Οι ιστορίες που δεν έμαθε κανείς για τον Ντίνο Ράτζα
Γιατί ασχολήθηκε με το μπάσκετ και πώς η καριέρα του στο ΝΒΑ κινδύνευσε να τιναχτεί στον αέρα; Πότε έκανε τον... προπονητή στον Παναθηναϊκό και τι συνέβη πριν από ένα ευρωπαϊκό ματς με τον Ολυμπιακό; Ο αντισυμβατικός Ντίνο Ράτζα κλείνει τα 50 χρόνια του και το Contra.gr ανέκρινε τον ψυχολόγο του. Άγνωστες στιγμές από την καριέρα του στην Ελλάδα και όχι μόνο.
Τον Ντίνο Ράτζα τον γνώρισες πρώτη φορά από τη αλησμόνητη Γιουγκοπλάστικα και την πιο ταλαντούχα εθνική όλων των εποχών πλην Dream Team. Εκείνη της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας.
Τον Ντίνο Ράτζα τον έμαθες καλύτερα όταν ήρθε στην Ελλάδα, αγωνίστηκε για δυο σεζόν στον Παναθηναϊκό και δεν δίστασε (στον ημιτελικό με την ΑΕΚ) ν’ ανέβει μέχρι και στο γραφείο της γραμματείας για να καλμάρει τον κόσμο.
Τον Ντίνο Ράτζα τον θυμάσαι από τον χοντρό καβγά με τον (23χρονο τότε) Δημήτρη Γιαννακόπουλο στα πράσινα αποδυτήρια και την επιστροφή του στον Ολυμπιακό (και) για ρεβανσιστικούς λόγους ένα χρόνο μετά. Τη λαμπρή καριέρα του Ντίνο Ράτζα την απόλαυσες μέσα από το υπερπλήρες κείμενο του Zastro, τέτοια μέρα πριν από ένα χρόνο.
Ποιος όμως είναι στην πραγματικότητα ο Ντίνο Ράτζα; Τι
δεν
δεν
δεν
ANALYSE THIS
Τον Κροάτη από το Σπλιτ, που 50άρισε πλέον, μόνο ένας ψυχολόγος έχει την ευχέρεια να τον ανοίξει σαν βιβλίο, να μπει βαθιά μέσα του και να τον διαβάσει λέξη προς λέξη. Να εξηγήσει τις αντιδράσεις του, ν’ αναλύσει τον άνθρωπο κι όχι τον αθλητή. Όχι όποιος κι όποιος, φυσικά, αφού ο Ντίνο σε λίγους και καλούς έχει εμπιστοσύνη. Μονάχα ένας ψυχολόγος που γνωρίστηκαν προσωπικά το 1997 κι έκτοτε διατηρούν φιλικές (ως αδερφικές) σχέσεις θα μπορούσε. Τον μόνο που ως άλλος Ρόμπερτ ντε Νίρο θ’ άφηνε να γίνει ο δικός του Μπίλι Κρίσταλ, να τον καθίσει στον δερμάτινο καναπέ και να του τα πει όλα. Από το μηδέν…
Εντοπίσαμε τον Νίκο Γεωργιάδη στο γραφείο του, ανάμεσα σε δυο ραντεβού του. Διδάκτωρ στην αθλητική ψυχολογία με πολυετείς σπουδές στις ΗΠΑ, ο ιδανικότερος να σκιαγραφήσει το προφίλ ενός παίκτη του αγωνιστικού μεγέθους του Ράτζα. Χωρίς να παραβιάσει το… ιατρικό απόρρητο, ο γιατρός δέχθηκε με θέρμη να μιλήσει για τον Ντίνο που γνώρισε πριν από 20 χρόνια και μέχρι σήμερα διατηρούν επαφή, παρά την απόσταση που τους χωρίζει.
Τον τρελό-Ντίνο, βασικά, ” ο οποίος πριν από τρία χρόνια ήρθε από την Κροατία οδικώς στην Ελλάδα με Harley Davidson“, τον ροκ-Ντίνο ” που έχει φτιάξει μια μπάντα και παίζει τη μουσική που λατρεύει” για να περνάει τις ελεύθερες ώρες του, τον φαν-Ντίνο ” που δεν χάνει το ετήσιο grand prix της Formula 1 στο Μονακό και τον τελικό του Super Bowl“.
ΣΥΝΕΔΡΙΑ 1: Η ΚΑΡΙΕΡΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΕΚΑΝΕ
Απομεινάρι της (άκρως πετυχημένης) τετραετούς θητείας του στους Σέλτικς το τελευταίο, σε μια περίοδο μάλιστα που οι Αμερικανοί έβλεπαν με μισό μάτι όποιον Ευρωπαίο διάβαινε τον δικό του Ρουβίκωνα και επιχειρούσε να “επιβιώσει” στον πιο σκληρό μπασκετικό κόσμο. Ο Ράτζα δεν επιβίωσε μόνο, επιβλήθηκε κιόλας, κουβαλώντας με άνεση το βάρος της φανέλας των Βοστονέζων μετρώντας 228 συμμετοχές και ζηλευτούς μέσους όρους σε πόντους, ριμπάουντ και κοψίματα!
Ούτε ο ίδιος ο “ξενόφοβος” προπονητής του τότε, ο Κρις Φορντ, τον πίστευε αρχικά και η καριέρα του στο ΝΒΑ λίγο έλειψε να τιναχθεί στον αέρα από την πρώτη σεζόν. ” Γιατί“, όπως μεταφέρει ο Νίκος Γεωργιάδης, ” ο Ράτζα είχε 0/2 βολές και οι Σέλτικς έχασαν το ματς, με αποτέλεσμα ο κόουτς να τον βρίσει και να τον αποκαλέσει λούζερ. Στ’ αποδυτήρια μετά το παιχνίδι ο Ράτζα ήταν τόσο εκνευρισμένος που περίμενε μια αφορμή για να χτυπήσει τον Φορντ.
Μάλιστα ήταν τόσο αποφασισμένος που δεν έλυσε καν τα κορδόνια από τα παπούτσια του έτοιμος να τον δείρει και να φύγει. Ο Φορντ όμως αντιλήφθηκε το θυμό του παίκτη του, έμεινε πίσω από το τραπεζάκι του φυσιοθεραπευτή και όχι μόνο δεν είπε κουβέντα, αντιθέτως με ό,τι συνέβαινε σταθερά, ούτε που τον κοίταξε. Το είχε καταλάβει πως θα συμβεί κάτι τέτοιο, όπως του εκμυστηρεύτηκε αργότερα“.
Τέτοιος τύπος είναι ο ήρωάς μας. Αψύς, αν αισθανθεί προσβεβλημένος. Με λυμένο το ζωνάρι, εφόσον καταλάβει πως αδικείται. ” Πάντα το συναίσθημά του τον καθοδηγεί, σπανίως η λογική. Δεν έχει φόβο μέσα του, δεν διστάζει και θυσιάζει τα πάντα για μια στιγμή“, προσθέτει στην επιστημονική ανάλυσή του ο διακεκριμένος ψυχολόγος εξηγώντας σε αγωνιστικό τόνο πως ” δεν τρόμαξε ποτέ όταν απέναντί του ήταν οποιοσδήποτε. Σηκωνόταν για να τον κόψει, δεν έφευγε, δεν τον ένοιαζε αυτό που σήμερα λένε posterised“.
Από πιτσιρικάς έτσι ήταν, δεν άλλαξε χαρακτήρα ασχέτως καριέρας. Ήταν έτσι απ’ όταν ” η μητέρα του τον έστειλε για μπάσκετ επειδή ήταν χοντρός, όχι γιατί ο ίδιος στο είχε στο μυαλό του“!
ΣΥΝΕΔΡΙΑ 2: DINO PAY ATTENTION
Σοφή η συμβουλή της μάνας και τ’ αποτελέσματα ορατά, αφού για μια 15ετία ο Ράτζα ήταν η επιτομή του σύγχρονου ψηλού. Ψηλός με πλαστικές κινήσεις και αέρινο τρέξιμο. Ψηλός που έπαιζε με πρόσωπο και πλάτη, ψηλός που σούταρε με άνεση απ’ έξω, ψηλός που δεν χαράμιζε ούτε μια άμυνα. Ψηλός που έβλεπε, αλλά κυρίως διάβαζε κάθε αντίπαλό του. Η ανάμνηση του Νίκου Γεωργιάδη από μια προπόνηση του Παναθηναϊκού πριν από τον ευρωπαϊκό αγώνα με τον Ερυθρό Αστέρα (σ.σ στην πρώτη φάση) είναι ολοζώντανη, σαν να συνέβη χθες το απόγευμα.
” Επειδή είχε ενοχλήσεις ο Ράτζα δεν έκανε προπόνηση και ήταν με τζιν στον πάγκο. Κάποια στιγμή μου φώναξε να κατέβω στο παρκέ και να καθίσω μαζί του. Αρνήθηκα και ανέβηκε αυτός στην κερκίδα. Όταν ο Θανάσης Παπαχατζής άρχισε να μιλάει για την τακτική στράφηκε στο μέρος μας και είπε ‘Dino, pay attention’. Τον πρόσεξε για λίγο, αλλά μετά συνεχίσαμε να μιλάμε. Ο Παπαχατζής γύρισε ξανά και του ζήτησε να προσέχει όσα δείχνει και ο Ράτζα, με τα πολιτικά, κατέβηκε στο παρκέ λέγοντάς μου ‘δες με’.
Και άρχισε ν’ αναλύει όλους τους ψηλούς του Αστέρα (σ.σ Στανόγεβιτς, Γεστρατίγεβιτς οι δυο εξ αυτών). Αυτός παίζει έτσι, κάνει αυτό κι αυτό. Ο άλλος παίζει έτσι κι έτσι. Ο τρίτος, που δεν θα παίξει, κάνει καλά αυτό. ‘Εντάξει κόουτς;’, είπε μετά και επέστρεψε δίπλα μου“. Τόσο προετοιμασμένος ήταν, ξενυχτώντας σταθερά μπροστά από την τηλεόραση για να παρατηρεί κάθε μικρή, τόσο δα, λεπτομέρεια, και ολωσδιόλου εμμονικός με τη… δουλειά του. Από την πρώτη μέχρι την τελευταία ημέρα.
Θέλετε απόδειξη; ” Ήταν η πρώτη χρονιά που επιτρεπόταν το διώξιμο της μπάλας πάνω από τη στεφάνη και ο Ντίνο τα μετρούσε ένα-ένα γιατί ήθελε να έχει το ρεκόρ. Έφτασε να έχει 22“, συμπληρώνει ο ντόκτορ.
Ψεύτης όποιος παίκτης πει ότι δεν τον ενδιαφέρει η προσωπική στατιστική του και ο Ράτζα τέτοιος δεν ήταν. Ήξερε τι αξίζει, πώς δουλεύει, πόσα προσφέρει. Ούτε έκρυψε ποτέ πως ενοχλήθηκε σφόδρα με τον τρόπο που έφυγε από τον Παναθηναϊκό το καλοκαίρι του ’99 κι ενώ είχε βοηθήσει τα μέγιστα στην εγκαθίδρυση των “πρασίνων” στην εγχώρια κορυφή, πριν καν την εποχή του Ομπράντοβιτς. Στα επινίκια δεν παρευρέθη και με την πρώτη ευκαιρία, το καλοκαίρι του 2000, πότισε… δηλητήριο τη γλάστρα με το τριφύλλι. Διότι όταν τον κάλεσε ο Ολυμπιακός του Ζούρου δεν σκέφτηκε δεύτερη φορά προτού απαντήσει “έρχομαι” (μαζί με Οικονόμου, Μπουντούρη και… Πρίντεζη).
ΣΥΝΕΔΡΙΑ 3: FUCK IT, I’M IN…
Και ήρθε, εντασσόμενος σ’ ένα ρόστερ που είχε ποιότητα μεν, ήταν μιας χρήσης δε. Τον ίδιο ούτε που τον ενόχλησε γιατί στα 33 ήξερε πως ήταν η τελευταία μεγάλη ευκαιρία του να παίξει στο υψηλότερο επίπεδο. Παρά το πράσινο παρελθόν του μάλιστα δέθηκε με την κερκίδα, έγινε από τους αγαπημένους ξένους στο λιμάνι. Σε τέτοιο βαθμό που, για όσους δεν είχαν παρατηρήσει, ” στο Final-4 του Λονδίνου το 2013 ήταν στην κερκίδα των φανατικών και πανηγύρισε μαζί τους το τρόπαιο“, μας αποκαλύπτει ο αδερφικός φίλος του. Κάτι που προφανώς ο ίδιος δεν θέλησε να το διαφημίσει. Δεν το είχε ανάγκη.
Τους είχε ήδη κερδίσει με τις +30λεπτες συμμετοχές του και τα σούπερ νούμερα σε κάθε παιχνίδι της νεοσύστατης Ευρωλίγκας. Παρέμενε σε άριστη κατάσταση, πίεζε τον εαυτό του, ακόμη κι αν το σώμα του δεν υπάκουε πάντα. Πότε; ” Πριν από ένα εντός έδρας ματς ο Ντίνο χτύπησε στο γοφό. Με πήρε τηλέφωνο στις 11:30 το βράδυ και μού ζήτησε να πάω από ‘κει. Δεν μπορούσε να κουνηθεί καλά-καλά και καλέσαμε τον γιατρό, μαζί και τον Ζούρο ενημερώνοντάς τον πως δεν είναι σε θέση να παίξει. Ήταν η προτελευταία ημέρα που το παράθυρο αλλαγής ξένου ήταν ανοικτό και ο τραυματισμός ήταν ένα σοκ για όλους, αφού με ράγισμα θα ήταν εκτός συνέχειας και τα περιθώρια στενά για να βρεθεί παίκτης στην αγορά.
Ευτυχώς η μαγνητική δεν έδειξε σπάσιμο, αλλά ο γιατρός συνέστησε θεραπεία μιας εβδομάδας. Αποφασίστηκε να μην πάει με την ομάδα στο ξενοδοχείο, αλλά ν’ ακολουθήσει το πρόγραμμά του. Προσωπικά πάντως τον παρότρυνα να κάνουμε τη θεραπεία στο ΣΕΦ για να είναι κοντά στην ομάδα. Όταν φτάσαμε εκεί, εγώ τον κορόιδευα πως δεν μπορεί ν’ αγωνιστεί και αυτός ήταν σαν θηρίο στο κλουβί. Ο γιατρός κάποια στιγμή είπε πως το πόδι του έχει αρχίσει ν’ αντιδρά και αποφασίσαμε να πάμε για λίγα σουτ στη σάλα. Ακόμη δεν είχε μαζευτεί κόσμος, μάξιμουμ 100-150 άτομα να ήταν μαζί με το προσωπικό, αφού ήταν δυο-τρεις ώρες πριν από τον αγώνα” .
Τι έγινε μετά; Για φαντάσου… “Ήταν όμως τέτοιες οι αντιδράσεις με το που βγήκε που δεν κρατήθηκε. Όταν άρχισε να ευστοχεί και οι λίγοι αυτοί τον αποθέωναν, γύρισε και μου είπε “fuck it, man. I ‘ll play. Call Zouros and tell him that I’m in’. Οι αντίπαλοι δεν είχαν προετοιμαστεί και ξαφνιάστηκαν, ενώ ο κόουτς φώναζε πως μας έπιασαν κορόιδα. Πολύ δεν έπαιξε ο Ντίνο, αφού πονούσε, αλλά και μόνο η παρουσία του στον πάγκο ήταν από μόνη της σημαντική“.
Η ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ
Πιθανόν ο Ολυμπιακός θα νικούσε ακόμη και χωρίς τον Ράτζα. Αυτός όμως ήταν (και είναι) ο (μπασκετοπαράγοντας πλέον) Κροάτης γίγαντας. Η παρόρμηση της στιγμής υπερνικούσε μόνιμα τη στείρα λογική. Την κατατρόπωνε στο μυαλό του. Προκαλούσε τον ίδιο τον εαυτό του και τον κέρδιζε ” κάνοντας, αν θες πίστεψέ το, ατομικό ρεκόρ με 185 κιλά πάγκο πριν τελειώσει η σεζόν με τον Ολυμπιακό“. Μόνο μην του πεις ότι θα χάσει. Ποτέ! Τον εξαγρίωσες, την… έβαψες. ” Αλίμονο σ’ αυτόν που θα παίζει μαζί του χαρτιά και θα τον κερδίζει. Ούτε στις 6:30 το πρωί θα φύγει από το σπίτι του…“.
