O Mαρκ Κιούμπαν βρήκε τον γκουρού των στατιστικών στο Jeopardy

Αρκετοί ξέρουν μαθηματικά. Πολλοί γνωρίζουν από ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ακόμα περισσότεροι ξέρουν από σπορ. “ Ελάχιστοι είναι όμως, εκείνοι που ξέρουν και τα τρία”, είχε εξηγήσει το 2003 ο Wayne Winston, ο πρώτος μαθηματικός που έγινε υπάλληλος οργανισμού του ΝΒΑ και πρόσφερε στους εργοδότες του (Μάβερικς) την πολυτέλεια να γνωρίζουν α) ποια είναι η καλύτερη πεντάδα, ανά πάσα στιγμή, β) τι χάνει και τι κερδίζει το σύνολο με την όποια αλλαγή και τελικά γ) πώς να φτάνουν στη νίκη.

Ο Μαρκ Κιούμπαν γνώριζε ευθύς εξ αρχής ότι το σύστημα δεν είναι τέλειο. Iδού και μια απόδειξη.

Τότε όμως, έδινε πληροφορίες που δεν είχε άλλος στη διάθεση του. Ένα tweet του δισεκατομμυριούχου αυτοδημιούργητου επιχειρηματία μας ώθησε να βρούμε και να διηγηθούμε την ιστορία του πρώτου analytics scientist, πλήρους απασχόλησης, του ΝΒΑ.

H Decision Science είναι thing

H απόφαση είναι επιστήμη. De facto. Εννοώ υπάρχει σχετικό πτυχίο, αλλά και μεταπτυχιακά προγράμματα που το αποδεικνύουν. Αφορά πολλά μαθηματικά και διαδικασία που εμπεριέχει α) πληροφορία β) επεξεργασία γ) οργάνωση δ) απόφαση ε) διήγηση. Ενσωματώνει αναλυτική και συμπεριφορική προσέγγιση στη λήξη απόφασης, με στόχο να κατανοήσει και να βελτιώσει την κρίση και τη λήψη απόφασης.

Αυτό είχε σπουδάσει ο Ουίνστον, στις μεταπτυχιακές του αναζητήσεις, αφότου πήρε το πρώτο πτυχίο από το ΜΙΤ, στα μαθηματικά. Ακολούθησε ντοκτορά στο Operations Research από το Yale και όταν προέκυψε ως κλάδος η decision science, ασχολήθηκε τόσο ώστε πια να τη διδάσκει στο Indiana University. Για την ακρίβεια, δίδασκε τα συστήματα που βοηθούν στις αποφάσεις και στη διαχείριση πληροφοριών.

Η πρώτη του δουλειά ήταν στη Microsoft. Ακολούθησαν οι Cisco, 3M και Deloitte, πριν συμβεί το εξής. Δεν πρόκειται για αστείο, αλλά για ιστορία βγαλμένη από τη ζωή.

Ο Μαρκ Κιούμπαν παρακολουθούσε το “Jeopardy” στην τηλεόραση, όταν έπεσε πάνω σε έναν τύπο που ήξερε τα πάντα. Του κέρδισε την προσοχή. Σύντομα διαπίστωσε πως τον ξέρει: ήταν καθηγητή του, σε μάθημα advanced στατιστικών, στο Indiana University “ ενός αντικειμένου με το οποίο πίστευα ότι δεν θα ξανασχοληθώ στη ζωή μου.

Ένα μήνα μετά, παίζαμε στην Ιντιάνα. Άκουσα κάποιον να με φωνάζει. Γύρισα και είδα τον καθηγητή μου! Μου εξήγησε τι κάνει και του είπα “προσλαμβάνεσαι”. Aυτό έγινε το 2000, την πρώτη του σεζόν ως ιδιοκτήτη των Μαβς.

Από τα πρώτα πράγματα που πρόσφερε η δουλειά του Ουίνστον ήταν το θετικό ρεκόρ νικών (το 30.3% έγινε 69.1% που υπήρξε και το τρίτο καλύτερο της λίγκας), όλες οι μεταγραφές, πριν κάθε ματς οι προπονητές λάμβαναν report με τις πιο αποτελεσματικές πεντάδες και τους 'καυτούς' παίκτες των Μαβς και των αντιπάλων, μαζί με σημειώσεις για τα φάουλ που σφύριζαν πιο συχνά οι διαιτητές του όποιου αγώνα.

Τότε είχε πει ο Κιούμπαν “θα λάτρευα να 'χω έναν παίκτη που δεν βάζει πόντο ή δεν παίρνει ριμπάουντ, αν μπορεί να επιδρά με άλλους τρόπους σε βαθμό που να μας βοηθά να κερδίζουμε”. Μετά ο οργανισμός του πέρασε από τη θεωρία στην πράξη.

Κάτσε όμως, να σου πει τα πιο σημαντικά από όσα πρόσφερε, ο ίδιος ο Ουίνστον, με το πρόγραμμα που αγόρασαν μόνο οι Σόνικς, το 2003 και το χρησιμοποίησαν μόνο για ένα μήνα “γιατί οι προπονητές δεν έχουν το χρόνο να διαβάζουν αναλύσεις”. Για αυτό και τα τελευταία χρόνια υπάρχουν ειδικά σταφ, να κάνουν αυτή τη δουλειά. Ας γυρίσουμε όμως, στη δεκαετία του 2000.

Ο Καρλάιλ επιλέχθηκε από το πρόγραμμα

“H επιλογή του Ρικ Καρλάιλ, για προπονητή της ομάδας, το 2008 ήταν αποτέλεσμα του προγράμματος που 'τρέχαμε'. Αναζητούσαμε εκείνους που 'χουν βελτιώσει περισσότερο τους παίκτες που είχαν στη διάθεση τους, την πρώτη διετία της όποιας δουλειάς. Το πρώτο όνομα που εμφανίστηκε ήταν αυτό του Καρλάιλ”.

Ο Κέβιν Χάρις ανταλλάχθηκε από το πρόγραμμα

“Ο Κέβιν Χάρις ήταν ένας νεαρός φέρελπις όταν τον δώσαμε στους Νετς, για να πάρουμε τον Τζέισον Κιντ. Ουκ ολίγοι άσκησαν δριμεία κριτική για την απόφαση του οργανισμού να παραχωρήσει νέο, ταλαντούχο παίκτη για έναν πολύ μεγαλύτερο. Είχαμε δει όμως, πως παρουσία του Κιντ σε κλειστά ματς, το αποτέλεσμα ήταν υπέρ της ομάδας του. Είχε εξαιρετικό ποσοστό ως Clutch Impact Factor -ναι, είχαμε analytics και για αυτό. Ξέραμε πως παίρνει εξαιρετικές αποφάσεις που πολλές φορές δεν αφορούσαν το σκοράρισμα”.

Οι πεντάδες ήταν προτάσεις του μηχανήματος

“Τότε δεν υπήρχε άλλος που να ασχολείται με προηγμένα στατιστικά, στο ΝΒΑ. Ήταν λοιπόν, χρήσιμη η γνώση που είχαμε ως προς των πεντάδων που ήταν καλύτερες ανάλογα με τις συνθήκες. Όλοι έλεγαν πως οι καλύτεροι παίζουν περισσότερο, μόνο που ουδείς άλλος οργανισμός ήξερε πραγματικά ποιοι ήταν οι καλύτεροι πέντε. Το 2011 οι Μαβς είχαν πολύ ξεκάθαρη εικόνα, όπως έμπαιναν στα πλέι οφ”.

O JJ Μπαρέα σηκώθηκε από τον πάγκο, χάριν του μηχανήματος

“Οι αλλαγές στην πεντάδα ήταν επίσης, προϊόν των προγραμμάτων που 'χαμε στη διάθεση μας. Στους τελικούς του 2011, με το Μαϊάμι είχαμε δει πως στα τρία πρώτα ματς ο JJ Μπαρέα έμπαινε, όταν βρισκόταν στο παρκέ και ο Μάριο Τόμας. Μόνο που τα νούμερα μας έδειχναν ότι ήταν εξαιρετικός πάνω στον Μάικ Μπίμπι. Οπότε στο τέταρτο ματς τον βάζαμε πάνω στον Μπίμπι".

Ο Πέτζα σταμάτησε να είναι αλλαγή του Νοβίτσκι, λόγω του μηχανήματος

“Η πιο σημαντική αλλαγή ήταν αυτή που αφορούσε τον Ντιρκ Νοβίτσκι, γιατί πάντα είναι σημαντικό να ξέρεις πότε μπορείς να βγάζεις τον καλύτερο παίκτη σου και ποιος πρέπει να μπαίνει θέση του, για να μη χάνεις το ρυθμό. Στη σειρά των τελικών η διαχείριση ήταν φανταστική. Είχα δει πως όταν έμπαινε στη θέση του ο Πέτζα, χάναμε οκτώ πόντους, ανά οκτάλεπτο. Σε ματς που είναι κλειστά, όλα είναι σημαντικά. Πόσω μάλλον οι 8 πόντοι. Oπότε στη συνέχεια, έμπαινε ο Μπράιαν Κάρντιναλ αντί του Ντιρκ”.

Ο Ουίνστον ήταν πρώτος που εκτίμησε την επιρροή παικτών, σε συγκεκριμένες πεντάδες

Ο Ουέιν Ουίνστον φέρεται να είναι ο πρώτος τύπος που ασχολείτο με τα analytics και έπιασε δουλειά στο ΝΒΑ (2000), για τον οργανισμό που έκανε τον Χαράλαμπο Βούλγαρη τον πρώτο επαγγελματία τζογαδόρο/στέλεχος ομάδας της θεαματικότερης λίγκας μπάσκετ του πλανήτη.

Μαζί με το φίλο του, Jeff Sagarin -επίσης απόφοιτο του ΜΙΤ-, ο Ουίνστον δημιούργησε το WINVAL, σύστημα που 'μετρά' την επιρροή του κάθε παίκτη σε συγκεκριμένη πεντάδα. Για κάθε χρόνο χρήσης, οι Μάβερικς πλήρωναν 100.000 δολ. Αγνόησαν όλα τα παραδοσιακά στατιστικά και δανείστηκαν την κεντρική ιδέα του plus/minus στο χόκεϊ -αυτό που επιβράβευε τους παίκτες των οποίων η ομάδα ήταν καλή, όσο εκείνοι ήταν στον πάγο. Ανεξάρτητα από το τι πρόσφεραν.

Το WINVAL ήταν ένα προσαρμοσμένο plus/minus, με τους δυο άνδρες να βρίσκουν τον τρόπο να καταλήξουν στην καλύτερη πεντάδα, χρησιμοποιώντας τη φόρμουλα -που λαμβάνει υπ' όψιν στατιστικά τα οποία τότε δεν μετρούσε κανείς.

“ Το 90% του μπάσκετ αποτελείται από λεπτομέρειες για τις οποίες δεν υπάρχουν στατιστικά” είχε ενημερώσει ο Ουίνστον, από το 2003 μέσω συνέντευξης του στους The New York Times.

Είχε κλείσει τριετία στο Ντάλας και είχαν φανεί τα πρώτα αποτελέσματα. Από την πρώτη στιγμή ο Κιούμπαν χρησιμοποιούσε το WINVAL για να αποφασίζει ποιος free agents θέλει -γιατί ταιριάζουν στο ρόστερ του. Έκτοτε η γνώση μοιράστηκε και μετά αυξήθηκε στο βαθμό που πια δείχνει τα πάντα. Ο Sagarin είναι στατιστικολόγος στη USA Today.

Το ΕSPN είχε φιλοξενήσει άρθρο, που είχε μια εξόχως ενδιαφέρουσα προσέγγιση, η οποία γίνεται κατανοητή και από ανθρώπου που δεν έχουν δει ποτέ μπάσκετ.

“ Σκεφτείτε πως είστε σε ένα νησί, με 13 ανθρώπους. Ένας από αυτούς είναι δολοφόνος. Οι δολοφόνοι συνήθως εντοπίζονται, αφότου συγκεντρώνονται όλα τα διαθέσιμα στοιχεία και καταλήγουν αυτοί που τα ερευνούν στο αν 'δείχνουν' προς κάποια κατεύθυνση. Κάποιες φορές αυτό συμβαίνει. Άλλες όχι.

Ένας άλλος τρόπος να αντιμετωπίσεις την κατάσταση, είναι να πεις “κοιτάξτε, ένας από αυτούς τους 12 έκανε αυτό το πράγμα. Ας βρούμε τι έκανε ο καθένας μας, την ώρα του φόνου και μετά μπορούμε να αρχίσουμε να μαντεύουμε ποιος είναι ο δολοφόνος. Αυτή είναι μια 'τσαπατσούλικη' αναλογία για το τι ισχύει με τα στατιστικά του μπάσκετ.

Μια ομάδα χάνει ένα ματς. Αυτός είναι ο φόνος. Τα στατιστικά είναι η σειρά με τα στοιχεία που έχετε στη διάθεση σας".

Το PER του John Hollinger είναι η 'προσωποποίηση' του τι μπορούμε να μάθουμε από τα διαθέσιμα στοιχεία. " Υπάρχουν όμως, περιπτώσεις που το Players Efficiency Rating δεν δείχνει τα πάντα. Και δεν υπάρχει 'ύποπτος'. Όλοι γνωρίζουμε πως αρκετά από όσα παίζουν το ρόλο τους στο μπάσκετ, δεν καταγράφονται στα στατιστικά.

Για αυτό υπάρχουν άνθρωποι σαν τον Ουίνστον που λένε “ας λάβουμε υπ' όψιν μας ό,τι έγινε στο παιχνίδι, ας κάνουμε λιανά τα πάντα, γα να δούμε ποιος φταίει. Το αποτέλεσμα προσφέρεται από το adjusted plus/minus που λαμβάνει υπ' όψιν το σκορ του αγώνα, συν περίπλοκες φόρμουλες που δημιουργήθηκαν για να ξεκαθαρίζουν ποιοι έκαναν καλή δουλειά και ποιοι όχι”.

Ο Κώστας Πελεχρίνης, ο οποίος διδάσκει όσα γράφουμε σε πανεπιστήμιο των ΗΠΑ, μας έδωσε μια πιο συγκεκριμένη ερμηνεία: “Το adjsuted plus-minus 'τρέχει' ένα μοντέλο παλινδρόμησης και βγάζει ένα νούμερο για ένα παίκτη, που ουσιαστικά είναι “ τι περιμένεις να κάνει η ομάδα σου με αυτόν τον παίχτη στο παρκέ όταν οι υπόλοιποι 9 είναι 'league average' παίκτες”.

Αυτό που ήθελε να κάνει ο Ουίνστον ήταν να βάλει και τον παράγοντα 'άμυνα' στις εξισώσεις του “ και δεν νομίζω ότι χρειάζεται να αποδείξω με μαθηματικούς τύπους πως το μπάσκετ είναι μισό άμυνα, μισό επίθεση” είχε πει σε συνέντευξη του, πριν καταλήξει στο ότι το προσαρμοσμένο plus/minus δείχνει την πάσα αλήθεια. Μετρούσε βλέπεις, και τις βοήθειες που πρόσφερε ο όποιος παίκτης, τις πρωτοβουλίες, ακόμα και τα tip.

“Προσπαθούμε να μετρήσουμε πώς μπορείς να βοηθήσεις μια ομάδα να νικήσει. Γίνεται πολύ θόρυβος για το σύστημα, αλλά κατά τη διάρκεια της σεζόν δεν μπορείς να αλλάξει πολύ εύκολα το ρόστερ. Εγώ έχω έναν απεριόριστο αριθμό με πεντάδες και το πώς μπορούν να βοηθήσουν”.

Έδωσε και παράδειγμα.

“ Πριν το 2ο ματς της σειράς των Σπερς με τους Μαβς (2006), ήλθε να με βρει ο Ντελ Χάρις. Όταν ήταν στο Ντάλας πάντα είχε ερωτήσεις για εμένα. Στην κανονική περίοδο, ο Άντριαν Γκρίφιν ήταν τραγικός εναντίον του Σαν Αντόνιο. Όταν ήταν αυτός στο παρκέ, η ομάδα είχε πολύ κακή επίθεση -δεν μπορούσε να σκοράρει. Ο Χάρις ήταν εξαιρετικός, στα ματς με τους Σπερς. Όταν έπαιζε αυτός, είχε κακά νούμερα ο Τόνι Πάρκερ. Οι κόουτς ήξεραν τι μπορεί να κάνει ο Χάρις με τον Γάλλο, αλλά τους δώσαμε και έναν αριθμό για να καταλάβουν επακριβώς. Έβαλαν λοιπόν, στη βασική πεντάδα τον Χάρις στο 2ο ματς και νίκησαν με 20 πόντους. Δεν αρκούσε βέβαια, αυτό. Έγιναν και άλλα που ήταν καταγεγραμμένα”.

Η εμπειρία του τον είχε βοηθήσει να καταλάβει πως “ είναι χρήσιμο να κοιτάς τα data, γιατί κάποιες φορές νιώθεις αβοήθητος και δεν υπάρχει άλλη λύση”, ενώ είχε ξεκαθαρίσει ότι “ το ιερό δισκοπότηρο των στατιστικών είναι να προβλέψεις πόσο καλά θα τα πάει ο όποιος παίκτης, την επόμενη χρονιά”. Σε αυτό θα εστιάσουμε την επόμενη φορά.

Photo: Associated Press