Η μισή Εθνική Αγγλίας του 1966 πέθανε με τρόπο που ίσως αλλάξει το ποδόσφαιρο

Δεν ξέρω αν είσαι φαν των θεωριών συνωμοσίας, αν και από ό,τι βλέπω στα social media τα πράγματα έχουν ζορίσει τόσο που όλο και κάποια δεύτερη, διαφορετική σκέψη υπάρχει -ανεξάρτητα από το θέμα που απασχολεί. Θα ήθελα να μου πεις τη γνώμη σου για τις κεφαλιές, στο ποδόσφαιρο, οι οποίες έχουν απαγορευτεί από τον Φλεβάρη του 2020 -μέσω κανονισμού- στην Αγγλία, τη Σκωτία και τη Βόρειο Ιρλανδία, για παιδιά μικρότερα των 12 χρόνων. Ήταν τότε που προέκυψαν τα πρώτα στοιχεία, τα οποία συνέδεαν τις κεφαλιές με τις εγκεφαλικές κακώσεις. Πιστεύεις σε αυτό το φαινόμενο ή όχι; Αν θες να ενημερωθείς πριν καταλήξεις, μείνε εδώ που είσαι.

Για αρχή να σου πω ότι ο Sir Τζοφ Χερστ (ο πρώτος παίκτης της ιστορίας που έκανε hat trick σε αγώνα του Παγκοσμίου Κυπέλλου, στον τελικό του 1966 -με ένα από τα τέρματα να αμφισβητούνται) ενημέρωσε την Τετάρτη 18/11, μέσω της Daily Mirror πως στηρίζει την απαγόρευση των κεφαλιών, σε μικρές ηλικίες, αναφέροντας όλους τους φίλους που είχε χάσει από άνοια ή Αλζχάιμερ. “Την εποχή μας, κρεμούσαμε μπάλες από το ταβάνι και κάναμε κεφαλιές για τουλάχιστον 20 λεπτά. Μετά παίζαμε head tennis και έπειτα προπονούμασταν σε κεφαλιές κοντά στο τέρμα”, εξήγησε χαρακτηριστικά, πριν ενημερώσει πως θα διαθέσει και το δικό του εγκέφαλο, στις έρευνες. Η δημόσια τοποθέτηση του προέκυψε λίγες μέρες μετά το ‘έχουμε δεσμευθεί να δώσουμε τη μάχη μας με την άνοια, στηρίζοντας τις έρευνες οικονομικά και με όποιον άλλον τρόπο’ της Football Association, που πια δεν μπορεί να κάνει τα στραβά μάτια. Πριν λίγες ώρες, η Ένωση Επαγγελματιών Παικτών ανακοίνωσε πως θα δημιουργήσει ειδικό τμήμα, για να εξετάσει το θέμα.

Τα γεγονότα δεν επιτρέπουν άλλα ‘θα’

Δεκατρείς Βρετανοί ποδοσφαιριστές, της ίδιας γενιάς ‘παραδόθηκαν’ στην άνοια ή/και το Αλζχάιμερ, μόνο την τελευταία διετία με τους επιστήμονες να επιβεβαιώνουν πως οι κεφαλιές ήταν υπεύθυνες για ‘ζημιές’ στους εγκεφάλους τους και άρα την άνοια και το Αλζχάιμερ. Έκαναν καριέρα τις εποχές που η μπάλα ζύγιζε κιλά, όταν βρεχόταν. Παρ’ όλα αυτά, οι γιατροί επισημαίνουν πως κίνδυνος υπάρχει και τη σήμερον ημέρα. Η μπάλα ζυγίζει μεν, 400 γραμμάρια, αλλά όταν πηγαίνει με 80 μίλια την ώρα, αποκτά μια κάποια δυναμική μόλις ‘βρίσκει’ το κεφάλι των παικτών -οι οποίοι είναι και επιρρεπείς στις διασείσεις, λόγω της σύγκρουσης κεφαλιών με αντιπάλους.

Βάλε στην εξίσωση την έρευνα Νορβηγών που δείχνει πως ‘οι επαγγελματίες ποδοσφαιριστές έχουν διπλάσιες πιθανότητες να παρουσιάσουν έλλειψη συγκέντρωσης, απώλεια μνήμης και κρίσης’ και αυτή του Glasgow University (έγινε σύγκριση μεταξύ της αιτίας θανάτου 7.676 πρώην παικτών και 23.000 μελών του γενικού πληθυσμού) σύμφωνα με την οποία ‘οι πρώην ποδοφσαιριστές έχουν 3 1/2 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από άνοια, από ό,τι ο γενικός πληθυσμός στις ίδιες ηλικίες’

 θα καταλάβεις πως όντως, υπάρχει πρόβλημα.

Πότε αναφέρθηκε για πρώτη φορά πρόβλημα με τις κεφαλιές

Το 1969 ο Τζον Άρλοτ, Βρετανός αθλητικός συντάκτης, παρουσιαστής στο ΒΒC (ποιητής και connoisseur κρασιών) είχε γράψει στη Guardian “υπάρχουν επαγγελματίες που νιώθουν ναυτία, μετά τη διαρκή επαφή του κεφαλιού τους με τη λασπωμένη μπάλα. Εκπλήσσει ότι δεν ακούμε για περιστατικά εγκεφαλικών κακώσεων, αντίστοιχα ανθρώπων που μετέχουν διαρκώς σε καβγάδες”.  Ο Dr. Τζον Σπιρ, σύμβουλος γηριατρικής ψυχιατρικής και ερευνητής επί του Αλζχάιμερ, άρχισε τη μελέτη μετά το θάνατο του πρώην αρχηγού της Τότεναμ, Ντάνι Μπλάντσφλαουερ, το 1993. Δυο χρόνια μετά η Independent δημοσίευσε το πρώτο κείμενο που συνέδεε το ποδόσφαιρο με το Aλζχάιμερ.

Η οδηγία του ειδικού ήταν πως στο εξής θα έπρεπε να μένουν εκτός αγωνιστικής δράσης, όσοι δέχονται ισχυρά χτυπήματα στο κεφάλι, για έναν μήνα. Εσείς; Όλα καλά;

Το documentary του Σίρερ

Τέτοιο καιρό, το 2017 ο Άλαν Σίρερ θέλησε να ασχοληθεί με το θέμα, μέσω documentary που προβλήθηκε στο BBC. Ασχολείτο με το ερευνητικό και το ρεπορταζιακό κομμάτι, ένα χρόνο. “Συναντήθηκα με πρώην παίκτες και τις οικογένειες τους, που ζουν με την άνοια, μίλησα με επιστήμονες και γιατρούς για την έρευνα και πήρα και ο ίδιος μέρος στα τεστ, ως κάποιος που είχα παίξει 20 χρόνια ποδόσφαιρο και έκανα 100 κεφαλιές κάθε μέρα στην προπόνηση, ήξερα πως διατρέχω κίνδυνο”.

Το πρώτο πράγμα που κατάλαβε ήταν ‘πως η άνοια είναι μια απαίσια ασθένεια που κυρίως επηρεάζει τις οικογένειες των ασθενών‘. Το δεύτερο ήταν ότι “ακούμε συχνά για ποδοσφαιριστές που έχουν πρόβλημα με το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και το τζόγο και οι υπεύθυνοι του σπορ έχουν πάρει σχετικά μέτρα. Έχουν κάνει πράγματα για να σώσουν ζωές. Την ίδια ώρα, δεν έχουν γίνει παρά ελάχιστα για όσα προκαλούν οι κεφαλιές και αυτό το βρίσκω αποστομωτικό. Οι συγγενείς των ασθενών νιώθουν οργή, γιατί οι άνθρωποι του ποδοσφαίρου τους έχουν αγνοήσει επιδεικτικά και έτσι δεν έχουν την παραμικρή υποστήριξη”.

Αυτή ήλθε όταν μαζεύτηκαν πολλοί οι θάνατοι και άρα ήταν ξεκάθαρο πια, πως υπάρχει πρόβλημα. Την τελευταία διετία έχουν πεθάνει 14 πρώην ποδοσφαιριστές της ίδιας γενιάς, οι οποίοι διαγνώστηκαν με άνοια και Αλζχάιμερ. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν και οι Sir Μπόμπι Τσάρλτον, Κρις Τσίλτον και Μάικ Σούτον.

Ας δούμε όμως, τι χρειάστηκε να γίνει για να αναγνωρίσουν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι πως όντως, υπάρχει θέμα.

✍ Ο Ντάνι Μπλάντσφλαουερ, πρώην αρχηγός της Τότεναμ, όπου είχε παίξει από το 1954 έως το 1964. Την Πρωτομαγιά του 1990 είχε διαγνωστεί με Αλζχάιμερ και Πάρκινσον. Έκτοτε ζούσε σε ειδική κλινική, όπου πέθανε στις 9/12 του 1993, σε ηλικία 67 χρόνων. Ο οργανισμός του δεν άντεξε την πνευμονία που είχε πάθει.

✍ Ο Τζεφ Αστλ είχε το παρατσούκλι ‘King’. Έπαιξε ποδόσφαιρο από το 1959 έως το 1977 και η καλύτερη φάση του ήταν τα χρόνια που πέρασε στην Γουέστ Μπρόμιτς (1964-74), ως σέντερ φορ. Στις 19/1 του 2002 πέθανε από ασφυξία, ενώ ήταν στο σπίτι της κόρης του. Πέντε χρόνια νωρίτερα είχε εμφανίσει συμπτώματα άνοιας. Η νεκροψία κατέληξε πως ο λόγος του θανάτου ήταν ο εκφυλισμός του εγκεφάλου. Ο Αστλ ήταν μετρ στις κεφαλιές. Ο ιατροδικαστής ενημέρωσε ότι τα διαδοχικά μικρά τραύματα που είχε υποστεί ήταν η αιτία του θανάτου -και τα σύγκρινε με τα τραύματα των πυγμάχων.

✍ Ο Φρανκ Κόπελ, Σκοτσέζος, αριστερό μπακ με 18ετη καριέρα σε Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Μπλάκμπερν, Ντάντι Γιουνάιτεντ και Αμπροθ (σε 407 συμμετοχές σήκωσε δυο τρόπαια) διαγνώστηκε με αγγειακή άνοια το 2008. Ακολούθησε η διάγνωση του με Αλζχάιμερ και ο θάνατος του, στις 16/4 του 2014. Ήταν 65 χρόνων.

✍ Ο Ρέι Ουίλσον, αριστερό μπακ της Αγγλίας στο χρυσό 1966 World Cup (το μεγαλύτερο μέλος της παρέας του, στον τελικό με τη Δυτική Γερμανία) και παίκτης της Έβερτον από το 1964-69 (μεταξύ πολλών άλλων) διαγνώστηκε το 2004, με Αλζχάιμερ. Ο Ουίλσον πέθανε σε ειδική κλινική όπου διέμενε, στις 15/4 του 2018. Ήταν 83 χρόνων.

✍ Ο Μάρτιν Πίτερς είχε σκοράρει ‘το άλλο γκολ’ (πέραν των τριών του Τζοφ Χερστ) στον τελικό του 1966. Σε επίπεδο συλλόγων, είχε κάνει καριέρα σε Γουέστ Χαμ, Τότεναμ, Νόργουϊτς και Σέφιλντ Γιουνάιτεντ, ενώ για λίγο κάθισε και σε πάγκο. Αποσύρθηκε από τα γήπεδα το 1981. Ο ‘ολοκληρωμένος μέσος’ όπως τον είχαν χαρακτηρίσει και ‘σπεσιαλίστας εκτελέσεων φάουλ’ είχε παίξει στη Γουέστ Χαμ σε όλες τις θέσεις -συμπεριλαμβανομένης αυτής του γκολκίπερ. Ο πρώτος Βρετανός των 200.000 λιρών (όσα έδωσε το 1970 η Τότεναμ για να τον πάρει από τη Γουέστ Χαμ) διαγνώστηκε το 2013 με Αλζχάιμερ. Το ανακοίνωσε το 2016. Πέθανε στις 21/12 του 2019, σε ηλικία 76 χρόνων.

✍ Ο Μπίλι ΜακΝιλ συμπλήρωσε 60 χρόνια της ζωής του στη Σέλτικ -ως ποδοσφαιριστής, προπονητής και πρέσβης του συλλόγου. Ο αρχηγός των ‘Λιονταριών της Λισαβόνας’ στην κατάκτηση του European Cup το 1967, ζούσε με άνοια από το 2010. Το Φεβρουάριο του 2017 ανακοινώθηκε η διάγνωση και ότι πλέον είχε περιορισμένη ικανότητα ομιλίας. Πέθανε στις 22/4 του 2019. Ήταν 79 χρόνων.

✍ Μια εβδομάδα (29/4) μετά πέθανε ο συμπαίκτης του στην πρωταθλήτρια Σέλτικ και σκόρερ του γκολ της νίκης, επί της Ίντερ, Στίβι Τσάλμερς. Ήταν 83 χρόνων. Ο πέμπτος καλύτερος σκόρερ, στην ιστορία του συλλόγου (με 236 γκολ) ολοκλήρωσε την καριέρα του το 1975. Είκοσι χρόνια νωρίτερα είχε διαγνωστεί με φυματιώδη μηνιγγίτιδα. Toυ είχαν δώσει μια εβδομάδα ζωής. Τελικά γιατρεύτηκε. Το 2017 ο κόσμος έμαθε πως έχει άνοια όταν κλήθηκε στην επέτειο των 50 χρόνων των ‘Λιονταριών της Λισαβόνας’, αλλά δεν μπορούσε να παραστεί. Πέθανε δυο χρόνια μετά.

✍ Ο, επίσης Σκοτσέζος, Ντάνκαν Φορμπς δούλεψε για 33 σερί χρόνια στην Νόργουϊτς (ως παίκτης, διοικητικός και επικεφαλής scout). Ως κεντρικός αμυντικός φημιζόταν για τα σκληρά μαρκαρίσματα. Το 2001 παραιτήθηκε και αποσύρθηκε. Το 2013 μπήκε σε ειδική κλινική για ασθενείς με Αλζχάιμερ. Πέθανε στις 23/10 του 2019.

✍ Ο διεθνής με την Ουαλία, Άλεν Τζάρβις υπήρξε παίκτης της Έβερτον, της Χαλ Σίτι και της Μάνσφιλντ Τάουν, έως το 1973 που αποχαιρέτησε την ενεργό δράση. Το 2014 αποκαλύφθηκε πως ζούσε σε ειδική κλινική, για ασθενείς με άνοια. Η κόρη του είχε αποκαλύψει πως είχε CTE. Δηλαδή, χρόνια τραυματική εγκεφαλοπάθεια.

To CTE είναι ο λόγος που έχασαν τη ζωή τους οι 87 από τους 91 πρώην παίκτες του football, οι οποίοι πρόσφεραν τον εγκέφαλο τους στην έρευνα, μετά το θάνατο τους. Τα χτυπήματα αλλοιώνουν το μετωπιαίο λοβό που είναι υπεύθυνος για την κρίση και τις αποφάσεις.

Η οικογένεια του Τζάρβις επίσης έδωσε στην έρευνα τον εγκέφαλο. Την πρώτη εξέταση την έκανε ο Dr. Ουίλι Στιούαρτ, ο οποίος είχε κρίνει πως έχουν μαζευτεί ήδη πολλά τα όμοια περιστατικά, άρα έπρεπε να ασχοληθούν οι ειδικοί πιο σχολαστικά με ενδεχόμενη συσχέτιση των κεφαλιών της μπάλας με τις εγκεφαλικές κακώσεις. Αφότου ολοκλήρωσε τη δουλειά του, έδωσε τον εγκέφαλο στον ιατροδικαστή Τζον Γκίτινς, για περαιτέρω εξέταση. Αυτός χαρακτήρισε, πριν ένα μήνα, το φαινόμενο ως ‘industrial disease’.

Αν έχασες το μέτρημα, δέκα εκπρόσωποι της ίδιας ποδοσφαιρικής γενιάς παραδόθηκαν στα τραύματα που είχαν αποκτήσει όταν ήταν επαγγελματίες -όπως έδειξαν οι εξετάσεις που έκαναν οι επιστήμονες. Κάπως έτσι μπήκαμε στο 2020, όταν η λίστα των θυμάτων των θυμάτων αυξήθηκε με τον Νόμπι Στάιλς. Υπήρξε πέντε χρόνια διεθνής, με την Αγγλία, μέλος του 1966 World Cup (είχε αναλάβει τον Εουσέμπιο, στον ημιτελικό με την Πορτογαλία), παίκτης της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ από το 1960 έως το 1971 (πήρε δυο πρωταθλήματα και ένα ευρωπαϊκό -μαζί με τους Μπόμπι Τσάρλτον και Ίαν Γκάλαχερ ήταν είναι οι τρεις μόνοι Άγγλοι της ιστορίας που ‘χουν πάρει παγκόσμιο κύπελλο και έχουν πατήσει στην κορυφή της Ευρώπης με το σύλλογο τους), γνωστός για το trash talk και για το πώς κέρδιζε πάση θυσία την μπάλα. Δοκίμασε για λίγο την προπονητική, πριν διαγνωστεί με άνοια το 2012 και καρκίνο στον προστάτη, στις 24/11 του 2013. Πέθανε στις 30/10 του 2020. Ήταν 78.

Είχαν προηγηθεί οι Τζίμι Κονγουεϊ (μέσος της Ιρλανδίας και της Φούλαμ, πέθανε το Φλεβάρη σε ηλικία 73 χρόνων, είκοσι χρόνια μετά τη διάγνωση του με άνοια), Πίτερ Μπονέτι (πρώην τερματοφύλακας της Τσέλσι και της Αγγλίας, μέλος της παγκόσμιας πρωταθλήτριας του 1966, ο οποίος πέθανε τον Απρίλιο, σε ηλικία 78 χρόνων), Τζακ Τσάρλτον (προπονητής της Ιρλανδίας σε δυο Παγκόσμια Κύπελλα, τη δεκαετία του ’90, μέλος της Αγγλίας στο 1966 World Cup -πέθανε τον Ιούλιο, στα 85), Τόμι Κάρολ (πρώην φουλ μπακ της Ιρλανδίας και της Ίπσουϊτς -πέθανε τον Αύγουστο, σε ηλικία 77 χρόνων), Μπάρι Πιρς (επιθετικός των Κρίσταλ Πάλας, Μίλγουολ, Έξετερ Σίτι -πέθανε τον Αύγουστο, στα 85), Τζον Τάλμπατ (πρώην αμυντικός της Γουέστ Μπρομ και μέλος της ομάδας που πήρε το FA Cup, το 1968 -πέθανε τον Αύγουστο, σε ηλικία 79 χρόνων, έξι χρόνια μετά τη διάγνωση του), Μάικ Τίνταλ (ο πρώην μέσος της Άστον Βίλα είχε Αλζχάιμερ και άνοια και πέθανε τον Αύγουστο, σε ηλικία 79 χρόνων).

Στα τέλη του περασμένου Οκτώβρη, ο γιος του Κρις Τσίλτον (εκ τωνκαλύτερων επιθετικών της Αγγλίας, τη δεκαετία του ’60), Γκάρι απηύθυνε δριμύ κατηγορώ στην Ένωση Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών της Αγγλίας και της Ουαλίας, ανήμπορος να προσφέρει στον μπαμπά του τη βοήθεια που χρειαζόταν ως ασθενής με Αλζχάιμερ και αγγειακή άνοια από το 2012. Είχε πει στη Guardian πως ‘φέρονται στους πρώην παίκτες που ταλαιπωρούνται σαν να μην υπάρχουν‘. Η Dr. Τζούντιθ Γκέιτς, σύζυγος του πρώην σέντερ μπακ της Μίντλεσμπρο, Μπιλ (επίσης ασθενή με άνοια) είχε ήδη αρχίσει σχετική καμπάνια, με τις οικογένειες των -παγκόσμιων πρωταθλητών το ’66- Τζακ Τσάρλτον και Νόμπι Στάιλς να συνδράμουν.

Aν αναρωτιέσαι γιατί χρειάστηκε να περάσουν πενήντα χρόνια έως ότου οι ανησυχίες γίνουν έρευνα (και να ταλαιπωρηθούν τόσοι άνθρωποι -μόνο στη Μεγάλη Βρετανία, καθώς δεν υπάρχουν ακόμα στοιχεία από άλλες χώρες-, μαζί φυσικά με τις οικογένειες τους), θα ήθελα να σου θυμίσω πως το παγκόσμιο ποδόσφαιρο είναι επιχείρηση δισεκατομμυρίων. Aν δεν έχεις δει το ‘Concussion’, κάνε έναν κόπο.