Ο Τζον Χάβλιτσεκ δεν πίστευε στους ‘θρύλους’
Όταν πήγε στους Σέλτικς ήταν πολύ ψηλός για γκαρντ και πολύ κοντός για φόργουορντ. Φόρεσε οκτώ δαχτυλίδια, επαναπροσδιορίζοντας το ρόλο του έκτου παίκτη. Ο Τζον Χάβλιτσεκ δεν πίστευε στις 'κληρονομιές'. Άφησε ουκ ολίγες. Πέθανε την Παρασκευή σε ηλικία 79 χρόνων.
Είναι εύκολο να ξεχάσεις κάτι, αν σταματήσεις να το σκέφτεσαι για αρκετό καιρό. Ή τουλάχιστον αυτό πίστευε ο Τζον Χάβλιτσεκ, όπως είχε ομολογήσει στον Bill Simmons το 2007. Όπως αποδεικνύεται -σπάνια μεν, αλλά αποδεικνύεται-, υπάρχουν περιπτώσεις που αυτό το ‘κάτι’, όσο και αν προσπαθήσεις, δεν μπορείς να το ξεχάσεις. Γιατί έχει γίνει θρύλος. Αυτό ίσχυσε με τον Χάβλιτσεκ, ο οποίος πέθανε τη Παρασκευή σε ηλικία 79 χρόνων. Η ‘ The Boston Globe‘ ενημέρωσε πως είχε Πάρκινσον.
H αρχική ερμηνεία του όρου ‘θρύλος’ ήταν ο θόρυβος που προκύπτει από τις πολλές φωνές. Από εκεί εξελίχθηκε στο θόρυβο των πολλών φωνών που μιλούν για το ίδιο γεγονός. Πες, πες -και χρόνια με τα χρόνια- εξελίχθηκε σε φανταστική διήγηση που πλάθει ο λαός με βάση τις δοξασίες για ανθρώπους ή τόπους που πιστεύει ως αληθινές και έτσι προέκυψε και το ‘κάτι ή κάποιος που τον περιβάλλει μεγάλη αίγλη’. Δηλαδή, ο Χάβλιτσεκ.
Το ‘Havlicek stole the Ball’ έχει αναδειχθεί η πιο διάσημη ραδιοφωνική φράση στην ιστορία του μπάσκετ.
Το κλέψιμο που έκανε στην επαναφορά του Χαλ Γκριρ (τον είχε εν τω μεταξύ, πλάτη, γιατί ο δικός του παίκτης ήταν άλλος -ο Τσετ Ουόκερ), στα 5” για τη λήξη του έβδομου και τελευταίου τελικού της Ανατολής με τους Σίξερς, το 1965, ενώ το σκορ ήταν 110-109, τον πέρασε στην αιωνιότητα. Στη συνέχεια της ιστορίας, οι Σέλτικς έκαναν οκτώ τα πρωταθλήματα τους. Οκτώ ήταν και τα δαχτυλίδια που φόρεσε ο Χάβλιτσεκ, από το 1962 έως το 1978.
Ήξερα πως είχε 5” για την επαναφορά, οπότε άρχισα να μετράω από μέσα μου. Κάπου στο 3 συνήθως είναι που συμβαίνει κάτι και έτσι άρχισα να ρίχνω κλεφτές ματιές
Μετά την κλεφτή ματιά ήλθε το κλέψιμο, ως συνέχεια της σχολαστικής προσέγγισης που είχε για τα πάντα. Αρχής γενομένης από το σώμα του, το οποίο φρόντιζε για να μπορεί να κάνει τη δουλειά του.
Από τα 1.303 παιχνίδια της κανονικής περιόδου στα οποία μπορούσε να παίξει, στην καριέρα του, έχασε μόλις 33. Αποβλήθηκε με φάουλ 21 φορές. Δεν ήταν βιονικός. Άλλο πράγμα ήταν.
> Στο τρίτο παιχνίδι των τελικών της Ανατολής με τους Νικς, το 1976 ‘βγήκε’ ο δεξιός ώμος. Ζήτησε από τον γιατρό να του τον δέσει και έκανε σουτ με το αριστερό, για το υπόλοιπο της σειράς.
> Στις αρχές των playoffs το 1976 είχε πελματιαία απονευρωσίτιδα. Έβαλε πάγο έξι φορές περισσότερο από όσο του είχαν πει. Πήρε τρεις απουσίες. Αγωνίστηκε για 58 λεπτά στο ματς με τις τρεις παρατάσεις και τη νίκη επί των Σανς, για τον 13ο τίτλο των Σέλτικς.
Είχε σχολιάσει ” δεν πρέπει να σε νοιάζει ένας μικρός πονάκος, αν σε πληρώνουν για να παίξεις“.
> Το 1977 είχε υγρό στο αριστερό γόνατο που επηρέασε το πώς σούταρε. Το ρεπερτόριο του περιορίστηκε στα εξής: αριστερό χουκ, δεξί χουκ, tip in με άλμα στο ένα πόδι.
Ας θυμηθούμε ποιος ήταν ο άνθρωπος που άλλαξε για πάντα το ρόλο του έκτου παίκτη (ρόλο που εφηύρε ο Φραν Ράμσι, επίσης των Σέλτικς, στα τέλη της δεκαετίας του ’50, με τον Χάβλιτσεκ να γίνεται η πρώτη αλλαγή που έπαιζε περισσότερο από τον starter και ο πρώτος small forward που ήταν πολύ πιο γρήγορος από τους περισσότερους φόργουορντ και πιο σωματώδης από τους περισσότερους γκαρντ).
Πώς ξεκίνησε η ιστορία αυτού που ο Μπιλ Ράσελ έχει περιγράψει ως “ο καλύτερος all around παίκτης που είδα ποτέ” (τη σεζόν 1969-70 που ανέλαβε τον πάγκο, έκανε τον Χάβλιτσεκ starter και τον είδε να γίνεται πρώτος σκόρερ, ριμπάουντερ και πασέρ -κάτι που τότε γινόταν σπάνια στο ΝΒΑ).
Για τον οποίον ο Μπιλ Μπράντλεϊ είχε ομολογήσει ” δεν υπάρχει πιο δύσκολη δουλειά από το να τον αναλαμβάνεις στην άμυνα. Κάθε του κίνηση έχει ένα σκοπό“. Επιπροσθέτως, δεν ίδρωνε, δεν κουραζόταν, η ενέργεια του δεν τελείωνε ποτέ.
Η σύζυγος του, Μπεθ είχε πει ότι ” τα ρούχα του κρέμονται στην ντουπάλα, σε απόσταση μισής ίντσας η μία κρεμάστρα από την άλλη“. Τις κάλτσες του τις δίπλωνε πάντα με τον ίδιο τρόπο και τις έβαζε στο ίδιο σημείο, ενώ στο ημίχρονο των αγώνων χτένιζε πάντα τα μαλλιά του. “Α πό το ράφι με τα φάρμακα μέχρι τα συρτάρια του γκαράζ, υπήρχε παντού μια τάξη. Μάλλον γεννήθηκε έτσι“.
Έτρεχε, για να προλαβαίνει τους φίλους του
Ο πατέρας του, Κρις ήταν μετανάστης από την Τσεχοσλοβακία, χασάπης στο επάγγελμα. Η μητέρα του ήταν από τη Γιουγκοσλαβία -από το κομμάτι που σήμερα είναι η Κροατία. Μεγάλωσε με τα -δυο μικρότερα- αδέλφια του στο Lansing Ohio, πόλη με χαλυβουργία και άνθρακα κοντά στα σύνορα με τη West Virginia.
Το σπίτι, όπου μιλούσαν τσέχικα, βρισκόταν σε μια επικίνδυνη στροφή του δρόμου. Για αυτό ο πατέρας του του είχε απαγορεύσει να οδηγήσει ποδήλατο. Για να προλαβαίνει τους φίλους του -που είχαν ποδήλατα- έτρεχε.
Σύντομα λάτρεψε αυτήν τη δραστηριότητα. Και εκεί εντοπίζεται ο λόγος που ως NBAer δεν ίδρωνε, δεν κουραζόταν, δεν ‘ένιωθε’. Όταν οι άλλοι ξέμεναν από ενέργεια, εκείνος έπαιζε λες και μόλις είχε αρχίσει το ματς. Λέγεται πως οι πνεύμονες του ήταν μεγέθους που οι γιατροί ζητούσαν ξεχωριστή ακτινογραφία, για να χωρέσουν στην εικόνα.
Ως μαθητής είχε ασχοληθεί με όλα τα διαθέσιμα -ομαδικά- σπορ. Όχι μόνο έπαιζε baseball (τον πήραν προς αυτήν την κατεύθυνση κάτι γείτονες, που ήταν επαγγελματίες παίκτες), μπάσκετ και football. Ήταν ο καλύτερος παίκτης και των τριών ομάδων, όχι μόνο του Bridgeport High, αλλά όλων των σχολείων της πολιτείας.
Στο football ήταν quarterback. Έμαθε τις προσποιήσεις -να τις κάνει και να μην τις ‘τρώει’. Στο μπάσκετ, οι αντίπαλοι έβαζαν τρεις παίκτες πάνω του μπας και τον σταματήσουν. Δεν είχε γεννηθεί σκόρερ. Δούλεψε πολύ για να μπορεί να σκοράρει, υπό τις όποιες συνθήκες.
Είχε μάθει να θυσιάζει τον εαυτό του για το ‘όλο’. Ήταν δοτικός, ταπεινός, διακριτικός και ευγενής. Παρεμπιπτόντως, στο σχολείο απέκτησε το Hondo για παρατσούκλι. Οι συμμαθητές του είχαν ένα θέμα με την προφορά του ονόματος του και ένας φίλος του ‘στάθηκε’ στο πόσο έμοιαζε με τον Τζον Γουέιν, πρωταγωνιστή της ταινίας που κυκλοφόρησε εκείνη την εποχή -με τίτλο ‘Hondo’.
Όταν ήλθε η ώρα να διαλέξει κολέγιο, βρέθηκε με 35 προσφορές για αθλητική υποτροφία -στο football και το μπάσκετ. Επέλεξε το Ohio State University, σκεπτόμενος ότι εκεί θα μπορεί να παίζει μόνο baseball και μπάσκετ και άρα θα ‘χει χρόνο να διαβάζει. Στα τέσσερα χρόνια στην ομάδα baseball, έπαιξε σε όλες τις θέσεις -εκτός του catcher.
Στο ίδιο διάστημα, η ομάδα μπάσκετ είχε αρκετούς καλούς σουτέρ, με πρώτο τον συγκάτοικο του, Τζέρι Λούκας -πρωταθλητή με τους Νικς το 1973, επτά φορές All Star, ρούκι της χρονιάς το 1964 και πρωταθλητή του NCAA το 1960. Μαζί με τον Χάβλιτσεκ.
Είχε αφοσιωθεί στο μπάσκετ και στην απόφαση να στηρίξει το παιχνίδι του στην άμυνα. Η δουλειά απέδωσε, ο προπονητής, Φρεντ Τέιλορ την εκτίμησε. Έκτοτε αναλάμβανε τον καλύτερο παίκτη της αντιπάλου ομάδας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το κολέγιο του πήρε τίτλο το 1960 και έφτασε έως του τελικούς το 1961 και το 1962, όταν αναδείχθηκε MVP. Την τελευταία χρονιά ήταν και αρχηγός.
Για να καταλάβεις όμως, πόσο καλός ήταν στο football, επελέγη στο 1962 NFL draft από τους Cleveland Browns -μολονότι είχε κόψει το σπορ χρόνια. Πήγε να δει αν θα βγει κάτι από αυτό. Τον τέσταραν στη θέση του wide receiver. Ήταν το τελευταίο ‘κόψιμο’ της προετοιμασίας. Αυτή ήταν μια από τις μεγαλύτερες απογοητεύσεις της αθλητικής του ζωής. Η άλλη ήταν ότι δεν επελέγη στην Ολυμπιακή ομάδα του 1960, στο μπάσκετ.
Μετά το αντίο των Browns, τον ήθελαν οι New York Yankees, μεταξύ άλλων, στο baseball, ενώ επελέγη στο Νο7 από τους Σέλτικς, στο 1962 NBA draft. Συμφώνησε μαζί τους. Πήρε 15.000 δολάρια. Προπονητής ήταν ο Ρεντ Άουερμπαχ. Η ομάδα του έτρεχε, έπαιζε ομαδικά και έξυπνα. Ηγέτες ήταν ο Μπιλ Ράσελ και ο Μπομπ Κούζι.
Όλοι οι άλλοι έκαναν προπονήσεις από την αρχή του καλοκαιριού. Εκείνος πήγε τον Αύγουστο. “Είχε να ακουμπήσει μήνες μπάλα μπάσκετ και στην πρώτη προπόνηση ήταν ο καλύτερος παίκτης του γηπέδου” είχε πει ο Άουερμπαχ. O Xάβλιτσεκ είχε εστιάσει αλλού.
Μπήκα σε μια εξαιρετική κατάσταση, καθώς είχα μόνο βετεράνους γύρω μου, οι οποίοι με αγκάλιασαν. Μετά ανέλαβε η όσμωση και έτσι έγινα κάποιον στον οποίον μπορούσαν να στηριχθούν
Ξεκίνησε ως τύπος χωρίς θέση. Ήταν πολύ ψηλός για να παίξει γκαρντ και πολύ κοντός για να παίξει φόργουορντ. Σε άρθρο του Sports Illustrated είχε γραφτεί πως ” δεν έχει σουτ και σύντομα θα ‘καεί’ μόνος του“.
Ο Άουερμπαχ ήξερε καλύτερα (φευ), χρησιμοποίησε την ταχύτητα, την αντοχή, τη ηρεμία που είχε σε συνθήκες μεγάλης πίεσης, την ικανότητα του σε άμυνα και επίθεση και την ατελείωτη δίψα για νίκη, όπως τον ενέτασσε στο σύνολο που πήρε τέσσερα σερί πρωταθλήματα -οκτώ στο σύνολο.
Ήταν η πρώτη αλλαγή. Αυτός που έδινε ενέργεια σε όλους. ” Έχω την αίσθηση πως ο κόσμος ασχολείται πολύ με το ποιος ξεκινάει. Η έμφαση πρέπει να δίνεται στα λεπτά συμμετοχής“, είχε απαντήσει στην ερώτηση αν ενοχλείται από το status του έκτου παίκτη. Τα δικά του λεπτά ήταν 37′ ανά αγώνα.
Δεν ήταν ποτέ το απίστευτο ταλέντο. Ήταν όμως, αποφασισμένος να πετύχει και δούλεψε όσο χρειάστηκε για να τα καταφέρει. Δεν ήξερε να σουτάρει. Έμαθε. Δεν ήταν καλός στο χειρισμό της μπάλας. Έγινε.
Το 1969 απέρριψε πρόταση 1.000.000 δολ. από την American Basketball Association. Στο τελευταίο παιχνίδι της σεζόν 1977-78 εμφανίστηκε με σμόκιν. Ήταν με το Buffalo στο Garden. Είπε πως φοράς τα καλά σου ρούχα στις ιδιαίτερες περιστάσεις. Έβαλε 29 πόντους, σε 41′ και μετά είπε το ‘χαίρετε’.
Η πρώτη επένδυση που έκανε, αφότου αποσύρθηκε ήταν στα ταχυφαγία που λατρεύτηκαν σε όλον τον κόσμο, με την επωνυμία ‘Wendy’s’, όταν η εταιρία ήταν στα σκαριά; Σωστά υπέθεσες πως κατόπιν τούτου δεν χρειάστηκε -για μεροκάματο- ποτέ.
Ο γιος του Κρις προφανώς και έζησε στη σκιά του, για αυτό και έπαιξε χάντμπολ “και αισθάνομαι υπερήφανος που βρήκα κάτι στο οποίο ήμουν καλύτερος από τον πατέρα μου”. Έγινε Ολυμπιονίκης, τίτλος που ξέφυγε από τον μπαμπά του.
Σε 16 σεζόν με τους Σέλτικς (1962-1978) κατέκτησε οκτώ πρωταθλήματα, εκ των οποίων τα τέσσερα στην πρώτη του τετραετία, που μπήκε στο Hall of Fame, στη λίστα με τους 50 καλύτερους NBAers όλων των εποχών, που παραμένει ο πρώτος σκόρερ (26.395) και ο πρώτος σε συμμετοχές (1270), στην ιστορία των ‘Κελτών’, όντας και ο πρώτος που είχε 1000 πόντους, σε 16 διαδοχικές χρονιάς, σύμφωνα με το Basketball-Reference.com.
Οι ‘Kέλτες’ που απέσυραν τη φανέλα με το Νο17, τον αποχαιρέτησαν με μια ανακοίνωση, στην οποία αναφέρεται ότι “υπήρξε το πρόσωπο πολλών χαρακτηριστικών στιγμών μας”. Ως ‘Κέλτης’ φόρεσε οκτώ δαχτυλίδια (1963–1966, 1968, 1969, 1974, 1976), αναδείχθηκε MVP τελικών (1974), έγινε 13 φορές All Star, μπήκε πέντε φορές στην καλύτερη αμυντική πεντάδα, τέσσερις στην All-NBA first team και επτά στην All-NBA second team.
Μεταξύ αυτών που έκανε, μέσα στα χρόνια, είναι να περνά τη φιλοσοφία των Σέλτικς στα νέα μέλη τους. Αν έκανε υπομονή δυο ακόμα χρόνια, σε αυτά τα μέλη θα ήταν ο Λάρι Μπερντ.
Ήταν ο μόνος που είχε μείνει από τα ένδοξα χρόνια, σε αυτά της ανοικοδόμησης στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’70. ” Αίφνης, σε ένα χρόνο, έγινα εγώ ο γέρος“. Όταν κατάλαβε ότι τα δικά του στάνταρ -με πρώτο τη δίψα για νίκη- ήταν πολύ πιο υψηλά από των περισσότερων παικτών και πως πια δεν είχε διάθεση να διαχειριστεί τις εντάσεις και τη δυσφορία που του προκαλούσαν τα νέα δεδομένα, έφυγε.
Στο ‘αντίο’ ήταν ο τρίτος σκόρερ της ιστορίας (πίσω από τους Ουίλτ Τσάμπερλεϊν και Όσκαρ Ρόμπερτσον) και ο πρώτος σε συμμετοχές (πλέον αυτή η πρωτιά ανήκει στον Ρόμπερτ Πάρις). Παραμένει ο κορυφαίος σκόρερ στην ιστορία των Σέλτικς. Ούτως ή άλλως δεν θα ξεχαστεί ποτέ.
Photos: Associated Press
