Time-out: Μύθοι και πραγματικότητα

"Μα γιατί δεν παίρνει ένα time-out, χάνουμε, δεν το βλέπει;."Πάρε ρε φίλε ένα time out να ξεκουράσεις την ομάδα". Πάει αυτός, ξέχασε να πάρει time-out σήμερα". Αυτά και πολλά άλλα παρόμοια έχουμε ακούσει στα γήπεδα του μπάσκετ ως κριτική για τους προπονητές που είτε παίρνουν, είτε καθυστερούν να πάρουν είτε δεν παίρνουν καθόλου time-out. Σε μία πρώτη ανάγνωση όλοι έχουν τα δίκια τους.

Το θέμα όπως, όπως θα αναλύσουμε παρακάτω, δεν είναι τόσο απλό. Υπάρχουν πολλές θεωρίες για το ζήτημα και φιλοσοφίες που συγκρούονται αφού κατά βάση διαφέρουν όπως η ημέρα από τη νύχτα. Το σίγουρο είναι ένα: Το να διαχειριστείς σωστά τη δυνατότητα που σου δίνει ο κανονισμός για time-out αποτελεί υπόθεση πιο σύνθετη από αυτή που φαντάζεται ο μέσος φίλος του μπάσκετ.

ΝΒΑ: Το time out βλάπτει σοβαρά την επίθεση

Στην Ευρώπη το να πάρει ένας προπονητής time-out -εφόσον έχει τη δυνατότητα- όταν η ομάδα του βρίσκεται πίσω στο σκορ και απομένουν λίγα λεπτά ή δευτερόλεπτα για τη λήξη είναι σχεδόν κανόνας. Στις ΗΠΑ όχι τόσο αν και εκεί υπάρχει η τάση κάποιοι από τους προπονητές να παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους προσπαθώντας να διορθώσουν τα κακώς κείμενα.

Το θέμα είναι το εξής: Είναι η επιλογή του time-out η ενδεδειγμένη για μία ομάδα που βρίσκεται πίσω στο σκορ και κοπιάζει να επανέλθει στη διεκδίκηση της νίκης; Τα στατιστικά του ΝΒΑ λένε ξεκάθαρα ΟΧΙ.

Time out στο τέλος

Ο Μπέκλεϊ Μέισον, ο μπασκετικός αναλυτής του ESPN, ασχολήθηκε με το θέμα το 2012 μελετώντας σχετικά στατιστικά με τη βοήθεια ομάδας ειδικών από την επίσημη ιστοσελίδα του ΝΒΑ. Η έρευνα παρουσίαζε τα ποσοστά ευστοχίας των ομάδων που έκαναν επίθεση και ήταν ή ισοπαλες ή πίσω στο σκορ με 1-3 πόντους και εξέταζε την άνοδο/πτώση των ποσοστών ανάλογα με το χρονικό σημείο του αγώνα και το αν είχε προηγηθεί time-out ή όχι.

Τα ευρήματα απέδειξαν ότι όταν οι ομάδες αφήνονταν χωρίς time out πριν από ένα κρίσιμο σουτ είχαν καλύτερο ποσοστό, είτε πέντε λεπτά πριν τη λήξη του αγώνα, είτε εννιά δευτερόλεπτα πριν από την κόρνα. Όπως βλέπετε και στο γράφημα, σε κάθε χρονική περίοδο το "χωρίς time-out" είναι πιο εύστοχο απ'το "μετά από time-out".

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αφορά την τελευταία επίθεση. Χωρίς time-out οι ομάδες ευστοχούν στο 31.1% των σουτ που επιχείρησαν, αλλά μετά απ'το time-out το ποσοστό πέφτει στο πολύ χαμηλό 25%!

"Μην παίρνετε time-out"

Παράδοξο; Εκ πρώτης όψεως ναι, αλλά με μία πιο προσεκτική ματιά όχι και τόσο. Ο Σέιν Μπατίερ, που ως κολεγιόπαιδο θήτευσε στο Ντιουκ κάτω από το προπονητικό πρόγραμμα του Μάικ Σιζέφσκι, έχει μία πειστική απάντηση να δώσει: "Ο Σιζέφσκι στη φιλοσοφία του ήταν σαφής. Στις οριακές καταστάσεις μην παίρνετε time out. Αν διακόψεις το παιχνίδι, δίνεις απλώς στον αντίπαλο την ευκαιρία να στήσει και να οργανώσει καλύτερα την άμυνά του. Οι προπονητές εκείνες τις ώρες θέλουν απλά να δείξουν ότι αξίζουν τα εκατομμύρια της αμοιβής τους. Ο κόσμος σκέφτεται: “Ωραίο play σχεδίασε αυτός, αξίζει τα λεφτά του".

Η λύση είναι απλή. Συνέχισε να παίζεις και εμπιστεύσου τον καλύτερο επιθετικό σου. Εκπλήσσομαι πραγματικά όταν οι κόουτς παίρνουν time out για να σχεδιάσουν απλά και μόνο μία απομόνωση. Μα καλά, χρειάζεται time out για κάτι τέτοιο;”

Χειρότερη επίθεση, καλύτερη άμυνα

Σε μία άλλη, πιο ειδικού τύπου έρευνα, μπήκαν στο μικροσκόπιο και οι 30 ομάδες που πήραν μέρος στο πρωτάθλημα του ΝΒΑ τη σεζόν 2005-06 που βρήκε πρωταθλητές τους Μαϊάμι Χιτ. Η ομάδα που ήταν πιο αποτελεσματική στην επίθεση μετά από time-out ήταν οι Σιατλ Σούπερσόνικς με 118,5 πόντους ανά 100 κατοχές. Οι πρωταθλητές Χιτ βρίσκονταν μόλις στην 17η θέση της σχετικής λίστας μόλις 109,4 πόντους ανά 100 κατοχές της μπάλας.

Στην κατηγορία όμως που αφορούσε την αμυντική επίδοση μετά από time-out οι πρωταθλητές Χιτ πήραν χαλαρά την πρωτιά καθώς δέχονταν μόλις 101,1 πόντους ανά 100 κατοχές. Στη δεύτερη θέση της σχετικής λίστας βρέθηκαν οι φιναλίστ και παρολίγον πρωταθλητές Ντάλας Μάβερικς με 102,9 πόντους ανά 100 κατοχές.

Γινόταν έτσι και πάλι σαφές ότι το time-out αποδίδει περισσότερο στην περίπτωση που θέλει να αμυνθεί κανείς παρά να επιτεθεί. Ηταν-και προφανώς είναι ακόμα- πιο εύκολο για τους προπονητές να μαντέψουν τις κινήσεις της αντίπαλης ομάδας και να την περιορίσουν παρά να επινοήσουν κάποιο επιθετικό play που θα έπιανε την αντίπαλη άμυνα στον ύπνο.

Επιπλέον, τα αποτελέσματα των time-out ήταν πενιχρά ακόμα και σε ότι αφορά το σταμάτημα του momentum του αντιπάλου. Σχετική μελέτη στις ΗΠΑ που ερεύνησε αντιδράσεις ομάδων μετά από time out που προκάλεσε σερί τουλάχιστον 6-0 του αντιπάλου, δεν κατέδειξε σε καμία περίπτωση θεαματικά αποτελέσματα υπέρ της επιλογής της προσωρινής διακοπής του αγώνα από τον κόουτς της ομάδας που υπέστη το σερί. Αν θυμάστε καλά, η επιλογή του Παναγιώτη Γιαννάκη να μην παίρνει εύκολα time-out στα παιχνίδια του Ολυμπιακού είχε ακριβώς το παραπάνω εύρημα σαν βάση. “Δεν παίρνω time-out, δεν σταματώ τη ροή του παιχνιδιού, δεν χάνω πολλά από κάποιο προσωρινό momentum του αντιπάλου”.

Το παράδειγμα πριν από "the shot"

Στο 6ο παιχνίδι των τελικών του ΝΒΑ το 1998, οι Μπουλς βρίσκονταν ένα πόντο πίσω από τους Τζαζ 30 δευτερόλεπτα πριν από το τέλος. Οι τελευταίοι είχαν και την μπάλα. Ο Στόκτον πάσαρε στον Μαλόουν ο οποίος χωρίς να το αντιληφθεί ντουμπλαρίστηκε από τον Τζόρνταν (ατομικό μαρκάρισμα από τον Ρόντμαν). Ο Τζόρνταν έκλεψε την μπάλα και ο Ρόντμαν έκανε την κίνηση να ζητήσει τάιμ άουτ (στο 3:46 του video που ακολουθεί).

Τελευταία στιγμή όμως κατάλαβε πως ούτε ο Φιλ Τζάκσον είχε πρόθεση για time out, ούτε ο ίδιος ο Τζόρνταν, που είχε ήδη ξεκινήσει για την επίθεση που θα έφερνε το προσπέρασμα. Τη συνέχεια τη θυμάστε όλοι: Ο Τζόρνταν πήρε την μπάλα, έσπασε τη... μέση του Ράσελ και χάρισε με το the shot το 6ο πρωτάθλημα στους Μπουλς. Αυτό που ίσως δεν θυμάστε είναι ότι η επίθεση των Τζαζ (μετά από τάιμ άουτ) κατέληξε σε μαρκαρισμένο, άστοχο τρίποντο του Στόκτον. Φάσεις που έκριναν έναν τίτλο και δικαίωσαν πλήρως την αμερικάνικη λογική.

Ο Παναγιώτης Γιαννάκης εξηγεί στο Contra.gr πώς φτάσαμε στο σουτ του Διαμαντίδη

Μιλήσαμε παραπάνω για τον Παναγιώτη Γιαννάκη και τη δική του φιλοσοφία. Σε επικοινωνία που είχαμε μαζί του ο άλλοτε προπονητής της Εθνικής ομάδας και του Ολυμπιακού, διατύπωσε μία λογική η οποία βρίσκεται μάλλον στο μέσο σε σχέση με αυτές στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.

Ας δώσουμε όμως το λόγο στον ίδιο τον "Δράκο": "Ηθελα τις περισσότερες φορές να κρατάω τα time-out για το τέλος αλλά δεν ήταν κάτι δεδομένο. Η επιλογή γινόταν ανάλογα με την τακτική, τον αντίπαλο και τους δικούς μου παίκτες. Νομίζω ότι το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η προπονητική σήμερα είναι ότι μένουμε στα κλισέ. Καθοδηγούμε τις νέες γενιές, το παιχνίδι είναι ζωντανό και εξελίσσεται διαρκώς και εμείς καλούμαστε να διαβάζουμε να παρατηρούμε συνεχώς".

Τον ρωτήσαμε και για το τι ακριβώς ακούν οι παίκτες στα time-out: " Αυτό εξαρτάται πολύ από τον τρόπο που διαχειρίζεασαι ένα παιχνίδι, από την ομάδα και τα παιδιά που δουλεύουν μαζί σου. Πρέπει από κάποιο σημείο και έπειτα, η χρησιμότητα των όσων λέγονται στα τάιμ άουτ είναι να γίνουν κτήμα του παίκτη.

Θεωρώ ότι η ομάδα πρέπει να φτάσει σ' ένα επίπεδο και σ' ένα σημείο που ανεξάρτητα από την πίεση και το γήπεδο όλοι οι παίκτες να είναι τόσο συγκεντρωμένοι που να μην χρειάζεται επανάληψη στα τάιμ άουτ όσων έχεις δείξει στην προπόνηση. Οι προσεγγίσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης για το μπάσκετ βέβαια είναι διαφορετική. Στην Ευρώπη το άθλημα στηρίζεται πολύ στην τακτική, στα κολλέγια των ΗΠΑ η κατάσταση είναι διαφορετική".

Του φέραμε στο νου τη φάση του τριπόντου του Διαμαντίδη στα τελευταία δευτερόλεπτα του αγώνα με τη Γαλλία στο Ευρωμπάσκετ του 2005 και μας αποκάλυψε τα εξής: "Σαν ομάδα μέσα στο παιχνίδι είχαμε πάντα συγκεκριμένους στόχους ανάλογα και με τον αντίπαλο. Δημιουργείς πάντα στόχους που καλείσαι να υλοποιήσεις μέσα στο παιχνίδι. Με τον ίδιο τρόπο είχαμε δουλέψει και το παιχνίδι με την Γαλλία. Είχαμε εντοπίσει που πρέπει να χτυπήσουμε και άσχετα από το γεγονός ότι το ματς πήγε στραβά λόγω της άμυνας, τακτικά ήταν ελεγχόμενο.

Η τελευταία φάση ως γενική λογική είχε δουλευτεί σε δεκάδες καταστάσεις σε προπονήσεις και αγώνες. Ο Νίκος ο Ζήσης ανέλαβε να κατεβάσει γρήγορα την μπάλα και οι υπόλοιποι τήρησαν τις αποστάσεις που είχαμε πει. Είδε την πάσα στον Διαμαντίδη και τα υπόλοιπα τα ξέρετε. Δεν ήταν κάτι που βγήκε τυχαία. Δουλεύαμε συνεχώς πάνω στις αποστάσεις στην επίθεση, ειδικά για τις ειδικές καταστάσεις".

Τα λόγια του Παναγιώτη Γιαννάκη για το πως προέκυψε το νικητήριο τρίποντο του Διαμαντίδη μόλις τα διαβάσατε. Το βίντεο είναι επίσης διαφωτιστικό. Ο Ζήσης κατέβασε την μπάλα γρήγορα, οι Χατζηβρέττας και Σπανούλης ανοίχθηκαν στα φτερά για να δημιουργηθούν αποστάσεις και ο Φώτσης έκοψε στη ρακέτα. Ο Ζήσης πάσαρε την μπάλα στην κορυφή και ο Διαμαντίδης, αρκετά μακριά σε πρώτη φάση από τον Πάρκερ, εκτέλεσε τους Γάλλους. Ηταν μία κίνηση που, όπως τόνισε ο "Δράκος", δεν προέκυψε από time-out αλλά είχε γίνει δεύτερη φύση της ομάδας σε προπονήσεις και αγώνες.

Ζούρος: "Να προβλέψεις τι θα κάνει η άμυνα"

Tην καθαρά ευρωπαϊκή λογική σ' αυτήν την έρευνα την εκπροσωπούν δύο εξέχοντα μέλη της ελληνικής μπασκετικής κοινότητας, τον πρώην προπονητή της Εθνικής ομάδας Ηλία Ζούρο και των πρώην αρχηγό της "επίσημης αγαπημένης" Μιχάλη Κακιούζη.

Ο πρώτος κλήθηκε πρώτα να μας απαντήσει στο ερώτημα για το ποοοστό των οδηγιών που μπορούν οι παίκτες να αφομιώσουν σ' ένα time-out.

"Εξαρτάται πολύ από την προπονητή. Κάθε κόουτς ακολουθεί τη δική του φιλοσοφία και το δικό του δόγμα πάνω σ' όλα τα ζήτηματα. Εγώ προσωπικά το θέμα αυτό το δούλευα πάντα στις προπονήσεις με ειδικές ασκήσεις έτσι ώστε οι παίκτες να αντιδρούν σωστά μέσα στα παιχνίδια.

Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Διέκοπτα το διπλό και έλεγα ότι απομένουν 10 δευτερόλεπτα και ότι κάνουμε επίθεση για να πάρουμε το ματς. Τι πρέπει να κάνουμε, ποια plays θα εφαρμόσουμε. Αντιστοίχως για την άμυνα. Και φρόντιζα να υπάρχουν και κάποια plays που θα εφάρμοζαν οι παίκτες αν δεν είχα time-out στη διάθεσή μου.

Από εκεί και πέρα εξαρτάται και πολύ από το μπασκετικό IQ του κάθε παίκτη. Αλλοι καταλαβαίνουν πολύ γρήγορα και δεν χρειάζεται να τους μιλήσεις δεύτερη φορά. Αλλοι δεν έχουν τόσο μεγάλη αντίληψη και χρειάζονται περισσότερη προσοχή. Σε κάθε περίπτωση ο προπονητής πρέπει να ψάξει να βρει την καλύτερη λύση για την ομάδα του, να ανακαλύψει ένα πλεονέκτημα είτε μιλάμε για την επίθεση είτε για την άμυνα".

Στο ερώτημα για τη δική του φιλοσοφία για τις ειδικές καταστάσεις και τα time-out ο κόουτς Ζούρος μάς είπε: "Στις ειδικές καταστάσεις και στα παιχνίδια που κρίνονται στα τελευταία δευτερόλεπτα προτιμώ την επιλογή του time-out. Mε την Εφές στους τελικούς του τουρκικού πρωταθλήματος πήραμε παιχνίδι ενώ είχαμε 0,3 δεύτερα στο ρολόι. Δείξαμε ένα play, βγήκε και μ' ένα άγγιγμα της μπάλας από τον Μπαλμπάι φτάσαμε στη νίκη.

Εχει να κάνει και σε τι κατάσταση βρίσκονται οι παίκτες σου. Μπορεί να θέλεις να χτυπήσεις με σουτ, αλλά ο σουτέρ σου να έχει βγει με πέντε φάουλ. Κοιτάς να πάρεις το καλύτερο από τους διαθέσιμους εκείνη την ώρα ή από κάποιον που είναι ζεστός. Πρέπει επίσης, στο θέμα της επίθεσης, να προβλέψεις τι θα κάνει η αντίπαλη άμυνα, σε τι αλλαγές θα πάει, που θα προσπαθήσει να σε οδηγήσει.

Και στο θέμα του μομέντουμ επίσης επιλέγω time-out, δεν θέλω να αφήσω τον αντίπαλο να βρει ρυθμό. Οι παίκτες μου έχουν χάσει τον έλεγχο, τρώνε 8-10 συνεχόμενους πόντους, πρέπει να αντιδράσω. Στο ΝΒΑ τα πράγματα είναι διαφορετικά και υπάρχει άλλη φιλοσοφία, είναι λογικό".

Κακιούζης: "Πάντα χρήσιμο το time out στο τέλος"

Ο Μιχάλης Κακιούζης καταθέτει την οπτική του παίκτη: "Το time-οut έχει το νόημα της ξεκούρασης των παικτών, της επιστροφής της ηρεμίας αν αυτή κατά τη διάρκεια του αγώνα έχει χαθεί, του αδειάσματος του μυαλού από την ένταση, έστω και δύο λεπτά. Το ίδιο ισχύει και για τον προπονητή φυσικά. Και αυτός ηρεμεί, σκέφτεται καλύτερα και επιχειρεί να δώσει τις καλύτερες οδηγίες.

Για το τι αφομοιώνουν οι παίκτες, μπορώ να πω ότι έχει να κάνει και με την εμπειρία αλλά και γενικότερη αντίληψη που έχει κάποιος για το παιχνίδι. Χωρίς να θέλω να περιαυτολογήσω, μόλις σχεδιάζει κάτι ο προπονητής στο μπλοκάκι του, το μυαλό μου πάει κατευθείαν στο τι θα ζητήσει."

Ο φόργουρντ της Κηφισιάς ψηφίζει και αυτός υπέρ της παρεμβατικότητας του time-out στις ειδικές καταστάσεις: " Ο κόουτς έχει τη δυνατότητα στα time-out να σκαρφιστεί ότι είναι καλύτερο για την ομάδα του και τους παίκτες του. Πιστεύω ότι στα παιχνίδια των ειδικών καταστάσεων είναι πάντα χρήσιμο το time-out γιατί ο προπονητής μπορεί να σχεδιάσει με ακρίβεια ένα play που μπορεί να δώσει τη νίκη.

Δεν φοβάμαι ποτέ ότι μετά από time-out η άμυνα μπορεί να στηθεί καλύτερα και να διαβάσει την επίθεση. Ο λόγος είναι πολύ απλός. Η επίθεση είναι πάντα ένα κλικ μπροστά από την άμυνα που καλείται να μαντέψει. Ξέρω ότι η φιλοσοφία στις ΗΠΑ είναι διαφορετική, ξέρω ότι διαφωνούν ακόμα και με το φάουλ στην τελευταία άμυνα για να αλλάξει η κατοχή αλλά η κάθε φιλοσοφία δεν ταιριάζει σε όλες τις περιστάσεις. Γιατί να μην πάρεις time-out και να βάλεις την ομάδα σου πιο μπροστά στο παρκέ σε μία ενδεχόμενη τελευταία επίθεση; Κατά τη γνώμη μου, βοηθάει πολύ".

Το "κομπιούτερ" του Ομπράντοβιτς

Αν υπάρχει, τέλος, ένα παράδειγμα που δικαιώνει περισσότερο από κάθε άλλο την προτίμηση των προπονητών στο time-out πριν από την τελευταία κρίσιμη επίθεση είναι αυτό του Παναθηναϊκού στη νίκη επί της Μάλαγα τον Ιανουάριο του 2012 στην Ισπανία.

Με την ομάδα του δύο πόντους πίσω, ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς πήρε time-out για να οργανώσει την τελευταία επίθεση της ομάδας του. Οι οδηγίες του εφαρμόστηκαν ΣΤΗΝ ΕΝΤΕΛΕΙΑ όπως μπορείτε να δείτε και στο βίντεο. Ο Βουγιούκας σκρίναρε, ο Σάτο άδειασε το χώρο φεύγονται στη γωνία, ο Καλάθης πάσαρε στον Διαμαντίδη ο οποίος είχε πάρει ένα καταπληκτικό σκριν από τον Καϊμακόγλου. Στην αμέσως επόμενη στιγμή ένα βήμα πίσω από τον αρχηγό του Παναθηναϊκού και τρίποντο για το 76-77 1,3 δευτερόλεπτα πριν από το τέλος.

Bonus track

Δείτε στο παρακάτω video στιγμές από τα time-out μεγάλων προπονητών. Η επιμονή του Ιβάνοβιτς για την άμυνα, οι οδηγίες-αλφάδι του Ομπράντοβιτς, οι έντονες παρατηρήσεις και η τιμωρία του Μπλατ σ' αυτούς που μιλούν, η κραυγή "σιωπή" του Ιβκοβιτς, το φοβερό βλέμμα του Πεδουλάκη στον Κάρι, η ηρεμία του Πόποβιτς και τα τεντωμένα νεύρα του Πέσιτς.

Επιμύθιο: Κάθε επιλογή έχει τη δικά της επιχειρήματα και το δικά της αποδειχτικά στοιχεία για την ορθότητά της. Στο τέλος της ημέρας πάντως μένει η ατάκα του Παναγιώτη Γιαννάκη. "Μένουμε στα κλισέ" είπε ο Δράκος στην τοποθέτησή του και έχει δίκιο. Καμία επιλογή σε ότι αφορά τα time-out δεν είναι πανάκεια, άρα ο προπονητής καλείται να αποφασίσει με βάση τις συνθήκες του κάθε αγώνα και της συγκεκριμένης περίστασης. Η όποια επιλογή βέβαια θα πρέπει να βγαίνει μέσα από τς αγωνιστικές ανάγκες και να μην προκύπτει μόνο και μόνο επειδή το λέει η θεωρία και το βιβλίο. Η πραγματικά, άλλωστε, πολλές φορές διαψεύδει ακόμα και την πιο ισχυρή θεωρία.

Τα καλύτερα του Contra.gr

Το χειρότερο ξύλο στο ΝΒΑ (VIDEOS)

Ο 13χρονος "Μάικλ Τζόρνταν" (VIDEO)

Νέες προκλήσεις από τους οπαδούς της Αλβανίας (PHOTOS+VIDEOS)