32 λόγοι που ο Μπρους Λι ‘ζει’ 47 χρόνια μετά τον θάνατό του

Αφότου είχε γίνει γνωστός τοις πάσι, τον είχαν ρωτήσει αν προσδιορίζεται ως Αμερικανός ή Ασιάτης. Είχε απαντήσει “θα μου επιτρέψετε να προσδιορίζομαι ως άνθρωπος”. Θα δεις το σχετικό απόσπασμα συνέντευξης στο τελευταίο ντοκιμαντέρ που αφορά τη ζωή του, με τίτλο ‘Be Water’. Το ESPN 30 for 30 ασχολείται με τον θρύλο που λέγεται Μπρους Λι και που ακόμα ‘κυκλοφορεί’ ανάμεσα μας, μολονότι πέθανε το καλοκαίρι του 1973. Ήταν 32 χρόνων.

Ανήκω στη γενιά που ‘μεγάλωσε’ μαζί του. Όσοι είμαστε κοντά στα δεύτερα ‘άντα’ βλέπαμε ως παιδιά, τις ταινίες του κάθε εβδομάδα -αφού υπήρχαν κάθε εβδομάδα στο πρόγραμμα της ελληνικής τηλεόρασης που τότε είχε δύο κανάλια. Ο Μπρους Λι έγινε ο λόγος που ασχολήθηκαν εκατομμύρια άνθρωποι με τις πολεμικές τέχνες, σε όλον τον κόσμο. Ο λόγος που άλλαξαν οι πολεμικές τέχνες και που γεφυρώθηκε το χάσμα Ανατολής και Δύσης. Όπως θυμίζει το νέο ντοκιμαντέρ, ήταν και πολλά άλλα.

Το ‘Be Water’ έθεσε ως αποστολή να παρουσιάσει το πάθος, τη φιλοσοφία και την αιώνια ομορφιά της τέχνης του, με αφηγήσεις συγγενών, φίλων και συνεργατών, συν υλικό από εμφανίσεις του στην τηλεόραση. Ο “πρώτος σούπερ ήρωας που δεν φορούσε κοστούμι”, όπως τον χαρακτήρισε ο ιδρυτής των Marvel Comics, Σταν Λι, ο πρώτος διεθνής Ασιάτης, έζησε λίγο, αλλά κατάφερε να κάνει πολλά που άλλαξαν τον κόσμο, ποικιλοτρόπως.

“Γίνε σαν το νερό που βρίσκει το δρόμο του, μέσω των ρωγμών. Μην είσαι έντονος. Προσπαρμόσου στο αντικείμενο και θα βρεις τον τρόπο να το ξεπεράσεις. Αν δεν μείνει κάτι άκαμπτο μέσα σου, θα αποκαλυφθούν τα εξωτερικά πράγματα, μόνα τους. Άδειασε το μυαλό σου. Γίνε άμορφος. Σαν το νερό. Αν βάλεις νερό σε ένα ποτήρι, γίνεται το ποτήρι. Αν το βάλεις σε μπουκάλι, γίνεται το μπουκάλι. Τώρα, το νερό μπορεί να ρέει ή να συγκρούεται. Γίνε νερό, φίλε μου”.

1. Στο ντοκιμαντέρ θα δεις πώς ξεκίνησε η ιστορία του, δηλαδή η ζωή του ως γιου σταρ της Καντονεζικής όπερας (Lee Hoi-chuen), που γεννήθηκε (27/11/1940) στην Chinatown του Σαν Φραντσίσκο, όπου ήταν ο πατέρας του στο πλαίσιο περιοδίας. Βάσει του κινεζικού ωροσκοπίου, ήλθε στον κόσμο την ώρα και το χρόνο του Δράκου. Που σήμαινε πως θα γινόταν ένας δυνατός και καλότυχος άνδρας. Δεν θα σχολιάσω.

H μεταμόρφωση του Μπρους Λι μέσα στα χρόνια -μέσω προσωπικών φωτογραφιών

2. Θα παρακολουθήσεις το ταξίδι της οικογενείας στο Χονγκ Κονγκ, όταν εκείνος ήταν 3 μηνών και το μεγάλωμα του, εκεί. Όπως και το πώς ήλθε σε επαφή με το χώρο του θεάματος -μέσω του πατέρα του-, από όταν ήταν μωρό -με πολλές παρουσίες σε παραγωγές. Έως τα 18 είχε συμμετάσχει σε 20 κινηματογραφικές ταινίες.

3. Τις πολεμικές τέχνες επίσης του τις σύστησε ο πατέρας του. Ήταν ο τρόπος που είχε για να κάνει το γιο του να σταματήσει να τσακώνεται στο δρόμο (υπήρχαν πρόσφυγες από διαφορετικά μέρη της Κίνας και αντίστοιχες συμμορίες). Τα περαιτέρω τα ανέλαβε το Wing Chun. Πρόκειται για μέθοδο παραδοσιακού νότιου κινεζικού κουνγκ φου και τρόπο αυτοάμυνας. Απαιτεί γρήγορες κινήσεις με τα χέρια και δυνατά πόδια, ενώ το σώμα κινείται με αρμονία -χωρίς εντάσεις. Το όνομα της τέχνης είναι αυτό του μαθητή που ήθελε να βοηθήσει η εμπνευστής του, Ng Mui. Το Wing chun σημαίνει ‘αιώνια άνοιξη’.

4. Ο δάσκαλος του Μπρους Λι λεγόταν Yip Man. Στα μαθήματα του δεν είχε στανταρισμένες ‘φόρμες’. Η προτεραιότητα του ήταν να κρατά τους μαθητές του μακριά από τους καβγάδες και τις συμμορίες και τους ενθάρρυνε να μετέχουν σε οργανωμένα events. Ο Λι δεν πήγε στην κηδεία του Man, το 1972. Τα media έγραψαν πως ήταν ασεβής. Χρόνια μετά, άνθρωπος του περιβάλλοντος του αποκάλυψε πως δεν είχε ενημερωθεί για το θάνατο -γιατί οι μαθητές του παραδοσιακού Wing Chun τον θεωρούσαν ‘προδότη’.

“Διαλέξτε το θετικό. Έχετε επιλογή. Είστε ο αφέντης της συμπεριφοράς σας. Διαλέξτε το επικοδομητικό. Η αισιοδοξία είναι η πίστη που οδηγεί στην επιτυχία”.

5. Έζησε τη ψυχική κακοποίηση των συναθλητών του, που αρνούνταν να προπονηθούν μαζί του, αφότου έμαθαν πως η μητέρα του, Grace (άνηκε σε μια από τις πιο ισχυρές οικογένειες του Χονγκ Κονγκ) δεν ήταν ‘καθαρή’ Ασιάτισσα, αλλά είχε καταγωγή και από την Ευρώπη. Εκείνες τις δεκαετίες (’40, ’50) οι Ασιάτες ήταν εξόχως ‘κλειστοί’ ως προς το ποιος θα έχει πρόσβαση στις πολεμικές τους τέχνες. Και οι μη Ασιάτες δεν είχαν τύχη. Ο master του δεν ενέδωσε. Αυτό που έγινε ήταν να αρχίσουν τις ατομικές προπονήσεις. Δηλαδή, στα sparring αντιμετώπιζε τον master. Ήταν 17.

6. Ένα χρόνο νωρίτερα -στα 16- είχε αλλάξει σχολείο, λόγω κακών βαθμών και στο νέο συνάντησε έναν μοναχό (τον αδελφό Έντουαρντ), ο οποίος τον μύησε στην πυγμαχία. Στα 18 κέρδισε την πρώτη θέση στο σχολικό πρωτάθλημα του Χονγκ Κονγκ. Έβγαλε νοκ άουτ τον προκάτοχο του τίτλου, στον τελικό. Την ίδια χρονιά, πήρε την πρώτη θέση και σε διαγωνισμό τσα-τσα. Ναι καλέ, για τον κουβανέζικο χορό λέω.

7. Την άνοιξη του 1959 (στα 19) συνελήφθη, αφότου μετείχε -πάλι- σε καβγά στο δρόμο. Αυτός όμως, ο καβγάς αφορούσε και το γιο του ηγέτη της μαφίας -που στην Κίνα λέγεται triad. Για να τον σώσει ο πατέρας του, τον έστειλε στο Σαν Φρανσίσκο, όπου ζούσε η μεγαλύτερη αδελφή του, Agnes. Κάποιους μήνες μετά, εκείνος μετακόμισε στο Σιάτλ.

“Μην κοιτάτε επιτυχημένους ανθρώπους για να τους αντιγράψετε. Να έχετε πίστη στον εαυτό σας”.

8. Στο Σιάτλ τελείωσε το σχολείο και εκεί έβγαζε μεροκάματο ως σερβιτόρος στο εστιατόριο γνωστής Κινέζας επιχειρηματία και πολιτικού της πόλης. Ο σύζυγος της Ruby Chow εργαζόταν με τον πατέρα του Μπρους, ο οποίος για κάποιο καιρό ζούσε με τον μεγαλύτερο αδελφό του, Peter -πριν αυτός εγκατασταθεί στη Μινεσότα, για σπουδές.

9. Εκ του παραλλήλου με το σχολείο και το εστιατόριο, έπιασε και την πρώτη του δουλειά ως δάσκαλος του Kung Fu. Όχι του παραδοσιακού, αλλά του Jun Fan Gung Fu. Δηλαδή, του δικού του κουνγκ φου, που είχε ως προτεραιότητα την πειθαρχία και μετά τη φυσική άσκηση. Πίστευε πως είναι σημαντικό να υπακούς στις αρχές “αλλά όχι να καθορίζεσαι από αυτές“. Στο Σιάτλ άνοιξε και την πρώτη του σχολή. Πήρε απολυτήριο λυκείου το Δεκέμβρη του 1960. Το Μάρτιο του 1961 πήγε στο University of Washington, για να σπουδάσει υποκριτική, φιλοσοφία και ψυχολογία. Ως πρώτο πτυχίο είχε δηλώσει αυτό της υποκριτικής. Στους γονείς του -και γενικά- είπε εκείνο της φιλοσοφίας. Η αλήθεια αποκαλύφτηκε μέσω των αρχείων του πανεπιστημίου.

“Να πάνε στο διάβολο οι περιστάσεις. Δημιουργήστε ευκαιρίες”.

10. Στις αρχές του 1964 τα παράτησε όλα και μετακόμισε στο Όκλαντ, όπου έζησε με τον James Yimm Lee, είκοσι χρόνια μεγαλύτερο του αρτίστα της τέχνης του. Μαζί έκαναν τη δεύτερη σχολή του. Σε αυτήν έγινε μαθητής ο Ed Parker, Αμερικανός μάστερ πολεμικών τεχνών. Αυτός τον κάλεσε στο Long Beach International Karate Championship και εκεί ο πρωταγωνιστής μας εμφάνισε για πρώτη φορά το πους απ με τα δύο δάχτυλα και το one inch punch (2.5 εκατοστά). Ο εθελοντής που σήκωσε το χέρι του για να πάρει μέρος στην παρουσίαση, έπεσε μετά το χτύπημα στο στήθος.

11. Η παρουσία του στο πρωτάθλημα, όπου ειρήσθω εν παρόδω γνώρισε τον Τσακ Νόρις (κράτα το αυτό) οδήγησε σε πρόταση τηλεοπτικού παραγωγού, για ένα ρόλο σε τε σειρά που δεν έγινε τελικά, ποτέ. Έως τότε ο Μπρους Λι είχε εγκαταλείψει το όνειρο να γίνει ηθοποιός και είχε αφοσιωθεί στην τέχνη του. Αυτό θα άλλαζε.

12. Ακολούθησε νέα γνωριμία με σπεσιαλίστα του taekwondo και η έμπνευση της accupunch (γρήγορης, ακαριαίας γροθιάς που δεν μπορεί να μπλοκάρει ο αντίπαλος, γιατί οργανικά δεν προλαβαίνει να γίνει η επικοινωνία μυαλού και καρπού, στον εγκέφαλο). Μέσω των εμπειριών του από διαφόρων τύπων γυμναστικές και πολεμικές τέχνες, ο Μπρους Λι έφτιαξε αυτό που ξέρεις σήμερα ως εξάσκηση -έως τότε δεν υπήρχε κάτι άλλο από το bodybuilding. Με συνδυασμό των γνώσεων του, έφτιαξε πρόγραμμα που είχε στόχο το μυικό σύστημα, αλλά και τη δύναμη του κορμού, μαζί με την ταχύτητα και την ακρίβεια.

“Οι γνώσεις θα σου δώσουν δύναμη. Η προσωπικότητα, σεβασμό”.

13. Πριν ‘βγει’ το 1964 δέχθηκε το νέο bullying των Κινέζων που απαίτησαν να σταματήσει να διδάσκει την τέχνη τους σε άλλους πολιτισμούς. Ο Λι έκανε επιδείξεις σε τουρνουά, εξηγώντας κάθε λεπτομέρεια των πολεμικών τεχνών, όπως και αυτές που τις έκαναν μη πρακτικές. Αρνήθηκε να το κάνει. Για να τελειώνει όμως, κάπως αυτή η ιστορία συμφώνησε να κριθούν όλα σε έναν αγώνα με τον Wong Jack Man -ξακουστό sifu (master) κοινής αποδοχής. Αν έχανε θα έκλεινε τη σχολή. Αν νικούσε, θα δίδασκε σε όποιον ήθελε -βάσει της αρχής του που ήθελε ‘τον καλό δάσκαλο να προστατεύει τους μαθητές από την επιρροή του’. Τι έγινε σε αυτόν τον αγώνα;

14. Η πλευρά του Wong Jack Man διέδωσε πως διήρκεσε 20 με 25 λεπτά και ότι ο Μπρους Λι έκανε τις επιθέσεις του, με σκοπό να σκοτώσει τον αντίπαλο. Ο Wong ‘υποχρεώθηκε’ να υπερασπιστεί τη ζωή του με τρόπο που υπό νορμάλ συνθήκες θα οδηγούσαν στη σύλληψη του και όλα τελείωσαν γιατί είχε λαχανιάσει αφύσικα ο Λι. Η πλευρά του Λι (ο ίδιος, η σύζυγος του και ένας φίλος του που ήταν παρόντες) λέει πως η μάχη κράτησε ούτε τρία λεπτά και είχε για νικητή τον θρύλο. “Ακινητοποίησε τον αντίπαλο του, τον ρώτησε αν θέλει να τα παρατήσει και είπε ναι“. Ο Λι διηγήθηκε την ιστορία της νίκης επί αντιπάλου που δεν ονόμασε, σε συνέντευξη του και ο Wong ζήτησε rematch. Για πρώτη φορά στη ζωή του, ο Λι δεν απάντησε στην πρόκληση. H audition του Μπρους Λι για το Green Hornet -είχε μόλις αποκτήσει το γιο του

• “Απλοποιείστε τα πράγματα. Απομακρύνετε τα επουσιώδη. Όταν ξοδεύεις πολλή ώρα στο να σκέφτεσαι κάτι, δεν το κάνεις ποτέ”.

15. Από το 1967 απασχολήθηκε με ρόλο σε τηλεοπτική παραγωγή (Green Hornet) των 26 επεισοδίων. Έτσι συστήθηκε στο αμερικανικό κοινό, με το σόου να γίνεται το πρώτο δημοφιλές -στις ΗΠΑ- που είχε θέμα ασιατικές πολεμικές τέχνες. Αυτό οφειλόταν σε ένα ακόμα ‘όχι’ του Λι. Του ‘χαν ζητήσει να μάχεται με γροθιές και κλωτσιές. Είχε εξηγήσει πως προτιμά να το κάνει με το δικό του στιλ. Οι κινήσεις του ήταν τόσο γρήγορες που αρχικά δεν τις ‘έπιανε’ η κάμερα. Ο συμβιβασμός του ήταν να δεχθεί να ‘ρίξει’ ταχύτητα’.

16. Αν έμαθε κάτι από την εμπειρία ήταν πως η φιλοσοφία και οι κινήσεις του Jun Fan Gung Fu (του συστήματος που ‘χε αναπτύξει ο ίδιος) δεν ταίριαζαν στα σενάρια που έως τότε αφορούσαν χαωτικούς καβγάδες στους δρόμους. Αποφάσισε να κάνει αλλαγές, ώστε να εμφανίσει κάτι πρακτικό, με ευλυγισία, ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Για να δει τι βοηθάει, άρχισε να σηκώνει βάρη, να τρέχει, να κάνει στρέτσινγκ, δοκίμασε τη ξιφασκία και την πυγμαχία -για το footwork, καθώς υπήρξε θαυμαστής του Μοχάμεντ Άλι. Έτσι δημιούργησε το style of no style και μετά το ανέπτυξε ως φιλοσοφία. Ήταν η Jeet Kune Do (γίνετε σαν το νερό, προσαρμοστείτε στο αντικείμενο) της αναχαιτισμένης γροθιάς), που στη ουσία είχε ως άξονα την ανάγκη της διαρκούς εξέλιξης και του συνεχόμενου πειραματισμού. Η ρευστή έκφραση με αποτελεσματικότητα στην κίνηση έγινε η βασική αρχή του parkour.

“Μαθαίνεις κάποιον όταν μελετάς πώς συμπεριφέρεται στη συναναστροφή του με άλλον. Η αυτογνωσία αφορά τις σχέσεις, που είναι η διαδικασία να αξιολογήσεις τον εαυτό σου. Οι σχέσεις είναι ο καθρέφτης, στον οποίον μπορείς να ανακαλύψεις τον εαυτό σου”.

17. Δυο από τους μαθητές του στη σχολή δούλευαν στο Hollywood. Ο ένας ήταν σεναριογράφος και ο άλλος ηθοποιός. Μαζί τους δούλεψε επί του πρώτου σεναρίου (Silent Flute). Μαζί πήγαν να βρουν και πού θα ‘γυρίσουν’ την ταινία, στην Ινδία. Δεν κατάφεραν όμως, να ολοκληρώσουν τη δουλειά. Αυτό που έγινε ήταν να αρχίσει να βρίσκει δουλειές, ως χορογράφος μαχών, συν κάποιες για συμμετοχές σε τηλεοπτικές και κινηματογραφικές παραγωγές. Μια ιδέα του εκλάπη από ένα μεγάλο στούντιο, που δεν τον προσέλαβε ‘λόγω της εθνικότητας του και της βαριάς προφοράς του’. Αν τώρα υπάρχει ρατσισμός, σκέψου τι γινόταν τη δεκαετία του ’70.

18. Παραγωγός του πρότεινε να επιστρέψει στο Χονγκ Κονγκ, ώστε να κάνει εκεί δουλειές που θα χρησιμοποιούσε μετά ως δείγματα στο Hollywood -αφαιρώντας τον παράγοντα ‘ρίσκο’. Στην επιστροφή του στην Ασία διαπίστωσε πως είχε γνωστός, μέσω του Green Hornet.

19. Αμέσως υπέγραψε συμβόλαιο για δυο κινηματογραφικές ταινίες -στις οποίες απέλυσε ουκ ολίγο κόσμο, γιατί δεν κάλυπτε τις απαιτήσεις του. Η πρώτη ήταν το Big Boss (1971). Εκεί εμφανίστηκε για πρώτη φορά η τηλεοπτική μάχη που ήταν βάρβαρη, ωστόσο είχε και μια κομψότητα στις κινήσεις και δίχως άλλο, ήταν αληθοφανής. Μέχρι να εμφανιστεί ο Μπρους Λι οι κινηματογραφικοί τσακωμοί στερούνταν ρεαλισμού. H δεύτερη το Fist of Fury (1972). Kαι οι δυο έκαναν ρεκόρ πωλήσεων εισιτηρίων. Είχε μια σκηνή, στην οποία τον σταμάτησαν από το να μπει σε δημόσιο πάρκο, καθώς υπήρχε επιγραφή που απαγόρευε την είσοδο ‘σε σκύλους και Κινέζους’. Έσπασε την επιγραφή και την έδωσε σε δυο Ιάπωνες φοιτητές να τη φάνε. Πλέον είχε λεφτά να φτιάξει τη δική του εταιρία παραγωγής -ώστε να μην έχει κανέναν να του λέει ‘δεν μπορείς ή δεν επιτρέπεται να κάνεις το τάδε ή το δείνα’. Την ονόμασε Concord Productions Inc.

20. Στο Way of the Dragon (1972) του είχαν δώσει το ελεύθερο να κάνει ό,τι θέλει -ως συγγραφέας, σκηνοθέτης, πρωταγωνιστής και χορογράφος των μαχητικών σκηνών. Έδωσε το ρόλο του συμπρωταγωνιστή στον Τσακ Νόρις. Ήταν η πρώτη εμφάνιση του τελευταίου στο χώρο του θεάματος. Η ταινία αυτή έβγαλε 130.000.000 δολάρια, παγκοσμίως. Mια σκηνή πέρασε στη σφαίρα του θρύλου.

21. Aπό τον Αύγουστο έως τον Οκτώβριο του 1972 δούλευε για το Game of death, στο οποίο είχε δώσει ένα ρόλο στον Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ. Ο Τζαμπάρ ήταν μαθητής του Λι. Μίλησε στο ESPN πριν την πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ. Εξήγησε πως η σχέση τους άρχισε όταν ο θρύλος του παγκοσμίου μπάσκετ και του ακτιβισμού ήταν στο UCLA. “Πριν την τρίτη μου χρονιά, κάποιος μου πρότεινε να ασχοληθώ με τις πολεμικές τέχνες και μου συνέστησε να δουλέψω με τον Μπρους. Πήγα στο σπίτι του και με ρωτούσε πώς προπονούμαι, με τι προπονούμαι. Είχε ένα σάκο του μποξ και μου ζήτησε να ρίξω γροθιές και κλωτσιές. Κάθισε από πίσω, για να τον κρατάει και μετά κάποια χτυπήματα είπε ‘ενδιαφέρον’. Μετά κάλεσε τη γυναίκα του και την έβαλε να κλωτσήσει εκείνη τη σάκο. Μολονότι ήταν μικρόσωμη γυναίκα, έβγαλε μια τεράστια ενέργεια. Εκείνη τη στιγμή αποφάσισα ότι θέλω να προπονηθώ μαζί του“. Το έκανε για την επόμενη τετραετία.

22. Επειδή μέσα στα χρόνια έχουν δημιουργηθεί διάφορες παρανοήσεις που αφορούν τον Μπρους Λι -και εκείνος δεν είναι εδώ, για να τις αντικρούσει-, ο Τζαμπάρ έχει εμφανιστεί στα media αρκετές φορές για να καταθέσει τη δική του άποψη. Μια αφορούσε την εικόνα του θρύλου που τον ήθελε να κλωτσάει και να χτυπάει όπου βρισκόταν. Έτσι τον είχε παρουσιάσει ο Κουεντίν Ταραντίνο σε μια ταινία του, το nce upon a time in Hollywood και ο Τζαμπάρ θέλησε να αποκαταστήσει την αλήθεια. “Η εικόνα που παρουσίασε ήταν τσαπατσούλικη, κατά κάποιον τρόπο ρατσιστική και αναληθής. Ο Μπρους δεν συμπεριφερόταν σαν ηλίθιος. Οι πραγματικά δυνατοί τύποι δεν το κάνουν αυτό“.

23. Σε παλαιότερη συνέντευξη του, για το θέμα, είχε πει ότι “κατά τη διάρκεια της φιλίας μας, μιλούσε με πάθος για το πόσο απογοητευμένος ήταν, ως προς την στερεοτυπική παρουσίαση των Ασιάτων στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Οι ρόλοι που τους ανέθεταν ήταν κυρίως αυτοί των κακοποιών. Ή των δούλων. Οι άντρες Ασιάτες απεικονίζονταν ως αντικείμενα χωρίς φύλο, ενώ οι γυναίκες ήταν υποτακτικές. Ο Μπρους είχε αποφασίσει να το αλλάξει αυτό, μέσω της ενασχόλησης του με τον κινηματογράφο. Για αυτό και έκανε τις δικές του ταινίες -με δικό του σενάριο. Είχε τύχει να είμαι παρών, όταν τυχαίοι ηλίθιοι τον προκαλούσαν στο δρόμο. Αυτό που έκανε ήταν να αρνείται ευγενικά, την πρόκληση και να φεύγει. Δυστυχώς,η ταινία Once Upon a time in Hollywood δεν σεβάστηκε τις αρχές και τους κανόνες που ακολουθούσε ο Μπρους στη ζωή του”.

24. Ρώτησαν τον Τζαμπάρ σε τι επίπεδο είναι οι γνώσεις του, επί των πολεμικών τεχνών. Διευκρίνισε πως δεν έχει κανένα νόημα να συγκρίνουμε τη μια πολεμική τέχνη με την άλλη. Η ουσία της όλης ενασχόλησης είναι στο τι αφομοιώνει ο καθένας που ασχολείται -με το οτιδήποτε- και πόσο ταιριάζει στο σύστημα που ακολουθεί. “Έμαθα να υπερασπίζομαι τον εαυτό μου και αυτό ήταν που ήθελα“. Πόσο βοήθησε την καριέρα του, ως NBAer; “Ο Μπρους πάντα εστίαζε στην αποτελεσματικότητα του στρέτσινγκ. Πέρασα στο επόμενο επίπεδο, όταν άρχισα τη yoga. Ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσα να κάνω, για να αποφύγω τους τραυματισμούς”.

25. Πίσω στην πορεία του Λι, οι Warner Bros του πρόσφεραν τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο Enter the Dragon. Του είπαν πως θα τον έβαζαν και στην παραγωγή. Τα γυρίσματα άρχισαν στο Χονγκ Κονγκ, το Φλεβάρη του 1973. Ολοκληρώθηκαν ένα μήνα μετά.

26. Μια εταιρία (Starseas Motion Pictures) τον εμφάνιζε την ίδια περίοδο- ως πρωταγωνιστή άλλης παραγωγής, στην οποία είχε κάνει τις σκηνές των μαχών, ως χάρη σε φίλο του. Αποφάσισε να μηνύσει την εταιρία -και να συνεχίσει τη φιλία. Πέθανε έξι μέρες πριν βγει το Enter the Dragon στους κινηματογράφους (αυτό έγινε στις 26/7 εκείνου του έτους). Η ταινία έγινε μια από τις πιο επικερδείς στην ιστορία του κινηματογράφου. Κόστισε 850.000 δολάρια (που σήμερα είναι κάπου στα 6 εκατομμύρια). Έβγαλε 350.000.000 δολ.

“Όσο περισσότερο εκτιμούμε τα πράγματα, τόσο λιγότερο εκτιμούμε τον εαυτό μας”

27. Στις 20/7 του 1973 και ενώ είχε φτάσει εκεί όπου ονειρευόταν από παιδί, πέθανε από εγκεφαλικό οίδημα. Μεσολάβησε αλλεργικό σοκ από φάρμακο που είχε λάβει για πονοκέφαλο. Το εγκεφαλικό οίδημα ήταν γνωστό από τις 10/5, όταν κατέρρευσε στην ανάγνωση σεναρίου και τον πήγαν στον νοσοκομείο. Έκτοτε πάθαινε κρίσεις επιληψίας και είχε έντονους πονοκεφάλους.

28. Σαράντα επτά χρόνια μετά, εξακολουθούν και κυκλοφορούν ουκ ολίγες συνωμοσίας. Όπως ότι τον σκότωσε η κινεζική μαφία (λένε πως λίγες μέρες νωρίτερα είχε τσακωθεί με τον αρχηγό της), ή πως τον δολοφόνησαν όσοι δεν συμφωνούσαν με την εμπορευματοποίηση των ασιατικών πολεμικών τεχνών στη Δύση ή πως τον δηλητηρίασε η ηθοποιός που του έδωσε το χάπι για τον πονοκέφαλο και φερόταν να είναι σύντροφος του. Βλέπεις, πέθανε στο σπίτι της όπου είχε πάει με δυο συνεργάτες του στην ταινία Game of Death, για να τσεκάρουν το σενάριο.

29. Ο Τσακ Νόρις είχε αποκαλύψει, το 1975 πως ο Μπρους Λι έπαιρνε από το 1968 ένα μυοχαλαρωτικό -για να έχει σε έλεγχο τραύμα που ‘χε στη μέση. Πρόσθεσε πως αυτό σε συνδυασμό με την ‘αντιβίωση’ που του έδωσαν για τον πονοκέφαλο αποδείχθηκε θανατηφόρο. Γιατρός επιβεβαίωσε το 2017 ότι ο υπερβολικός τρόπος που τα έκανε όλα, έπαιξε ρόλο στο θάνατο του.

30. Σαράντα επτά χρόνια μετά το θάνατο του εξακολουθεί να αναγνωρίζεται για όσα έκανε σε όλον τον κόσμο, πλην της Κίνας, όπου δεν υπάρχει καν ένα μνημείο ή ένα μουσείο που να τιμά τη μνήμη του. Το 2015 είχε γίνει μια προσπάθεια να αγοράσουν οι του Χονγκ Κονγκ την έπαυλη του Λι στην Kowloon όπου έμενε και να τη μετατρέψουν σε μουσείο. Αλλά οι συζητήσεις δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. Οι αρχές είχαν πει πως δεν θα γίνει και άλλη προσπάθεια.

“Η επίδειξη είναι η ιδέα που έχει ένας ηλίθιος για τη δόξα”

31. Η μεγαλύτερη κληρονομιά του ήταν ότι άλλαξε τον τρόπο που έβλεπε η Δύση την Ανατολή. Μέχρι την εμφάνιση του, η απεικόνιση των Ασιατών γινόταν με τον πλέον λάθος τρόπο. Δεν παρουσιάζονταν ως άνδρες, ενώ οι γυναίκες ήταν πάντα και μόνο υποτακτικές. Ήταν ένας από τους λόγους που βοήθησαν αυτούς που ενδιαφέρθηκαν, να μάθουν για τους διαφορετικούς πολιτισμούς (ένθεν κι ένθεν) και τελικά να αποδεχθούν πως τελικά, όλοι άνθρωποι είμαστε.

32. Είχε πει πως “μαθαίνουμε μέσα από τα πράγματα που αγαπάμε”. Ότι γινόμαστε ανώτεροι, σωματικά και πνευματικά, μέσω της ενασχόλησης μας με κάτι που αγαπάμε. Αρκεί να εξελίσσουμε το πάθος μας. Να μην το αφήνουμε να ‘μαραζώνει’.

“Δεν ήλθα στον κόσμο για να ανταποκριθώ στις προσδοκίες σου και δεν ήλθες στον κόσμο, για να ανταποκριθείς στις δικές μου. Αν αγαπάς τη ζωή, μη χάνεις χρόνο, καθώς ο χρόνος είναι συστατικό της ζωής”.