Η μάχη της στρούγκας

Όσα χρόνια κι αν περάσουν, όσα παιχνίδια κι αν γίνονται κάθε σεζόν, ένα παιχνίδι Ολυμπιακού – Παναθηναϊκού θα είναι πάντοτε "η μητέρα των μαχών" ανεξαρτήτως διοργάνωσης και συνθηκών διεξαγωγής. Πρωτάθλημα, play offs, Ευρωλίγκα, Κύπελλο. Τα περισσότερα σε κατάμεστα και γεμάτα φανατισμό κλειστά, αρκετά κεκλεισμένων των θυρών όπως το αποψινό, άλλα αξιομνημόνευτα σε ουδέτερο έδαφος για το final 4 της Ευρωλίγκας, υπάρχει ακόμα και παιχνίδι που δεν διεξήχθη ποτέ και καταχωρήθηκε στην ιστορία σαν "τελικός του μπαλέτου". Κανένα όμως ντέρμπι δεν έχει ξαναγίνει με τις ειδικές συνθήκες εκείνου που άνοιξε την αυλαία της σεζόν 1994/95 για τον πρώτο γύρο του κυπέλλου Ελλάδας.

Το κλειστό που "χώρεσε" δισεκατομμύρια

Η ΕΟΚ παρότι κατηγορείτο στο παρελθόν ότι οι κληρώσεις της είναι τρόπον τινά «ορισμοί» βγάζει το ζευγάρι που απεύχονται όλοι λόγω της πόλωσης από το Τελ Αβίβ, του φανατισμού, του τρόμου σοβαρών επεισοδίων: Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός, με τους ερυθρόλευκους να είναι τιμωρημένοι από την προηγούμενη σεζόν λόγω των επεισοδίων στον αλησμόνητο από πολλές απόψεις πέμπτο τελικό με τον ΠΑΟΚ στο ΣΕΦ. Ακριβώς λόγω εκείνης της τιμωρίας, το πρώτο μεγάλο παιχνίδι της σεζόν θα διεξάγετο ίσως στη μεγαλύτερη στρούγκα στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ: στο κλειστό των Πατησίων. Επρόκειτο για ένα κλειστό γυμναστήριο σχεδόν τριάντα ετών τότε, κτισμένο το 1968 επί χούντας και δίχως την παραμικρή άνεση ή οποιοδήποτε από τα βελτιωτικά έργα που ακολούθησαν αργότερα. Αυτό το κλειστό καλείτο να φιλοξενήσει μπασκετμπολίστες δισεκατομμυρίων δραχμών και ένα κοινό το λιγότερο αδηφάγο και επί της ουσίας να κρίνει έναν τίτλο.

Τέλη Σεπτεμβρίου, οι αιώνιοι έχουν ξεπουλήσει εν ριπή οφθαλμού τα εισιτήρια που τους αναλογούσαν (ναι, εκείνον τον καιρό, ακόμα και σε εκείνο το κλειστό, δίνονταν εισιτήρια εκατέρωθεν) η Αθήνα καίγεται από τον ήλιο, αφού το καλοκαίρι ήταν μακρύ και δύο πανάκριβες ομάδες κάτι παραπάνω από ανέτοιμες και ασύνδετες, είχαν μπροστά τους την πρώτη απόλυτη μάχη. Το καλοκαίρι είχαν σημειωθεί κοσμογονικές αλλαγές στα ρόστερ των ομάδων, με τον Ολυμπιακό τραυματισμένο από το χαμένο τελικό του Ισραήλ να αναδιαρθρώνει την ομάδα και να αναζητεί την ευρωπαϊκή καταξίωση, κυνηγώντας το holy grail του προπονητή του Γιάννη Ιωαννίδη, το κύπελλο πρωταθλητριών. Κεντρικό πρόσωπο, ο Μαυροβούνιος φόργουορντ Ζάρκο Πάσπαλι, που είχε στοχοποιηθεί από αρκετούς ως ο πρωταίτιος του black out του τελικού και "εκείνων των χαμένων βολών" στον τελικό με τη Χουβεντούδ Μπανταλόνα.

Ο Ζάρκο μετά από τρία χρόνια δόξας και καθολικής αναγνώρισής του ως αναμορφωτής και αδιαμφισβήτητος ηγέτης του Ολυμπιακού, αποφασίζει να κάνει το μεγάλο βήμα και να μετακομίσει στον "εχθρό". Υπογράφει στον Παναθηναϊκό και προκαλεί domino εξελίξεων και ανακατατάξεων. Στον Παναθηναϊκό "περισσεύει" ένας ξένος στο ρόστερ και καθ’ όσον ο Στόγιαν Βράνκοβιτς είναι αμετακίνητος, ο κλήρος πέφτει στον Αλεξάντερ Βολκόφ. Ο Ουκρανός power forward είναι ένας δυνάμει NBAer και δεν δυσκολεύεται να βρει ένα μηνιαίο συμβόλαιο από τους New Jersey Nets. Για να αποδεχθεί βέβαια να λύσει κοινή συναινέσει το συμβόλαιό του (και να κάνει "χώρο" στο Ζάρκο) αποζημιώνεται αδρά και λαμβάνει τα 2/3 του συμβολαίου του από τον Παναθηναϊκό. Μέχρι που εν μέσω της καλοκαιρινής ραστώνης, σκάει η βόμβα.

Από το ΝΒΑ... στον Ολυμπιακό

Ο Σάσα υπογράφει στον Ολυμπιακό και η ρήτρα της σύμβασης που υπέγραψε για να λύσει τη συνεργασία του με τον Παναθηναϊκό (λαμβάνει αποζημίωση μόνον εάν μετακομίσει στο ΝΒΑ και όχι σε ευρωπαϊκή ομάδα) δεν ισχύει αφού το μηνιαίο συμβόλαιο με τους Nets αρκεί για να την υπερκεράσει. Ο Κόκκαλης έχει κάνει το colpo grosso, επικοινωνιακά γυρίζει "τούμπα" την κατάσταση μετά την απώλεια του Πάσπαλι και ο Ιωαννίδης κάνει το όνειρό του πραγματικότητα, αποκτώντας μια από τις πιο ζηλευτές front line της προπονητικής του καριέρας. Ο "ξανθός" έχει την τύχη να διαθέτει Τάρλατς και Φασούλα στο "5" Βολκόφ στο "4" και πίσω τους συμπληρωματικούς τον εμβληματικό Αργύρη Καμπούρη (συνδετικό κρίκο του παλιού με το νέο Ολυμπιακό) τον ομογενή Τζωρτζ Παπαδάκο και τον άνθρωπο που έμεινε στην ιστορία για το επεισόδιό του με τον εκλιπόντα Ρόι Τάρπλεϊ πριν τον τελικό του Τελ Αβίβ, τον Μπάμπη Παπαδάκη.

Στην περιφέρεια, ο Ιωαννίδης διαθέτει Τόμιτς, Μπακατσιά, Σιγάλα, Νάκιτς, τους βοηθητικούς Λημνιάτη και Σταμάτη και λείπει μόνον ένα κομμάτι για να συμπληρωθεί το παζλ του νέου, μοντέρνου και physical Ολυμπιακού των mid 90s. Ο Ιωαννίδης, επηρεασμένος από τις μεθόδους και το extreme physical game του Pat Riley, του προπονητή που θαύμαζε παιδιόθεν, έχει στόχο να δημιουργήσει μια πάρα πολύ σκληρή ομάδα με έμφαση στην άμυνα και στην κυριαρχία μέσα στη ρακέτα. Προσπαθεί να φτιάξει κάτι σαν τους θρυλικούς Knicks του Riley, της ομάδας που βασιζόμενη στο εντός ή εκτός εισαγωγικών ξύλο, κόντραρε τους Chicago Bulls την περίοδο της βασιλείας του Michael Jordan, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Μετά από ενδελεχή μελέτη και πάντοτε με την παροιμιώδη αναποφασιστικότητα που τον διέκρινε, ο Ιωαννίδης καταλήγει στον 35χρονο swingman Edward Arnet Johnson, πιο γνωστό ως Eddie με μεγάλη καριέρα σε Sacramento, Phoenix και Seattle.

Ο Johnson είναι ακριβώς εκείνο το συστατικό που λείπει από την τελική μπασκετική φόρμουλα του Ιωαννίδη, ο άνθρωπος που με το φαρμακερό του σουτ θα δίνει τις λύσεις όταν Τάρλατς, Φασούλας και Βολκόφ δεν θα κυριαρχούν στους αιθέρες. Η κίνηση απόκτησης του Eddie ξεσηκώνει θύελλα ενθουσιασμού, αφού έρχεται σαν κερασάκι στην τούρτα στο τέλος των μεταγραφών και ο Ολυμπιακός παρουσιάζεται πανέτοιμος για τις αμέτρητες προκλήσεις της σεζόν. Οι στόχοι που οριοθετούνται είναι σαφείς: επιβεβαίωση της εντός των συνόρων κυριαρχίας και κυρίως ο τελικός και το Κύπελλο Πρωταθλητριών στο final 4 της Σαραγόσα.

Κύριος αμφισβητίας των πρωτείων του Ολυμπιακού, ένας Παναθηναϊκός των ονείρων, στις εποχές που η οικογένεια Γιαννακόπουλου δεν φειδόταν χρημάτων και έσπαγε το ένα ρεκόρ πίσω από το άλλο. Ήδη από το 1992, ο Παύλος Γιαννακόπουλος έχει ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα του μπασκετικού Παναθηναϊκού και σύσσωμου του ελληνικού μπάσκετ, πείθοντας το Νίκο Γκάλη να φύγει από την αγαπημένη του Θεσσαλονίκη και το μεγάλο του έρωτα τον Άρη, και να κατηφορίσει στην Αθήνα προκειμένου να φορέσει το τριφύλλι στο στήθος. Το ξεκίνημα της σεζόν 1994/95 βρίσκει τον Παναθηναϊκό να ξεκινά με τον "ευρωκόουτς" Κώστα Πολίτη στον πάγκο του, ο οποίος προσλαμβάνεται κατόπιν εισήγησης του Νίκου Γκάλη, μετά την αποπομπή Παβλίσεβιτς την περασμένη σεζόν.

"Με τον Γκάλη, τον Γιαννάκη..."

Και ο Πολίτης για πρώτη φορά στην καριέρα του έχει ένα τέτοιο ρόστερ στη διάθεσή του, αφού ο Παύλος Γιαννακόπουλος είναι αποφασισμένος να τινάξει τη μπάνκα στον αέρα. Πρώτα απ’ όλα, έχει κάνει το όνειρό του πραγματικότητα και μετά από πολλά χρόνια κατορθώνει να διαθέτει το ιστορικό δίδυμο της Εθνικής στον Παναθηναϊκό. Μετά το Νίκο Γκάλη και ο Παναγιώτης Γιαννάκης ντύνεται στα πράσινα και το τριφύλλι πλέον έχει μια αξιοζήλευτη περιφερειακή γραμμή. Εκτός των διόσκουρων της Εθνικής, οι «ελληνοποιημένοι» πρώην σοβιετικοί Τίιτ Σοκ και Άιβαρ Κούουσμα, ο επίσης διεθνής Κώστας Παταβούκας, ο νεαρός και πολλά υποσχόμενος Φραγκίσκος Αλβέρτης και οι συμπληρωματικοί Χρυσανθόπουλος και Γεωργικόπουλος, σχηματίζουν μια υπερπλήρη περιφερειακή γραμμή από τις καλύτερες στην Ευρώπη.

Στο "τρία" στο "τέσσερα" και στο "πέντε" ο Παναθηναϊκός επίσης μοιάζει πλήρης: Πάσπαλι, Βράνκοβιτς, Πετσάρσκι, Οικονόμου, Μυριούνης (με συμπληρωματικό τον Παπαγιάννη) είναι πέντε λύσεις που θα ζήλευε κάθε ομάδα επιπέδου Ευρωλίγκας, χωρίς να υπολογίζει κανείς το σαφές κίνητρο του Πάσπαλι να "πάρει τη ρεβάνς" από τον Ολυμπιακό. Ο Πολίτης, εν αντιθέσει με το θιασώτη του physical game Ιωαννίδη, στηρίζεται στην περιφέρεια, στη δοκιμασμένη συνταγή που αποφέρει τίτλους και θέαμα, αλλά έχει αρκετά κενά κυρίως στην άμυνα, ενώ μοιάζει να προβληματίζεται πολύ σχετικά με το ρόλο του Γκάλη στο παιχνίδι του Παναθηναϊκού.

Σε κάθε περίπτωση, το ματς του κυπέλλου έρχεται απρόσμενα νωρίς, σε μια περίοδο που όλοι ακόμη ψάχνονται και οι αυτοματισμοί είναι πολύ νωρίς για να συναντώνται. Ουδείς μπορεί να προβλέψει τι πρόκειται να δούμε στο παρκέ, κάθε πρόβλεψη μοιάζει παρακινδυνευμένη και μιλάμε για μια εποχή που το μπάσκετ σχεδόν μονοπωλούσε το ενδιαφέρον του κοινού και του Τύπου. Το παιχνίδι είναι από τις μοναδικές περιπτώσεις ντέρμπι που δεν υπάρχει φαβορί έστω και στα χαρτιά, δεν υπάρχει δείγμα γραφής κανενός από τους δύο, καμία ένδειξη εάν οι νεοφερμένοι θα αποδώσουν ή θα προσαρμοστούν στα ευρωπαϊκά δεδομένα όπως στην περίπτωση του Johnson. Και κυρίως, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πως θα αντιδράσουν οι αθλητές αγωνιζόμενοι στη στρούγκα των βία χιλίων αφιονισμένων οπαδών που απέχουν μια ανάσα από το παρκέ.

"Αυτό είναι το κανονικό γήπεδο;"

Ειδικά για την περίπτωση του Johnson μιλάμε για μια εμπειρία ζωής, αφού καταφθάνει χαλαρός στα Πατήσια και μπαίνει σοβιετικής αισθητικής κλειστό, όντας πεπεισμένος ότι επρόκειτο για το βοηθητικό που οι δύο ομάδες θα κάνουν σουτάκια μέχρι να μετακινηθούν στο κανονικό γήπεδο. Η έκπληξη του Johnson είναι πρωτοφανής όταν οι υπεύθυνοι του Ολυμπιακού του εξηγούν πως η στρούγκα είναι το γήπεδο που θα διεξαχθεί το παιχνίδι και ο Αμερικανός αρχίζει να αναλογίζεται εάν η απόφασή του να εγκαταλείψει τη χλιδή του ΝΒΑ μετά από 13 χρόνια, ήταν η ορθή. Στα 35 του και με ένα βραβείο καλύτερου 6ου παίκτη της χρονιάς στις πλάτες το 1989, καλείται 5 χρόνια αργότερα να ζήσει το πολιτισμικό σοκ του κλειστού των Πατησίων, με τους aficionados να κρέμονται πάνω από το σβέρκο των παικτών, τον καπνό από τα τσιγάρα να κάνει παντελώς ακατάλληλη την ήδη αποπνικτική ατμόσφαιρα και τα θρυλικά τσιμεντένια αποδυτήρια να έχουν μείνει ίδια και απαράλλακτα από το μακρινό 1968.

Το παιχνίδι είναι ασορτί με το περιβάλλον, οι ομάδες όπως αναμενόταν δεν δικαιολογούν σε καμία περίπτωση τα δισεκατομμύρια που παρατάσσουν στο παρκέ και από θαύμα δεν "σπάνε" τα καλάθια. Τα ποσοστά και των δύο είναι τραγικά (33 στα 122 σουτ) οι επιθέσεις γίνονται σχεδόν αποκλειστικά στα τελευταία 5 δευτερόλεπτα του διαθέσιμου χρόνου, οι άμυνες είναι πιο σκληρές από ποτέ και τα ντεσιμπέλ από τη μάχη της κερκίδας χτυπούν κόκκινα. Από το κάκιστο μπάσκετ που παίζεται στο παρκέ του κλειστού των Πατησίων, νικητής βγαίνει ο Παναθηναϊκός με το παιδικό 42-40 και πρώτο σκόρερ το Νίκο Γκάλη, τον μοναδικό του παίκτη που σπάει το τρομερό φράγμα των 10 πόντων και με 11 είναι ο πρώτος σκόρερ των τριφυλλοφόρων.

Ο πολυαναμενόμενος Ζάρκο Πάσπαλι είναι εξαιρετικά νευρικός, μένει στους 5 πόντους με άθλια ποσοστά, ενώ από την άλλη ο Τάρλατς ξεχωρίζει σαν τη μύγα μεσ’ στο γάλα και ολοκληρώνει την παρουσία του με 13 πόντους και όντας πρώτος σκόρερ του αγώνα. Ο fast Eddie συστήνεται στο ελληνικό κοινό με 9 πόντους και την απορία στο βλέμμα του για όσα συνέβαιναν γύρω του. Είναι όλα τόσο ξένα για τον άμαθο Αμερικανό, από το γήπεδο και τις μπάλες, μέχρι τον απίστευτο φανατισμό του κοινού και το "κατι σαν μπάσκετ" που αποδίδουν αμφότεροι οι αντίπαλοι. Ο Johnson όπως θα εκμυστηρευθεί αργότερα σε συνέντευξή του, δεν θα ξεχάσει ποτέ το ματς "στη στρούγκα", τα κέρματα, τις βρισιές, τα φτυσίματα, τον καπνό, το απύθμενο μίσος. Ήταν τέτοιο το σοκ που μάταια προσπαθούσαν να του εξηγήσουν οι συμπαίκτες του ότι το παιχνίδι ήταν "ιδιαίτερων συνθηκών" και δεν είναι όλα τα κλειστά γυμναστήρια σαν τη διαολεμένη στρούγκα.

Το ντέρμπι τελειώνει με αντεπίθεση διαρκείας του Ολυμπιακού που με ένα σερί 4-0 μειώνει από 36-42 σε 40-42, επιστρέφοντας στο ματς. Στο τελευταίο δίλεπτο όλοι αστοχούν ακόμη και στις βολές, δεν σκοράρει κανείς ούτε με αίτηση και η μπάλα μετά από το άστοχο σουτ του Πάσπαλι καταλήγει στο Θύμιο Μπακατσιά. Ο "αυτιάς" δεν αντιλαμβάνεται από την εκκωφαντική φασαρία ότι ο Ολυμπιακός έχει μόνο 8 δεύτερα στη διάθεσή του, δεν ακούει τις κραυγές του Ιωαννίδη από τον πάγκο και πασάρει πολύ αργά στο Βολκόφ. Ο Σάσα σουτάρει, αλλά το ούτως ή άλλως εκπρόθεσμο τρίποντο βρίσκει σίδερο. Σφύριγμα λήξης, αδρεναλίνη στα κόκκινα, ακολουθεί πανζουρλισμός.

Ο Παναθηναϊκός "ξορκίζει" το κακό και ξεκινά τη σεζόν με τους καλύτερους οιωνούς, με εμβληματική σκηνή της αποφόρτισης του άγχους να αντικατοπτρίζεται πλήρως στους ξέφρενους πανηγυρισμούς του Στόγιαν Βράνκοβιτς που σκαρφαλώνει στην κερκίδα των φανατικών και ξεσπαθώνει για τον αποκλεισμό του αιώνιου αντιπάλου. Είναι ίσως η στιγμή που Στόικο και κόσμος δένονται για πάντα, γεγονός που αποτυπώθηκε εύγλωττα και στην πρόσφατη τιμητική εκδήλωση των πρασίνων, όπου ο Κροάτης αποθεώθηκε από τον κόσμο (και) για εκείνο το μοναδικό ξέσπασμα στη στρούγκα.

"Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά"

Το πλήγμα στο κορμί του Ολυμπιακού είναι βαρύτατο, ο Ιωαννίδης βρίζει Θεούς και δαίμονες, αλλά αργότερα, όταν οι σφυγμοί πέφτουν, πετάει μια από τις γνωστές "ιωαννίδειες" ρήσεις του: "πίσω έχει η αχλάδα την ουρά, ταμείο κάνουμε στο τέλος". Ο ξανθός είχε εμπιστοσύνη στην ομάδα του, γνώριζε ότι το παιχνίδι ήταν ειδικών συνθηκών και όμοιό του δεν πρόκειται να ξαναγίνει μήτε στη σεζόν μήτε στο μέλλον και προετοίμαζε την ομάδα και τον κόσμο της για τη σεζόν που ακολουθούσε και ομολογουμένως ήταν από τις πιο «γεμάτες» στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ.

Η νίκη του Παναθηναϊκού αποδείχθηκε σχεδόν πύρρειος, δεν πέρασαν ούτε τρεις εβδομάδες όταν στο Μετς η ρήξη Γκάλη-Πολίτη έφερε το άδοξο τέλος του gangster από τα παρκέ. Το 40-42 του Σπόρτιγκ ήταν και το τελευταίο ντέρμπι του Nick στο ελληνικό μπάσκετ, απουσίαζε από όλα τα επόμενα απίστευτα παιχνίδια των αιωνίων, δεν ήταν εκεί στις μάχες της regular season, πάνω απ’ όλα έλειπε στον απίθανο ημιτελικό της Σαραγόσα, όταν η ραψωδία του Eddie Johnson χάρισε στον Ολυμπιακό έναν ακόμη τελικό κυπέλλου πρωταθλητριών στην ιστορία του. Ακόμη ένα από τα ματς Ολυμπιακού – Παναθηναϊκού που ανήκει στο πάνθεον των μαχών για τους δύο "αιώνιους". Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία.

Διαβάστε ακόμη

Δημήτρης Καρύδας: Ντέρμπι σε... κινούμενη άμμο

Σωτήρης Καρύδας: "Ανοιχτό" το clasico