Γκάλης: Ο δικός μας Θεός

Απ'τη Ρόδο στην Αμερική

Το μονοπάτι για την κορυφή του Αττάβυρου, του μοναδικού βουνού της Ρόδου, είναι στενό και δύσβατο. Μόνο ένα υπάρχει, εκείνο που ξεκινά από τον Άγιο Ισίδωρο, ένα ορεινό χωριό εξακοσίων ψυχών, στην πλειοψηφία τους αγρότες. Πρόσβαση στην κορφή δεν υπάρχει, μόνο δυόμισι ώρες πεζοπορία, χωρίς νερό σε όλο το διάβα και πλατώνια (άγρια ελάφια που ζουν μόνο εκεί) να σε συντροφεύουν. Λίγο πριν την κορυφή, εκεί στα 1200 μέτρα, ξεπροβάλλει ο Ναός του Ατταβυρίου Διός, του πατέρα των Θεών, του αιώνιου και του άφθαρτου, εκείνου που σύμφωνα με το μύθο προϋπήρχε και θα εξακολουθεί να υπάρχει.

Αυτό το μονοπάτι το διάβηκε πολλές φορές ο Γιώργος Γεωργαλής, στην κορφή του Αττάβυρου πήρε τη μεγάλη απόφαση να ξενιτευτεί και ν’ αφήσει πίσω του τη φρίκη του πολέμου. Η Ρόδος παρά το ελληνικό του χαρακτήρα της, ακόμα ήταν αυτόνομη, ιταλοκρατούμενη, στη Συνθήκη των Σεβρών είχε εξαιρεθεί από τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ELLIS ISLAND

Ο πόλεμος όμως δεν έλεγε να τελειώσει, το καλοκαίρι του 1921 ξεκίνησε νέα εκστρατεία με σκοπό την επιβολή της συνθήκης των Σεβρών και τη συντριβή των Κεμαλικών δυνάμεων, θα ξεκινούσε η τελευταία πράξη ενός δράματος που κατέληξε στη Μικρασιατική καταστροφή και μια αποκαμωμένη Ελλάδα. Όταν τον Ιούλιο του ’21 ο τότε Πρωθυπουργός Δημήτριος Γούναρης ταξίδευε στην Κιουτάχεια για να συμμετάσχει στο μοιραίο πολεμικό συμβούλιο, ο Γιώργος Γεωργαλής είχε αφήσει πίσω του και τον Άγιο Ισίδωρο και τη Ρόδο και την Ελλάδα.

Περίμενε υπομονετικά τη σειρά του στον κύριο σταθμό υποδοχής μεταναστών του Ellis Island, της βραχονησίδας του ποταμού Hudson που «ακουμπά» στο Μανχάταν και ενώνει άτυπα τη Νέα Υόρκη με τον Ατλαντικό ωκεανό. Περισσότεροι από 20 εκατομμύρια άνθρωποι πέρασαν απο εκεί, από τα τέλη του 19ου και κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη στη χώρα της ευκαιρίας.

ΟΤΑΝ ΤΟ GEORGALIS ΕΓΙΝΕ GALIS

Δεν ήξερε ούτε τα βασικά στα αγγλικά, όταν έφθασε η σειρά του για δηλωθεί και να περάσει τις απαιτούμενες ιατρικές εξετάσεις, το “Georgalis” ακούστηκε πολύ δύσκολο στον υπάλληλο, ο οποίος ακολουθώντας τη συνήθη πρακτική της εποχής έγραψε στο χαρτί το όνομα «κατά προσέγγιση»: Galis. Η άδεια του νεαρού George Galis (πρώην Γιώργου Γεωργαλή) εγκρίθηκε, ήταν ένα δυνατό και γεροδεμένο νέο παιδί και όπως όλοι οι πανευτυχείς εμιγκρέδες που εξασφάλιζαν το πολυπόθητο πιστοποιητικό παραμονής, εγκαταστάθηκε στο Jersey City.

Μπορεί τυπικά να θεωρούνταν Ιταλός υπήκοος (ταξίδεψε με ιταλικό διαβατήριο) και να είχε δηλώσει ως επάγγελμα «αγρότης», τα πρώτα δύσκολα χρόνια του όμως τα πέρασε δουλεύοντας σε ό,τι έβρισκε, συχνά σαν λούστρος, αργότερα σαν τσαγκάρης. Δυσκολεύτηκε να αφομοιωθεί, να δικτυωθεί, η διαβίωση εκείνες τις δεκαετίες κάθε άλλο παρά εύκολη ήταν. Ο γεροδεμένος George Galis ασχολήθηκε και με την πυγμαχία, πήρε μέρος σε αρκετούς αγώνες, λάτρευε το μποξ.

ΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΑΙΔΙ, Ο ΝΙΚΟΣ

Τα χρόνια περνούσαν, ο Γιώργος είχε μάθει πια τη γλώσσα, εξασφάλιζε τον επιούσιο, είχε πια μεγαλώσει και ήθελε να δημιουργήσει τη δική του οικογένεια. Γνώρισε τη Στέλλα Αργυριάδη, επίσης Ελληνίδα του διωγμού, γεννημένη στο Βόσπορο, απ’ το μαγικό Κουρού Τσεσμέ, που είχε επίσης διαβεί το διάδρομο με το συρματόπλεγμα στο Ellis Island στις αρχές του ’40, όταν πίσω στην πατρίδα ξεσπούσε και ο δεύτερος μεγάλος πόλεμος που βύθισε την Ελλάδα στη δυστυχία και στην ανέχεια. Ο Γιώργος και η Στέλλα παντρεύτηκαν, έφυγαν από τη Νέα Υόρκη για το New Jersey, το τσαγκαράδικο έγινε εστιατόριο, έζησαν από κοινού όλη τη διαδρομή του «αμερικανικού ονείρου», όπως κι αν ορίζεται.

Είχαν ήδη τρία παιδιά, όταν στα τέλη Ιουλίου του 1957, ο Γιώργος ειδοποιήθηκε να κλείσει το εστιατόριο και να μεταβεί στο French Hospital του Manhattan μεταξύ της 8ης και της 9ης Λεωφόρου, διότι η Στέλλα επρόκειτο να γεννήσει το τέταρτο παιδί τους. Εκεί, στην 330 West 30th Street του Chelsea της Νέας Υόρκης, στις 23 Ιουλίου του 1957, σε ένα μαιευτήριο/νοσοκομείο που κατεδαφίστηκε το 1977 και δεν υπάρχει πια, γεννήθηκε το στερνοπούλι του Γιώργου και της Στέλλας, ο δικός μας αιώνιος και άφθαρτος, ο δικός μας Δίας που υπήρχε και θα εξακολουθεί να υπάρχει, ο Νίκος Γκάλης.

Ένα πιτσιρίκι στο New Jersey

Γεννημένος λίγο πριν μπουν τα ‘60ς τη δεκαετία που άλλαξε τις ΗΠΑ και μέρος της παγκόσμιας ιστορίας. Μια δεκαετία αλλαγών, προόδου, μάχης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και πλειάδας νομοθετημάτων που εξέλιξαν τον κόσμο. Για τις ΗΠΑ είναι η δεκαετία του πολέμου του Βιετνάμ, ενός πολέμου τις πληγές του οποίου φέρει ακόμα στο κορμί της η αμερικανική κοινωνία κι ας έχουν περάσει κοντά 50 χρόνια.

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΕΝΕΝΤΙ ΚΑΙ ΤΟ FIVE POINTS

Μέσα σ’ αυτό το κοινωνικό χάσμα, η Αμερική προσπάθησε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του ρατσισμού, δημιούργησε ήρωες όπως ο Μuhammad Ali, είδε τον Πρόεδρο των ονείρων της να δολοφονείται, τον επόμενο Πρόεδρο να χάνεται στη δίνη ενός δυσνόητου πολέμου, τον τελευταίο να μην ολοκληρώνει καν τη θητεία του. Όταν 22 Νοεμβρίου του 1963 ο Πρόεδρος Τζον Φιτζέραλντ Κέννεντυ δολοφονείτο στο Ντάλας, στην καρδιά του Τέξας, ο Νίκος δεν είχε καν κλείσει τα 7 του χρόνια.

Με απορία κοιτούσε τη μητέρα του δακρυσμένη, δυσκολευόταν να αντιληφθεί τί σήμαινε για τις Ηνωμένες Πολιτείες εκείνη η δολοφονία. Μερικούς μήνες αργότερα η οικογένεια μετακόμισε σε ένα πιο ευρύχωρο σπίτι στο New Jersey, το εστιατόριο του πατέρα πήγαινε καλά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το οικογενειακό εισόδημα επαρκούσε για μια αστικού τύπου διαβίωση. Στις γειτονιές του Union City πρωτόπαιξε ο Νίκος, εκεί μεγάλωσε, εκεί πήγε σχολείο, στο θρυλικό Five Points κυκλοφορούσε, αυτό που βλέπουμε στις ταινίες.

ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΠΟΤΕ ΠΥΓΜΑΧΟΣ

Εν αντιθέσει με τον αστικό μύθο που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του ’80, ο Γκάλης δεν ήταν ποτέ πυγμάχος. Όταν ήταν παιδί του άρεσε η πυγμαχία, εν πρώτοις επειδή ήταν ένα σπορ με το οποίο ασχολήθηκε ο πατέρας του και κατόπιν εξαιτίας της ευρύτατης δημοφιλίας του αθλήματος και της μορφής που δέσποζε τότε στις πολυπολιτισμικές γειτονιές των ΗΠΑ, του Muhammad Ali.

Η πολυπολιτισμικότητα καθόρισε και την προσωπικότητά του, κατά μήκος της Hudson Avenue συναντούσες όλες τις φυλές του Ισραήλ: Αφροαμερικάνοι, Πορτορικάνοι, Ιταλοί, Έλληνες... Ο Νίκος έκανε παρέα με όλους, στα μαθήματα δεν ήταν καλός, τα ενδιαφέροντά του επικεντρώνονταν κυρίως στον αθλητισμό, στο football, το baseball, το hockey, την πυγμαχία. Του άρεσε πολύ το (αμερικάνικο) ποδόσφαιρο, ήταν μάλιστα αξιοπρόσεκτος running back, λόγω του χαμηλού κέντρου βάρους, της δύναμης και της ταχύτητάς του.

ΟΙ KNICKS ΤΟΥ FRAZIER ΚΑΙ ΤΟΥ REED

Αρχές της δεκαετίας του ’70 όμως, ολόκληρη η Πολιτεία της Νέας Υόρκης ερωτεύτηκε το μπάσκετ, ήταν η εποχή που ο Walt Frazier έγινε το απόλυτο σύμβολο εκείνης της θρυλικής ομάδας μαζί με τον τεράστιο Willis Reed, τον “El Cid” της κατάκτησης του πρωταθλήματος στο ΝΒΑ το 1970. Ο Νίκος μόλις είχε ξεκινήσει το γυμνάσιο, στο Union Hill, το δημόσιο σχολείο της Union City. Εκεί έκανε τα πρώτα του σουτ, στους Hillers γνώρισε τους πρώτους του προπονητές, τον Bill McKeever και πιο πολύ τον Sam DePiano, επί σειρά ετών assistant coach και έναν άνθρωπο που αγαπούσε πολύ το μπάσκετ.

ΤΟ ΝΟΥΜΕΡΟ 11 ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΟΙΧΤΑ ΤΟΥ XARLEM

Είχε επιλέξει τη φανέλα με το νούμερο 11, ήταν το μελαχροινό αγόρι που ήθελε τη μπάλα δική του, οι πρώτοι του συμπαίκτες ήταν ο Calogero, ο Hernandez, o Ammermann, o Gomez, o Kluge, o Triana, o Rodriguez. Σίγουρα τους θυμάται και χαμογελά, μαζί τους πρωτοξεκίνησε το δικό του δύσβατο μονοπάτι για να φτάσει εκεί που γνωρίζουμε πια όλοι μας. Τρία State sectional championships κατέκτησαν οι Hillers, ο Γκάλης έπαιζε μέχρι και small forward, η φυσική του ροπή στα σπορ και δη στο μπάσκετ ήταν ευδιάκριτη και στα μάτια ενός άσχετου.

Ήταν τόσο καλός που το Union City αποδείχτηκε πολύ μικρό, μαζί με τους φίλους του άλλοτε περπατούσε για ώρες για να περάσει απέναντι στο Upper Manhattan, άλλοτε έπαιρνε το λεωφορείο κι απ’ το Lincoln tunnel έφτανε στα ανοιχτά γήπεδα του Harlem για να ανταγωνιστεί τους καλύτερους και τους πιο ικανούς. Εκεί έγινε άντρας ο Γκάλης, εκεί πρωτοτσακώθηκε, εκεί κατάλαβε πόσο σημαντικό είναι να βελτιώνεσαι και να μην επαναπαύεσαι, εκεί έκανε πράξη τη συμβουλή του πατέρα του, να πολεμάει, να απαντά στη γροθιά με γροθιά και να μην υποχωρεί ποτέ.

ΑΠΑΙΤΟΥΣΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ

Τρόπον τινά έγινε στάση ζωής για το Γκάλη εκείνη η συμβουλή του Γιώργου Γεωργαλή, ελάχιστα είναι τα πράγματα που τον καθόρισαν και τα γνωρίζουμε. Τα παιδικά του χρόνια, η σχέση με τους γονείς και τα αδέρφια του είναι άγνωστες πτυχές της ζωής του, αφού ανέκαθεν προστάτευε την ιδιωτικότητά του και την προσωπική του ζωή. Κατά τα λοιπά, είχε αφομοιωθεί πλήρως στον αμερικάνικο τρόπο ζωής, φοιτούσε σε μη ελληνόφωνο σχολείο, στο σπίτι μόνο άκουγε κάποια ελληνικά, για την πατρίδα των γονέων του δεν ήξερε πολλά, μόνο ότι του διηγούνταν η Στέλλα, η μάνα του, η μεγάλη αδυναμία του.

Δεν είχαν κανένα πρόβλημα οι γονείς του με το γεγονός ότι παραμελούσε τα μαθήματα και είχε ρίξει το βάρος στο μπάσκετ. Ήταν ευτυχισμένος όταν έπαιζε μπάσκετ, του κέντριζε το ενδιαφέρον το παιχνίδι, του άρεσε η προπόνηση, ο McKeever και ο DePiano έμεναν επί ώρες μαζί του στο κλειστό για να τον βοηθήσουν να κατανοήσει περισσότερο το παιχνίδι. Ήταν απίστευτη η θέληση του Γκάλη, η αυταπάρνηση και η αφοσίωσή του στην προπόνηση. Ήθελε, σχεδόν απαιτούσε από τον εαυτό του να γίνει καλύτερος, να τα βάζει με τους καλύτερους, σε κάθε αγώνα να εμφανίζεται βελτιωμένος.

Tο κάτι άλλο που θα διαπρέψει

Η πολύ καλή του παρουσία στο μπάσκετ και στο Λύκειο, σε συνδυασμό με την σχεδόν αδιαφορία του για τα μαθήματα και το διάβασμα, έπεισαν και το δύσπιστο πατέρα του να ενδώσει στην πρόθεση του Νίκου να στηρίξει το μέλλον του στον αθλητισμό. Ανέκαθεν ο πατέρας του επιθυμούσε ο γιος του να σπουδάσει, να μάθει γράμματα, να διαπρέψει στον τομέα που η γενιά των ξενιτεμένων και των ξεριζωμένων ανθρώπων εκ των πραγμάτων δεν μπόρεσε να εισχωρήσει. Αποφοιτά από το Union High ήδη με τη στάμπα του μπασκετμπολίστα, λογίζεται εκ των προτέρων ως κορυφαίος, στο yearbook αναφέρεται ούτε λίγο ούτε πολύ ως «το κάτι άλλο που θα διαπρέψει και θα κερδίσει σεβασμό και φιλίες επειδή είναι ο εαυτός του».

Δεν είναι μακριά από την αλήθεια η περιγραφή μιας χούφτας προτάσεων στο βιβλίο της αποφοίτησης. Ο “Nick” όπως αναφέρεται στο επετειακό βιβλίο, είναι αυτό το χαμογελαστό μελαχροινό αγόρι που μοιάζει ήδη άντρας, είναι ένας απλός άνθρωπος και αυτό ακριβώς τον καθιστά πολύ δύσκολο στην ανάγνωση.

Το απλό είναι και το πιο περίπλοκο είχε πει κάποτε ο Άινσταΐν και στην περίπτωση του Γκάλη, έχει απόλυτο δίκιο.

To Κολλέγιο και το όνειρο του NBA

Το καλοκαίρι του 1975 ακόμη μια χρονιά ταραχών, κατά την οποία οι ΗΠΑ προσπαθούν να μεταβολίσουν το σκάνδαλο Watergate, ο Νίκος καλείται να επιλέξει το μέλλον του. Καταλήγει στο Physical Education στην αίτησή του, κάτι αντίστοιχο με την ελληνική Γυμναστική Ακαδημία και πλέον πρέπει να αποφασίσει σε ποιο Πανεπιστήμιο θα φοιτήσει. Τον προσεγγίζουν πολύ καλά κολλέγια, αφού πρόκειται για ένα σημαντικό prospect, μεταξύ αυτών και το Florida State, δεσπόζουσα και η προοπτική του North Carolina. Ο Γκάλης όμως είναι ο Γκάλης και πολύ δύσκολα παίρνει ρίσκα στη ζωή του, ακόμη και στα 18 του χρόνια.

Δεν θέλει να απομακρυνθεί από την οικογένειά του, το Seton Hall είναι καλό καθολικό κολλέγιο δύο τετράγωνα από το σπίτι του, στο South Orange του New Jersey. Είναι η πιο καθοριστική επιλογή για την εξέλιξη της καριέρας του, το Seton Hall είναι ο πρωταρχικός λόγος που γνωρίσαμε το Νίκο Γκάλη και τον θαυμάσαμε στα ελληνικά γήπεδα, ένας από τους βασικούς λόγους που δεν έπαιξε μπάσκετ εκεί που πραγματικά άνηκε: στο ΝΒΑ.

ΕΚΡΗΞΗ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΧΡΟΝΙΑ

Η παρθενική του χρονιά στους Pirates είναι μέτρια, έχει λίγο χρόνο συμμετοχής, πατά λίγες φορές το παρκέ του Walsh Gymnasium Arena. Ότι όμως δεν έκανε σαν freshman, το έκανε στη sophomore σεζόν του, τη χρονιά της μεγάλης έκρηξης και της κατάθεσης των διαπιστευτηρίων του Νίκου Γκάλη στο μπάσκετ «που μετράει». Ο Bill Raftery, ήδη από το 1970 head coach των Pirates, δεν μπορεί να πιστέψει το work rate και τη θέληση του νεαρού Ελληνοαμερικανού να διαπρέψει στο μπάσκετ. Ατέλειωτες ώρες προπόνησης, απίθανη βελτίωση σε όλους τους τομείς, ο Γκάλης ξαφνικά μέσα σε μια σεζόν γίνεται πιο παραγωγικός, καλύτερος πασέρ, πολύ πιο αθλητικός.

Το Seton Hall φτάνει στον τελικό της Eastern College Athletic Conference (ECAC) λυγίζει μόνο στον τελικό του Madison Square Garden, χάνοντας από το St. John's με 83-73, ο Γκάλης γίνεται το πρώτο βιολί. O Γιώργος και η Στέλλα ήταν στις κερκίδες του Garden συγκινημένοι και τον χειροκροτούσαν.

ALL-STAR GAME ΜΕ ΤΟΝ LARRY BIRD

Η πορεία του μέχρι την αποφοίτησή του είναι εκπληκτική, ξεκινά από ανώνυμος rookie των 3.2 πόντων και καταλήγει μια καλαθομηχανή των 27.5 πόντων που ανακηρύσσεται τρίτος σκόρερ σε ολόκληρο το NCAA και προσκαλείται να λάβει μέρος στο All Star Game του Μαρτίου στο Las Vegas. Ο Νίκος «Γκέιλις» όπως τον προσφωνούν οι δημοσιογράφοι που μεταδίδουν το παιχνίδι, play maker με τη φανέλα με το 15 και το μαλλί αφάνα, παίζει δίπλα στον Larry Bird, τον Sidney Moncrief, τον Vinnie Johnson, όλοι τους μετέπειτα θρύλοι του ΝΒΑ.

Το παιχνίδι μεταδόθηκε ζωντανά από το CBS, η Ανατολή «του Γκάλη» κέρδισε τη Δύση με 107-92, ο Νίκος σκόραρε 5, έδωσε 7 ασίστ, έκανε 4 κλεψίματα, hi-5 με τον MVP του αγώνα, Larry Bird, που κατά πάσα βεβαιότητα θα γινόταν συμπαίκτης του στους Boston Celtics, αφού ο Γκάλης επελέγη στο #68 από τη Βοστώνη και επρόκειτο να συμμετάσχει στο τελικό camp του San Francisco υπό την εποπτεία του ίδιου του Bill Fitch.

ΟΙ ΘΡΥΛΟΙ ΓΙΑ ΤΟ "ΟΧΙ" ΤΩΝ CELTICS

Κυκλοφορούν δεκάδες ιστορίες σχετικά με εκείνο το camp προεπιλογής των Celtics.

Ότι ο Dan Peterson συμβούλευσε το Fitch να μην ασχοληθεί με το Γκάλη, ότι ο Νίκος δεν μπορούσε να πατήσει καν το πόδι του εξ αιτίας ενός τραυματισμού στον αστράγαλο, ότι ο ατζέντης του Bill Manon δεν ασχολήθηκε με την περίπτωσή του διότι προμόταρε το single Upside Down της – επίσης πελάτισσάς του - Diana Ross, ότι ο Big Red (ο Ρεντ Άουερμπαχ, θρυλική μορφή των Celtics) δεν πρόλαβε να τον δει είπε ότι ήταν το μεγαλύτερο λάθος του και πολλά άλλα.

Η αλήθεια είναι ότι το επίπεδο του ΝΒΑ εκείνα τα χρόνια ήταν εντελώς διαφορετικό σε σχέση με το σήμερα, κυριαρχούσε η φρενίτιδα του διπόλου Magic vs Bird, οι ομάδες έψαχναν ψηλούς και παίκτες από «σίγουρα» πανεπιστήμια.

Σε συνδυασμό με το μικροτραυματισμό και την απροθυμία του Γκάλη να τεθεί υπό δοκιμή/κρίση ευρισκόμενος σε δύσκολη ψυχολογική κατάσταση λόγω προβλήματος υγείας της μητέρας του, ο τρίτος σκόρερ του NCAA του 1979 αγνοήθηκε και οι Celtics επένδυσαν στον Gerald Henderson από το VCU, το πανεπιστήμιο της Virginia. Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση του Fitch, ήταν το μεγαλύτερο ευεργέτημα που μπορούσε να γίνει στο ελληνικό μπάσκετ.

"Κάθε παίκτης του μπάσκετ στην Αμερική έχει ένα όνειρο, να παίξει στο ΝΒΑ με τους καλύτερους. Εγώ δεν μπορούσα φυσικά να αποτελέσω εξαίρεση".

Ο ίδιος ο Γκάλης το έχει αποτυπώσει καλύτερα απ’ όλους: «Κάθε παίκτης του μπάσκετ στην Αμερική έχει ένα όνειρο, να παίξει στο ΝΒΑ με τους καλύτερους. Εγώ δεν μπορούσα φυσικά να αποτελέσω εξαίρεση. Ήθελα να γνωρίσω αυτό το μαγικό κόσμο και πίστευα ότι θα κατάφερνα και να διακριθώ. Όταν όμως είδα το όνειρό μου να μην γίνεται πραγματικότητα με την πρώτη προσπάθεια, αποφάσισα να συνεχίσω σε μια άγνωστη μέχρι τότε για μένα χώρα, στην πατρίδα του πατέρα μου και της μητέρας μου, που έστω και από μακριά, την ένιωθα κατά κάποιον τρόπο ως την πραγματική δική μου πατρίδα.

Μπορώ ανεπιφύλακτα να πω, ότι εκείνο το καλοκαίρι του 1979, ναι μεν δεν εκπληρώθηκε η μεγάλη μου επαγγελματική φιλοδοξία να παίξω στο ΝΒΑ, αλλά από την απόφαση που πήρα, να συνεχίσω δηλαδή την καριέρα μου στην Ελλάδα, κέρδισα περισσότερα ως άνθρωπος και επιπλέον πιστεύω ότι η μικρή προσφορά μου στην Ελλάδα και στο μπάσκετ της είναι πολυτιμότερη από οποιαδήποτε ενδεχόμενη προσωπική μου διάκριση στο ΝΒΑ.». Σε μία παράγραφο, όλο το επιμύθιο.

Ο Άρης τον έκλεψε απ'τον Παναθηναϊκό

Είναι γεγονός ότι πικράθηκε πολύ που «κόπηκε» από την προεπιλογή των Celtics και δεν έπαιξε στο ΝΒΑ, στενοχωρήθηκε, ένιωσε δικαιώς ότι αδικήθηκε. Η Στέλλα πίσω στο σπίτι, όχι σε επικίνδυνη, αλλά σε κρίσιμη ακόμη κατάσταση από το εγκεφαλικό που απείλησε τη ζωή της, το επαγγελματικό μέλλον αβέβαιο, οι πρώτες σκέψεις για επιστροφή στην πατρίδα. Τον είχε πλησιάσει ο Γιώργος Καστρινάκης, ο ομογενής παίκτης του Ολυμπιακού, του είχε μιλήσει για το ενδεχόμενο να ενταχθεί στους ερυθρόλευκους.

Το ενδιαφέρον ατόνησε, ακολούθησε ο Παναθηναϊκός μέσω του ελληνοαμερικανού επιχειρηματία της Αστόρια, Μέττου Λάγια, ο οποίος είχε μεσολαβήσει και για να έρθει ο Στεργάκος στην Αθήνα και σύντομα και ο Άρης, μετά από μια τυχαία κουβέντα στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία στην Αθήνα, μεταξύ του πρώην Προέδρου του συλλόγου, Μενέλαου Χατζηγεωργίου και του τότε Βουλευτή και Γενικού Διευθυντή του Ιδρύματος «Βασιλεύς Παύλος», Δημήτρη Βρεττάκου.

Ενώ ο Παναθηναϊκός εμφανιζόταν και στον Τύπο ως βέβαιος προορισμός και επόμενος σταθμός στην καριέρα του Γκάλη, εκείνη η κουβέντα στο ξενοδοχείο της πλατείας Συντάγματος, πυροδότησε ένα πολύ έντονο ενδιαφέρον από πλευράς Άρη, με τον Χατζηγεωργίου να δίνει ρητή εντολή στον τότε έφορο της ομάδας, Γιώργο Τσιλιγκαρίδη, να ταξιδέψει στην Αμερική και να επιστρέψει πάση θυσία με τον παίκτη.

ΟΙ ΔΥΟ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

Δίχως να μιλάει λέξη αγγλικά και με δέκα χιλιάδες δολάρια διάσπαρτα σε τσέπες και βαλίτσα, ο Τσιλιγκαρίδης φτάνει στη Νέα Υόρκη και προσεγγίζει με τέτοιο τρόπο την οικογένεια Γκάλη ώστε ο Νίκος έχει δεύτερες σκέψεις σχετικά με τη «σίγουρη» μεταγραφή του στον Παναθηναϊκό.

Όταν δε ο Τσιλιγκαρίδης του χτυπά τον εγωισμό και του λέει ότι ο Άρης είναι ο πρωταθλητής Ελλάδας, ο Γκάλης μαλάκωσε σε τεράστιο βαθμό. Ο παράγοντας ωστόσο που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην απόφασή του, ήταν ο εξαιρετικός τρόπος που πλησίασαν το Γκάλη οι άνθρωποι του Άρη. Ενδιαφέρθηκαν για τη μητέρα του, ο μακαρίτης ο Τσιλιγκαρίδης μπήκε στο σπίτι με δύο εικόνες της Παναγίας, μίλησε μαζί της, υποσχέθηκε ότι θα τον προσέχει σαν γιο του και σεβάστηκε την ιστορία της οικογένειας και του σπιτιού που τον υποδέχθηκε.

ΠΗΓΕ ΜΕ ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΧΡΗΜΑΤΑ

Μέτρησαν πάρα πολύ για το Νίκο αυτές οι κινήσεις του Τσιλιγκαρίδη και των ανθρώπων του Άρη, του απέδειξαν ότι τον ήθελαν πάρα πολύ, τον έκαναν να νιώσει ξεχωριστός γιατί είχαν αντιληφθεί εξ αρχής αυτό που λίγο αργότερα είπε ο πατριάρχης του συλλόγου, Ανέστης Πεταλίδης: ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με φαινόμενο και έναν άνθρωπο που θα αλλάξει ολόκληρο το άθλημα στην Ελλάδα. Ενώ λοιπόν το Σεπτέμβριο οι εφημερίδες δημοσίευαν φωτογραφίες του νέου αστέρα του Παναθηναϊκού, Νίκου Γκάλη (ή Νικ Γκάλις όπως τον έγραφαν στην αρχή), ο Τσιλιγκαρίδης συζητώντας με το δικηγόρο του παίκτη στο New Jersey, με απόλυτα «ελληνικό» τρόπο του περνάει 5 χιλιάδες δολάρια σε έναν φάκελο και απομένει μόνο η συμφωνία με το Νίκο.

Ο Γκάλης συμφωνεί με λιγότερα χρήματα απ’ όσα του έταζαν στον Παναθηναϊκό, δέχεται να ταξιδέψει στην πατρίδα των γονέων του για να βοηθήσει οικονομικα την κατάκοιτη Στέλλα και βγάζει εισιτήριο για Θεσσαλονίκη. Θα ταξίδευε 29 Σεπτεμβρίου του 1979, αφού προηγουμένως είχαν εξασφαλισθεί τα απαιτούμενα έγγραφα που απεδείκνυαν την ελληνική καταγωγή του, με προσωπική παρέμβαση του Αρχιεπισκόπου τότε Αμερικής, Σπυρίδωνος.

Ο ΚΟΝΤΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΜΠΑΡΝΤΙΝΑ

Στη Θεσσαλονίκη εν τω μεταξύ, η έλευση Γκάλη αποκτά μυθικές διαστάσεις. Έχουν ξεκινήσει στα στέκια της πόλης οι πρώτες υπερβολές, ότι ο Γκάλης είναι δύο μέτρα ψηλός και παίζει play maker, ότι έχει τεράστια σωματική διάπλαση, ότι συμφώνησε με 200 χιλιάδες μισθό (ποσό τεράστιο για την εποχή), παρουσιαζόταν σαν Superman. Όταν πάτησε το πόδι του στο αεροδρόμιο της Μίκρας το απόγευμα της 29ης Σεπτεμβρίου, τον υποδέχθηκε μεταξύ άλλων ο Βαγγέλης Αλεξανδρής. Αντίκρυσε έναν άντρα ταλαιπωρημένο από το κουραστικό ταξίδι, με μια καμπαρντίνα τυλιγμένη πάνω του και πολύ κοντύτερο από τις «περιγραφές».

Παρουσιαστικό ασυνήθιστο, μαλλί «αφάνα», μια καδένα στο λαιμό και λίγα σπαστά ελληνικά. Το ύφος παραπάνω από στριφνό, όλοι το απέδωσαν στην κούραση, τελικά συν τοις άλλοις υπέφερε και από πονόδοντο. Οι δηλώσεις πολύ δύσκολες, από τις «υποχρεωτικές», μέχρι που ο Νίκος πετάει την ατάκα: θα σκοράρω 40 πόντους σε κάθε παιχνίδι.

«Ο κοντός με την καμπαρντίνα δήλωσε ότι θα σκοράρει 40 πόντους σε κάθε παιχνίδι» το πρώτο σχόλιο στην αυριανή εφημερίδα, δίπλα μια ακόμη πιο σημαντική παράμετρος: ο Γκάλης κατέφθασε στην Ελλάδα ως Έλληνας, δεν υπήρχε όμως το παραμικρό έγγραφο να αποδεικνύει την ελληνική του ιθαγένεια, το διαβατήριό του ήταν αμερικανικό, το παρουσιαστικό του (που για την εποχή σήμαινε πολλά, αν όχι τα περισσότερα) παρέπεμπε πιο πολύ σε Πορτορικάνο ή μιγάδα του Bronx.

ΤΑ "ΨΕΥΤΙΚΑ" ΕΓΓΡΑΦΑ

Την υπόθεση ανέλαβε προσωπικά ο Άγης Κυνηγόπουλος, τότε Ταμίας της ΕΟΚ.

Kατόπιν προσωπικής συνεννόησης με τον Γενικό Γραμματέα Αθλητισμού, Κώστα Παπαναστασίου, «βρέθηκε» αίτηση εκδόσεως αστυνομικού δελτίου ταυτότητας, του «σπουδαστή Νικόλαου Γεωργαλή, του Δημητρίου και της Στυλιανής, γεννηθέντα 23/07/1957 στον Τρίλοφο Θεσσαλονίκης, χριστιανού ορθόδοξου, κάτοικου Θεσσαλονίκης, επί της οδού Δημητρίου Γούναρη 36».

Ο ίδιος ο Κυνηγόπουλος, σήμερα Επίτιμος Πρόξενος της Λετονίας στη Θεσσαλονίκη, διηγείται χαρακτηριστικά το παράνομον του πράγματος: «Δεν μπορούσε να παίξει στην Εθνική, χρειαζόταν μία διετία τουλάχιστον. Πήγα στην Κοινότητα Τριλόφου - ο κοινοτάρχης ήταν φίλος μου - κι έτσι κατάφερα να αποσπάσω ένα πιστοποιητικό που έλεγε πως ο Νικόλαος Γεωργαλής γεννήθηκε στον Τρίλοφο. Επίσης, πήγα στο Γ' Αστυνομικό Τμήμα, σ' ένα γνωστό μου ενομοτάρχη, ο οποίος μου έδωσε βεβαίωση που υπείχε θέση ταυτότητας. Κατόπιν πήγα στον τότε ΓΓΑ Παπαναστασίου και πήρα διαβατήριο μίας χρήσεως.

Για αυτές μου τις ενέργειες, που ήταν παράνομες, θα μπορούσα να μπω φυλακή. Έτσι όμως έπαιξε στην Εθνική ο Γκάλης».

Τα πρώτα χρόνια στον Άρη

Αφού τα γραφειοκρατικά ζητήματα ξεπεράστηκαν με τον παραπάνω επίσης «ελληνικό» τρόπο, στις 16 Οκτωβρίου του 1979, ο Γκάλης υπέγραψε συμβόλαιο μονοετούς διάρκειας με τον Άρη, έναντι 46 χιλιάδων δραχμών υποχρεωτικά σε δολάρια, ενός σπιτιού που θα κάλυπτε η ομάδα και ενός αυτοκινήτου για τις μετακινήσεις του. Στο πίσω μέρος του μυαλού του, είχε ακόμη το ΝΒΑ, πίστευε ότι οι Celtics θα αναγνώριζαν το «λάθος» και θα τον καλούσαν πίσω.

Από την άλλη όμως, η Θεσσαλονίκη τον σαγήνευσε αμέσως, έβγαινε στο μπαλκόνι του δωματίου του στο «Μακεδονία Παλλάς» όπου διέμενε στην αρχή της ζωής του στην Ελλάδα και ανέπνεε τον αέρα της πόλης, διαισθανόταν ότι εδώ, στην πατρίδα των γονέων του θα μεγαλουργήσει. Ήταν δύσκολο παιδί ο Γκάλης, μεγάλωσε όχι ακριβώς στις ιδανικές συνθήκες, σίγουρα όχι στο πιο ασφαλές περιβάλλον, αν δεν υπήρχε το μπάσκετ, πολύ δύσκολα θα είχε βρει το δρόμο του. Στις προπονήσεις του Άρη ήταν απρόσιτος, ατομιστής, ένιωθε όλα τα βλέμματα στραμμένα επάνω του, ταυτόχρονα όμως ήταν το κάτι άλλο.

Πιστεύεις ότι θα τα ξαναχάσω τόσα σουτ;

Ο Πεταλίδης παρακινούσε τον Αλεξανδρή να τον πιέσει ολοένα και περισσότερο, να τον εκνευρίζει και να τον παίζει πολύ σκληρά. Ο Γκάλης όμως δεν πτοείτο, απλώς σηκωνόταν και «έγραφε». Στις 2 Δεκεμβρίου έκανε το ντεμπούτο του στο νικηφόρο 79-78 εναντίον του Ηρακλή. Ήταν πολύ τρακαρισμένος, σκόραρε αρκετά αλλά έχασε πάρα πολλά σουτ, αγνοούσε τους συμπαίκτες του.

Ο Αλεξανδρής, ως εκ των πρώτων ανθρώπων που είδε ο Γκάλης στην Ελλάδα, ανέλαβε τον άχαρο ρόλο να του πει να «μετριάσει» τον ατομισμό του, να πασάρει λίγο περισσότερο. Ο Γκάλης σταμάτησε, γύρισε το κορμί του στο μέρος του Βαγγέλη και τον ρώτησε μ’ εκείνη την πνιχτή φωνή μέσα απ’ τα δόντια, αν πρόσεξε από που έχασε τα σουτ. Ο Βαγγέλης ασυναίσθητα έκανε ένα βήμα πίσω, έγνεψε με το κεφάλι καταφατικά και άρχισε να του δείχνει τα σημεία του παρκέ. «Πιστεύεις ότι θα τα ξαναχάσω τόσα σουτ;» τον ρώτησε ο βλοσυρός Γκάλης. Ο Αλεξανδρής κατάλαβε, ήταν άλλωστε ο μοναδικός που γνώριζε από τις προπονήσεις ότι ο Γκάλης 9 στις 10 φορές δεν αστοχούσε από εκεί που αστόχησε στο παιχνίδι με τον Ηρακλή.

Και δεν ξαναστόχησε, άσχετα αν χρειάστηκε να περάσει πολύς καιρός, χρόνια, για να γίνει το μπάσκετ δημοφιλές και να αποσχολήσει το κοινό στην Ελλάδα. Αυτό που είχε σημασία, ήταν ότι o Νίκος Γκάλης είχε βρει το σωστό μονοπάτι, είχε ξεκινήσει το ταξίδι του για να φτάσει στην κορυφή και να ενθρονιστεί στο ναό του μπάσκετ.

ΝΤΕΜΠΟΥΤΟ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ

Αρχές Μαρτίου ο Νικ συστήνεται ουσιαστικά στο μπασκετικό κοινό της Ελλάδας, σκοράρει 56 (!) στον αγώνα με την ΑΕΚ και το όνομά του (ξανα)γράφεται στις εφημερίδες. Την 6η Μαΐου του 1980 φόρεσε για πρώτη φορά και το εθνόσημο σε μια πολύ διαφορετική εθνική ομάδα από εκείνη που αργότερα αγαπήσαμε. Η Εθνική μόλις είχε κατακτήσει το πρώτο της χρυσό μετάλλιο (στους Μεσογειακούς του Σπλιτ το 1979) και είχε σχεδόν ολοκληρώσει την εποχή του Richard Dukeshire, εκ των πιονιέρων του αθλήματος τη δεκαετία του ’70 στη χώρα μας. Η τελευταία αποστολή του αγαπητού Dick ήταν η πρόκριση στους Ολυμπιακούς της Μόσχας μέσω του προολυμπιακού τουρνουά στο Βεβέ της Ελβετίας.

Ο Γκάλης σκοράρει 25, 26 και 21 στα τρία παιχνίδια που παιζόταν η πρόκριση, στο τελευταίο με την Εθνική αποκλεισμένη και τη δεύτερη πεντάδα στο παρκέ, μένει στους 6. Στην Εθνική βρίσκει έναν παίκτη του Ιωνικού που άπαντες θεωρούν τον επόμενο προφήτη του ελληνικού μπάσκετ αφού μόλις έχει ανακηρυχθεί πρώτος σκόρερ του ελληνικού πρωταθλήματος: το όνομά του ήταν Παναγιώτης Γιαννάκης.

Η ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΖΕΝΗ

Ο Dukeshire μετά την αποτυχία της Εθνικής να προκριθεί στη Μόσχα, κλείνει τον κύκλο του, την εθνική ομάδα την αναλαμβάνει ένα αυθεντικό παιδί του Άρη, ο ξανθός νεαρός Γιάννης Δαΐτσης, κατά κόσμον Γιάννης Ιωαννίδης, ένας άνθρωπος που επίσης θα διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στην καριέρα του Γκάλη. Ο Άρης την παρθενική (μισή) σεζόν του Γκάλη τερματίζει πρώτος στο βόρειο όμιλο της Α’ Εθνικής, αλλά στο άτυπο top8 κάνει 6 ήττες και τελειώνει τρίτος, πίσω από Παναθηναϊκό και Ολυμπιακό. Ο Γκάλης στο μεταξύ έχει γνωρίσει τη δεκαεπτάχρονη Τζένη Ρήγα, που τον βοηθά λίγο να εγκλιματιστεί.

Η προσαρμογή στην Ελλάδα, στις νέες συνήθειες, ειδικά στη Θεσσαλονίκη, είναι δύσκολη μετά τον ενθουσιασμό των πρώτων μηνών. Αφοσιώνεται ψυχή τε και σώματι στο μπάσκετ, όταν οι υπόλοιποι είναι στις παραλίες, ο Νίκος κάνει ατομικές προπονήσεις, είναι μόλις 23 και συμπεριφέρεται σαν βετεράνος, προσέχει τη διατροφή του, το σώμα του, δεν ξενυχτάει, δεν πίνει, αποφεύγει οποιαδήποτε ακρότητα.

Ο ΕΡΧΟΜΟΣ ΤΟΥ ΙΒΚΟΒΙΤΣ ΚΑΙ Η ΚΟΝΤΡΑ

Το προφίλ του στην πόλη είναι απόμακρο, από τις αρχές ο Γκάλης πρόσεχε τη δημόσια εικόνα του κι ας μην ήταν τόσο αναγνωρίσιμος έγινε αργότερα κι ας μην είχαμε συνειδητοποιήσει τι επρόκειτο να επακολουθήσει. Συν τοις άλλοις, ο Άρης επενδύει στον Αμερικανό προπονητή Φρεντ Ντέβελυ, ο οποίος δεν άντεξε ούτε δίμηνο στη Θεσσαλονίκη και αποχώρησε με κατηγορίες για ομοφυλοφιλία (!) και ατέλειωτα ευτράπελα, με αποτέλεσμα ο Ανέστης Πεταλίδης να βρεθεί μπροστά στο πρώτο του δίλημμα. Ο Ιωαννίδης ακατανόητα είχε επιλέξει να αποχωρήσει και να προπονήσει τη Λάρισα της Β’ Εθνικής, ο Άρης ουσιαστικά είχε μείνει ακέφαλος και ο «πατριάρχης» αποφασίζει να φέρει στη Θεσσαλονίκη έναν Γιουγκοσλάβο με πολύ καλό όνομα, τον Ντούσαν Ίβκοβιτς.

Ο Ντούντα τους πρώτους μήνες προσπαθεί να μάθει την ομάδα, αναλαμβάνει την ωρολογιακή βόμβα με σαφή εντολή την ανανέωση και το χτίσιμο της ομάδας γύρω από το Γκάλη. Ο Σέρβος δεν λογαριάζει από βεντέτες, συναινεί στην αποχώρηση του Βαγγέλη Αλεξανδρή, στην ουσία θέτει στο περιθώριο τον προερχόμενο από τραυματισμό Χάρη Παπαγεωργίου (τότε σταρ και σκόρερ του Άρη), προωθεί νεαρά παιδιά όπως ο Ρωμανίδης, ο Φιλίππου, ο Δοξάκης, θέτει τις βάσεις και οργανώνει τα τμήματα υποδομής του συλλόγου, αλλά δυσκολεύεται να συνεννοηθεί με τον ιδιόρρυθμο και πολύ κλειστό χαρακτήρα του Γκάλη.

Σε μια αποστροφή του λόγου του, τονίζει εκνευρισμένος ότι με τον Γκάλη ο Άρης δεν πρόκειται να κατακτήσει ποτέ τίποτα.

Ο Γκάλης εκείνου του καιρού είναι ένας δύσκολος άνθρωπος που δεν εμπιστεύεται σχεδόν κανέναν και έχει συναντήσει μια πολύ δύσκολη κατάσταση που του την περιέγραφαν εντελώς διαφορετικά, όταν προσπαθούσαν να τον πείσουν να αγωνιστεί στην πατρίδα των γονιών του. Το μπάσκετ στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια πίσω, είναι ένα underground άθλημα των «ολίγων». Ο Γκάλης δεν μπαίνει στα καλούπια που θέλει να τον βάλει ο Ίβκοβιτς, οι δυο τους απλώς συνυπάρχουν, ενώ ο ίδιος ο Ίβκοβιτς τον κατηγορεί ότι δεν βάζει πάνω απ’ όλα το καλό της ομάδας και σε μια αποστροφή του λόγου του, τονίζει εκνευρισμένος ότι με τον Γκάλη ο Άρης δεν πρόκειται να κατακτήσει ποτέ τίποτα.

Ίσως παραμένει μέχρι σήμερα η πιο λανθασμένη απόφαση ολόκληρης της καριέρας του Ίβκοβιτς, ο οποίος ήταν θιασώτης του ομαδικού δόγματος, ενώ ο Γκάλης, ακριβώς επειδή αισθανόταν (πολύ) ανώτερος όλων των υπολοίπων, κάθε φορά πρόσφερε στο λιγοστό κοινό ανεπανάληπτα one man shows.

Η ΤΙΤΑΝΟΜΑΧΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΑΚΗ

Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, με τον Ίβκοβιτς θα κάνει την καλύτερη σεζόν του στην επίθεση, σκοράρει 44 μ.ο. σε κάθε παιχνίδι, χαρίζει τεράστιες στιγμές, κορυφαίες παραστάσεις σε όσους είχαν την τύχη να τον δουν από κοντά να ίπταται και να βάζει τη μπάλα στο καλάθι με όλους τους τρόπους. Σε ένα από αυτά, 24 Ιανουαρίου του 1981 στο κλειστό της Νίκαιας, απένταντι στον Ιωνικό του Παναγιώτη Γιαννάκη, εκτυλίσσεται η παντοτινά κορυφαία μονομαχία στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ. Ο αγώνας είναι για το Κύπελλο, στο κλειστό έχουν στριμωχτεί πάνω από 2 χιλιάδες τυχεροί που παρακολουθούν την εποποιΐα των δύο μεγλύτερων μορφών στο ελληνικό μπάσκετ.

Το ματς κρίνεται στην παράταση, ο Γιαννάκης τελειώνει με 73 (!) ο Γκάλης με 62 (!) πόντους, ο Άρης κερδίζει 114-113. Είναι ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα παιχνίδια όλων των εποχών, ένα από τα παιχνίδια που ξαναέβαλαν το μπάσκετ στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων και γέννησε ατέρμονες συζητήσεις σχετικά με το κατά πόσο κάνει καλό στο μπάσκετ η μονοδιάστατη προσέγγιση, ακόμα κι όταν βασίζεται στο απίστευτο ατομικό ταλέντο υπεραθλητών όπως ο Γκάλης και ο Γιαννάκης.

ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΤΡΙΤΟΣ

Ο Άρης του Γκάλη, στο «ενωποιημένο» πρωτάθλημα της Α΄Εθνικής, τερματίζει και πάλι τρίτος πίσω από τους δύο «αιώνιους», αυτή τη φορά όμως με λιγότερες ήττες και πολύ καλύτερη παρουσία μακριά από τη Θεσσαλονίκη. Η παρουσία του Γκάλη είναι λόγος να μαζεύεται αρκετός κόσμος στο Αλεξάνδρειο, όλοι συρρέουν για να τον δουν από κοντά. Ο Πεταλίδης αναγνωρίζοντας ότι η ανανέωση του Ίβκοβιτς πέτυχε κατά το ήμισυ, εμπιστεύεται και πάλι το Γιουγκοσλάβο, παρά το γεγονός ότι το feeling με το Γκάλη είναι ανύπαρκτο. Είναι φύσει αδύνατον να τιθασευτεί ο εγωισμός του Νίκου, είναι σαφές ότι υπερτερεί και τεχνικά και αθλητικά, είναι παράλογο για εκείνον να προτιμά να πασάρει στον Παραμανίδη ή στο Φιλίππου, μη λησμονούμε ότι επρόκειτο και για ένα παιδί στα 24 που συνειδητοποιώντας το πόσο ξεχωρίζει, ενίσχυε διαρκώς το εγώ του.

Ο Γκάλης άλλωστε όταν ένιωσε ότι γύρω του υπάρχουν εκείνοι που έκρινε ικανούς, έγινε άλλος παίκτης, πάσαρε, εμπιστεύτηκε, μετριάσε το «εγώ», υπηρέτησε το «εμείς». Όπως έχει τονίσει πολλάκις και ο ίδιος, πολλές φορές αρκεί ένα βλέμμα, δεν είναι ανάγκη να διατηρείς φιλικές σχέσεις με το συμπαίκτη, εκείνο που μετράει πάνω απ’ όλα είναι ο αλληλοσεβασμός.

ΑΠΟΛΥΣΗ ΝΤΟΥΝΤΑ ΚΑΙ ΕΡΧΟΜΟΣ "ΞΑΝΘΟΥ"

Ο Ίβκοβιτς στο τέλος της σεζόν 1981/82 αποχωρεί από τον Άρη αποτυχημένος, βασικός παράγων της αποτυχίας του, η εμμονή να «καλουπώσει» το Γκάλη, η διαφορετική φιλοσοφία του και ο – επίσης – υπέρμετρος εγωισμός του που τον εξώθησε στην ακρότητα της «ακύρωσης» του Γκάλη. Ο Άρης ανέβηκε ένα σκαλοπάτι, τερμάτισε δεύτερος, αλλά και πάλι το πρωτάθλημα το κατέκτησε ο Παναθηναϊκός. Ο Γκάλης είχε ξεκινήσει να δυσφορεί, είχε τιμωρηθεί και σιωπηρά με δύο αγωνιστικές από τη διοίκηση του Άρη και εάν ο σύλλογος δεν γύριζε σελίδα, πιθανόν να είχε επιστρέψει και στην Αμερική.

Ο Βαγγέλης Μελισσάρης ανέλαβε τα ηνία, ήταν ένας άνθρωπος που δεν είχε σε καμία περίπτωση τον δίαυλο επικοινωνίας με τον Ίβκοβιτς όπως ο προκάτοχός του, Μίμης Σουλιάδης. Ο Μελισσάρης είναι ακραιφνής "ιωαννιδικός", προφασίζεται ότι ο Ίβκοβιτς ζήτησε μια εντελώς παράλογη αύξηση από τις 80 στις 200 χιλιάδες δραχμές τον μήνα και τον απολύει. Ο Γκάλης ανακουφίζεται, ο Ιωαννίδης είναι εντελώς διαφορετικός χαρακτήρας, ξέρει τον Άρη από την καλή και από την ανάποδη, έρχεται και αναλαμβάνει το μεγαλεπήβολο πρότζεκτ με σκοπό να (ξανα)κάνει τον Άρη πρωτqθλητή.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ

Η σχέση με τη Τζένη πηγαίνει καλά, ο Ιωαννίδης του συμπεριφέρεται με το δέοντα σεβασμό, κάθε χρόνο παίρνει ως «δώρο» αύξηση στις αποδοχές του και με την Εθνική κάνει απίθανα πράγματα. 48 με τη Φινλανδία, 47 με το Βέλγιο, 45 με τη Σουηδία, επιδόσεις που τον έχουν βάλει στο πάνθεον των αρχισκόρερ της Εθνικής, ήδη από τα τέλη του 1982. Με τον Ιωαννίδη στον πάγκο και μια περίεργη «ομόνοια» να κυριαρχεί (ανέκαθεν ισορροπιστής ο Γιάννης) ο Άρης κάνει το πρώτο ξεπέταγμα. Πετυχαίνει μια ιστορική πρόκριση με τους ισραηλινούς της Χάποελ Αφουλά, ανατρέπει διαφορά 26 πόντων στο Αλεξάνδρειο και επικρατεί με 27.

Μια πρόκριση εκείνον τον καιρό σήμαινε πολλά για το ελληνικό μπάσκετ, ο Άρης ξεκινά το μεγάλο σερί του που αποδεικνύεται καθοριστικό για τον τίτλο. Το πρωτάθλημα είναι συγκλονιστικό, το διεκδικούν επί ίσοις όροις ο Παναθηναϊκός, ο ΠΑΟΚ και ο Άρης, με το ντεμαράζ του τελευταίου να χαρίζει στο νήμα το τρίτο πρωτάθλημα της ιστορίας του στο Θεό και το πρώτο σε ολόκληρη την καριέρα του Γκάλη στην Ελλάδα.

Η ΑΠΕΙΛΗ ΠΩΣ ΔΕΝ ΘΑ ΞΑΝΑΓΥΡΙΣΕΙ ΠΟΤΕ

Ο τίτλος του πρώτου σκόρερ (για τρίτη συνεχόμενη σεζόν) είναι το κερασάκι στην τούρτα, ο Γκάλης είναι πρωταθλητής, πρωταγωνιστής με την Εθνική, στα 25 νιώθει βασιλιάς του κόσμου. Το άθλημα στην Ελλάδα με τις επίπονες προσπάθειες της ΕΟΚ και της Πολιτείας που επιχορηγεί, αποκτά έρεισμα, ξεφεύγει από τα ερασιτεχνικά όρια, μπαίνει σε σταθερό ρυθμό ανάπτυξης. Από τότε φαινόταν ότι η Ομοσπονδία στήριζε πάρα πολλά στο Γκάλη, ότι υπήρχε ένα σχέδιο εκτόξευσης του αθλήματος, κανείς ασφαλώς δεν ήταν σε θέση να γνωρίζει το μέγεθος.

Το ήξερε αυτό ο Πεταλίδης και όταν το καλοκαίρι του ’83 πλησίασε το Νίκο για την ανανέωση του συμβολαίου του, ορθά κοφτά του είπε πως πλέον θα πληρώνεται σε δραχμές, ο Άρης είναι η ομάδα του, η σκέψη της επιστροφής στις ΗΠΑ ανήκει στο παρελθόν. Ο Γκάλης θίχτηκε, αντέδρασε, έφυγε μάλιστα για το New Jersey απειλώντας ότι δεν θα ξαναγύριζε ποτέ. Ρίσκαρε ο Πεταλίδης, μπλόφαρε, αλλά του βγήκε και κατ’ αυτόν τον τρόπο «ανάγκασε» το Γκάλη να αναθεωρήσει και να προσδιορίσει το μέλλον του αποκλειστικά στην Ελλάδα, στον Άρη και στο ευρωπαϊκό μπάσκετ.

Η ιστορική συνάντηση με τον Jordan

Όσο κι αν φαίνεται οξύμωρο, ο Άρης, η Εθνική, ο ίδιος ο Γκάλης, χρωστούν την έκρηξη του ηφαιστείου σε τέτοιες μικρές λεπτομέρειες, σε τακτικισμούς, αφανή πλάνα και σε μια (μεγάλη) ήττα. Το πρωτάθλημα της σεζόν 1983/84 είχε ξεκινήσει με τους καλύτερους οιωνούς για τον Άρη και τον ίδιο το Νίκο, οι κίτρινοι ήταν το απόλυτο φαβορί, ενώ και ο ίδιος ο Γκάλης είχε γνωρίσει μια πρωτοφανή αποθέωση μετά από μία ακόμη παράσταση που ελάχιστοι θυμούνται. Ήταν το τελευταίο δεκαήμερο του Νοέμβρη στη Θεσσαλονίκη, στο τουρνουά «Δημήτρεια».

Προσκεκλημένοι της Εθνικής, η μεγάλη Berloni Torino του Beppe Guerrieri, η Crvena Zvezda του θρύλου Ranko Zeravica κι ένα φημισμένο αμερικανικό κολλέγιο, το North Carolina. 20 Νοεμβρίου του 1983, στο όχι κατάμεστο Αλεξάνδρειο, η Εθνική Ελλάδος του Νίκου Γκάλη, αντιμετωπίζει το North Carolina State του Michael Jordan.

"Δεν περίμενα ποτέ ότι θα υπήρχε ένας τόσο καλός επιθετικός παίκτης στην Ευρώπη, ειδικότερα στην Ελλάδα."

O Nick ακόμα με το 7, o Mike από τότε με το 23. Ο εικοσάχρονος Jordan μαρκάρει το Γκάλη, δέχεται 24 πόντους και μετά το ματς στήνεται στους εκπροσώπους του Τύπου και έκπληκτος ομολογεί: «Δεν περίμενα ποτέ ότι θα υπήρχε ένας τόσο καλός επιθετικός παίκτης στην Ευρώπη, ειδικότερα στην Ελλάδα». Ο Νίκος είχε πια και την ευλογία του εκκολαπτόμενου Θεού του μπάσκετ, οι Αμερικανοί δεν έκρυψαν την έκπληξή τους.

O Βαλβάνο δηλώνει αργότερα πως ο Γκάλης σου δίνει την εντύπωση ότι παραμένει στον αέρα στηριζόμενος στη μπάλα, δεν είναι φυσιολογικό αυτό που κάνει, δεν ίπταται όπως οι μεγάλοι παίκτες του ΝΒΑ (ο Dr J. επί παραδείγματι), δεν κάνει «καμπύλη», αλλά δείχνει να σταματά στον αέρα πριν αφήσει τη μπάλα από το χέρι του.

Είναι ίσως η αρτιότερη περιγραφή ενός εκ των πραγμάτων που έκανε ο Γκάλης στο παρκέ, μια χαρακτηριστική αποτύπωση του μεγαλείου του Νίκου Γκάλη για εκείνους που δεν είχαν την τύχη να τον δουν από κοντά.

ΣΑΝ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕ Η ΑΥΡΑ

Όλοι όταν σκεφτόμαστε το Νίκο, έχουμε στο νου το Γκάλη του ’87, έναν ολοκληρωμένο παίκτη, ώριμο, όχι στο peak των αθλητικών του δυνατοτήτων. Διαφορετικό είναι το σώμα στα 20, διαφορετικό στα 25 διαφορετικό στα 30. Ο Γκάλης κάρφωνε πραγματικά με άνεση, τα «τόμαχωκ» τα είχε για πλάκα. Από εκείνη τη συνάντηση με τον Jordan κι έπειτα, σαν να άλλαξε η αύρα, σαν να χρειαζόταν εκείνο το μαγικό τετ α τετ για να γνωρίσουμε αυτό που αργότερα δεν βρίσκαμε λόγια για να περιγράψουμε.

Το κλασσικό «σπάσιμο», το χέρι να κάνει τη χαρακτηριστική κίνηση «μετράει» για το goal-foul, τα μπασίματα που αργότερα ονομάστηκαν «γκαλίστικα». Είναι καταπληκτικό πόσο άλλαξε ο Γκάλης και πόσο εντυπωσιακός έγινε τη σημαδιακή απ’ όλες τις απόψεις χρονιά του οργουελικού 1984. Αυτή είναι η χρονιά που τα πάντα άλλαξαν, τότε μπήκαν τα θεμέλια της έκρηξης, τότε ο Γκάλης είδε από μακριά το ναό του και έβαλε στόχο να καθίσει στο θρόνο του.

Ο Γιαννάκης και το 1987

Μετά την αναπάντεχη απώλεια του τίτλου στο συγκλονιστικό μπαράζ της Κέρκυρας από τον Παναθηναϊκό, ο Άρης έκανε την κίνηση που άλλαξε τον ρου της ιστορίας του αθλητισμού στην Ελλάδα. Και δεν είναι υπερβολή. Όταν ο Γκάλης παντρευόταν με πολιτικό γάμο τη Τζένη στο New Jersey (αργότερα παραμονές του Αγίου Βαλεντίνου, παντρεύεται και με θρησκευτικό γάμο στη Μητρόπολη με κουμπάρο τον Πρόεδρο του Άρη, Χρήστο Μιχαηλίδη), ο Άρης ανακοίνωνε την απόκτηση του Παναγιώτη Γιαννάκη, του ανθρώπου που συμπλήρωσε το Γκάλη όπως κανείς άλλος δεν μπόρεσε ποτέ, του αθλητή που αποδέχθηκε το ρόλο του δεύτερου βιολιού προκειμένου να αναδειχθεί ο Νίκος και να μεγαλουργήσει η ομάδα, να διαπρέψει το σύνολο.

Ανταγωνισμός υπήρχε, κακές στιγμές επίσης, ο Γιαννάκης σίγουρα αδικήθηκε από μερίδα του Τύπου, αφού ποτέ δεν τον ερωτεύτηκε κανείς όπως το Νίκο. Όλα αυτά όμως είναι δευτερεύουσας σημασίας μπρος στο μεγαλείο του καλύτερου δίδυμου guard που είδαμε ποτέ στην Ευρώπη.

ΚΑΝΕΝΑ ΔΙΔΥΜΟ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΓΚΑΛΗΣ-ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ

Μπορεί να λέει ο καθένας ό,τι θέλει, να προκρίνει τους δικούς του καλύτερους, το δικό του δίδυμο, πιθανόν κάποιο να είναι όντως καλύτερο, πληρέστερο, πιο αθλητικό, οτιδήποτε. Κανένα όμως δεν ήταν Γκάλης-Γιαννάκης, κανένα δεν πήρε ένα άθλημα απ’ το χεράκι να το πάει στον Όλυμπο. Από την πρώτη κιόλας χρονιά φάνηκε ότι γεννιόταν ένας πολύ μεγάλος Άρης, μια ομάδα που θα θαυμάσει όλη η Ελλάδα, όλη η μπασκετική Ευρώπη. Μια ήττα την έκτη αγωνιστική από τον Πανιώνιο και κατόπιν μόνο Άρης, ασταμάτητος Άρης, διαστημικός Άρης. "Κι εσύ Γιαννάκη παρ’τους τα μυαλά κι εσύ Γκάλη παρ’τους το κεφάλι" που έλεγε και το σύνθημα που δονούσε το Παλέ. 81 παιχνίδια σερί χωρίς ήττα, το Κύπελλο στο νεότευκτο ΣΕΦ με τον Παναγιώτη να σταματά στους 37, το Νίκο στους 35,

«Γιαννάκης, η back door για το Γκάλη» με τη φωνή του Φίλιππου να πνίγεται από τα ζητωκραυγάσματα του κόσμου μετά την ευτυχή κατάληξη της φάσης, οι πρώτες κόντρες που «μεγάλωσαν» και τον ΠΑΟΚ (με «πρώτο αίμα» τον τελικό των ξυρισμένων κεφαλιών του 1984) και στο τέλος το μεγάλο μαράζι, ο Άρης της Ευρώπης.

Ο ΓΚΑΝΓΚΣΤΕΡ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΟΥ VITO CORLEONE

Το 1984/85 ήταν το σπασμένο χέρι στον ημιτελικό με τη Βαρέζε, το 1986 ο κακός δαίμονας της Λιμόζ του Ρισάρ Ντακουρί, του Γάλλου που ο Γκάλης ακόμη και σήμερα θυμάται με νοσταλγία και θεωρεί τον καλύτερο αμυντικό που αντιμετώπισε ποτέ στην καριέρα του. Ο Νίκος ήταν 29, είχε ήδη κατακτήσει πρωταθλήματα, το τελευταίο μάλιστα αήττητο, κύπελλα, του έλειπε μόνο η ευρωπαϊκή καταξίωση και η διάκριση με την Εθνική ομάδα. Η διάκριση ήλθε, στο πρώτο Μουντομπάσκετ στην ιστορία της εθνικής, όπου η δέκατη θέση στην τελική κατάταξη θεωρήθηκε τεράστια επιτυχία και ο Νίκος παρασημοφορήθηκε με τον τίτλο του πρώτου σκόρερ της διοργάνωσης (με το ακατάρριπτο ατομικό ρεκόρ των 53 πόντων εναντίον του Παναμά), εκπλήσσοντας τους πάντες εκτός από τους Έλληνες που είχαν σχεδόν...βαρεθεί να βλέπουν το Νίκο πρώτο σκόρερ του πρωταθλήματος.

Τότε περίπου κυκλοφόρησε και το προσωνύμιό του, το περίφημο gangster, που του είχε κολλήσει παλαιότερα ο Ανέστης Πεταλίδης. Ο πατριάρχης του Άρη διαφωνούσε έντονα με το Μιχαηλίδη για οικονομικά ζητήματα της ομάδας σε βαθμό διαπληκτισμού και όταν ο παράγοντας αποχώρησε, ο Γκάλης διέσχισε το μισό γήπεδο και είπε στον Πεταλίδη το αμίμητο «καλά του ξηγήθηκες». Ο Πεταλίδης τρελάθηκε, χάιδεψε το κεφάλι του Γκάλη και χαριτολογώντας του είπε «καλά, κρυφάκουγες ρε γκάνγκστερ;».

Του άρεσε πολύ του Γκάλη ο χαρακτηρισμός, δεν τον ενοχλούσε να τον φωνάζουν έτσι και οι συμπαίκτες του, αργότερα όταν μαθεύτηκε η ιστορία και οι δημοσιογράφοι. Άλλωστε, μια ιστορία που επίσης έχει το δικό της ενδιαφέρον, είναι πως το French Hospital του Manhattan όπου γεννήθηκε, είναι το ίδιο νοσοκομείο που νοσηλεύεται ο Vito Corleone - Marlon Brando, στο έπος του Coppola. Tο νοσοκομείο όπου μαζεύεται όλη η αφρόκρεμα των gangsters, οι hitmen του Sollozzo, τα πρωτοπαλήκαρα του Tataglia και ούτω καθ’ εξής. Εκεί γεννήθηκε ο gangster, με έναν αριστουργηματικό τρόπο, όλοι οι μύθοι συνδέονται μεταξύ τους.

Από εκεί ξεκίνησε το ταξίδι του Γκάλη στο νοητό μονοπάτι προς το ναό του Δία, καλοκαίρι του 1957 είδε το πρώτο φως, καλοκαίρι του 1987 το μοίρασε σε ολόκληρη την Ελλάδα. Γιατί το καλοκαίρι της καλύτερης σεζόν της καριέρας του, ήταν εκείνο το καλοκαίρι, το επιστέγασμα μιας σεζόν γεμάτης συγκινήσεις, μιας σεζόν που τον είδε να (ξανα)κατακτά το νταμπλ, να (ξανα)βγαίνει πρώτος σκόρερ, να αφήνει άφωνη την Ευρώπη στη μοναδική βραδιά του Άρη κόντρα στην Tracer στο Αλεξάνδρειο.

Η ΒΡΑΔΙΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ McADOO

Το τελικό 98-67, ήλθε μετά από μία βραδιά απ’ εκείνες που όσοι αγαπούν το σπορ θα ήθελαν να ζήσουν από κοντά. Ο μεγάλος Bob McAdoo υποκλίνεται στο μεγαλείο του Νίκου Γκάλη, ήταν 30 Οκτωβρίου του 1986, ο Γκάλης έγραψε 44 με 15/20 σουτ, περπατούσε στον αέρα, σκόραρε με κάθε τρόπο, με μπάσιμο, με lay up, με σουτ από μέση απόσταση, με εκείνο το απίθανο jump shot τρίποντο με τη μπάλα να ξεκινά πίσω από το κεφάλι, με το διάσημο πια «σπάσιμο» της μέσης, με το δεξί χέρι, με το αριστερό, με κάθε τρόπο.

Τότε μαθεύτηκε ότι η φήμη που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη ευσταθούσε. Οι New Jersey Nets είχαν προσφέρει συμβόλαιο στο Νίκο, στα 29 του το ΝΒΑ αναγνώρισε το σφάλμα και τον κάλεσε πίσω. Ο Γκάλης όμως δύο βήματα από τη θέωση αρνήθηκε να γίνει Σίσυφος. Έμεινε στην Ελλάδα, απάντησε με την καλύτερη σεζόν της καριέρας του, παρά τις ελάχιστες ανορθογραφίες προεξέχουσας της κηλίδας του Palatrussardi στη ρεβάνς με την Tracer, ένα παιχνίδι για το οποίο κυκλοφορούν άπειρες ιστορίες, ο καθένας επιλέγει την ανάγνωση που τον εξυπηρετεί.

O Νίκος είναι αιώνιος, άφθαρτος

Η ανάγνωση που είναι μια και μοναδική είναι εκείνη της χρυσής βίβλου του ελληνικού μπάσκετ που έγραψε ο Νίκος και οι συμπαίκτες του στην Εθνική το ίδιο καλοκαίρι. Ήταν ένα καλοκαίρι που όλη η Ελλάδα έγινε ένα, το καλοκαίρι που μια ολόκληρη χώρα συγκεντρώθηκε γύρω από το ναό του Δία και ξεκίνησε η καθολική δοξασία. Η ιστορία είναι γνωστή, 14 Ιουνίου του 1987, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, με 15 χιλιάδες Έλληνες μεθυσμένους στην κερκίδα και εκατομμύρια δακρυσμένους στους τηλεοπτικούς δέκτες, ξεπροβάλλει το θαύμα του Γκάλη. Τίποτα δεν ήταν ίδιο μετά το Ευρωμπάσκετ του ’87, τότε γεννήθηκε η πιο τυχερή γενιά στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ, θνητοί και αθάνατοι, όλοι όμως παιδιά του Νίκου Γκάλη.

Να τον έχει ο Θεός καλά, του χρωστάμε ευγνωμοσύνη, τον τιμούμε καθημερινά αναφέροντάς τον ως παράδειγμα στα παιδιά μας, στα εγγόνια μας, στα ανήψια μας. Ο μύθος προϋπήρχε και θα εξακολουθεί να υπάρχει, ο Νίκος είναι αιώνιος, άφθαρτος, σε μια κοινωνία μιας χούφτας πια αξιών, τον έχουμε ανάγκη. Αγάπη, ευγνωμοσύνη, σεβασμός. Χρόνια πολλά, χρόνια καλά, χρόνια ευτυχισμένα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Η εκκωφαντική σιωπή του θανάτου της Τζένης Γκάλη