Το μπάσκετ αλλάζει ξανά (τους κανονισμούς)

Αν το μπάσκετ έχει μια ιδιαιτερότητα από τα άλλα σπορ είναι η διαρκής εξέλιξή του, με βάση τους κανονισμούς που παίζεται. Διαχρονικά αν το κοιτάξουμε, θα διαπιστώσουμε ότι με βάση την αλλαγή των κανόνων που παιζόταν, το παιχνίδι μεταμορφώθηκε. Και συνεχίζει να το κάνει, καθώς οι τροποποιήσεις δεν σταματούν. Αλλιώς ήταν μπάσκετ στα 60s ή στα 80s και αλλιώς στην εποχή μας.

Εκτός των άλλων, υπάρχουν και ακόμη δύο παράμετροι, που πρέπει να έχουμε κατά νου σε κάθε τέτοια συζήτηση-προβληματισμό. Η πρώτη έχει να κάνει με την προσαρμογή της τακτικής των προπονητών στους κανονισμούς (που οδηγεί αναπόφευκτα σε... αλλαγή τους) και η δεύτερη αφορά τη διαστρωμάτωση του κόσμου στο μπάσκετ. Το άθλημα δεν είναι ενιαίο και αδιαίρετο, όπως λόγου χάρη το ποδόσφαιρο στο οποίο οι κανονισμοί, είτε παίζουν παιδάκια είτε κορίτσια είτε οι καλύτεροι παίκτες του πλανήτη, είναι ίδιοι. Αν και τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια προσέγγισης, το μπάσκετ παίζεται με διαφορετικό τρόπο σε ΝΒΑ, NCAA και υπόλοιπο κόσμο...

Το Contra.gr επικοινώνησε με τον Κώστα Ρήγα, έναν από τους ανθρώπους που παίρνουν πολύ σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον του μπάσκετ, σε σχέση με τους κανονισμούς, καθώς είναι μέλος της τεχνικής επιτροπής της FIBA. Αυτής ακριβώς που είναι υπεύθυνη για τις όποιες αλλαγές.

"Νομίζω ότι διαχρονικά το μπάσκετ έχει υποστεί ένα... τσουνάμι αλλαγών στους κανονισμούς, κάποιοι εκ των οποίων ήταν ακόμη και επαναστατικοί. Πρόχειρα θα θυμηθώ τον χρόνο επίθεσης στα 24'' που άλλαξε σχεδόν τα πάντα στον τρόπο με τον οποίο παιζόταν το άθλημα, τη γραμμή του τρίποντου, η οποία επίσης διαφοροποίησε ριζικά την εικόνα", θα πει και έχει δίκιο.

Αν πάμε τον χρόνο ακόμη πιο πίσω, την ίδια επανάσταση είχαν φέρει τα 30'' ως χρόνος επίθεσης (όταν σταμάτησε το περίφημο φρίζινγκ, το 'πάγωμα' του παιχνιδιού, αφού μπορούσε μια ομάδα να κρατάει την μπάλα απεριόριστο χρόνο στην κατοχή της) ή ο κανονισμός των 3'', που έβγαλε τους ψηλούς παίκτες έξω από τη ρακέτα. Μέχρι τότε, οι γίγαντες των 2,10μ. και 2,15μ. 'κατασκήνωναν' κάτω από το καλάθι και απλά κάποια στιγμή τους περνούσαν την μπάλα και σκόραραν χωρίς κόπο.

"Θα πρόσθετα ότι όλες αυτές οι αλλαγές έκαναν το μπάσκετ πιο όμορφο, το καθιέρωσαν στη συνείδηση του κόσμου σαν ένα από τα πιο θεαματικά και εξελισσόμενα σπορ διαχρονικά. Δείτε πόσο άλλαξε το άθλημα με την τελευταία τροποποίηση, όταν δόθηκε δικαίωμα στους προπονητές, εφόσον είχαν τάιμ-άουτ, να μεταφέρουν την τελευταία επίθεση από το δεύτερο μισό του γηπέδου. Πόσα παιχνίδια έχουν κριθεί με μια πάσα, ένα σουτ. Ή πόσο βοήθησε η τροποποίηση του αντιαθλητικού φάουλ, που είχε ως στόχο να μην ανακόπτονται οι αιφνιδιασμοί και κατά γενική ομολογία το έχει πετύχει. Έτσι είναι οι κανονισμοί κι οι αλλαγές τους. Παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στο να βελτιώνεται το μπάσκετ, χρόνο με τον χρόνο", επισημαίνει ο άλλοτε κορυφαίος διαιτητής και για πολλά χρόνια επικεφαλής διαιτησίας στην Ευρωλίγκα (την τελευταία διετία έχει την ευθύνη των ρέφερι του τουρκικού πρωταθλήματος).

Προσοχή στην προσποίηση (και ο κύλινδρος)

Από την άλλη, οι συνεχόμενες αλλαγές πολλές φορές μπερδεύουν τον κόσμο, που άλλα βλέπει τη μία σεζόν και άλλα την επόμενη. Σε αυτό συμφωνεί: "Γι' αυτόν τον λόγο, αποφασίσαμε να μην προχωρήσουμε σε άλλες δραστικές αλλαγές, ώστε να σταθεροποιηθούμε σε αυτά που έχουμε μέχρι στιγμής. Οι νέες τροποποιήσεις που κάναμε δεν είναι επαναστατικές, όμως έχουν αρκετό ενδιαφέρον. Από φέτος, ωστόσο, θα πρέπει να προσαρμόσουν όλες οι ομοσπονδίες και άλλους δυο κανονισμούς, που εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Κίνας, αλλά στη διάρκεια της χρονιάς δεν είχαν εφαρμογή στα πρωταθλήματα, καθώς δεν διδάχτηκαν στα διάφορα σεμινάρια. Στη νέα σεζόν, θα πρέπει να τους βλέπουμε παντού (σ.σ και στην Ευρωλίγκα, η οποία ακολουθεί τους κανονισμούς της FIBA)".

Ποιες είναι αυτές οι τροποποιήσεις που θα πρέπει να τις έχουμε υπόψη, ώστε να μη φωνάζουμε, βλέποντας τα σφυρίγματα των διαιτητών (με την προϋπόθεση, βεβαίως, να ξαναπάμε στο γήπεδο);

Ιδού, δια στόματος Ρήγα:

• "Η πρώτη αφορά τις περιπτώσεις φάουλ στην προσπάθεια για σουτ. Ο κανονισμός, πλέον, ορίζει τα εξής. Σε διείσδυση προς το καλάθι (ή άλλου είδους τέτοια κίνηση, πχ. το πίβοτ του σέντερ), εφόσον ο παίκτης πιάσει την μπάλα και του γίνει φάουλ κι αφού ολοκληρώσει την προσπάθειά του, το καλάθι μετράει (εφόσον ευστοχήσει) ή δίνεται δικαίωμα δυο βολών. Δεν έχει σημασία αν ο παίκτης βρισκόταν στο πρώτο ή δεύτερο βήμα.
  
  Στην περίπτωση τζαμπ-σουτ, για να καταλογιστεί φάουλ πάνω στην προσπάθεια, θα πρέπει ο παίκτης να έχει σηκώσει τα χέρια του ώστε να θεωρηθεί ότι επιχειρεί σουτ. Αν δηλαδή αμυνόμενος πέσει πάνω στον επιτιθέμενο και αυτός υψώσει εκ των υστέρων εκ των υστέρων τα χέρια του, προσποιούμενος ότι έκανε προσπάθεια να σουτάρει, το φάουλ δίνεται χαμηλά. Κάπως έτσι, καταργούμε τις περιπτώσεις παικτών, ειδικά έξω από τη γραμμή του τρίποντου, που έβλεπαν τον αμυνόμενο να πέφτει πάνω τους, προσποιούνταν πως επιχειρούσαν σουτ και κέρδιζαν 3 βολές".

• "Η δεύτερη τροποποίηση έχει να κάνει με τον περίφημο 'κύλινδρο' των παικτών. Από δω και πέρα, αν ο επιτιθέμενος κάνει μπασκετική κίνηση, χωρίς δηλαδή να βγάλει τον αγκώνα του ή το πόδι του, δεν θα θεωρείται επιθετικό φάουλ, η επαφή με τον αμυνόμενο. Το κάνουμε αυτό, γιατί πολλοί προπονητές πλέον έχουν καθιερώσει την άμυνα... σχεδόν μέσα στον κύλινδρο του επιτιθέμενου παίκτη, αποτρέποντας έτσι την οποιαδήποτε κίνηση προς το καλάθι. Αυτό θα σταματήσει, γιατί θα σφυρίζονται αμυντικά φάουλ"

Και οι νέες λεπτομέρειες

Όσο για τις φετινές λεπτομέρειες; Από την 1/10 θα ισχύσουν μερικά νέα δεδομένα. Ο Ρήγας εξηγεί ότι "ρυθμίστηκαν κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες". Ποιες είναι αυτές;

• "Το αντιαθλητικό φάουλ από πίσω ή πλάγια, με πρόθεση να ανακοπεί η πορεία παίκτη προς το καλάθι, καταλογίζεται είτε υπάρχει είτε όχι κατοχή της μπάλας
• "Παίκτης που δέχεται ιατρική βοήθεια εκτός γραμμών, γίνεται υποχρεωτικά αλλαγή (ενώ μέχρι τώρα, αυτό γινόταν μόνο σε περίπτωση τραυματισμού)"
• "Βελτιώθηκε ο κανονισμός του διπλού φάουλ (ένα για κάθε ομάδα). Για να υπάρξει πλέον τέτοια παράβαση, πρέπει να αφορά μόνο παίκτες οι οποίοι έρχονται σε φυσική επαφή και κάνουν προσωπικό ή αντιαθλητικό φάουλ και αποβάλλονται. Σε κάθε άλλη περίπτωση (αν δηλαδή γίνουν δυο διαφορετικές παραβάσεις), ισχύουν οι προβλεπόμενες από τον κανονισμό ποινές"
• "Υπήρξε παρέμβαση στις ποινές για γενικευμένα επεισόδια μεταξύ παικτών ή μελών του πάγκου. Η τιμωρία θα είναι τεχνική σε βάρος της ομάδας, αποβολή σε όσους συμμετείχαν συν δυο βολές, για κάθε έναν που αποβάλλεται λόγω συμμετοχής του σε επεισόδια. Αν, για παράδειγμα, αποβληθούν 3 παίκτες θα εκτελεστούν στην ίδια φάση 6 βολές συν 2 της τεχνικής ποινής. Η απόφαση αυτή έρχεται να υπογραμμίσει την πάγια εναντίωση, μέσω και των κανονισμών, σε περιπτώσεις βίας και αντιαθλητικού παιχνιδιού"
• "Εκχωρήθηκαν επίσης στους χρονομέτρες κάποιες αρμοδιότητες που είχαν οι σημειωτές στο τραπέζι της Γραμματείας"

Το ΝΒΑ και το... τζάμπολ

Τα τελευταία χρόνια, η προσπάθεια της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου του μπάσκετ να προσομοιώσει ή να έχει τους ίδιους κανόνες με εκείνους του ΝΒΑ είναι δεδομένη. Μην ξεχνάμε, ωστόσο, ότι το αμερικανικό πρωτάθλημα είναι μια επαγγελματική λίγκα, η οποία ενδιαφέρεται πρωτίστως για το θέαμα. Ο Ρήγας επισημαίνει: "Αυτό είναι δεδομένο και ίσως εξηγεί πολλά πράγματα. Για χρόνια θυμάμαι ο Ντέιβιντ Στερν ήθελε να περάσει στο ΝΒΑ τον κανονισμό με το κόψιμο πάνω από τη στεφάνη, που στο ΝΒΑ δεν ισχύει. Δεν τον πέρασε ποτέ, γιατί έτσι δεν θα είχαμε σκορ του στυλ 143-125. Στην αμερικανική αγορά, όμως, ισχύει πάντα ότι όσο περισσότεροι πόντοι, τόσο καλύτερο θέαμα βλέπουμε. Δεν είμαι σίγουρος, πάντως, ότι ένα διώξιμο της μπάλας πάνω από το στεφάνι δεν προσφέρει στο θέαμα. Το αντίθετο, θα έλεγα".

Μια επαγγελματική λίγκα μπορεί, λοιπόν, να έχει διαφορετικούς κανονισμούς. Στο ποδόσφαιρο, όχι. Στο μπάσκετ, ναι. Η Ευρωλίγκα, για παράδειγμα, έχει επαναφέρει τον κανονισμό του τζάμπολ σε κάθε διεκδικούμενη μπάλα. Η ιδέα, μάλιστα, ανήκε στον ίδιο τον Ρήγα, πριν αποχωρήσει από τη διοργάνωση: "Ήμουν υπέρμαχος αυτής της λύσης, που είναι περισσότερο μπασκετική, από τη... ρουλέτα της κατοχής με βάση το βελάκι της γραμματείας. Είναι πιο δίκαιο, να διεκδικείται η μπάλα από τους παίκτες στον αέρα".

Παρόλα αυτά, υπάρχει ένα μικρό προβληματάκι: "Πρέπει οι διαιτητές να ξαναμάθουν να... ρίχνουν την μπάλα. Χρειάζεται εκπαίδευση και ειδίκευση. Θυμάμαι παλιότερα ότι οι προπονητές έκαναν παράπονα, όταν ένας διαιτητής δεν μπορούσε να πετάξει σωστά την μπάλα στο τζάμπολ, γιατί ο κίνδυνος να δεχθούν τζάμπα δυο πόντους από τον αντίπαλο, ερχόταν από τον ίδιο τον ρέφερι. Αν το τζάμπολ γίνει στη γραμμή των βολών, υπάρχει ενδεχόμενο να κριθεί παιχνίδι από την όχι και τόσο καλή εκτέλεση του διαιτητή. Το λέω πολύ σοβαρά. Πρέπει όλοι να εκπαιδευθούν. Κι αν δεν μπορούν να ρίξουν σωστά την μπάλα, ας παραχωρήσουν το δικαίωμα σε έναν από τους συναδέλφους τους. Δεν είναι κακό. Όταν πήγα στο Μιλγουόκι το 1987 για το πρώτο McDonald's Open, ο ρέφερι του ΝΒΑ μου είπε πριν από την έναρξη: 'Δεν είμαι καλός στο τζάμπολ. Θα ρίξεις εσύ την μπάλα'. Δεν φτάνει μόνο ο κανονισμός. Απαιτείται προσαρμογή αλλά και εκτέλεση από τους καλά εκπαιδευμένους διαιτητές. Πάντα ήμουν της άποψης ότι ο καλός ρέφερι είναι εκείνος που αξιολογείται διαρκώς, που δεν 'χαλαρώνει' και φυσικά εκπαιδεύεται από τους υπεύθυνους".

Και γιατί ο κανονισμός αυτός δεν εφαρμόζεται παντού; Εδώ μπαίνει η ιδιαιτερότητα του μπάσκετ: "Οι διεκδικούμενες μπάλες σε ένα ματς Ευρωλίγκας είναι λίγες. Τζάμπολ θα γίνει 1-2 φορές μέσα στο παιχνίδι, μπορεί και καθόλου. Σε ένα ματς παιδικού πρωταθλήματος ή μίνι, ακόμη και σε ματς γυναικών, τέτοιες φάσεις είναι πολύ περισσότερες. Θα έπρεπε λοιπόν, ο αγώνας να διακόπτεται διαρκώς ώστε να γίνεται τζάμπολ".