Μοχάμεντ Αλί: Τα ποιήματα του πρώτου ράπερ της ιστορίας

Μόνο ένας αθλητής στην ιστορία έχει απαρνηθεί ό,τι αποκαλείται τα prime years του, δηλαδή το ανώτερο σημείο σωματικής, φυσικής και πνευματικής κατάστασής του, για να μην πάει στον πόλεμο. Ο Μοχάμεντ Αλί αρνήθηκε να πάει να πολεμήσει στο Βιετνάμ.

Ως παγκόσμιος πρωταθλητής βαρέων βαρών, ένας τίτλος που σχεδόν είναι ισοδύναμος με το χαρακτηρισμό ‘ο πιο δυνατός άνθρωπος του πλανήτη’, ενδεχομένως να μην υπέφερε στο Βιετνάμ. Θα έδινε το παρών, κάποιος Φλόιντ Πάτερσον θα διεκδικούσε τον τίτλο, ο Αλί θα έπρεπε να κάνει προετοιμασία και ούτω καθεξής. Αρνήθηκε. Και, ως συνήθως, το έκανε με ποίηση.

“They ain’t done me no wrong

So I ain’t got no fight

With them Vietcong!”

Έχει περάσει πάνω από μισός αιώνας από εκείνη τη δήλωση και 77 χρόνια από τότε που γεννήθηκε στο Λούιβιλ του Κεντάκι, στις 17 Ιανουαρίου 1942. Ασφαλώς αποτελεί ένα πολιτιστικό μνημείο, ένα απαύγασμα φιλειρηνισμού, που είναι παράδοξο να προέρχεται από έναν πυγμάχο. Ο Μοχάμεντ Αλί όχι μόνο δεν κρατούσε το στόμα του κλειστό, αλλά σκάρωνε ποιήματα για να μιλήσει, που προφανώς, αν και δεν αφορούσαν μόνο στις δικές του ραψωδίες στα ρινγκ, έχουν περίοπτη θέση στην αθλητική ανθολογία.

Ό,τι έκανε ο Αλί ήταν τόσο πρωτότυπο, που πρέπει να πιστέψεις στην παρθενογένεση. Κι αυτό δεν αφορά στο πλέον αυθεντικό κομμάτι, το αγωνιστικό, εκείνο που έκανε τον πιο γρήγορο πυγμάχο βαρέων βαρών στην ιστορία πραγματικά ξεχωριστό. Ότι ήταν ένας εξαιρετικός μποξέρ υπερκαλυπτόταν μόνο από την οξύνοια του μυαλού του έξω από το ρινγκ.

Ήταν τόσο εφευρετικός, που στα roast του, τη δεκαετία του ’70, ο Ντιν Μάρτιν τον είχε καλεσμένο και τον έβαζε να μιλάει πριν από σπουδαίους κωμικούς, όπως ο προσφάτως μακαρίτης Ντον Ρικλς, ο Ντομ Ντέλουιζ, ο Μπόμπι Νιούχαρτ, ο Τζάκι Γκλίσον, ο Ριτς Λιτλ, η Λουσίλ Μπολ και άλλοι.

Ο Αλί έκανε την πυγμαχία πιο συναρπαστική από ό,τι ήταν απλώς ρίχνοντας τη χρυσόσκονή του πάνω της

Ένα σπορ που ούτως ή άλλως είχε χιλιάδες οπαδούς έβγαινε στο φως και τη διαφάνεια, αφήνοντας τον σκοταδισμό που το συνόδευε. Η δήλωση-ποιηματάκι για το Βιετνάμ, μία από τις πιο σπουδαίες στην ιστορία, ήταν απλώς ένα τρίστιχο που συνοδεύτηκε από ένα ολοκληρωμένο ποίημα:

“My conscience won’t let me go shoot my brother,

or some darker people,

or some poor hungry people in the mud

for big powerful America.

And shoot them for what?

They never called me nigger,

they never lynched me,

they didn’t put no dogs on me,

they didn’t rob me of my nationality,

rape and kill my mother and father.

Shoot them for what?

How can I shoot them poor people?

Just take me to jail!”

Σε αυτό ο Αλί, έχοντας αλλάξει το ονοματεπώνυμό του από Κάσιους Κλέι τρία χρόνια πριν, μετά το θρίαμβό του επί του Σόνι Λίστον που τον έκανε τον πιο νέο παγκόσμιο πρωταθλητή βαρέων βαρών στην Ιστορία, πριν σπάσει το ρεκόρ του ο Μάικλ Τάισον το 1986, αναδεικνύει όλη την παθογένεια των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι αναφορές στη συνείδησή του, στο να πυροβολεί κάποιους φτωχούς ανθρώπους στη λάσπη αναίτια, στους σκλάβους προγόνους του συνοδεύουν την πεπεφρασμένη από τον ίδιο αιτία για την αλλαγή του ονόματός του: “Αλλάζω το όνομα ενός σκλάβου, με εκείνο ενός ελεύθερου ανθρώπου”.

Ο Αλί, παραδόξως με βάση την επαγγελματική κατάρτισή του, στέκεται ως ειρηνοποιός και ζητάει από εκείνους που κατακρεούργησαν το μαύρο έθνος και που τον φώναξαν ‘νέγρο’ να τον βάλουν στη φυλακή. Αν και εδώ δεν πρόκειται για ομοιοκατάληκτο, η ποιητική έκφραση είναι εμφανής και αναντίρρητη. Με μία φωνή που μοιάζει να φυλακίζει αιώνες και αιώνες ενός καθεστώτος το οποίο η συντηρητική Αμερική, σχεδόν 200 χρόνια από τότε που ο Αβραάμ Λίνκολν πέρασε τη 13η Τροποποίηση, δεν θέλει να ξεφορτωθεί, ο Αλί γίνεται η φωνή της λογικής και καταδικάζει αναφανδόν το Pax Americana, την ‘ειρηνική παρέμβαση’ των ΗΠΑ σε κράτη που δεν τους πέφτει λόγος να παρέμβουν.

Αν δεν είναι η πρώτη, είναι η πιο εκκωφαντική στάση αντίστασης που αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα, ειδικά των μαύρων. Υπήρχαν ρήτορες και πριν, άλλωστε o Μάλκολμ Εξ, ένας από τους αξιομνημόνευτους ακτιβιστές πολιτικών δικαιωμάτων, που δολοφονήθηκε την 21η Φεβρουαρίου 1965, ήταν το είδωλο του νεαρού Κάσιους και εκείνος που τον μύησε στον Ισλαμισμό.

Ο Αλί τιμωρήθηκε για τη λιποταξία, αλλά δεν έγινε χωρίς αντίκρισμα. Θα μπορούσε κάποιος να διαπιστώσει, έστω και με ελαφρά υπερβολή, ότι αυτή η στάση, η συγκεκριμένη δήλωση, ήταν το τέλος του τέλους της Dolce Vita. Ό,τι συνέβη από εκεί και ύστερα ήταν η πλέον ταραχώδης εποχή των σύγχρονων καιρών.

Πριν καν, μπει, όμως, στα δικαστήρια, ο Αλί είχε φροντίσει να αναβαθμίσει το στάτους του ως καταραμένος ποιητής. Η απόφαση να χάσει τους τίτλους του δεν τον έκανε να ιδρώσει:

“I am America.

I am the part you won’t recognize.

But get used to me:

Black, confident, cocky.

My name, not yours.

My religion, not yours.

My goals, my own.

Get used to me”

Η δικιά σου σκοτεινή Αμερική, για να παραφραστεί και το τραγούδι από τις Τρύπες (‘Δικιά σου κοντινή Αμερική’). Ζητάει να τον συνηθίσουν ως μαύρο, με αυτοπεποίθηση, αλαζόνα. Τονίζει ότι το δικό του όνομα, η δική του θρησκεία, οι δικοί του στόχοι είναι αυτοί που μετρούν.

Οι… προφητείες

Το Βιετνάμ, εννοείται, προέχει. Ο Αλί επηρέασε όσο λίγοι την πραγματικότητα των μαύρων αθλητών, η οποία ακόμα και τώρα τίθεται σε κουβέντα. Δεν έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που ο ΛεΜπρον Τζέιμς είπε, “I won’t shut up and dribble”, ούτε βέβαια από τη μαζική πράξη μιγάδων ή μαύρων αθλητών να μην τηρούν τον άγραφο νόμο στάσης στον εθνικό ύμνο των ΗΠΑ.

Βιώνοντας έναν αρτηριοσκληρωτισμό που είναι συνώνυμος της χαώδους ανοησίας, ο κόσμος δεν έχει ξεφορτωθεί τα αποικιοκρατικά κατάλοιπα, ούτε είναι διατεθειμένος να το κάνει, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα φτάσει μέχρι εκεί που μπορεί να αντέξει.

Ο Αλί άνοιξε τον ασκό. Ο Άρθουρ Ας, ο πρώτος μαύρος που κέρδισε Major στο τένις, στη Νέα Υόρκη το 1968, είχε εκφράσει την πεποίθησή του πως είχε εμπνεύσει: τους Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος να σηκώσουν τις γροθιές τους στο βάθρο των νικητών των 200μ. στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού. Τον κοινωνιολόγο γιατρό Χάρι Έντουαρντς να εκφράσει την πεποίθησή του ότι το να μποϊκοτάρουν οι μαύροι εκείνους τους Ολυμπιακούς ήταν απαραίτητη κίνηση. Τον Λιου Αλσίντορ να αρνείται να παίξει με την εθνική των ΗΠΑ στο τουρνουά μπάσκετ της διοργάνωσης και να αλλάζει το όνομά του σε Καρίμ Αμπντούλ-Τζαμπάρ. Τον ίδιο τον Άρθουρ Ας να ντρέπεται που δεν παίρνει μέρος στις διαμαρτυρίες και, τελικά, να κάνει έναν αγώνα που κράτησε για σχεδόν 15 χρόνια για το Άπαρτχαϊντ στη Νότια Αφρική.

Την επέτειο των 77 χρόνων από τη γέννησή του, η συμβολή του Αλί σε κοινωνικό επίπεδο ήταν πολύ πιο σημαντική από τα επιτεύγματά του στο ρινγκ

Όχι πως σε αυτά υπήρχε έλλειψη. Από την ώρα που τον άκουσε ο πρώτος άνθρωπος, το στόμα του νεαρού Κάσιους Κλέι, πιθανώς εξαιτίας κάποιας χαλασμένης ρύθμισης, έμενε πάντα ανοιχτό.

Στα 12 του, άρχισε να ασχολείται με την πυγμαχία, όταν ένας αστυνομικός στο Λούιβιλ, ο Τζο Μάρτιν, του πρότεινε να μάθει πρώτα να δέρνει, όταν ο μικρός Κάσιους εξέφρασε την επιθυμία του να δείρει τον τύπο που έκλεψε το ποδήλατό του. Στα 18 του, κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς της Ρώμης. Για να το γιορτάσει, έγραψε ένα ποίημα:

“To make America the greatest is my goal

So I beat the Russian and I beat the Pole

And for the USA won the medal of gold.

The Greeks said you’re better than the Cassius of old.

We like your name, we like your game.

So make Rome your home if you will.

I said I appreciate your kind hospitality,

But the USA is my country still,

‘Cause they’re waiting to welcome me in Louisville”

Ο Ρώσος που λέει ότι νίκησε ήταν ο Γκενάντι Σάτκαφ και ο Πολωνός, ο Ζμπίγκνιεφ Πιετρζικόφσκι, του οποίου επικράτησε στον τελικό. Ο Κλέι αναφέρει ότι στόχος του ήταν να κάνει την Αμερική τη σπουδαιότερη και ότι δεν μπορεί να παραμείνει στη Ρώμη, αν και του το πρότειναν, διότι έπρεπε να επιστρέψει στο σπίτι του, στο Λούιβιλ, που τον περίμεναν για να τον υποδεχθούν. Ένα χρόνο μετά έγινε επαγγελματίας και ξεκίνησε να μετράει νίκες. Και σχεδόν να ραπάρει:

“Everyone knew when I stepped in town,

I was the greatest fighter around.

A lot of people called me a clown,

But I am the one who called the round.

The people came to see a great fight,

But all I did was put out the light.

Never put your money against Cassius Clay,

For you will never have a lucky day”

Αυτό το ποιηματάκι, του 1962, είναι τα νάματα του ‘I am the greatest’, που συνήθιζε να λέει. Ότι ήταν, δηλαδή, ο καλύτερος. “Μην βάζεις ποτέ τα λεφτά σου κόντρα στον Κάσιους Κλέι, διότι δεν θα έχεις άλλη τυχερή μέρα”, τελείωσε. Το “Ι am the one who called the round” επίσης υπήρξε σήμα κατατεθέν.

Δεν ήταν μία η περίπτωση που σκάρωσε ομοιοκαταληξίες για να καταλήξει με το γύρο που θα έβγαζε νοκ άουτ τον αντίπαλό του. Το ίδιο έτος αντιμετώπισε το θρυλικό Άρτσι Μουρ, στα 46 του. Ο Κλέι, παρ’ ότι αντιμετώπιζε έναν παγκόσμιο πρωταθλητή επί δεκαετία (1952-61), δεν έκανε πίσω:

“Archie’s been living off the fat of the land.

I’m here to give him his pension plan.

When you come to the fight don’t block the door.

‘Cause you’ll all go home after round four”

Ο Κλέι ζήτησε από τους θεατές να μην κλείσουν τις πόρτες, διότι όλοι θα γυρίσουν στο σπίτι τους μετά τον τέταρτο γύρο. Ο Μουρ απάντησε ότι είχε ανακαλύψει μία νέα γροθιά, τη lip-buttoner, δηλαδή εκείνη που σφραγίζει τα χείλη, σαφής υπαινιγμός ότι ο νεαρός πυγμάχος μιλούσε πολύ. Όντως, όμως, ο Αλί έβγαλε τον Μουρ νοκ άουτ στον τέταρτο γύρο.

Ένα χρόνο αργότερα, πήγε στη Βρετανία για να αντιμετωπίσει τον πρωταθλητή της, Χένρι Κούπερ. Και προέβλεψε ότι θα πέσει στον πέμπτο γύρο:

“If Cooper gives me jive,

I’ll stop him in five.

If he gives me more,

I’ll stop him in four”

Το jive μεταφράζεται ως ένα είδος λικνίσματος τζαζ μουσικής, όπως και να έχει, όμως, ο Κούπερ έπεσε στον πέμπτο γύρο.

Το 1964 έφτασε να διεκδικεί τον τίτλο του πρωταθλητή στα βαρέα βάρη, αφού επρόκειτο να αντιμετωπίσει έναν από τους πιο τρομακτικούς πυγμάχους όλων των εποχών, τον Σόνι Λίστον. Η αυτοπεποίθησή του στην προετοιμασία για τον αγώνα υπήρξε σκανδαλώδης:

“Float like a butterfly, sting like a bee.

His hands can’t hit what his eyes can’t see”

Φυσικά, ο πρώτος στίχος είναι και τα πιο αναγνωρίσιμα λόγια. “Πέτα σαν πεταλούδα, τσίμπα σαν μέλισσα, τα χέρια του δεν μπορούν να χτυπήσουν ό,τι τα μάτια του δεν μπορούν να δουν”.

Έπειτα, σε μία συνέντευξή του με τον Χάουαρντ Κοσέλ, δηλαδή στην αρχή μία σημαντικής ταινίας, είπε το εξής:

“If you like to lose your money,

be a fool and bet on Sonny!”

Αν θέλεις να χάσεις τα λεφτά σου, να γίνεις χαζός και να ποντάρεις στον Σόνι.

Λίγες μέρες πριν την αναμέτρηση, σε μία εκπληκτική ανάδειξη των ποιητικών ικανοτήτων του, ο Κλέι έκανε μία μάλλον υπερβολική και χιουμοριστική πρόβλεψη για τον αγώνα:

“Now Clay swings with a right, what a beautiful swing!

And the punch raises the Bear clear out of the ring.

Liston is still rising, and the ref wears a frown,

For he can’t start counting till Sonny comes down.

Now Liston disappears from view; the crowd is getting frantic,

But our radar stations have picked him up somewhere over the Atlantic.

Who would have thought when they came to the fight

That they’d witness the launching of a human satellite?

Yes, the crowd did not dream when they lay down their money

That they would see a total eclipse of the Sonny.

I am the greatest!”

Αναφέρει, λίγο πολύ, ότι επρόκειτο να καταστήσει τον Λίστον ένα ανθρώπινο δορυφόρο, που λόγω της δύναμης της γροθιάς του θα εξαφανιζόταν από τα ανθρώπινα μάτια. Οι δημοσιογράφοι άρχισαν να ανησυχούν πραγματικά για αυτόν. Οι δηλώσεις του είχαν ξεφύγει κατά πολύ από τα όρια της διαφήμισης και έρεπαν στην προσωπική κόντρα. Η ‘μεγάλη άσχημη αρκούδα’, όπως αποκαλούσε ο Κλέι τον Λίστον, του έστειλε ένα μήνυμα: “Μη με θυμώνεις, θα σε καταστρέψω”.

Όταν ο Σόνι Λίστον, μετά από έξι γύρους και αφού πολύ νωρίς φέρεται επίτηδες να έριξε σκόνη στα μάτια του Κλέι, προκειμένου να μη βλέπει, δεν σηκώθηκε από την καρέκλα του, ο νικητής και νέος παγκόσμιος πρωταθλητής δεν φείσθηκε επαίνων για τον εαυτό του:

“Eat your words!

I am the greatest!

I shook up the world!

I’m the prettiest thing that ever lived!

I’m king of the world!”

Δεν πέρασε μήνας από εκείνη την επικράτηση και ο Κλέι άλλαξε το όνομά του: Μοχάμεντ Αλί. Οι νέοι αντίπαλοί του δεν το αποδέχθηκαν. Ο Φλόιντ Πάτερσον αρνήθηκε να τον πει με αυτό, με αποτέλεσμα ο Αλί να τον αποκαλέσει ‘Μπάρμπα Θωμά’, χαρακτηρισμός από το γνωστό βιβλίο ‘Η καλύβα του Μπάρμπα Θωμά’, της Χάριετ Μπίτσερ Στόου το 1852, που περιγράφει ένα χαρακτήρα ο οποίος έχει αποδεχθεί την κατωτερότητά του, και να προσθέσει:

Patterson’s body is suing his legs for non-support.

“Το σώμα του Πάτερσον μηνύει τα πόδια του για έλλειψη υποστήριξης”. Ο Αλί τον αποκάλεσε ‘λαγό’ και, μάλιστα, πήγε καρότα στο καμπ της προετοιμασίας του.

Αφού τον νίκησε, κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον Έρνι Τερέλ. Συνέχεια-κομπολόι. Τον αποκάλεσε Κλέι και ο Αλί είπε αυτό:

“I predict that Terrell

will catch hell

at the sound of the bell …

Now I’m not sayin’ this just to be funny,

but I’m fightin’ Ernie because he needs the money”

Τόνισε ότι αντιμετωπίζει τον Τερέλ επειδή ήθελε ο αντίπαλός του τα χρήματα και στην κλασική αναμέτρηση τον έδερνε σιγά σιγά, ρωτώντας τον, “ποιο είναι το όνομά μου;”.

Είχε ήδη ρίξει ξανά τον Λίστον κάτω, στον πρώτο γύρο του επαναληπτικού τους, με μία γροθιά-φάντασμα. Η κίνησή του, όταν του φωνάζει να σηκωθεί για να συνεχίσουν, επειδή “δεν θα πιστέψει κανείς ότι σε έριξα κάτω τόσο εύκολα”, έφερε μία κλασική φωτογραφία, την οποία, ειρήσθω εν παρόδω, οι φίλοι του Ολυμπιακού έκαναν κορέο στην πρεμιέρα του Champions League της σεζόν 2013-14, με την Παρί Σεν Ζερμέν (1-4).

Μετά τη δικαίωση

Το Βιετνάμ αποδείχθηκε όλεθρος για τους Αμερικανούς. Ήταν ένας πόλεμος χωρίς νόημα, όπως όλοι οι πόλεμοι, εδώ που τα λέμε. Μερικές από τις πιο σημαντικές ταινίες στην ιστορία του σινεμά γυρίστηκαν με τη συγκεκριμένη θεματολογία. Ο Αλί το είχε πει και, όπως ανά καιρούς χαριτολογούσε, “δεν είναι έπαρση αν μπορείς να το υποστηρίξεις”.

Ο ίδιος είχε γίνει η πρώτη φιλειρηνική διαδήλωση. Ο Τζον Κένεντι είχε σκοτωθεί από καιρό, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ πυροβολήθηκε, το ίδιο και ο Ρόμπερτ Κένεντι, ο κόσμος, μέσω των ΗΠΑ, άλλαζε ραγδαία. Ο Αλί έπρεπε να επιστρέψει στα ρινγκ.

Και φυσικά, αν αυτό ήταν δυνατόν, η γλώσσα του ήταν πιο μεγάλη από το μπόι του. “I am so mean i make medicine sick -είμαι τόσο κακός που κάνω τα φάρμακα να αρρωσταίνουν”. Για την ικανότητά του κάποτε απάντησε:

“Float like a butterfly, sting like a bee.

Can I dance? Is the Pope a Catholic?

Man, I’m so fast that when I switch off the light by the door I’m in bed before the room goes dark”

Πέτα σαν πεταλούδα, τσίμπα σαν μέλισσα. Αν μπορώ να χορέψω; Είναι Καθολικός ο Πάπας; Είμαι τόσο γρήγορος που όταν σβήνω το φως στην πόρτα βρίσκομαι στο κρεβάτι πριν σκοτεινιάσει το δωμάτιο.

Ο Αλί αντιμετώπισε πρώτα τον Τζέρι Κουόρι, ο οποίος είχε διαφημιστεί ως ‘Η Μεγάλη Λευκή Ελπίδα’ και, όταν τον περιποιήθηκε, ήρθε η σειρά του Αργεντινού Όσκαρ Μποναβένα, ο οποίος τον αποκάλεσε ‘κότα’, επειδή δεν μπήκε στο στρατό, ‘μαύρο καγκουρό’, όπως επίσης και ότι ήταν ομοφυλόφιλος με θέματα υγιεινής. Ο Αλί έδωσε την πρόβλεψή του.

“I’ve never wanted to whup a man so bad.

I’m gonna put some soul on his head.

I tell you that the Beast is mine.

And tonight he falls in nine”

Ο ένατος γύρος, που επικαλέστηκε, λίγο έλειψε να γίνει η εκατόμβη του στο Madison Square Garden. Ο Μποναβένα τον χτύπησε άσχημα και λίγο έλειψε να τον ρίξει κάτω οριστικά και αμετάκλητα. Ο Αλί επέστρεψε και πέτυχε τρία νοκ ντάουν στο 15ο και τελευταίο γύρο. Σε 68 αναμετρήσεις, ήταν η μόνη φορά που ο Μποναβένα βγήκε νοκ άουτ, αν και είχε αντιμετωπίσει δις τον παγκόσμιο πρωταθλητή εκείνη την εποχή, Τζο Φρέιζερ, αλλά και τους Φλόιντ Πάτερσον, Τζίμι Έλις, Ρον Λάιλ και Ζόρα Φόλι. Όταν τελείωσε η αναμέτρηση, ο Αλί βγήκε στο… αντάρτικο:

“Έκανα ό,τι ο Τζο Φρέιζερ δεν μπόρεσε να κάνει, έβγαλα νοκ άουτ τον Όσκαρ Μποναβένα. Τώρα πού είναι; Θέλω τον Τζο Φρέιζερ”.

Πρόσεχε τι εύχεσαι, λένε. Ο Αλί και ο Φρέιζερ συναντήθηκαν για πρώτη φορά, σε ό,τι έγινε η πιο έντονη κόντρα στην Ιστορία της πυγμαχίας, κατά τους περισσότερους, στο ‘Madison’, στις 8 Μαρτίου 1971. Ο Αλί έφερε μαζί του το στόμα του, το οποίο “θα δωρίσω στην επιστήμη. Άλλοι δωρίζουν τους εγκεφάλους τους, εγώ θα δωρίσω το στόμα μου. Είναι το καλύτερο”. Πριν την αναμέτρηση ήρθε το απαραίτητο ποίημα.

“Joe’s gonna come out smokin’,

But I ain’t gonna be jokin’.

I’ll be peckin’ and a-pokin’,

Pourin’ water on his smokin’.

Now, this may shock and amaze ya,

But I will destroy Joe Frazier!

Some people say he’s awful strong.

Tell him to try Ban Roll-On”

Οι παραπομπές είναι σαφείς, με το smokin’ να ταιριάζει στο παρατσούκλι του Φρέιζερ, ‘smokin’ Joe’, ενώ το Ban Roll-On είναι μία μάρκα μασχαλοβούτυρου. Ο Αλί δεν κράτησε την υπόσχεσή του. Ο Φρέιζερ, υλοποιώντας το πλάνο του προπονητή του, μυθικού Έντι Φατς, επιτίθετο στον αντίπαλό του ακριβώς τη στιγμή που το έκανε και ο ίδιος. Το ίδιο συνέβη και στην επόμενη αναμέτρηση, με τον Κεν Νόρτον, ο οποίος είχε τον ίδιο προπονητή.

Από τις 5 ήττες που συνολικά έκανε σε 61 αγώνες, αυτές οι δύο ήταν διαδοχικές. Κι όμως, σε αυτό το πρώτο αίμα, με τον Τζο Φρέιζερ ξεκάθαρα καλύτερο πυγμάχο από τους δύο, ο Αλί είχε μια εντυπωσιακή στιγμή. Η ταχύτητα με την οποία σηκώθηκε από το αριστερό χουκ του αντίπαλού του έδειξε και το πόσο γερό ήταν το σαγόνι του. Αντέχοντας στις γροθιές του Φρέιζερ ως το τέλος, ο Αλί έχασε τον αγώνα με ομόφωνη απόφαση.

Η εκδίκησή του ήρθε γρήγορα. Στο ίδιο ρινγκ νίκησε τον Φρέιζερ, στις 28 Ιανουαρίου 1974. Αυτός ο αγώνας, έχοντας προκύψει η καταστροφή του αντιπάλου του από το νέο παγκόσμιο πρωταθλητή, Τζορτζ Φόρμαν, ήταν για να βγει ο διεκδικητής. Ο Φόρμαν, διαθέτοντας μία από τις πλέον φοβερές γροθιές, ήταν το απόλυτο φαβορί. Πηγαίνοντας για το Ζαΐρ, με τον πολυμήχανο ατζέντη Ντον Κινγκ και τον δικτάτορα της αφρικανικής χώρας, δικτάτορα Μομπούτου, να κανονίζουν τον αγώνα, υπήρχαν άνθρωποι από την πλευρά του Αλί που φοβόντουσαν πραγματικά για τη σωματική ακεραιότητά του.

Ο Φρέιζερ είχε πέσει έξι φορές κάτω στο μακελειό της 22ης Ιανουαρίου 1973 στην Τζαμάικα, μέσα σε δύο γύρους. Ο Αλί, βεβαίως, συνέχιζε με το τροπάρι που τον κατέστησε την πιο συναρπαστική φυσιογνωμία μέσα και έξω από τα σκοινιά.

“You think the world was shocked when Nixon resigned?

Wait ’til I whup George Foreman’s behind!

Float like a butterfly, sting like a bee.

His hand can’t hit what his eyes can’t see.

Now you see me, now you don’t.

George thinks he will, but I know he won’t.

I done wrassled with an alligator,

I done tussled with a whale.

Only last week I murdered a rock, injured a stone, hospitalized a brick.

I’m so mean, I make medicine sick”

Ο Αλί εξέφραζε με τον ποιητικό τρόπο του τη βεβαιότητά του ότι θα κατακρεουργούσε τον Φόρμαν. Υποσχέθηκε ότι ο αντίπαλός του, βαρύς όπως ο Σόνι Λίστον, δεν θα τον έβρισκε στο ρινγκ. “Νομίζετε ότι ο κόσμος σείστηκε όταν παραιτήθηκε ο Νίξον; Περιμένετε μέχρι να δείρω τον Τζορτζ Φόρμαν από πίσω”, προκάλεσε. “Μόνο την προηγούμενη εβδομάδα σκότωσα ένα βράχο, τραυμάτισα μία πέτρα, έστειλα στο νοσοκομείο ένα τούβλο”, απήγγειλε: “Τελείωσα την πάλη με έναν κροκόδειλο, τελείωσα τη συμπλοκή με μία φάλαινα”.

Ήταν 32 χρόνων, όμως, και δεν έπειθε με τις εμφανίσεις του. Οι περισσότεροι νόμιζαν ότι ο Φόρμαν κάποια στιγμή θα τον έβρισκε και όταν γινόταν αυτό θα ήταν το τέλος. Πού να ήξεραν ότι θα ήταν τόσο εύκολο για τον αντίπαλό του να τον έχει του χεριού του και να μην μπορεί να κάνει κάτι, παρά την πλέον ευνοϊκή συνθήκη. Ο Αλί αποκαλούσε τον Φόρμαν μούμια και έλεγε “καμία μούμια δεν μπορεί να με πιάσει”.

Ο αγώνας είχε προγραμματιστεί για τις 25 Σεπτεμβρίου, αλλά ο Φόρμαν τραυματίστηκε από τον παρτενέρ του στο σπάρινγκ, Μπιλ ΜακΜάρεϊ, και αυτό το σκίσιμο στο δεξί μάτι έφερε τη μετατόπισή του στις 30 Οκτωβρίου. Ασπαζόμενος την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, ο Αλί, ευρισκόμενος ήδη στο Ζαΐρ, δεν έχασε την ευκαιρία να κατηγορήσει τον αντίπαλό του για δειλία:

“I predict that whenever the fight is set, he might not show up!

I see fear in the eyes of all his followers!

I want all helicopters guarded!

Private boats, private jets, the interstates …

Watch everything!

I’m serious!

I want the President and all you Zairians to be on guard!

Watch all strange boats slipping in, that might take him out!

Watch the bus stations!

Watch everything!

Watch the elephant caravans; he might sneak out by elephant!

Watch everything, please!

Dick Sadler’s slick

and Archie Moore’s quick!

Watch everything moving—all unidentified objects leaving Zaire!

Check all luggage big enough for a man to crawl into!

Please watch him closely!

The man got troubles!

The man want out!

The man want out!”

Ουσιαστικά, ζήτησε την προσοχή των Ζαϊρινών για να μην αποδράσει ο Φόρμαν από τη χώρα. Τελικά, στις 30 Οκτωβρίου του 1974, έγινε το ‘Rumble in the Jungle’, όπως ήταν η ονοματοδοσία του αγώνα από τον ίδιο τον Αλί. Στην αρχή προσπάθησε να χορέψει αλλά όταν ο Φόρμαν τον ακολουθούσε, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει για βοήθεια τα σκοινιά. “Σπατάλησα περισσότερη ενέργεια από τον Τζορτζ και αποφάσισα να κάνω αυτό που θα έκανα αν ήμουν κουρασμένος”.

Οι προπονητές του ούρλιαζαν να φύγει από τα σκοινιά – “μη μιλάτε, ξέρω τι κάνω”, απαντούσε ο Αλί. Το περίφημο ‘rope a dope’ απέδωσε καρπούς. Ο Φόρμαν νόμιζε ότι χτυπούσε πολύ δυνατά, για να προσγειωθεί αυτομάτως, ακούγοντας τον Αλί να του ψιθυρίζει, “αυτό έχεις μόνο Τζορτζ”. Στο τέλος δεν είχε ενέργεια. Και 11 δευτερόλεπτα πριν βγει ο 8ος γύρος, ένας συνδυασμός πέντε γροθιών τον έστειλε κάτω. Οι αλαλαγμοί έκστασης φαίνεται πως ακούστηκαν σε όλη την Αφρική.

Ο Αλί πήρε για δεύτερη φορά τον τίτλο. Αυτός ο αγώνας ήταν πολυθρύλητος. Γράφτηκαν longreads, βιβλία και έγιναν τραγούδια. Ένα από τα ωραιότερα, αυτό των Fugees, A Tribe called Quest και Busta Rhymes, ‘Rumble in the Jungle’.

Θάνατος στις Φιλιππίνες

Ο Μοχάμεντ Αλί δεν έδωσε μόνο το όνομα ‘Rumble in the Jungle’ στον αγώνα με τον Φόρμαν. Την 1η Οκτωβρίου του 1975 είχε προγραμματιστεί το τρίτο μέρος της τριλογίας των αναμετρήσεων με τον Τζο Φρέιζερ.

“It will be a killa

And a chilla

And a thrilla

When I get the gorilla

In Manila!”

Ο αγώνας που έμεινε γνωστός ως ‘Thrilla in Manila’, μέσω του Αλί φυσικά, και θεωρείται ως ένας από τους σκληρότερους στην ιστορία του μποξ ήταν και εκείνος που κόστισε περισσότερο στον Αλί. Ο Φρέιζερ έφαγε το ξύλο του… γορίλα, όπως τον αποκαλούσε ο αντίπαλός του, αλλά δεν έπεφτε. Στο τέλος του 14ου γύρου, ο προπονητής του, Έντι Φατς, αποφάσισε να μη σηκωθεί για τον 15ο. Ο Φρέιζερ του είπε με απόγνωση, “τον θέλω αφεντικό”. Ο Φατς τού απάντησε, “όλα τελείωσαν Τζο. Κανένας δεν θα ξεχάσει αυτό που έκανες απόψε”.

Σίγουρα, δεν το ξέχασε ο αντίπαλός του. “Ποτέ δεν έφτασα κοντύτερα στο να πεθάνω”, είπε. Θεωρείται ο αγώνας που δημιούργησε στον Αλί ό,τι ήταν η αρχή του τέλους του ως ύπαρξης, δηλαδή το Πάρκινσον.

Ενδιαφέρον είχε η αμέσως προηγούμενη αναμέτρησή του, με τον Τσαρλς Γουέπνερ, στις 30 Ιουνίου 1975. Ο τελευταίος τον έριξε κάτω στον ένατο γύρο και, όταν χτύπησε το καμπανάκι, είπε στον προπονητή του: “Αλ, βάλε μπρος το αυτοκίνητο. Είμαστε εκατομμυριούχοι”. “Καλύτερα να γυρίσεις πίσω σου. Είναι όρθιος και μοιάζει τσαντισμένος”, του απάντησε.

Ο Αλί τον έριξε κάτω στον 15ο γύρο και πήρε τη νίκη με ομόφωνη απόφαση. Ο Γουέπνερ, που ήταν η μόνη φορά που έπεσε κάτω στην καριέρα του, είχε δώσει ένα μπλε νεγκλιζέ στη σύζυγό του και της ζήτησε να το φορέσει, γιατί “θα κοιμηθείς απόψε με τον παγκόσμιο πρωταθλητή”. Όταν επέστρεψε στο ξενοδοχείο, η γυναίκα του φορούσε το μπλε νεγκλιζέ και τον ρώτησε: “Θα έρθει ο Αλί εδώ ή θα πάω στο δωμάτιό του;”.

Λέγεται ότι αυτή η αναμέτρηση ενέπνευσε τον Σιλβέστερ Σταλόνε, που την είδε ζωντανά, για το πρώτο ‘Ρόκι’. Ο ίδιος ο Ρόκι Μπαλμπόα ήταν ο Γουέπνερ, ο Απόλο Κριντ, ο Μοχάμεντ Αλί

Μεγαλύτερος από τη ζωή

Ο Αλί αντιμετώπισε και νίκησε όλους τους διαθέσιμους αντιπάλους του. Στις 15 Φεβρουαρίου του 1978 έχασε από τον Λέον Σπινκς για τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή, μόνο για να επιστρέψει 7 μήνες αργότερα και να του τον ξαναπάρει, κατακτώντας τον για τρίτη φορά. Ο τελευταίος αγώνας του ήταν και ο χειρότερος: Το ξύλο που έφαγε από τον πολύ ικανό Λάρι Χολμς στις 2 Οκτωβρίου του 1980.

Όταν ο τελευταίος, στη συνέντευξη Τύπου μετά τον αγώνα, εξέφρασε το σεβασμό του για τον αντίπαλό του, ο Αλί τον ρώτησε αναφωνώντας: “Τότε γιατί με έδειρες ρε φίλε;”.

Στα 21 του, ο Αλί έβγαλε ένα δίσκο, με δικά του στιχάκια και ποιήματα, ο οποίος ήταν υποψήφιος για Grammy. Υπάρχει βέβαια αμφιβολία για το αν ήταν ο κορυφαίος πυγμάχος όλων των εποχών: Στο αριστερό χουκ του το δεξί χέρι του δεν προστάτευε το πρόσωπό του, δεν είχε τη δύναμη του Τζακ Ντέμπσεϊ ούτε ήταν ο πλέον εξαιρετικός αμυντικός, παρά τα απίθανα αντανακλαστικά του. Όμως, ουδεμία σημασία έχει αν είναι καλύτερος από τον ‘Σούγκαρ’ Ρέι Ρόμπινσον ή τον Ρόκι Μαρτσιάνο.

Ήταν ο πρώτος ράπερ στην ιστορία και ίσως ο τελευταίος τζαζίστας. Μιλούσε από καρδιάς, μέχρι να τον βαρεθεί και ο τελευταίος ακροατής. Έπειτα, συνέχιζε να μιλάει. Η συγκλονιστικότερη στιγμή των Ολυμπιακών της Ατλάντα, το 1996, ήταν όταν εκείνος άναψε τη φλόγα. Ψηφίστηκε περισσότερες από μία φορά ως ο αθλητάνθρωπος του 20ου αιώνα, ο κορυφαίος μποξέρ του, η πιο σημαντική αθλητική φιγούρα του.

Ο Μοχάμεντ Αλί, όμως, ήταν παραπάνω από αυτά. Ήταν ο GOAT, που, όπως έλεγε, “μπορεί να σημαίνει greatest of all time, αλλά συμβολίζει και ότι ενώπιον του Θεού είμαι απλώς μία κατσίκα”.

Ο Μοχάμεντ Αλί (17 Ιανουαρίου 1942-3 Ιουνίου 2016) ήταν μεγαλύτερος από τη ζωή.

(φωτογραφίες: AP Photos/Harold P. Matosian, Kurt Strumpf, Ed Kolenovsky)