεια από την ΑΕΚ (1985-1986) και το καλοκαίρι του 1986 ανέλαβε τον πάγκο της Λάρισας. Εκεί δημιούργησε ένα εκπληκτικό σύνολο, με το οποίο στη δεύτερη σεζόν του (1987/88) έφτασε στην κατάκτηση του πρωταθλήματος, του πρώτου και μοναδικού μέχρι σήμερα από ομάδα εκτός Αθήνας ή Θεσσαλονίκης. Ακολούθησαν ο Ολυμπιακός, ο Άρης, ο Αθηναϊκός, ο Εθνικός, ο Ιωνικός, η Καλαμάτα και ο Πανιώνιος. Ο Γκμοχ υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους “εργάτες” του ποδοσφαίρου στην Ελλάδα και όπως και ο “πνευματικός του πατέρας”, Γκόρσκι, στηρίχτηκε και ο ίδιος στη φοβερή φυσική κατάσταση, στη δύναμη και την αντοχή, τα πολλά τρεξίματα και τη διαρκή πίεση μέσα στο γήπεδο. Παροιμιώδεις έχουν μείνει οι καλοκαιρινές προετοιμασίες των ομάδων του στα Τρία-Πέντε Πηγάδια!

8. ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΓΚΕΡΑΡΝΤ (ΟΦΗ, ΗΡΑΚΛΗΣ, ΠΑΝΑΧΑΪΚΗ)

Χρονική περίοδος: 1985-2000 (ΟΦΗ), 2002-2004 (Ηρακλής), 2009-2010 (Παναχαϊκή)

Συμμετοχές: 665

Στατιστικά: 329 νίκες, 128 ισοπαλίες, 208 ήττες

Τίτλοι: Κύπελλο 1987 (ΟΦΗ)

Ο Ευγένιος Γκέραρντ είναι σίγουρα μια από τις πιο εμβληματικές φυσιογνωμίες σε ολόκληρη την ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου. Κατέχει το ρεκόρ του μακροβιότερου τεχνικού στην ίδια ομάδα (είτε Έλληνα, είτε ξένου), ένα ρεκόρ που πολύ δύσκολα θα σπάσει στο μέλλον. Ο Γκέραρντ αγωνίστηκε ως επιθετικός σε ολλανδικές ομάδες και αφού κρέμασε τα παπούτσια του, φοίτησε στην περίφημη σχολή προπονητών της Κολονίας. Στη συνέχεια εργάστηκε για έντεκα συναπτά έτη ως βοηθός προπονητή στη Ρόντα (1974-1985) και το καλοκαίρι του 1985 ήρθε στην Ελλάδα, όπου υπέγραψε συμβόλαιο συνεργασίας με τον ΟΦΗ. Από την πρώτη του κιόλας σεζόν (1985/86) έδειξε τις ικανότητές του, οδηγώντας την ομάδα του στη δεύτερη θέση του πρωταθλήματος (το καλύτερο πλασάρισμα στην ιστορία του ΟΦΗ), πίσω μόνο από τον Παναθηναϊκό και μπροστά από ΑΕΚ, ΟΣΦΠ και ΠΑΟΚ! Τη δεύτερη σεζόν έφτασε μέχρι τον τελικό του Κυπέλλου, το οποίο και κατέκτησε απέναντι στον Ηρακλή (1-1 & 3-1 στα πέναλτι), δίνοντας έτσι τον πρώτο και μοναδικό εγχώριο τίτλο στο σύλλογο.

Με μια πλειάδα πολύ καλών παικτών (Σηφάκης, Γκουλής, Βασιλείου, Τσινός, Μιχαλίτσιος, Ίσις, Περσίας, Παπαβασιλείου, Χαραλαμπίδης, Νιόπλιας, Σαμαράς, Βλαστός, Τσίμπος κλπ), ο Γκέραρντ έφτιαξε ένα αξιόμαχο σύνολο που πρωταγωνίστησε για αρκετά χρόνια, έβαλε για τα καλά τον ΟΦΗ στον “χάρτη” των μεγάλων και του χάρισε τη “χρυσή” του περίοδο. Το 1990 έφτασε σε έναν ακόμα τελικό Κυπέλλου, χάνοντας το τρόπαιο από τον Ολυμπιακό (4-2), ενώ ένα χρόνο νωρίτερα είχε κατακτήσει το Βαλκανικό Κύπελλο. Η παρουσία του Γκέραρντ στην Κρήτη συνδυάστηκε και από ευρωπαϊκές επιτυχίες, με σημαντικότερη όλων τον αποκλεισμό της Ατλέτικο Μαδρίτης στο Κύπελλο UEFA της σεζόν 1993/94 (ήττα 1-0 στη Μαδρίτη και νίκη 2-0 στο Ηράκλειο με τα γκολ των Μαχλά και Τσιφούτη). Μετά τον ΟΦΗ, εργάστηκε στον ΑΠΟΕΛ, τον Ηρακλή και την ΑΕΚ (ως τεχνικός σύμβουλος και σκάουτ). Ο Γκέραρντ λατρεύτηκε κυριολεκτικά από τους φιλάθλους του ΟΦΗ και αγαπήθηκε συνολικά από τους Έλληνες ποδοσφαιρόφιλους, για το ήθος του, την αξία του και την αφοσίωσή του στον σύλλογο της καρδιάς του. Συγκλονιστικές ήταν οι στιγμές που έζησαν οι φίλοι του ΟΦΗ και πολλοί πρώην παίκτες του Ολλανδού, στο φιλικό που διεξήχθη προς τιμήν του, τον Νοέμβριο του 2017, ενάμισι μόλις μήνα πριν τον θάνατό του, τον Ιανουάριο του 2018.

9. ΝΤΟΥΣΑΝ ΜΠΑΓΕΒΙΤΣ (ΑΕΚ, ΟΣΦΠ, ΠΑΟΚ, ΑΡΗΣ, ΑΤΡΟΜΗΤΟΣ)

Χρονική περίοδος: 1988-1996, 2002-2004 & 2008-2011 (ΑΕΚ), 1996-2000 & 2004-2005 (ΟΣΦΠ), 1999-2002 (ΠΑΟΚ), 2007-2008 (Άρης)

Συμμετοχές: 936

Στατιστικά: 553 νίκες, 208 ισοπαλίες, 175 ήττες

Τίτλοι: Πρωταθλήματα 1989, 1992, 1993 & 1994 και Κύπελλο 1996 (ΑΕΚ), Πρωταθλήματα 1997, 1998, 1999 & 2005 και Κύπελλα 1999 & 2005 (ΟΣΦΠ), Κύπελλο 2001 (ΠΑΟΚ)

Εδώ έχουμε να κάνουμε με τον άνθρωπο των ρεκόρ, αφού ο Ντούσαν Μπάγεβιτς έχει τις περισσότερες συμμετοχές από όλη τη λίστα (936 παιχνίδια από τον πάγκο), τις περισσότερες νίκες (553) και φυσικά τους περισσότερους τίτλους (8 πρωταθλήματα & 4 Κύπελλα)! Ο “πρίγκηπας” του Νερέτβα γεννήθηκε το 1948 στο Μόσταρ της Γιουγκοσλαβίας και αγωνίστηκε ως επιθετικός στη Βελέζ Μόσταρ, την Εθνική Γιουγκοσλαβίας (37 συμ. & 29 γκολ) και την ΑΕΚ (1977-1981), με την οποία πέτυχε 65 τέρματα σε 113 επίσημες συμμετοχές, κατακτώντας δυο πρωταθλήματα (1978 & 1979) και ένα Κύπελλο (1978). Το 1983 κρέμασε τα παπούτσια του και αμέσως μετά ξεκίνησε την προπονητική του καριέρα από τον πάγκο της Βελέζ (1984-1988), με την οποία κατέκτησε ένα Κύπελλο Γιουγκοσλαβίας. Το καλοκαίρι του 1988 ήρθε στην Ελλάδα όπου συνεργάστηκε με την ΑΕΚ, την οποία οδήγησε αμέσως στον τίτλο της πρωταθλήτριας, δέκα χρόνια μετά το 1979. Ακολούθησαν τρία ακόμα πρωταθλήματα και μάλιστα συνεχόμενα (1992, 1993 & 1994), με την ΑΕΚ να κυριαρχεί παίζοντας εντυπωσιακό ποδόσφαιρο.

Μετά την κατάκτηση του Κυπέλλου το 1996 (7-1 τον Απόλλωνα Αθηνών) και παρά τις παρακλήσεις των φίλων της “Ένωσης”, ο Μπάγεβιτς άλλαξε στρατόπεδο, πηγαίνοντας στον Ολυμπιακό, κάτι που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από μερίδα οπαδών της ΑΕΚ. Στην πρώτη του σεζόν στους “ερυθρόλευκους” πήρε το πρωτάθλημα, το πρώτο για τους Πειραιώτες μετά από μια δεκαετία. Ακολούθησαν δυο ακόμα πρωταθλήματα (1998 & 1999) και ένα Κύπελλο (1999), αλλά στο ξεκίνημα της σεζόν 1999/00 απομακρύνθηκε από τον Ολυμπιακό, για να καταλήξει λίγο αργότερα στον ΠΑΟΚ, με τον οποίο πήρε ένα ακόμα Κύπελλο (4-2 τον Ολυμπιακό), που ήταν και ο πρώτος τίτλος για τον “Δικέφαλο του Βορρά” μετά από 16 χρόνια! Στη συνέχεια επέστρεψε στην ΑΕΚ, όμως ο σκληρός πυρήνας των οπαδών, τού έκανε τον βίο αβίωτο, με αποτέλεσμα να παραιτηθεί τον Ιανουάριο του 2004. Το ίδιο καλοκαίρι έκανε το δεύτερο πέρασμά του από τον Ολυμπιακό, με τον οποίο κατέκτησε ένα ακόμη νταμπλ, για να φύγει όμως αμέσως μετά για τη Σερβία και τον Ερυθρό Αστέρα. Τον Σεπτέμβριο του 2007 επέστρεψε στη χώρα μας, αυτή τη φορά για να προπονήσει τον Άρη.

Και εκεί έκανε πολύ καλή δουλειά, με την ομάδα να τερματίζει τέταρτη στο πρωτάθλημα και να φτάνει μέχρι τον τελικό του Κυπέλλου (ήττα 2-0 από τον Ολυμπιακό), όμως τον Ιούλιο του 2008 παραιτήθηκε λόγω διαφωνιών του με τη διοίκηση. Ο Παναθηναϊκός τον διεκδίκησε, αλλά τελικά οι διαπραγματεύσεις ναυάγησαν και λίγο αργότερα συμφώνησε και πάλι με την ΑΕΚ, με την οποία έφτασε σε έναν ακόμα τελικό Κυπέλλου (2009), στο ιστορικό 4-4 με τον Ολυμπιακό, που κρίθηκε στα πέναλτι υπέρ των “ερυθρόλευκων” (16-15). Τον Αύγουστο του 2010 δέχτηκε επίθεση από θρασύδειλους χουλιγκάνους της ΑΕΚ, οι οποίοι τον χτύπησαν εν ψυχρώ, όμως παρέμεινε στην “Ένωση”, για να παραιτηθεί τελικά ενάμισι μήνα αργότερα. Μετά από ένα πέρασμα από την Κύπρο και την Ομόνοια, ολοκλήρωσε την προπονητική του καριέρα το 2012 στον Ατρόμητο. Την τελευταία πενταετία και μέχρι πρόσφατα που παραιτήθηκε από το πόστο του, ήταν επικεφαλής του αγωνιστικού τμήματος στην ΑΕΚ. Ο Μπάγεβιτς είναι ο πιο πετυχημένος προπονητής στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου με τα 8 πρωταθλήματα και τα 4 Κύπελλα που έχει στη συλλογή του.

10. ΧΟΥΑΝ ΡΑΜΟΝ ΡΟΤΣΑ (ΠΑΝΗΛΕΙΑΚΟΣ, ΗΛΥΣΙΑΚΟΣ, ΚΑΛΑΜΑΤΑ, ΠΑΟ, ΑΡΗΣ, ΞΑΝΘΗ)

Χρονική περίοδος: 1989-1990 (Πανηλειακός), 1990-1991 & 2005-2006 (Ηλυσιακός), 1991-1992 (Καλαμάτα), 1993-1997, 1998-1999 & 2012-2013 (ΠΑΟ), 1996-1997 (Άρης), 2000-2001 (Ξάνθη)

Συμμετοχές: 180 (από το 1993 και μετά)

Στατιστικά: 110 νίκες, 33 ισοπαλίες, 37 ήττες (από το 1993 και μετά)

Τίτλοι: Πρωταθλήματα 1995 & 1996 και Κύπελλο 1995 (ΠΑΟ)

Πριν ξεκινήσω με τα του Ρότσα, θα ήθελα να πω το εξής: Προβληματίστηκα αρκετά, για το αν θα έπρεπε να επιλέξω τον Αργεντίνο ή τον προκάτοχό του, Ίβιτσα Όσιμ. Ο Βόσνιος, μια πραγματικά μεγάλη προσωπικότητα του ποδοσφαίρου, ήταν εκείνος που έφερε το 3-5-2 στον Παναθηναϊκό, αλλάζοντας την αγωνιστική του φιλοσοφία και στην ουσία προετοίμασε το έδαφος για τον Ρότσα. Όμως, η διετία του Αργεντίνου ήταν τόσο πετυχημένη από κάθε πλευρά, που τελικά τον προτίμησα για τη λίστα. Ο Ρότσα διαδέχτηκε τον Όσιμ τον Μάρτιο του 1994, έξι αγωνιστικές πριν την ολοκλήρωση της σεζόν. Νίκησε όλα τα παιχνίδια και πήρε το Κύπελλο από την ΑΕΚ στα πέναλτι. Καθιέρωσε τον Μπορέλι, συνδύασε όλα τα θετικά του Όσιμ με τις δικές του ιδέες και παρουσίασε μια ομάδα που κυριάρχησε για μια διετία, κατακτώντας δυο σερί πρωταθλήματα (1995 & 1996) και ένα ακόμα Κύπελλο (1995, και πάλι απέναντι στην ΑΕΚ).

Με σαφέστατο επιθετικό προφίλ, ο Παναθηναϊκός πήρε το πρωτάθλημα του 1995 με 16 βαθμούς διαφορά από τον δεύτερο Ολυμπιακό, ενώ την επόμενη σεζόν (1995/96), οι “πράσινοι” πραγματοποίησαν εκπληκτική πορεία στο Champions League, φτάνοντας μέχρι τους “4” της διοργάνωσης. Εκεί πέτυχαν μια ιστορική νίκη μέσα στο Άμστερνταμ επί του Άγιαξ (0-1), υπέκυψαν όμως στον επαναληπτικό του ΟΑΚΑ (0-3) και αποκλείστηκαν από τον τελικό. Ο Ρότσα απομακρύνθηκε από τον πάγκο του Παναθηναϊκού τον Οκτώβριο του 1996 και στη συνέχεια διετέλεσε προπονητής του Άρη, της Ξάνθης, του Ηλυσιακού και του Ολυμπιακού Λευκωσίας, έχοντας και δυο σύντομα περάσματα ακόμα από το “τριφύλλι” (1998/99 & 2012/13). Εργάστηκε για αρκετά χρόνια στα τμήματα υποδομών του Παναθηναϊκού, ενώ τη σεζόν 2017/18 κάθισε στον πάγκο της πολωνικής Ρουχ Χόρζοφ.

11. ΕΡΝΕΣΤΟ ΒΑΛΒΕΡΔΕ (ΟΣΦΠ)

Χρονική περίοδος: 2008-2009 & 2010-2012 (ΟΣΦΠ)

Συμμετοχές: 127

Στατιστικά: 92 νίκες, 13 ισοπαλίες, 22 ήττες

Τίτλοι: Πρωταθλήματα 2009, 2011 & 2012 και Κύπελλα 2009 & 2012 (ΟΣΦΠ)

Και φτάνουμε στον τελευταίο και πιο πρόσφατο της λίστας, έναν προπονητή που εργάστηκε αποκλειστικά – σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα – στον Ολυμπιακό, σε δυο διαφορετικές (αν και πολύ κοντά χρονικά) περιόδους. Ο Ερνέστο Βαλβέρδε αγωνίστηκε ως επιθετικός σε αρκετές ισπανικές ομάδες, κάνοντας όμως τις καλύτερες εμφανίσεις του στην Αθλέτικ Μπιλμπάο (1990-1996). Το 2001 ξεκίνησε την προπονητική του καριέρα στην Αθλέτικ ως δεύτερος και το 2003 πήρε το χρίσμα του πρώτου, έχοντας πολύ καλή παρουσία. Το 2006 πήγε στην Εσπανιόλ, την οποία οδήγησε στην πρώτη του σεζόν στον τελικό του Κυπέλλου UEFA, όπου έχασε το τρόπαιο στα πέναλτι από τη Σεβίγια. Το καλοκαίρι του 2008 ήρθε στην Ελλάδα και τον Ολυμπιακό, κατακτώντας το νταμπλ και αποδίδοντας ελκυστικό ποδόσφαιρο. Έμεινε μόνο ένα χρόνο και επέστρεψε στην Ισπανία, αφού δεν τα βρήκε με τη διοίκηση των “ερυθρόλευκων”.

Δώδεκα μήνες αργότερα, το καλοκαίρι του 2010, υπέγραψε και πάλι συμβόλαιο με τον Ολυμπιακό, μένοντας αυτή τη φορά στο πόστο του για δυο χρόνια, στη διάρκεια των οποίων πρόσθεσε στη συλλογή του δυο ακόμα πρωταθλήματα και ένα Κύπελλο (2012). Μόλις ολοκληρώθηκε η διετία, γύρισε στην Ισπανία, έκανε ένα σύντομο πέρασμα από τη Βαλένθια και το καλοκαίρι του 2013 κατέληξε στην αγαπημένη του Αθλέτικ, όπου συμπλήρωσε μια τετραετία, πριν αποφασίσει να αποδεχτεί το 2017 την πρόταση της Μπαρτσελόνα, με την οποία πήρε πέρυσι το νταμπλ. Ο Txingurri, στα τρία χρόνια που έμεινε στον Πειραιά, αγαπήθηκε από τους φίλους του Ολυμπιακού και κέρδισε την αναγνώριση και τον σεβασμό όλων των Ελλήνων φιλάθλων, για το ήθος του, τον ακέραιο χαρακτήρα του και τη σοβαρή δουλειά του. Μια πραγματικά σπάνια προσωπικότητα που κόσμησε με την παρουσία του τα ελληνικά γήπεδα.

* Ακολουθεί το poll του Contra.gr, στο οποίο μπορείτε να ψηφίσετε τον κορυφαίο ξένο προπονητή από τους 11 του κειμένου (ο Ότο Ρεχάγκελ είναι εκτός συναγωνισμού)! Με την ευκαιρία, στο αντίστοιχο poll για τους 11 Βραζιλιάνους παίκτες που αγωνίστηκαν στην Ελλάδα, σε σύνολο 12.194 ψήφων, ο Ζιοβάνι ήρθε πρώτος με ποσοστό 40%, δεύτερος ήταν ο Ριβάλντο (36%) και τρίτος ο Ζιλμπέρτο Σίλβα (14%)!

* Photo credits: eurokinissi.gr

* Πηγές: transfermarkt.de, soccerbase.gr, wiki