Η μεγάλη έρευνα του Contra.gr για τον Παναθηναϊκό: Ο εχθρός είναι εντός

Των Δημήτρη Κριτή, Σταύρου Καραΐνδρου, Τσάρλυ και Θέμη Καίσαρη

Παναθηναϊκός σήμαινε κάποτε "οικογένεια", "Ευρώπη", "σιγουριά", "κυριαρχία". Από την εποχή που ανέλαβε η οικογένεια Βαρδινογιάννη μέχρι την εποχή του Αλαφούζου και της ρευστής κατάστασης, μεσολάβησαν πολλά. Τα περισσότερα εξ αυτών είναι γνωστά, αν και ο καθένας έχει να πει τη δική του αλήθεια. Το Contra.gr ανοίγει τον φάκελο "Παναθηναϊκός" και τέσσερις συντάκτες καταγράφουν με στοιχεία όλα όσα έγιναν τα τελευταία 37 χρόνια και πώς οι "πράσινοι" έφτασαν από τους δύο ευρωπαϊκούς ημιτελικούς, στην εσωστρέφεια, στον προβληματισμό και στην οικονομική αδυναμία. Πώς η ισχυρότερη, οικονομικά, οικογένεια στην Ελλάδα "πάρκαρε" τις μετοχές, γιατί δεν τα "έβαλε" με τον Σωκράτη Κόκκαλη, τι απέγιναν οι "εκατομμύρια πράσινες καρδιές" και πώς η πολυμετοχικότητα έφερε τα μνημονιακά χρόνια του Γιάννη Αλαφούζου.

Από τον Βαρδινογιάννη στην Παναθηναϊκή... Συμμαχία

Γράφει ο Δημήτρης Κριτής

Όταν το 1979 ψηφίστηκε ο Νόμος 879, που επέβαλε στα σωματεία της Α' εθνικής κατηγορίας να μετατραπούν σε Ποδοσφαιρικές Ανώνυμες Εταιρίες, ο Παναθηναϊκός εξέδωσε 40.000 μετοχές των 2.000 δραχμών. Παρ' ότι πολλοί περίμεναν ότι το πλειοψηφικό πακέτο θα περάσει στα χέρια του εν ενεργεία παράγοντα των "πρασίνων" Παύλου Γιαννακόπουλου, το 54% αυτών αγοράστηκε από την οικογένεια Βαρδινογιάννη.

Το πρόβλημα που απαγόρευε σε ένα πρόσωπο να κατέχει ποσοστό μεγαλύτερο του 20% ξεπερνιέται μάλλον εύκολα. "Κανένα πρόβλημα. 20% εγώ, 20% ο αδελφός μου Βαρδής και 14% ο γαμπρός μου, όλοι μέλη του Παναθηναϊκού" είπε ο Γιώργος Βαρδινογιάννης και από τις 17 Ιουλίου του έτους ανέλαβαν τις τύχες του.

Ο Παναθηναϊκός θα συνεχίσει σε πρωταγωνιστική ρότα, θα ενισχύσει περαιτέρω το ευρωπαϊκό προφίλ του και θα είναι ηγέτιδα δύναμη στον ποδοσφαιρικό χώρο και στα κέντρα των αποφάσεων. Μην φανταστεί όμως κανείς ότι όλα τα παραπάνω μεταφράστηκαν σε τίτλους. Σε 17 χρόνια παντοδυναμίας Βαρδινογιάννη, ο Παναθηναϊκός πήρε έξι πρωταθλήματα και την κούπα σήκωσαν ο Ολυμπιακός, η ΑΕΚ, ο ΠΑΟΚ, η Λάρισα, οι κουτσοί περπάτησαν, οι τυφλοί είδαν!

Καμία σχέση δηλαδή με την τελευταία εικοσαετία, στην οποία οι δύο απώλειες τίτλων από τον Ολυμπιακό αποτέλεσαν θέμα στα διεθνή ΜΜΕ και αντικείμενο "ένορκης διοικητικής εξέτασης" στο εσωτερικό. Και μην σπεύσει κανείς να μιλήσει για τον "καβούρια" Βαρδινογιάννη, γιατί αυτή είναι μια μισή αλήθεια που τον ακολούθησε αρκετά αργότερα, στο δεύτερο μισό της θητείας του. Ως τότε και σε εποχές που οι αποστολές των ομάδων αριθμούσαν ακόμη 16 ποδοσφαιριστές, ο Παναθηναϊκός είχε εκτός αποστολής 1-2 διεθνείς και άλλους τόσους χολωμένους να γυμνάζονται παρέα με τον Γιάννη Καλογερά στον Αρδηττό κι ένα προπονητικό κέντρο που ελάχιστες ομάδες παγκοσμίως είχαν την τύχη να απολαμβάνουν (ασχέτως εάν δεν αποτέλεσε ποτέ περιουσιακό στοιχείο του συλλόγου).

Η εσωτερική αντιπολίτευση

Έμειναν στην ιστορία φράσεις του όπως "οι ομάδες δεν αγοράζονται, αλλά χτίζονται", "το μοναστήρι να'ναι καλά", που όλες λίγο ως πολύ παρέπεμπαν στην ποδοσφαιρική ακαδημία του συλλόγου, από την οποία αναδείχθηκε η πλειονότητα των πρωταθλητών Ευρώπης του 2004. Είπαμε όμως, όλα αυτά δεν μεταφράστηκαν σε τίτλους. Η διαρκής κόντρα του με τους "οργανωμένους" και ο γαλαξίας αστέρων που παρελαύνει από τον μπασκετικό Παναθηναϊκό της οικογένειας Γιαννακοπούλου (που δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί στο μυαλό των περισσότερων την εναλλακτική λύση και διάδοχη κατάσταση) πυροδοτούν την εσωτερική αντιπολίτευση.

Σε πρώτη φάση δεν είναι βέβαιο ότι αποτελεί ευθέως στόχο της η αποχώρηση των Βαρδινογιάννηδων. Μοιάζει περισσότερο ως μέτρο πίεσης για να υποχρεωθούν να επενδύσουν σε μεγάλα ονόματα από τον ευρωπαϊκό χώρο, για τα οποία αδημονεί πάντοτε η συντριπτική πλειοψηφία των φιλάθλων. Ωστόσο με την αλλαγή ιδιοκτησίας στην μετά Κοσκωτά εποχή του Ολυμπιακού, αλλάζει και το status quo στις διοικητικές δομές του ελληνικού ποδοσφαίρου και αποκτά πλέον μόνιμη θέση στο γηπεδικό ρεπερτόριο η συνθηματολογία περί εναλλακτικών χρήσεων των χρημάτων του "Καπετάνιου", θαλασσινά και άλλα "συνώνυμα" της τσιγκουνιάς, που αποδίδουν στον διοικητικό ηγέτη της ομάδας τους.

Η αποχώρηση του Καπετάνιου

Στις 29 Μαΐου του 2000, ο Γιώργος Βαρδινογιάννης ανακοινώνει την αποχώρησή του από την προεδρία του Παναθηναϊκού, δηλώνοντας αηδιασμένος από τη δραστηριότητα των νέων διοικητικών δομών στο ποδόσφαιρο και απρόθυμος να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο.

"Είκοσι ένα χρόνια βρισκόμουν στο μικροσκόπιο. Κάποιοι με χρησιμοποίησαν ως άλλοθι για τις δικές τους αδυναμίες. Ίσως η αποχώρησή μου προβληματίσει κάποιους να αλλάξουν τη στάση τους. Όπως ήρθαν τα πράγματα, είτε έπρεπε να συμβιβαστώ, είτε να αποχωρήσω. Δεν δέχομαι να κάνω συμβιβασμούς. Δεν είχα στόχο την κατάκτηση τροπαίων με οιονδήποτε τρόπο. Και ποτέ μου δεν χρησιμοποίησα τον Παναθηναϊκό ως μέσον πίεσης ή εμπορευματοποίησης. Η Πολιτεία απουσιάζει. Είναι πρωτόγνωρο για τα παγκόσμια δεδομένα, οι υπόδικοι να είναι εκλέκτορες και εκλεγόμενοι. Αναφέρομαι στις εκλογές της Ομοσπονδίας" είναι τα τελευταία του λόγια και η κατακλείδα παραμένει επίκαιρη όσο ποτέ, απόδειξη της τραγικής διαχρονικά απουσίας της Πολιτείας.

Οι νεότεροι Βαρδινογιάννηδες

Εν αρχή, οι Γιάννης και Παύλος Βαρδινογιάννης θα πάρουν τα ηνία του ποδοσφαιρικού Παναθηναϊκού, αλλά πολύ σύντομα θα συνεχίσει μόνος του ο Τζίγκερ. Από το καλοκαίρι του 2000 έως και το καλοκαίρι του 2001 θα δαπανηθούν για μεταγραφές τεράστια ποσά, που μέχρι και σήμερα μόνο η δεύτερη χρονιά του πολυμετοχικού Παναθηναϊκού μπορεί να συναγωνιστεί, σε δισεκατομμύρια δραχμές ακόμη.

Ο Παναθηναϊκός που δομείται εκείνη την εποχή θα φτάσει δύο συνεχόμενες χρονιές στα προημιτελικά ευρωπαϊκών διοργανώσεων (Champions League το 2002 και Europa League το 2003), αλλά πρωτάθλημα στην Ελλάδα δεν θα δει πριν από το 2004. Και αυτό του 2004 θα αποτελέσει απλά ένα σύντομο διάλειμμα.

Θα επιχειρήσει να ηγηθεί της νέας γενιάς παραγόντων και να δημιουργήσουν τη Superleague, αλλά όπως θα πει αργότερα "η αποπομπή του Πέτρου Κόκκαλη από τα ερυθρόλευκα κοινά και η επάνοδος του πατέρα του, Σωκράτη, στο τιμόνι των Πειραιωτών θα τινάξει την... εθνική συνεννόηση στον αέρα".

Δεν ανέλαβε ποτέ την προεδρία, αντίθετα παρέλασαν από τον περίοπτο θώκο διάφορα πρόσωπα, από τον Άγγελο Φιλιππίδη και τον Αργύρη Μήτσου έως τον Νίκο Κωνσταντόπουλο.

Την απροθυμία να πολεμήσει μετωπικά ή να γίνει μέρος του "συστήματος", που κατήγγειλε προηγουμένως και ο θείος του, θα επαναλάβει και ο Γιάννης Βαρδινογιάννης και η ταυτόχρονη "γλώσσα" του Σωκράτη Κόκκαλη που μεταχειρίζεται προσβολές τύπου "πελάτες, κότες" σε κάθε ευκαιρία, εκτινάσσουν την αδρεναλίνη στην οικογένεια του Παναθηναϊκού στα ύψη.

Βλέπετε, ο κόσμος αδυνατεί να δεχτεί ότι η οικογένεια Βαρδινογιάννη έχτισε μία ολόκληρη επιχειρηματική αυτοκρατορία κραδαίνοντας απλά τον χριστιανικό σταυρό απέναντι στον αθέμιτο ανταγωνισμό και είναι πλέον πεπεισμένος ότι απλά ο Παναθηναϊκός κατέχει την χαμηλότερη των θέσεων στα ενδιαφέροντά τους.

Η οργή γιγαντώνεται και η ανάδειξη μιας διάδοχης λύσης που ακούει στο όνομα "Παναθηναϊκή Ενωτική Κίνηση" θα αποτελέσει το όχημα ανατροπής.

Η πολυμετοχικότητα

Στον ίδιο χώρο (αθλητικές εγκαταστάσεις Παιανίας) που ο Γιώργος Βαρδινογιάννης ανακοίνωσε την αποχώρησή του, ο Γιάννης Βαρδινογιάννης οκτώ χρόνια αργότερα αναγγέλλει την αποδοχή του αιτήματος περί πολυμετοχικότητας και τη διατήρηση από πλευράς της οικογένειάς του, του 51 % των μετοχών, αποτελώντας την εγγυήτρια δύναμη.

Οι Ανδρέας Βγενόπουλος, Νικόλας Πατέρας, Αδαμάντιος Πολέμης, Γιάννης Ξυλάς, Γιώργος Νίκας, Μιχάλης Ζολώτας, Παναγιώτης Δάβαρης θα πάρουν θέση στη μετοχική σύνθεση του πολυμετοχικού Παναθηναϊκού, παρόντος βέβαια του Παύλου Γιαννακόπουλου, από τον οποίο ζητήθηκε να συμμετάσχει στο νέο ξεκίνημα και δεν αρνήθηκε, όντας από την πρώτη στιγμή στην πρώτη γραμμή.

Αρκετοί ακόμη, όπως ο Θόδωρος Βενιάμης, ο Λεωνίδας Ευγενίδης, ο Γιάννης Αλαφούζος, οι Γιάννης και Στέφανος Πατέρας, ο Γιάννης Αγγελάκης, ο Πάνος Μπίτσος, δεν θα ενισχύσουν τελικά στην τελική φάση εισόδου στην ΠΑΕ, αλλά η "προίκα" των 60 και πλέον εκατομμυρίων ευρώ που μπαίνουν στα ταμεία της ΠΑΕ Παναθηναϊκός μέσω της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου είναι υπεραρκετή για το νέο ξεκίνημα.

Την προεδρία αναλαμβάνει ο Νικόλας Πατέρας, που μπήκε στο νέο σχήμα ως "συμπαίκτης" του Γιάννη Βαρδινογιάννη. Ξοδεύτηκαν αρκετά χρήματα, χωρίς αποτέλεσμα την πρώτη χρονιά, αλλά την επομένη ο Παναθηναϊκός κατακτά το νταμπλ. Άλλες μεταγραφές δεν απέδωσαν, αλλά οι περισσότερο στοχευμένες (Ζιλμπέρτο Σίλβα, Τζιμπρίλ Σισέ, Κώστας Κατσουράνης, Σεμπαστιάν Λέτο) άλλαξαν επίπεδο το σύλλογο.

Ο Παναθηναϊκός δυναμώνει στο παρασκήνιο, αφού μετά την "παραίτηση" του Σωκράτη Κόκκαλη, το παρασκήνιο δεν έχει παρά να προσεταιριστεί τον νέο ισχυρό του παιχνιδιού. Ο Παναθηναϊκός στα απόνερα της αποχώρησης Κόκκαλη δεν δυσκολεύεται να πάρει κεφάλι, αλλά αυτό είναι περισσότερο λόγω των υπέρογκων χρημάτων που δαπανήθηκαν και λιγότερο ως ευνοϊκή μεταχείριση της διαιτησίας. Όλοι βεβαίως ξέρουν ότι εφ' όσον χρειαστεί το παρασκήνιο, το έχει.

Η εποχή του εμφυλίου

Το γεγονός άλλωστε ότι και αυτό το νταμπλ αναδεικνύεται ως ένα ακόμη διάλειμμα στην "ερυθρόλευκη" κυριαρχία, το αποδεικνύει εμφατικά. Στο μεταξύ βεβαίως έχουν αρχίσει οι έριδες εντός του "πράσινου" οργανισμού. Ο Νικόλας Πατέρας που στην αρχή λειτουργούσε πυροσβεστικά στις διαφορές νοοτροπίας και φιλοσοφίας μεταξύ των μετόχων, αντιλαμβανόμενος τη σύμπραξη των οικογενειών Βαρδινογιάννη και Γιαννακοπούλου, πλέον διαλέγει στρατόπεδο στο πλευρό του Ανδρέα Βγενόπουλου.

Ο πρόεδρος της ΠΑΕ θα υπογραμμίσει ότι "καθάρισα την μπουγάδα", αλλά λίγο αργότερα θα αιτηθεί ομάδα συνεργατών, προκειμένου να επιστρέψει στην προεδρία, μετά από μία οξεία διαφωνία. Μεταξύ αυτών και ο Θανάσης Κανελλόπουλος, πρόεδρος της ΕΠΑΕ τη χρονιά της Ριζούπολης και με εξόχως προκλητικές δηλώσεις μετά το τέλος του αγώνα, όπως "το ποδόσφαιρο είναι για άντρες"!

Πολύ δύσκολα ο ιστορικός του μέλλοντος θα καταγράψει με νηφαλιότητα και καθ' όλα αντικειμενικά τις ραγδαίες εξελίξεις που οδήγησαν στο ναυάγιο της πολυμετοχικότητας. Κατ' άλλους αφορμή αποτέλεσε η άρνηση του Αντρέα Βγενόπουλου να "τελειώσει την παρτίδα", ζητώντας την πλήρη αποχώρηση της οικογένειας Βαρδινογιάννη, κάτι που σύμφωνα με τον αστικό μύθο εξόργισε την οικογένεια Γιαννακοπούλου και την έβαλε απέναντί του.

Για τους πιο μετριοπαθείς, ο εγωισμός των μετόχων, η ανάγκη νέας εισροής χρημάτων μόλις δύο χρόνια μετά τη σύσταση της πολυμετοχικότητας και οι ενστάσεις για τα υπέρογκα ποσά που δαπανήθηκαν στο μεταξύ, ήταν από τους βασικούς λόγους της ρήξης. Άλλοι τα ρίχνουν στον αμετανόητο μεγαλομέτοχο, άλλοι στους "ψευδομεσσίες", άλλοι στα επικοινωνιακά παιχνίδια των υπολοίπων μετόχων, αλλά η ουσία παραμένει μία: η χρυσή ευκαιρία για να αλλάξει ο ρους της ποδοσφαιρικής ιστορίας για τον Παναθηναϊκό, πετιέται στον κάλαθο των αχρήστων.

Και κάπου εκεί αρχίζουν τα ευτράπελα...

Ο... πρίγκηπας και ο Αλαφούζος

Οι μέτοχοι γίνονται αμέτοχοι και ο Παναθηναϊκός επιστρέφει στον Γιάννη Βαρδινογιάννη, που πολύ γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι ο εξορθολογισμός της οικονομικής κατάστασης που έχει ξεφύγει (γιατί ήταν δομημένη στο να εξυπηρετείται από πολλούς) θα οδηγήσει αναπόφευκτα στη διάλυση και ψάχνεται με τη σειρά του να τον ξεφορτωθεί.

Κατ' αρχάς όμως οι άνθρωποι που εμπιστεύεται στη διοίκηση φροντίζουν να ξεφορτωθούν τα δαπανηρά συμβόλαια, κάνοντας κάποιες ενέσεις τύπου Μπουμσόνγκ, Λουίς Γκαρσία, Γκοβού κ.λ.π.

Ακολούθως όμως, αν και έχει διατηρήσει το 51% των μετοχών, ως εγγυητής του εγχειρήματος της πολυμετοχικότητας, παρκάρει (!) τις μετοχές σε δικηγορικό γραφείο, εγκαινιάζοντας μία εποχή ευτράπελων που υποτιμούν παρά φύσει και κατ' εξακολούθησιν τη νοημοσύνη και προσβάλλουν την ιστορία του συλλόγου.

Τσάκες, πρίγκιπες σε άσπρα άλογα, πριγκίπισσες στα καρεκλάκια του ΟΑΚΑ, MOU, ραντεβού σε τράπεζες, συνεντεύξεις Τύπου, τελεσίγραφα, θα απασχολήσουν την επικαιρότητα του Παναθηναϊκού ξανά και ξανά, έως ότου εμφανίζεται ο Γιάννης Αλαφούζος. Μολονότι από τα ιδρυτικά στελέχη της "Παναθηναϊκής Ενωτικής Κίνησης" και παρών στο πάνελ της παρουσίασης της Κίνησης, δεν ακολούθησε και επανεμφανίστηκε ως οραματιστής εθνοσωτήριας λαϊκής βάσης.

Σε κλίμα καχυποψίας με όσα έχουν προηγηθεί, αλλά και παγερής αποστασιοποίησης, διεκπεραιώνει το έργο ανάληψης των παρκαρισμένων μετοχών και τα υπόλοιπα είναι πλέον πρόσφατη ιστορία. Μ' αυτά και μ' αυτά, ο Παναθηναϊκός έχει επιστρέψει στην προ 2008 κατάσταση, σε δυσχερέστερη μάλιστα οικονομική θέση.

Δεν ενισχύεται στο βαθμό που το όνομα και η ιστορία του επιτάσσουν (τότε από απροθυμία, τώρα από αδυναμία), διαμαρτύρεται για τη διαιτησία (τότε με DVD, τώρα με αγωγές) αλλά η κατάσταση δεν αλλάζει, κασέτες και τότε ("ο Ολυμπιακός και το Αιγάλεω να κερδάνε..."), κασέτες και τώρα (εγκληματικές οργανώσεις και στημένα παιχνίδια) και όλα αυτά ενδεδυμένα (και τότε και τώρα) με την διαπίστωση των φίλων του ότι "ο Παναθηναϊκός μικραίνει...". Τόσο που αν ήταν παντελόνι κι έγινε βερμούδα, τώρα πια φλερτάρει με τα καυτά σορτς wannabe μοντέλας στην Ψαρρού της Μυκόνου.

Εκεί που συνεχίζουν να δίνουν τα καλοκαιρινά τους ραντεβού, όσοι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο οδήγησαν την κατάσταση στο σημερινό "μη παρέκει" και απλά κουνούν καταφατικά το κεφάλι τους για τον Παναθηναϊκό που μικραίνει (με ευθύνη των άλλων), τσουγκρίζοντας τα ποτήρια με τις "Dom Perignon" στο κατάστρωμα των αγκυροβολημένων πολυτελών τους σκαφών...

Η Παναθηναϊκή Συμμαχία

Θεωρητικά, ο Παναθηναϊκός είναι η μία από τις δύο ΠΑΕ των ελληνικών επαγγελματικών κατηγοριών που ανήκει στους φιλάθλους της. Πρακτικά, εξαρτάται απόλυτα από το πορτοφόλι του προέδρου του και προέδρου της "Παναθηναϊκής Συμμαχίας", Γιάννη Αλαφούζου, στον οποίο και ουσιαστικά ανήκει.

Η πλειοψηφία των μετοχών ανήκει στην κυπριακή εταιρία "Sortivo International LD",συμφερόντων του Γιάννη Αλαφούζου, με την οποία ο Παναθηναϊκός είχε συνάψει το ομολογιακό δάνειο των 5 εκατομμυρίων ευρώ, που αργότερα μετοχοποιήθηκε με απόφαση της γενικής συνέλευσης του συλλόγου. Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε και τα περίπου 10 εκατομμύρια ευρώ της τρέχουσας αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, τα οποία και θα καλυφθούν από τον Γιάννη Αλαφούζο, αντιλαμβάνεται ο καθένας ότι το ποσοστό ιδιοκτησίας εκτοξεύεται περαιτέρω.

Τα δικαιώματα των μετοχών εκχωρούνται στην "Παναθηναϊκή Συμμαχία", ωστόσο δεν θα αλλάξουν κυριότητα έως ότου ο Παναθηναϊκός ξεπεράσει οριστικά τα οικονομικά προβλήματα που τον ταλαιπωρούν, όπως ξεκαθάρισε σχετικά πρόσφατα στο περιθώριο εκδήλωσης ο πρόεδρος της "πράσινης" ΠΑΕ. Το σίγουρο είναι ότι έτσι κατοχυρώνεται και ο ίδιος και προστατεύει τα χρήματα που επενδύει στον Παναθηναϊκό. Κατ' άλλους είναι νομικά προς το συμφέρον και των δύο πλευρών η ακολουθούμενη διαδικασία, αφού στο ίδιο καθεστώς υπακούει και το προπονητικό κέντρο στο Κορωπί "Γεώργιος Καλαφάτης" και κατά συνέπεια δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διεκδίκησης εκ μέρους πιστωτών.

Αν και ο Γιάννης Αλαφούζος δείχνει να μην εγκαταλείπει την προσπάθεια, για τους περισσότερους αποτελεί πλέον βεβαιότητα πως δεν ήταν γραφτό για τον Παναθηναϊκό να ακολουθήσει τα χνάρια μεγάλων ισπανικών συλλόγων που υπηρετούν με συνέπεια το εγχείρημα της λαϊκής βάσης. Και το γεγονός ότι ο Έλληνας φίλαθλος δεν είναι ζυμωμένος στην ιδέα της κοινοκτημοσύνης και συμμετοχής, αλλά παραμένει βολικά προσκολλημένος στο πρότυπο του επιχειρηματία-ιδιοκτήτη που πληρώνει και κρίνεται, δεν είναι παρά παρωνυχίδα της όλης υπόθεσης.

Βεβαιότατα συνέβαλλαν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό στην αρνητική εξέλιξη, η πολύ δύσκολη οικονομική συγκυρία και (κυρίως) η απογοήτευση από το ναυάγιο του σπουδαιότερου οράματος που προσέφερε ο εικοστός πρώτος αιώνας στην ομάδα του "τριφυλλιού", αυτού της πολυμετοχικότητας. Το παράδοξο είναι πώς μπόρεσε κάποιος να φανταστεί, ότι επειδή ο κόσμος ώθησε στην αλλαγή σκυτάλης στο ιδιοκτησιακό καθεστώς της ΠΑΕ Παναθηναϊκός (και πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά), θα επωμιστεί κιόλας το βάρος των χρεών που συσσώρευσαν στον σύλλογο οι έριδες των μεγαλοεπιχειρηματιών που ηγήθηκαν του πολυμετοχικού σχήματος! Ουδεπόποτε...

Ο αντι-Βαρδινογιαννισμός...

Γράφει ο Τσάρλυ

Η πραγματική αιτία του κακού είναι πως στον κόσμο του Παναθηναϊκού δημιουργήθηκε το μικρόβιο του αντι-Βαρδινογιαννισμού.

Πολλοί κάνουν το λάθος και το χρεώνουν αποκλειστικά στους οργανωμένους. Στην πραγματικότητα ο υπερβολικός τρόπος που χειρίστηκαν οι οργανωμένοι την κόντρα με την οικογένεια και τα ιδιοτελή συμφέροντα που πάντα κρύβουν δημιούργησε και ένα άλλοθι στην οικογένεια.

Στους απλούς Παναθηναϊκούς το μικρόβιο, το οποίο εκ του αποτελέσματος οδήγησε σε δύσβατα μονοπάτια το σύλλογο, υπήρχε από τον τρόπο που πήραν τις μετοχές οι Βαρδινογιάννηδες από τον Παύλο Γιαννακόπουλο και αναπτύχθηκε έντονα από το 1992 και μετά. Όταν άρχισε ο Παύλος Γιανακόπουλος να τα σκάει χοντρά στο μπάσκετ και με τη συνολική στάση του να αποκτά έρεισμα στους οργανωμένους οπαδούς και να κερδίζει συνεχώς την εκτίμηση των απλών Παναθηναϊκών.

Είναι οξύμωρο, αλλά το σύνθημα "Παύλο θεέ πάρε την ΠΑΕ" ακουγόταν στο γήπεδο σε εποχές που το μπάσκετ του Παναθηναϊκού δεν είχε κατακτήσει τίποτα, δεχόταν σφαλιάρες σε αντίθεση με το ποδόσφαιρο, που εκείνα τα χρόνια ο Παναθηναϊκός, είτε έπαιρνε είτε έχανε τα πρωταθλήματα, φάνταζε ως ο ισχυρός του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Μεγάλη μερίδα κόσμου του Παναθηναϊκού γνωρίζοντας πόσο μεγάλη είναι η δύναμη της οικογένειας, πάντοτε ήθελε περισσότερα από αυτά που προσέφερε στο σύλλογο. Δεν μπορούσε να δεχτεί πως δεν κατάφερνε να λύσει το θέμα με το γηπεδικό, ειδικά σε εποχές που στην Ελλάδα οι ισχυροί έπαιρναν ό,τι ήθελαν.

Ενοχλούσαν οι άτυπες συμμαχίες που δημιουργήθηκαν στα τέλη του '80 με προέδρους με χαμηλότερη οικονομική επιφάνεια με σκοπό να μην ανέβουν οι μισθοί των ποδοσφαιριστών και το μόνιμο ταβάνι που υπήρχε για μεταγραφές και συμβόλαια.

Έφτασαν σε σημείο να αγαπήσουν τον Όσιμ, επειδή μόνιμα έκανε κριτική στο ρόστερ που του είχε δώσει η διοίκηση. Παρότι στην πραγματικότητα τη διετία 1992-94 ο Παναθηναϊκός είχε ένα απίστευτα γεμάτο ρόστερ, ο Όσιμ το απαξίωνε, έχανε στα μεγάλα παιχνίδια και έβρισκε συμμάχους δημοσιογράφους που έκαναν επάγγελμα τον αντι-Βαρδινογιαννισμό. Αυτός έφτιαξε καριέρες, όπως τις καριέρες έφτιαξαν και άνθρωποι που το μόνο λειτούργημά τους ήταν η στήριξη της οικογένειας.

Όταν ακούστηκε το "Παύλο θεέ" και το επεισόδιο λόγω Καλατζή

Γυρνάμε στο 1992 και στο κλίμα της εποχής. Το μπάσκετ μέχρι τότε δεν έχει πετύχει το παραμικρό. Ο Παύλος Γιαννακόπουλος έχει ρίξει χρήμα για πρώτη φορά χρήμα την περασμένη χρονιά. Χρήμα που δεν έπιασε τόπο, καθώς το τμήμα μπάσκετ έχει τερματίσει 7ο και είχε βγει εκτός Ευρώπης. Εκείνο το καλοκαίρι, έπεσε το πρώτο πραγματικά χοντρό πακέτο. Νίκος Γκάλης, Στόγιαν Βράνκοβιτς, Άριαν Κόμαζετς άλλαζαν επίπεδο τον Παναθηναϊκό και τον έκαναν ομάδα ικανή να διεκδικήσει τίτλους.

Από τα φιλικά του καλοκαιριού στο κλειστό της Γλυφάδας, το σύνθημα που ακουγόταν περισσότερο ήταν το "Παύλο θεέ πάρε την ΠΑΕ".

Το πρώτο επεισόδιο συνέβη στη Λεωφόρο λίγους μήνες αργότερα και συγκεκριμένα στις 14 Νοεμβρίου το 1992. Η Κόρινθος παίζει εκείνη την εποχή τα εντός έδρας παιχνίδια της στην ιστορική έδρα του Παναθηναϊκού. Η μεταγραφική περίοδο του χειμώνα είναι ακόμα Δεκέμβριο και ο Γιώργος Βαρδινογιάννης δεν τα έχει βρει με τον Κρις Καλατζή για την ανανέωση του συμβολαίου. Ο Καλατζής ανοίγει το σκορ, κατευθύνεται προς τους οργανωμένους και στην κερκίδα γίνεται ο κακός χαμός. Το γήπεδο λαμπαδιάζει από βεγγαλικά, λες και σκόραρε ο Παναθηναϊκός στο Πρωταθλητριών επί της Ρέαλ, και αρχίζουν οι ύβρεις κατά της οικογένειας.

Ο Καπετάνιος, συνοδευόμενος από μπράβους, μπαίνει στο γήπεδο και μόλις αντιλαμβάνεται έναν οπαδό να του πετάει μπουκάλι, σκαρφαλώνει στα κάγκελα και του ζητά πολύ έντονα το λόγο.

Όταν οι οπαδοί πανηγύριζαν τα γκολ της Λεβερκούζεν

Από εκεί και πέρα άνοιξε μια πληγή που δεν έκλεισε ποτέ. Σε κάθε άσχημη πορεία του Παναθηναϊκού, υπήρχαν συνθήματα υπέρ του "θεού Παύλου" και κατά της οικογένειας. Την επόμενη σεζόν, ο Παναθηναϊκός παίζει για τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις με την Μπάγερ Λεβερκούζεν.

Ο Όσιμ έχει ενδεκάδα τους Βάντσικ, Αποστολάκη, Καλιτζάκη, Μαυρίδη, Καπουράνη, Γεωργιάδη, Νιόπλια, Μαραγκό, Αντωνίου, Σαραβάκο, Βαζέχα και βάζει αλλαγές Δώνη, Φρατζέσκο, με τον Μπορέλι εκτός. Αν κάτσεις και αναλογιστείς τι ονόματα υπήρχαν στο ρόστερ, ζαλίζεσαι. Και όμως ο κόσμος σε κάθε γκολ που δεχόταν ο Παναθηναϊκός πανηγύριζε και έβριζε την οικογένεια. Εξήντα χιλιάδες είχε το ΌΑΚΑ και οι πανηγυρισμοί στο 3ο και στο 4ο γκολ της Λεβερκούζεν ήταν από όλο το γήπεδο. Στην ρεβάνς ο Παναθηναϊκός κερδίζει με 2-1 στο Λεβερκούζεν και ο Γιώργος Βαρδινογιάννης δικαιωματικά δηλώνει πως για τον αποκλεισμό την ευθύνη την έχει ο κόσμος που δεν στήριξε την ομάδα στο πρώτο παιχνίδι.

Η εκδίκηση του Σαραβάκου

Το καλοκαίρι του 1994 η σημαία του Παναθηναϊκού δεν τα βρίσκει με τον Γιώργο Βαρδινογιάννη. Ο Δημήτρης Σαραβάκος μετά από 10 χρόνια στον Παναθηναϊκό πάει στην ΑΕΚ. Οι δύο γκολάρες που πετυχαίνει ο 33χρόνος τότε "μικρός" επί της Ρέιντζερς για τα προκριματικά του Champions League πανηγυρίζονται έξαλλα απ' την πλειονότητα των φίλων του Παναθηναϊκού, με θυμό προς τον Καπετάνιο. Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως το παιχνίδι συμπτωματικά το είχα δει παρέα με δύο ιστορικά μεγάλα ονόματα του Παναθηναϊκού. Ενώ το παιχνίδι το παρακολουθούσαν χαλαροί χωρίς άγχος, τα γκολ του Σαραβάκου τα πανηγύρισαν με την ψυχή τους και με τις γνωστές ατάκες για τα καβούρια του Γιώργου Βαρδινογιάννη.

Υπήρχε υπερβολή και καπνός

Φέρνοντας το χρόνο πίσω, μπορεί να γίνει κατανοητό πως πολλές φορές υπήρχε και υπερβολή. Όμως ποτέ δεν γίνεται κάτι χωρίς καπνό. Ο κόσμος αντιλαμβανόταν πάντοτε πως στην ανάπτυξη του Παναθηναϊκού πάντα μπαίνει κάποιο φρένο και πως η οικογένεια δεν βγάζει πάθος και πραγματική αγάπη για το σύλλογο. Διαχειρίζονταν την ομάδα, εξασφάλιζαν τη βιωσιμότητα της, δεν έκαναν όμως κινήσεις για να την οδηγήσουν ένα επίπεδο παραπάνω και να την αναπτύξουν.

Τώρα που τα χρόνια έχουν περάσει, οι περισσότεροι αναγνωρίζουν στον Καπετάνιο πως τουλάχιστον αυτός πάθος και ψυχή για τον Παναθηναϊκό έβγαζε. Πιθανότατα αναγκαστικά, καθώς το κουμάντο με τα χρήματα που θα δαπανηθούν το έκανε ο Βαρδής, προσπαθούσε να κρατήσει κάποια όρια που πολλές φορές ήταν υπερβολικά. Ανώτατο όριο σε συμβόλαια, συμμαχίες με παράγοντες που δεν είχαν την ίδια οικονομική επιφάνεια, όπως οι Σαλιαρέλης, Βουλινός, Γιδόπουλος για να μην ανέβουν παραπάνω οι μισθοί των ποδοσφαιριστών, ατάκες του στιλ "το μοναστήρι νά'ναι καλά που τις πλήρωσε ο σύλλογος", γιατί τις περισσότερες φορές αυτοί που έφευγαν δεν μπορούσαν να αναπληρωθούν.

Αφιέρωσα ένα μεγάλο μέρος για να εξηγήσω πως το μικρόβιο του αντι-Βαρδινογιαννισμού είχε δημιουργηθεί πολύ νωρίς. Υπήρχε μέσα στις οικογένειες Παναθηναϊκών, σε συζητήσεις, φίλων και βρήκε πρόσωπο να στηριχτεί και να πάρει μορφή διαμαρτυρίας από το 1992, όταν ο Παύλος Γιαννακόπουλος αποφάσισε να σπρώξει χρήμα και να πλαισιώσει αυτήν την προσπάθεια με πολλή ψυχή και αγάπη.

Η ομάδα του Ρότσα, ο Μπορέλι και ο τελευταίος να κλείσει την πόρτα

Τα χτυπήματα όμως ήρθαν αργότερα. Ο Ρότσα εκμεταλλεύεται το καλό υλικό που υπήρχε στην Παιανία. Δίνει ψυχολογία, σωστή κατεύθυνση, παίρνει δύο κύπελλα, δύο πρωταθλήματα και φθάνει στους 4 της Ευρώπης. Ο Γιώργος Βαρδινογιάννης αρνείται να δώσει τα λεφτά που ζητούν οι ποδοσφαιριστές που έκαναν αυτή τη μεγάλη επιτυχία και τους χάνει όλους. Τώρα που έχουν περάσει τα χρόνια, μπορεί να ειπωθεί, πως ο πραγματικός λόγος που έφυγε ο Ρότσα τον Οκτώβριο του 1996 ήταν πως στην προσπάθεια που έκανε να φτιάξει την ψυχολογία των ποδοσφαιριστών του και να έχει καλές σχέσεις μαζί τους τούς ψήλωσε απότομα και τους έκανε να έχουν μεγάλες απαιτήσεις. Ο Καπετάνιος το αντιλήφθηκε όταν με καθυστέρηση έγινε η συζήτηση με τον Μπορέλι. Ήταν και ένας από τους λόγους που ο Ρότσα έκανε χρόνια να μιλήσει στον Μπορέλι, καθώς ο ίδιος τον είχε στηρίξει και θεώρησε πως κακώς μετέφερε στον Καπετάνιο προσωπικές συζητήσεις που πραγματικό στόχο είχαν το καλό του.

Ο αγαπημένος Χότα-Χότα συμφώνησε και έβαλε την υπογραφή του, όμως πρώτα είχε κάνει το λάθος να υπογράψει με την Οβιέδο, πιστεύοντας πως η διοίκηση του Παναθηναϊκού δεν θα του καλύψει τις απαιτήσεις. Για τη φυγή Μπορέλι η διοίκηση είχε τις λιγότερες ευθύνες. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις ο Γιώργος Βαρδινογιάννης ένοιωσε προδομένος από πολλούς παίκτες. Ο ίδιος όμως, και κατ' επέκταση ο Παναθηναϊκός, ήταν άνθρωπός της παλιάς σχολής και έγινε και ο πρώτος στην Ελλάδα που πλήρωσε την δύναμη και την επιρροή που άρχισαν να αποκτούν οι μάνατζερ στους ποδοσφαιριστές. Στην πράξη η ομάδα που έφθασε στους 4 το 1996 διαλύθηκε, γιατί οι ποδοσφαιριστές του Παναθηναϊκού δεν ανανέωσαν τα συμβόλαια τους.

Όλοι έφυγαν. Ο Δώνης το καλοκαίρι του 1996 πήγε στην Μπλάκμπερν και το επόμενο καλοκαίρι γύρισε για την ΑΕΚ. Στην ΑΕΚ πήγε και ο Γιάννης Καλιτζάκης το 1997. Ο Ουζουνίδης την ίδια χρονιά πήγε στη Χάβρη, ο Μάρκος στη Σέφιλντ Γιουνάιτεντ, ο Νιόπλιας, που δεν προσέφερε και πολλά στον Παναθηναϊκό, γύρισε το καλοκαίρι του 1996 στον ΟΦΗ. Ο Γεωργιάδης του Χαραλάμπους ανανέωσε όμως εκμεταλλεύτηκε έναν όρο στο συμβόλαιο του και έφυγε το 1998.

Στα αποδυτήρια του Παναθηναϊκού, σε συζητήσεις μεταξύ των ποδοσφαιριστών, κυκλοφορούσε η ατάκα "ο τελευταίος να κλείσει την πόρτα".

Η τελευταία επιτυχημένη απόφαση του Καπετάνιου

Το δόγμα ήταν το μοναστήρι να 'ναι καλά. Δόγμα που έγινε πράξη. Ο Παναθηναϊκός έβγαλε μέσα από την Παιανία έναν κορμό Ελλήνων ποδοσφαιριστών που κατάφερε να κάνει ανταγωνιστικό το σύλλογο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και υπήρχε μία διάφορα σε σχέση με την ομάδα του Γουέμπλεϊ, με τα μέσα της δεκαετίας του '80 και τη μεγάλη ομάδα του Σαραβάκου, Ρότσα, Ζάετς και με την επιτυχία της ομάδας του Ρότσα . Η φουρνιά ποδοσφαιριστών που βγήκε μέσα από την Παιανία κατάφερε να κάνει ανταγωνιστικό τον Παναθηναϊκό στην Ευρώπη σε διάρκεια. Οι προηγούμενες επιτυχίες έμοιαζαν σαν φωτοβολίδες, δεν υπήρχε συνέχεια. Η προσπάθεια που άρχισε με την απόφαση του Γιώργου Βαρδινογιάννη να δώσει το καλοκαίρι του 1999 την ομάδα στον Γιάννη Κυράστα και να στηριχτεί στα παιδιά της Παιανίας έφερε δύο φορές των Παναθηναϊκό στους 8 της Ευρώπης και μία στους 16. Τρία συνεχόμενα χρόνια ο Παναθηναϊκός ήταν ανταγωνιστικός σε τοπ επίπεδο.

Ομάδα επικοινωνίας εναντίον των Παναθηναϊκών

Εδώ έρχεται και το μεγάλο επικοινωνιακό λάθος που πλήρωσε η οικογένεια, αλλά κόστισε πολύ περισσότερο στον Παναθηναϊκό. Ο Τζίγκερ ανέλαβε τον Παναθηναϊκό και αρχικά είχε στην διάθεση του τη δυνατότητα να χαλάσει πολλά λεφτά. Σαν προίκα από την οικογένεια.

Δεν έχει νόημα να δούμε που πήγανε τα λεφτά και αν βοήθησαν ουσιαστικά. Το σίγουρο ήταν πως με την βάση που είχε δημιουργηθεί ο Παναθηναϊκός είχε μία πολύ σκληρή ανταγωνιστική ομάδα. Αυτό που συνέβαινε όμως ήταν πως παρασκηνιακά ο Ολυμπιακός ήταν πανίσχυρος. Η Ευρώπη τον ξεγύμνωνε και αποδείκνυε πως το ποδόσφαιρο που ακολουθεί είναι παλαιολιθικό, όμως στην Ελλάδα η προστασία που απολάμβανε από τους διαιτητές, αλλά και από την Πολιτεία ήταν τεράστια.

Ο κόσμος όμως του Παναθηναϊκού, γνωρίζοντας πόσο μεγάλη δύναμη έχει η οικογένεια, έριχνε πάντοτε εκεί το ανάθεμα. Θεωρούσε πως βολεύεται με τη δεύτερη θέση, που τότε έβγαζε στο Champions League, και δεν προστατεύει τον Παναθηναϊκό.

Δεν μπορώ να γνωρίζω ποιανού απόφαση ήταν, αλλά για να παλέψει ο Τζίγκερ αυτόν τον μόνιμο εσωτερικό εχθρό, δημιουργήθηκε μία ομάδα επικοινωνίας που στην πράξη στρεφόταν εναντίον του κόσμου του Παναθηναϊκού. Βγήκε αθλητική εφημερίδα που ο βαθύς στόχος ήταν να νικήσει τον αντι-Βαρδινογιαννισμό που υπήρχε πάντοτε ριζωμένος και όχι να προστατέψει τα συμφέροντα του Παναθηναϊκού. Δημιουργήθηκε ομάδα ανθρώπων που είχαν ως αποστολή να βγαίνουν στα ραδιόφωνα με σκοπό να αποδημήσουν οποιαδήποτε άποψη ακούγεται εναντίον των αποφάσεων της ομάδας και δημιούργησαν και δημοσιογράφους με σκοπό να κινηθούν σε αυτήν την κατεύθυνση.

Έκαναν μεγάλη ζημιά στον Τζίγκερ και στον Παναθηναϊκό

Τώρα που έχουν περάσει τα χρόνια κατανοώ την ανάγκη που υπήρχε να πλαισιωθεί ο νέος Τζίγκερ με μία ομάδα επικοινωνιακής υποστήριξης. Στην πράξη όμως λειτούργησαν αρρωστημένα, χωρίς γνώση του αντικειμένου και στην προσπάθεια τους να βγάζουν σωστές τις επιλογές της διοικήσεις και να την απαλλάξουν από ευθύνες, έπαιρναν θέσεις που έκαναν τεράστια ζημιά στον Παναθηναϊκό, αλλά ακόμα μεγαλύτερη στο προφίλ του Τζίγκερ.

Επειδή η ομάδα ήταν καλή η επίθεση που έκαναν όσοι πραγματοποιούσαν καριέρα προβάλλοντας τον αντι-Βαρδινογιαννισμό είχε να κάνει με το γεγονός πως βολευόταν η οικογένεια με την δεύτερη θέση και δεν ενδιαφέρετε να δώσει μάχη με τον Κόκκαλη ώστε να πάρει τίτλους ο Παναθηναϊκός.

Η επικοινωνιακή ομάδα προστασίας Τζίγκερ λειτούργησε επιπόλαια και είχε μία λανθασμένη επικοινωνιακά στρατηγική πολιτική. Θέλοντας να αποκρούσει τις κατηγορίες, έπαιξε το παιχνίδι των πραγματικών τους αντιπάλων, έπαιξε το εποικοινωνιακό παιχνίδι του Ολυμπιακού. Τα έβαλε με τους ποδοσφαιριστές, τους αποδήμησε, το ίδιο έκανε με τους τρεις προπονητές (Κυράστας, Αναστασιάδης, Μαρκαριάν) που πέτυχαν τις ευρωπαϊκές επιτυχίες και η λογική τους ήταν να προστατέψουν τον Τζίγκερ, δείχνοντας τους παίκτες και τον εκάστοτε προπονητή.

Κάψανε τον Σάντος

Ο μόνος που στηρίχτηκε ήταν ο Φερνάντο Σάντος. Ο Πορτογάλος τεχνικός πέτυχε σε όλες τις δουλειές του στην Ελλάδα πλην αυτής στον Παναθηναϊκό. Έχασε το παιχνίδι από την προετοιμασία. Ήταν αυστηρός, απόμακρος. Έφθασε σε σημείο να διώξει τον Χένρικσεν, που στόμα είχε και μιλιά δεν είχε, από προπόνηση στο βασικό στάδιο της προετοιμασίας, επειδή πήγε να διώξει μια σφήγκα από το πρόσωπο του και κουνήθηκε την ώρα που μίλαγε ο Πορτογάλος. Ο Σάντος πείστηκε πως έπρεπε να αλλάξει την φιλοσοφία του Παναθηναϊκού και πήγε στην Τούμπα να παίξει άμυνα στη σέντρα, έφαγε τέσσερα και στη συνέχεια τα έριξε ξανά στον Χένρικσεν.

Λίγα χρόνια αργότερα ως προπονητής της ΑΕΚ είχε παίκτη τον Λυμπεροπουλο και ο Καλαματιανός εξηγούσε στους παλιούς συμπαίκτες του πόσο διαφορετικός άνθρωπός είναι ο Φερνάντο Σάντος της ΑΕΚ από αυτόν που έζησαν για λίγους μήνες στον Παναθηναϊκό. Ο ίδιος αργότερα παραδέχτηκε στους διεθνείς του πως είχε παρασυρθεί από ανθρώπους που βρίσκονταν στο περιβάλλον του Τζίγκερ, που του έλεγαν πως το πρόβλημα είναι τα κακομαθημένα παιδιά της Παιανίας.

Η μέρα που οι οργανωμένοι έπαιξαν το παιχνίδι της διοίκησης

Με αφορμή την ήττα της Ριζούπολης το σχέδιο αποδόμησης της ομάδας έγινε πράξη.

Ο Παναθηναϊκός πάει απροστάτευτος στην Ριζούπολη, όσα συνέβησαν είναι γνωστά. Ο Φιλιππίδης λέει τους παίκτες λούζερ και οι οργανωμένοι για πρώτη φορά παίζουν το ρόλο που εξυπηρετεί τη διοίκηση. Δεν μπορώ να ξέρω το πώς έγινε και αν λειτούργησαν αυθόρμητα ή όχι. Από το 1979 που ανέλαβαν οι Βαρδινογιάννηδες τον Παναθηναϊκό, η μοναδική φορά που έκαναν κάτι οι οργανωμένοι που εξυπηρετούσε καθαρά τη γραμμή που ήθελε να περάσει η διοίκηση ήταν το ντου στην Παιανία εναντίον των ποδοσφαιριστών την επόμενη της Ριζούπολης.

Στον Παναθηναϊκό αποφασίστηκε μετά την ήττα από τον Ολυμπιακό να καθαριστεί η γενιά της Ριζούπολης. Το ντου των οργανωμένων έδωσε το δικαίωμα στη διοίκηση να κινηθεί σε αυτήν την λογική. Εκείνη την ημέρα πάρθηκε η απόφαση να τελειώσει η ομάδα που δημιουργήθηκε από τα σπλάχνα του συλλόγου και να πάρουν τον Παναθηναϊκό στα χέρια τους όσοι έχτιζαν την επικοινωνιακή ομάδα του Τζίγκερ.

Η ντροπιαστική συνέντευξη Τύπου του Μήτσου και ο Σουμ

Από την επόμενη χρονιά άρχισε η στρατηγική του σχεδίου. Ο Αργύρης Μήτσου, που εκτελούσε καθήκοντα προέδρου, πραγματοποιεί συνέντευξη Τύπου και κάνει το ιστορικό ατόπημα να ακουστεί από το στόμα προέδρου του Παναθηναϊκού το τσούκου-τσόυκου μπολ. Επιχείρημα που χρησιμοποίησαν δημοσιογράφοι που είχαν στενές σχέσεις με την τότε διοίκηση του Ολυμπιακού και άγνοια του αθλήματος υιοθετήθηκε μέσα από το σύλλογο. "Μας λέγατε λούζερ" είπε ο Αργύρης Μήτσου. Είναι απίστευτο, αλλά εκείνη η ομάδα που δύο πρόεδροι της την χαρακτήρισαν λούζερ ήταν η πιο σκληρή πουν έχει εμφανιστεί ποτέ στην Ελλάδα.

Στον Παναθηναϊκό αποφάσισαν να υιοθετήσουν πως οι παίκτες ήταν λούζερ για να φύγουν οι ευθύνες από τη διοίκηση που δεν παρείχε την παραμικρή προστασία στους ποδοσφαιριστές. Ένα χρόνο μετά οι λούζερ έγιναν πρωταθλητές Ευρώπης. Ο κορμός του Παναθηναϊκού και η συνολική αντιμετώπιση των Ευρωπαϊκών παιχνιδιών της ομάδας έφερε το θαύμα της Πορτογαλίας.

Τα πράγματα στη συνέχεια έγιναν ακόμα χειρότερα. Ο Σουμ εμφανίστηκε δασκαλεμένος και στις πρώτες δηλώσεις είπε πως θέλει να κερδίζει με 4-3, ώστε να δείξει πως θέλει να δώσει επιθετικό πνεύμα. Στο ξεκίνημα προσπάθησε να στηρίξει τις επιλογές του Ζάετς, αλλά από ένα σημείο της σεζόν και μετά ακολούθησε την πεπατημένη και πήρε το νταμπλ με όσους είχαν μείνει από την ομάδα της Ριζούπολης και με την συγκεκριμένη ποδοσφαιρική φιλοσοφία.

Έφυγε την επόμενη χρονιά και ενώ μέτραγε δύο νίκες σε δύο παιχνίδια, επειδή τα έσπασε με τον Βέλμιρ Ζάετς, που ακολουθούσε κατά γράμμα τη λογική διάλυσης της ομάδας της Ριζούπολης και την προσπάθεια δημιουργίας μια ομάδας με διαφορετικό στιλ.

Ο Παναθηναϊκός έπρεπε να αλλάξει πολύ και έχασε την ευκαιρία να επενδύσει στο νταμπλ του 2003-04.

Το παιχνίδι χάθηκε στις μεταγραφές

Την εποχή που έπρεπε να αλλάξει, χρειαζόταν νέο αίμα. Οι παίκτες που ήρθαν, είτε σαν φθηνές επιλογές του Ζάετς, είτε αργότερα, δεν βγήκαν. Ο Ζάετς φόρτωσε την ομάδα σαβούρα το καλοκαίρι του 2003 και του 2004.

Το 2005 και αφού είχε διαλυθεί εντελώς η ομάδα της Ριζούπολης, το μπάτζετ ανέβηκε και αποκτήθηκαν δύο μεγάλα ονόματα. Οι Μπίσκαν-Κονσεισάο, ενώ δόθηκαν χρήματα και για τον Σέριτς. Τα λεφτά δόθηκαν, όμως δεν έπιασαν τόπο.

Αυτό που δεν κατάλαβαν ποτέ όσοι έκαναν την επικοινωνιακή προπαγάνδα υπέρ των επιλογών της διοίκησης, ήταν πως ο απλός κόσμος του Παναθηναϊκού ήθελε να δει αποτελέσματα και καλούς ποδοσφαιριστές, δεν ενδιαφερόταν τόσο για το ποιος ήταν το αφεντικό, καθώς είχε γίνει κατανοητό πως η ομάδα στους Γιαννακόπουλους δεν πρόκειται ποτέ να δοθεί.

Ο κόσμος του ποδοσφαίρου εκείνη την εποχή δεν ήταν τόσο εκπαιδευμένος στο να βρίσκει πραγματικά στοιχεία και πίστεψε πως οι Μπίσκαν-Κονσεισάο είναι καλές επιλογές. Την νέα προσπάθεια αρχικά την αγκάλιασε μέχρι που είδε την πραγματικότητα. Οι Μπίσκαν,-Κονσεισάο ήταν για γέλια, όπως και ο Σέριτς. Και εδώ η επικοινωνιακή πολιτική που αποφάσισε να κρατήσει η ομάδα στήριξης Τζίγκερ, αποδείχθηκε τραγικά αφελής. Στήριζαν όποιον ποδοσφαιριστή έφερνε ο σύλλογος και δεν μπορούσε να ανταποκριθεί.

Τρέλαναν τον κόσμο

Οι Μπίσκαν, Σέριτς, Ρομέρο, Σαριέγκι, Ενακαρίρε, Μάριτς βρήκαν σύμμαχούς όσους στήριζαν τον Τζίγκερ. Το γεγονός αυτό τρέλανε τον κόσμο του Παναθηναϊκού. Ήταν απίστευτα ενοχλητικό να βλέπεις ποδοσφαιριστές να μην μπορούν να κάνουν την παραμικρή θετική ενέργεια και να διαβάζεις διθυράμβους από συγκεκριμένους δημοσιογράφους . Εκπαιδεύτηκαν άνθρωποι για να υποστηρίζουν τις άσχημες επιλογές της διοίκησης του Παναθηναϊκού και το έκαναν με άκομψο τρόπο. Όλο αυτό έκανε κακό σε τρείς ανθρώπους. Πρώτα από όλα στον Τζίγκερ και στην συνέχεια, στους Βύντρα, Γκούμα, που θεωρηθήκαν ευνοημένοι της διοίκησης. Προστατεύτηκαν χωρίς να φταίνε σε μεγάλο βαθμό από ανθρώπους που δεν γνώριζαν το πώς να στηρίξουν κομψά κάποιον και δέχτηκαν άδικη και σκληρή κριτική από Παναθηναϊκούς.

Όλα όσα προαναφέραμε δημιούργησαν ένα κλίμα που έδωσαν την δυνατότητα στον Βγενόπουλο να βγάλει τον κόσμο στον δρόμο και να αναγκάσει τον Τζίγκερ να τον βάλει συνέταιρο στο μαγαζί του.

Την πολυμετοχικότητα τη νίκησε η οικονομική κρίση

Υπήρξε ένα φανερό σχέδιο να φουσκώσουν υπερβολικά τα έξοδα και να δαπανηθεί χρήμα, ώστε να οδηγούν τον Παναθηναϊκό συνεχώς σε ΑΜΚ. Ο Πατέρας είχε καταφέρει να πάρει μαζί του τους οργανωμένους, είχε κερδίσει την εκτίμηση του κόσμου, καθώς κατάφερε επικοινωνιακά να περάσει πως αυτός έδιωξε τον Γκαγκάτση και τον Κόκκαλη. Έκανε πολλές φορές παρέλαση στο κουλουάρ του ΟΑΚΑ ο κόσμος τον αποθέωνε και έβριζε τον Τζίγκερ που είχε το 54%. Ο καθένας μπορούσε να καταλάβει πως από τη στιγμή που τους έβαλε ο Τζίγκερ, δεν μπορούσε να τους διώξει και θα του ήταν δύσκολο σε ενδεχόμενη αύξηση να βάλει αυτός το 54% για να ακούει να τον βρίζουν και να αποθεώνεται ο Πατέρας. Έκαναν λοιπόν ότι ήταν ανθρωπίνως δυνατόν τα 63 εκατομμύρια ευρώ να φθάσουν για λίγο. Παρότι μεγάλοι επιχειρηματίες δεν υπολόγισαν πως τα οικονομικά δεδομένα θα άλλαζαν τόσο απότομα και στην ουσία, το πλάνο που ακολούθησαν κατάπιε τους ίδιους.

Και εδώ για να έχουμε αλλαγή πορείας έβαλαν το χεράκι τους οι οργανωμένοι. Θυμίζω πως οι μέτοχοι βρήκαν αφορμή για να αποδράσουν από ένα "αυθόρμητο" ντου των οργανωμένων, μετά από εντός έδρας ήττα με τον Ολυμπιακό Βόλου στις 18/12/2010.

Το συλλαλητήριο κατά της οικογένειας Βαρδινογιάννη που ήταν το αποτέλεσμα ενός μικροβίου και ενός πολέμου που υπήρχε για δεκαετίες μέσα στον Παναθηναϊκό έγινε στις 13/4/2008.

Από τότε, έχουν περάσει 7,5 χρόνια και όσοι πίστεψαν πως αυτή η κινητοποίηση θα λειτουργήσει για το καλό του Παναθηναϊκού έκαναν λάθος. Η ιστορία, ο χρόνος η πραγματική ζωή τους νίκησε. Ο αντι-Βαρδινογιαννισμός νικήθηκε.

Η διάλυση των δύο ομάδων

Γράφει ο Σταύρος Καραϊνδρος

Αν κάτι χαρακτηρίζει την 20ετία των "πέτρινων" χρόνων του Παναθηναϊκού είναι οι δύο ομάδες που έτυχαν απόλυτης αναγνώρισης (έστω στο τέλος του δρόμου), αλλά διαλύθηκαν είτε λόγω επιλογής είτε λόγω συνθηκών. Αυτή του 1996 που έφτασε στα ημιτελικά του Champions League και αυτή του 2003 που πρωταγωνίστησε στην Ευρώπη, αλλά στιγματίστηκε από τη Ριζούπολη. Ας τα δούμε πιο αναλυτικά.

Αυτοί που νίκησαν τον Άγιαξ

Η εποχή του αντι-Βαρδινογιαννισμού αναπτύχθηκε ιδιαιτέρως στο πρώτο μισό της δεκαετίας του '90, όταν χαρακτηρισμοί όπως "καβούριας" μπήκαν στο καθημερινό λεξιλόγιο των φίλων του Παναθηναϊκού. Άλλο αν ο Γιώργος Βαρδινογιάννης φρόντιζε να παίρνει ό,τι καλύτερο κυκλοφορούσε στην ελληνική αγορά. Θέλετε παραδείγματα; Τον Δεκέμβριο του 1992 παίρνει τον Γιώργο Γεωργιάδη (σκέτο, προσωρινά) που ήταν το "next big thing" του εγχώριου προϊόντος και η απόσβεση έγινε άμεσα, αφού ο Όσιμ φρόντισε να του δώσει φανέλα βασικού κάνοντάς τον αναπόσπαστο μέλος της ομάδας. Νωρίτερα, έχει φέρει στην Παιανία με ένα σκασμό λεφτά τον Χουάν Χοσέ Μπορέλι, ντύνει στα πράσινα έναν από τους καλύτερους αμυντικούς του πρωταθλήματος, τον Μαρίνο Ουζουνίδη, παίρνει από τον Απόλλωνα Αθηνών τον Θανάση Κολιτσιδάκη για τη θέση του Κώστα Μαυρίδη (για τον οποίο είχε φτάσει το πλήρωμα του χρόνου), φέρνει και τον Γεωργιάδη του Σάββα, ενώ κρατά τον βασικό κορμό Ελλήνων και ξένων που είχαν πρωταγωνιστήσει εκείνα τα χρόνια, με εξαίρεση την τριετία της κυριαρχίας της ΑΕΚ.

Βέβαια, εκείνοι οι ποδοσφαιριστές ποτέ δεν γέμιζαν το μάτι του μέσου φίλου του Παναθηναϊκού, εξ ου το γεγονός πως οι περισσότεροι εξ αυτών τάχθηκαν υπέρ του Ίβιτσα Όσιμ όταν μιλούσε αρκετές φορές με απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς για το ρόστερ. Ένα ρόστερ που ο ίδιος ο Όσιμ με τα πεπραγμένα του κατάφερε να το υποβαθμίσει, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η χρησιμοποίηση του νεαρού επιθετικού, Γιώργου Καφφέ, σε ένα ντέρμπι με τον Ολυμπιακό στο παλιό Καραϊσκάκη (τότε που οι "ερυθρόλευκοι" επικράτησαν 1-0 με γκολ του Προτάσοφ και έσπασαν ένα αρνητικό σερί 7 σεζόν χωρίς νίκη επί του "αιωνίου" αντιπάλου στο Φάληρο). Ακόμα ηχούν στα αυτιά πολλών το σύνθημα που φώναζαν οι φίλοι του Ολυμπιακού για να πικάρουν αυτούς του Παναθηναϊκού, όταν μπήκε αλλαγή ο ποδοσφαιριστής "βάλε μέσα τον Καφφέ να βάλουμε τη ζάχαρη να φτιάξουμε φραπέ".

Εκείνο το ρόστερ, με ελάχιστες προσθήκες κυριάρχησε στο ελληνικό ποδόσφαιρο για δύο χρόνια και άγγιξε το θαύμα στην Ευρώπη "ακουμπώντας" τον τελικό του Champions League. Μάλιστα, τότε ήταν που δημιουργήθηκε ο μύθος για την ομάδα του Ρότσα που ουσιαστικά ήταν του Οσιμ, κάτι που φρόντισε να διαψεύσει με επιχειρήματα ο Τσάρλυ σε ένα από τα πρώτα κείμενά του στο Contra.gr.

Οι Σειρήνες του εξωτερικού

Εκείνη, λοιπόν, η διετία, με αποκορύφωμα την ευρωπαϊκή πορεία του 1996 και σε συνδυασμό με τις ψυχολογικές ντόπες του Χουάν Ραμόν Ρότσα, φούσκωσαν τα μυαλά των περισσότερων ποδοσφαιριστών εκείνης της ομάδας που θεωρούσαν εαυτούς ριγμένους που αγωνίζονται στον Παναθηναϊκό και όχι στη Μπαρτσελόνα, τουλάχιστον. Είναι η εποχή που το ελληνικό ποδόσφαιρο δεν έχει πολλούς παίκτες στο εξωτερικό και μνημονεύεται ακόμα η μεταγραφή του Νίκου Αναστόπουλου στην Αβελίνο. Οπότε το να καταφέρεις να πάρεις μεταγραφή στο εξωτερικό ήταν τεράστια επιτυχία.

Και να λοιπόν που αυτή η ευκαιρία απλώθηκε μπροστά στους περισσότερους ποδοσφαιριστές εκείνης της ομάδας του Παναθηναϊκού, οι οποίοι αποφάσισαν να αγνοήσουν τις προσπάθειες του Γιώργου Βαρδινογιάννη να τους κρατήσει και έβγαλαν φτερά για τα ξένα. Η αρχή έγινε με τον Γιώργο Δώνη, ο οποίος με ένα δυσθεώρητο για την εποχή -πολλώ δε μάλλον για Έλληνα- ποσό παίρνει μεταγραφή στη Μπλάκμπερν, αξιοποιώντας στο έπακρο την περίφημη κούρσα του στο Άμστερνταμ. Η συνέχεια έρχεται με τον Χουάν Χοσέ Μπορέλι και τη γνωστή ιστορία με την Οβιέδο. Ο Αργεντινός ενθουσιάζεται με την ιδέα να παίξει στο ισπανικό πρωτάθλημα και υπογράφει συμβόλαιο. Όταν το μετάνιωσε και αποφάσισε να δεχθεί την προσφορά του "Καπετάνιου", υπογράφοντας και με τον Παναθηναϊκό συμβόλαιο, η ζημιά είχε γίνει. Αναγνωρίστηκε το συμβόλαιο με τους Ισπανούς και οι "πράσινοι" έχασαν ακόμη ένα γρανάζι από τη μηχανή τους.

Από την Ευρώπη στο... Νευροκόπι

Το χειμώνα του 1996 έρχεται η σειρά του Γιώργου Γεωργιάδη του Χαραλάμπους, ο οποίος δέχεται πρόταση από τη Νιούκαστλ. Ο μύθος εκείνη την εποχή θέλει τον Γιώργο Βαρδινογιάννη να κάνει τα αδύνατα δυνατά για να κρατήσει τον Δραμινό στην Παιανία, δίχως όμως επιτυχία. Τότε ήταν, μάλιστα, που ο μάνατζερ του ποδοσφαιριστή γίνεται persona non grata για τον "Καπετάνιο", ο οποίος τον θεωρούσε αποκλειστικά υπεύθυνο για το θέμα.

Το ίδιο συμβαίνει και με τον Δημήτρη Μάρκο, ο οποίος ήθελε να αποσβέσει την τρομερή σεζόν του '95'-96 παίρνοντας μεταγραφή για την Αγγλία και συγκεκριμένα στη Σέφιλντ Γιουνάιτεντ. Ίδια πορεία και για τον Μαρίνο Ουζουνίδη, ο οποίος δεν είπε "όχι" στην πρόταση της Χάβρης για μια θητεία στο γαλλικό πρωτάθλημα, ενώ σε αυτές τις απώλειες προσθέστε και αυτή του Νίκου Νόπλια, ο οποίος όντας συναισθηματικά δεμένος με τον ΟΦΗ, θεώρησε πως ο κύκλος του στο τριφύλλι έκλεισε (με 2 πρωταθλήματα, 2 Κύπελλα και έναν ημιτελικό Champions League), κατηφορίζοντας ξανά για το Ηράκλειο.

Το καλοκαίρι του 1996, λοιπόν, βρήκε τον Παναθηναϊκό έτοιμο να συνεχίσει πάνω σε αυτό που είχε χτίσει, έχοντας ένα έτοιμο ρόστερ που πρωταγωνίστησε για μια διετία σε Ελλάδα και Ευρώπη, συν τις προσθήκες που έγιναν, με κορυφαία αυτή του Νίκου Λυμπερόπουλου. Στην πορεία το πράγμα στράβωσε. Ο "Καπετάνιος" είχε όλη την καλή διάθεση να κρατήσει στον Παναθηναϊκό τον βασικό κορμό, αλλά οι Σειρήνες από το εξωτερικό ηχούσαν δυνατά στην Παιανία με αποτέλεσμα μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα να χάσει σημαντικές μονάδες και στο τέλος της χρονιάς να πληρώσει τις απώλειες με τον χειρότερο τρόπο: χάνοντας την έξοδο στην Ευρώπη σε εκείνο το αλήστου μνήμης ματς με τον ΟΦΗ.

Η γενιά της Ριζούπολης

Οι "γκουμομπασινάδες" που έκαναν δειλά-δειλά την εμφάνισή τους στα μέσα της δεκαετίας του '90 και βρέθηκαν βασικοί στον Παναθηναϊκό λόγω των συνθηκών που αναλύσαμε παραπάνω, ήταν αυτοί που με τις προσθήκες σημαντικών ξένων ποδοσφαιριστών (βλέπε Σόουζα, Βλάοβιτς, Ολισαντέμπε και λοιπών), έφτασαν δύο φορές σε προημιτελικά ευρωπαϊκών κυπέλλων, έγραψαν ιστορία με σπουδαία διπλά στο Champions League, νίκησαν την Πόρτο του Μουρίνιο, αλλά στο τέλος της διαδρομής βρέθηκαν να σηκώνουν στις πλάτες τους το 3-0 της Ριζούπολης και να γίνουν έρμαιο Τύπου και οπαδών.

Ο Τύπος "νομιμοποίησε" τη Ριζούπολη ως "μάγκικη νίκη" και οι οπαδοί ουσιαστικά αποδέχθηκαν όσα έγιναν πριν από το ντέρμπι όταν επισκέφτηκαν τις εγκαταστάσεις της Παιανίας για να εκφράσουν την αγανάκτησή τους για την απώλεια του τίτλου και τη βαριά ήττα από τον Ολυμπιακό. Όλα αυτά αποτέλεσαν το καλύτερο άλλοθι για τους ανθρώπους που συμβούλευαν τον Γιάννη Βαρδινογιάννη ώστε να αποψιλώσει σταδιακά τα μέλη εκείνης της ομάδας.

Στοχοποιημένη απαξίωση

Η αρχή έγινε με τους Νίκο Λυμπερόπουλο και Γιώργο Καραγκούνη. Οι δύο "losers," κατά τον κόσμο, σήκωσαν το ανάθεμα και το καλοκαίρι του 2003 πέρασαν το κατώφλι της εξόδου. Ο πρώτος για την ΑΕΚ, ο δεύτερος για την Ιντερ. Τα υπόλοιπα μέλη της γενιάς της Ριζούπολης ακολούθησαν σιγά-σιγά τον ίδιο δρόμο, αφού πρώτα απαξιώθηκαν από τον κόσμο και τον Παναθηναϊκά προσκείμενο Τύπο.

Με λίγα λόγια, κάθε πρόταση που ερχόταν για εκείνους τους ποδοσφαιριστές σε άλλες εποχές θα κατέληγε στο καλάθι ή, στην καλύτερη περίπτωση, στο συρτάρι. Η Ριζούπολη, όμως, είχε θέσει νέα όρια στις σκέψεις του επιτελείου του Τζίγκερ. Στόχος ήταν να "καθαρίσει" η ομάδα από κάθε τι που θύμιζε εκείνο το απόγευμα. Ο Σεϊταρίδης έμεινε την επόμενη χρονιά και ήταν από τα βασικά μέλη του νταμπλ, αλλά στο τέλος της σεζόν αποχώρησε. Ο Ολισαντέμπε ήταν ο άνθρωπος της τελευταίας στιγμής τη χρονιά του νταμπλ, αλλά η φθίνουσα πορεία είχε αρχίσει με αποτέλεσμα να είναι θέμα χρόνου να περάσει κι αυτός στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Ο Μπασινάς την είχε... γλιτώσει κυρίως λόγω ποδοσφαιρικών ικανοτήτων.

Παρά το γεγονός ότι το θέλημα των "από πάνω" ήταν να ακολουθήσει κι αυτός το δρόμο της εξόδου, οι ποδοσφαιρικές του ικανότητες "ανάγκαζαν" τους εκάστοτε προπονητές να τον χρησιμοποιούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το παιχνίδι με τον ΟΦΗ στο "Γεντί Κουλέ" τη επόμενη χρονιά του νταμπλ. Τελευταία αγωνιστική και ο Παναθηναϊκός θέλει νίκη, την ίδια ώρα που ο Ολυμπιακός επιζητούσε το ίδιο αποτέλεσμα στο Καυτανζόγλειο για να αναδειχθεί αυτός πρωταθλητής. Ο Μπασινάς παίζει με ένεση παρά το γεγονός ότι κινδυνεύει η ποδοσφαιρική του καριέρα από το πρόβλημα τραυματισμού που τον ταλαιπωρούσε. Για τη λογική του ποδοσφαίρου, ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της ενδεκάδας. Για τη λογική της... αποψίλωσης έκανε χαλάστρα που έπαιζε βασικός.

Οι "κότες" έγιναν "ήρωες"

Οι διαλύσεις των δύο συγκεκριμένων ομάδων έγιναν για διαφορετικούς λόγους. Η πρώτη δεν μπορούσε να αποφευχθεί, αφού οι περισσότεροι που έγραψαν ιστορία εκείνη τη διετία -έχοντας ως παράσημο το διπλό στο Αμστερνταμ- ήθελαν να επενδύσουν πάνω σε αυτό με μια καλή μεταγραφή στο εξωτερικό, σε μία εποχή που μία τέτοια ευκαιρία δεν παρουσιαζόταν κάθε μέρα. Η δεύτερη θα μπορούσε να αποφευχθεί κι εδώ ακριβώς είναι η ειδοποιός διαφορά. Δεν έγινε γιατί η ρετσινιά της Ριζούπολης δεν θα μπορούσε να φύγει διαφορετικά. Άλλο αν κάποια χρόνια αργότερα οι "κότες" έγιναν "ήρωες" που έπαιξαν υπό αυτές τις συνθήκες και χωρίς διοικητική προστασία. Άλλο αν κάποια χρόνια αργότερα η Ριζούπολη (και δη τα εξωαγωνιστικά γεγονότα) αποτέλεσε το καλύτερο άλλοθι για την αγωνιστική αποτυχία. Ακόμα και από τους ίδιους που τη θεωρούσαν "μάγκικη" νίκη.

Ο εχθρός είναι εντός

Γράφει ο Θέμης Καίσαρης

Βαρδινογιάννηδες, τίτλοι, παιχταράδες, Παιανία, Ευρώπη, διακρίσεις, Κόκκαλης, παράγκα, ομάδα του Κυράστα, Ριζούπολη, Τζίγκερ, Φιλιππίδης, νταμπλ, ξανά Κόκκαλης, εμφύλιος, πολυμετοχικότητα, Βγενόπουλος, Πατέρας, Γιαννακόπουλοι, νταμπλ, εμφύλιος, ΓΗΠΕΛ, κορμοράνοι, Μαρινάκης, Τσάκας, πρίγκηπες, παρκάρισμα μετοχών, Παναθηναϊκή Συμμαχία, Αλαφούζος.

Μια χύμα παράγραφος, με ονόματα και γεγονότα που αποτελούν κάποιες απ' τις στάσεις στη διαδρομή του Παναθηναϊκού στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο απ’το 1979 μέχρι και σήμερα.

Όπως συμβαίνει σε όλες τις ομάδες, ο εχθρός είναι πρώτα ο απέναντι. Ο,τι κι αν γραφτεί απ' τον οποιονδήποτε σ' αυτή τη σελίδα, ο φίλος του Παναθηναϊκού δεν θα πάψει να πιστεύει πως ο Κόκκαλης χρησιμοποίησε βρώμικα μέσα για να κυριαρχήσει και το ίδιο έκανε και κάνει ο Μαρινάκης.

Έχουμε ένα βαθιά διεφθαρμένο κράτος, τέτοιος θα είναι και ο επαγγελματικός αθλητισμός της χώρας. Όποιος υποστηρίζει μεγάλη ομάδα και πιστεύει στη διαφθορά για όλες τις ομάδες εκτός απ’τη δικιά του είναι απλώς ένας τζιχαντιστής του οπαδισμού και τον εξαιρούμε απ’την κουβέντα. Είναι αυτός που όταν ακούει κάτι για την ομάδα του δεν απαντάει "δεν το κάναμε αυτό¨", αλλά απαριθμεί όσα έκαναν οι απέναντι, λες κι έτσι παραγράφονται τα της δικής του ομάδας.

Οι υπόλοιποι ας σηκώσουμε το χέρι και ας πούμε πως η ομάδα μας (ή έστω αυτή που υποστηρίζαμε μικροί) έχει αναμφίβολα το μερίδιο της στη διαφθορά, στις έξωθεν αβάντες, στις σχέσεις με πολιτεία, κράτος, αθλητικούς θεσμούς, κτλ. Όποιος δεν έχει σηκώσει ακόμα το χέρι, ας σκεφτεί έστω το ποιόν όλων των ανθρώπων που έχουν διοικήσει την ομάδα του απ’το 1979 μέχρι και σήμερα. ΟΚ, ας κατεβάσουμε τα χέρια για να πάμε παρακάτω, στα του Παναθηναϊκού.

Ο Παναθηναϊκός διάλεξε τη μοίρα του

Ο ποδοσφαιρικός Παναθηναϊκός έχει υπάρξει και ισχυρός και αδύναμος. Το τελευταίο επίθετο δεν ξέρω αν είναι αυτό που αρμόζει στην τωρινή του κατάσταση, ίσως να χρειάζεται κάποιο άλλο. Σε κάθε περίπτωση, οι πράσινοι τα έχουν ζήσει όλα απ’το 1979 μέχρι και σήμερα. Πολύ υψηλές κορυφές, πολύ βαθιά πηγάδια. Και αν υπάρχει μία απάντηση στο γιατί έχει υπάρξει πολύ αδύναμος αυτή είναι γιατί ο ίδιος ο Παναθηναϊκός το διάλεξε.

Ναι, ο Παναθηναϊκός δεν διάλεξε τον Κόκκαλη και τον Μαρινάκη και τα "όσα έχει περάσει απ’αυτούς". Διάλεξε όμως τη μοίρα του με τη στάση του απέναντι στον ισχυρό αντίπαλο. Σας φαίνεται περίεργο; Γιατί;

Το ίδιο έκανε κι ο Ολυμπιακός στη δεκαετία του '80 και του '90. Οι "ερυθρόλευκοι" έκριναν τη μοίρα τους περισσότερο απ’τον πανίσχυρο Βαρδινογιάννη. Διότι όταν είχαν τον Νταϊφά στο τιμόνι, όλα πήγαν μια χαρά. Τα πέτρινα χρόνια ήρθαν παρά μόνο όταν ο ίδιος ο Ολυμπιακός έμπλεξε σε περίεργα μονοπάτια. Οι Ολυμπιακοί λένε πως για εκείνη τη δεκαετία φταίει ο Βαρδινογιαννισμός που ήλεγχε τα πάντα, μόνο που το παραμύθι δεν έχει δράκο, γιατί επί Νταϊφά δεν είχαν κανένα πρόβλημα να κυριαρχήσουν.

Το ίδιο συμβαίνει και στον Παναθηναϊκό. Είναι λογικό να δαιμονοποιείται ο Κόκκαλης. Όμως, χωρίς να παραγράφω τη δράση του, δεν μπορώ να πιστέψω πως αυτή ήταν το μόνο πρόβλημα. Το πρόβλημα ήταν η αντίδραση. Και στα δικά μου μάτια, ο Παναθηναϊκός δεν αντέδρασε, όσο και αν προσπάθησε να πείσει για το αντίθετο.

Οι δυναστείες τέτοιας έκτασης δεν χτίζονται μόνο με τη δράση του ισχυρού. Χρειάζονται και τη "μη αντίδραση" των υπόλοιπων και κυρίως του βασικού, μεγάλου αντιπάλου. Το ίδιο ισχύει και για τις μπασκετικές δυναστείες. Αυτή του Ολυμπιακού κράτησε πέντε χρόνια γιατί οι Γιαννακόπουλοι επέμεναν και στο τέλος επικράτησαν. Κι αυτή των Γιαννακόπουλων κράτησε πολύ περισσότερο πολύ απλά γιατί ο Ολυμπιακός το επέτρεψε με τη δική του αδράνεια στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Κι όταν οι Αγγελόπουλοι βγήκαν μπροστά, τη βρήκαν κι αυτοί την άκρη.

Δεν είδαν τον Κόκκαλη ως εχθρό

Μόνο όποιος δεν θέλει μένει πάντα δεύτερος. Και η αλήθεια είναι πως ο Παναθηναϊκός άφησε τον Κόκκαλη να χτίσει τη δυναστεία του. Η οικογένεια δεν είδε τον Κόκκαλη ως εχθρό, πολύ απλά γιατί δεν ήταν εχθρός επιχειρηματικά. Δεν έμπλεκε στα δικά τους χωράφια, διεκδικούσε άλλη πίτα απ’τις εγχώριες μπίζνες. Αμφότεροι συνέχισαν να κάνουν τις δουλειές τους, να τα έχουν καλά με την εκάστοτε κυβέρνηση, να ευημερούν. Αφού ο Σωκράτης ήθελε να τα έχει όλα δικά του στην μπάλα. Ε, ας τα πάρει. Εκεί θα τα χαλάσουμε;

Ο Παναθηναϊκός δεν ήταν σοβαρός αντίπαλος. Δεν είναι δυνατόν να πιστέψει κανείς πως ο Κόκκαλης πήρε τον έλεγχο των πάντων και μια οικογένεια σαν τους Βαρδινογιάννηδες δεν μπορούσε να κάνει τίποτα. Τα ντέρμπι λένε τα παίρνει η ομάδα που τα θέλει περισσότερο. Ε, αυτό έγινε και με τη μάχη του ποδοσφαίρου. Το πήρε δικό του αυτός που το ήθελε περισσότερο, αφού για τον Ολυμπιακό ήταν must have, ενώ για τον Παναθηναϊκό ήταν nice to have.

Κάποιοι θα πουν πως και επί Κόκκαλη η οικογένεια έριξε χρήματα, έκανε προσπάθειες, ειδικά όταν ο Καπετάνιος αποσύρθηκε και βγήκε μπροστά ο Τζίγκερ. Ναι, στις παχιές αγελάδες στα μέσα της δεκαετίας του 2000 μπήκαν κάποια χρήματα, έτσι για να γίνει μια προσπάθεια.

Αλλά κι αυτή ήταν στο πλαίσιο του nice to have. "Ωραία θα ήταν να κάνουμε κάτι και εντός συνόρων στο ποδόσφαιρο, αλλά εντάξει, και με την Ευρώπη είμαστε ΟΚ, άλλωστε στο Champions League βγαίνουμε, τα λεφτά έρχονται". Ο Τζίγκερ από καθαρά προσωπικό κίνητρο την έψαξε την άκρη και στο παρασκήνιο και έζησε τη χρονιά του νταμπλ. Ήταν nice to have. Δεν ήταν όμως αναγκαίο, όσο ήταν για τον Κόκκαλη να επιστρέψει αμέσως στα ηνία. Νομίζω πως φάνηκε στα όσα έγιναν τη σεζόν 2004-05, όταν ο Παναθηναϊκός "χάρισε" το πρωτάθλημα που είχε στα χέρια του, τόσο με τις καλοκαιρινές επιλογές, όσο και κατά τη διάρκεια της σεζόν.

Ακόμα και επικοινωνιακά, το πρώτο μέλημα ήταν η οικογένεια, όχι ο Παναθηναϊκός. Οι επικοινωνιακοί στρατοί, οι εφημερίδες, οι "ανώνυμοι αγανακτισμένοι ακροατές", τα media watch είχαν ως πρώτο μέλημα την προστασία της οικογένειας, όχι τον Παναθηναϊκό και τον πόλεμο με τον Ολυμπιακό.

Η αδράνεια που οδήγησε τη Ριζούπολη και η συμπεριφορά, η στάση μετά τον αγώνα τα λένε όλα. Όπως τα λέει όλα και η παρουσία στον προεδρικό θώκο των Μήτσου-Φιλιππίδη. Όταν καίγεσαι βγαίνεις ο ίδιος μπροστά και είσαι παντού και στο παρασκήνιο, δεν βάζεις έναν Φιλιππίδη να μιλάει για την "αξιοπιστία του ποδοσφαίρου". Αυτά είναι για τους αδύναμους. Ή για όσους θέλουν να δείξουν πως πολεμάνε, ενώ στην πραγματικότητα δεν κάνουν τίποτα.

Ο εμφύλιος που τα διέλυσε όλα

Ο Παναθηναϊκός διάλεξε τη μοίρα του και στην πολυμετοχικότητα. Δεν πέτυχε την πρώτη χρονιά, αλλά έγινε απόλυτος κυρίαρχος τη δεύτερη. Το είπαμε, όποιος θέλει κάποια στιγμή τη βρίσκει την άκρη. Υπάρχει κανείς που να αμφιβάλει πως ο Πατέρας κινήθηκε σε 100% must have λογική. Εντός και εκτός γηπέδου, το μήνυμα εστάλη παντού και με κάθε τρόπο και κόστος. Στα 38 μου είναι η πρώτη και τελευταία φορά που θυμάμαι τον ποδοσφαιρικό Παναθηναϊκό να κινήθηκε με αναγκαιότητα επιτυχίας.

Και μετά ήρθε ο Μαρινάκης θα πουν κάποιοι, αλλά στην ουσία απλώς συνεχίστηκε και κορυφώθηκε ο Παναθηναϊκός εμφύλιος. Συμμαχίες, κόντρα της πλευράς Πατέρα-Βγενόπουλου με τον Τζίγκερ, οι Γιαννακόπουλοι να αλλάζουν στρατόπεδο, οι επικοινωνιακοί στρατοί στα χαρακώματα και ενδιάμεσα το φιάσκο του γηπέδου. Δεν ανάγκασε κανείς τον Παναθηναϊκό να συνδέσει το γήπεδο με τον Βωβό και ένα τεράστιο εμπορικό κέντρο. Μόνος έβγαλε τα μάτια του.

(Όπως δεν ανάγκασε κανείς την ΑΕΚ να συμπεριλάβει τμήμα του άλσους στο δικό της πρότζεκτ για το γήπεδο)

Ο Μαρινάκης μπήκε φουριόζος στην πόλη του Φαρ Ουέστ του ελληνικού ποδοσφαίρου κι αντί να βρει κάποιον να του πει "δεν χωράνε δύο σ’αυτήν την πόλη" και να δοθεί μάχη μέχρις εσχάτων, μπήκε σ’ένα σαλούν που ήταν άδειο. Τα παιδιά πίσω απ’την μπάρα έτοιμα να του σερβίρουν ο,τι θέλει και ο πιανίστας πρόθυμος να παίξει ο,τι θέλει το νέο, μοναδικό αφεντικό. Κάπου στο βάθος ακούγονταν οι καλπασμοί απ’τα άλογα που έφευγαν μακριά, για να εμφανιστούν οι καμήλες με Τσάκα και άφραγκους πρίγκιπες.

Στην περίπτωση του Κοκκάλη η οικογένεια δεν έδωσε ποτέ ουσιαστική μάχη, στην περίπτωση του Μαρινάκη ο Παναθηναϊκός έκανε Μητροπάνο. Έδωσε στο κρύο τα κλειδιά και αυτοκτόνησε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:

Νικόλας Πατέρας: Ο ΠΑΟ, οι σχέσεις με Μαρινάκη και τα πλοία

Παύλος Γιαννακόπουλος: Ζωή σαν παραμύθι