Ο Μάικλ Τζόρνταν δεν όφειλε να είναι καλός άνθρωπος

Τα τελευταία επεισόδια του Last Dance, αυτά που προστέθηκαν στην πλατφόρμα του Netflix τη Δευτέρα 4/5, αφορούσαν αμφιλεγόμενες στιγμές του Μάικλ Τζόρνταν, όπως η παραγωγή προσπαθούσε να εξηγήσει πως τελικά, δεν πρέπει να πρέπει να ήταν πολλοί αυτοί που όντως θα ήθελαν να ζήσουν τη ζωή του ‘Air’ (κατά το moto της εποχής ‘Be like Mike’), αν καλούνταν να διαχειριστούν κάθε δευτερόλεπτο της καθημερινότητας του.

Επειδή ιστορικά, δημιουργείται μια σύγχυση επί προσωπικοτήτων που διακρίνονται -μακράν των επόμενων- στον όποιον τομέα απασχολεί το πλήθος, να ξεκαθαρίσω κάτι -για να αποφευχθούν οι όποιες παρεξηγήσεις: ουδείς αμφισβητεί πως ο Τζόρνταν υπήρξε εκ των μεγαλύτερων -αν όχι ο μεγαλύτερος- μπασκετμπολιστών του πλανήτη, από καταβολής μπάσκετ. Αυτό δεν σημαίνει ότι υπήρξε και από τους κορυφαίους χαρακτήρες. Και δεν όφειλε να είναι. Πέραν του ότι το ‘τεράστιος παίκτης’ δεν πάει σετάκι με το ‘εξαιρετικός άνθρωπος’, όπως συμβαίνει με όλους μας, αλλιώς κρινόμαστε για τη δουλειά μας, αλλιώς ως άνθρωποι. Το αυτό ισχύει και με τους θρύλους -ενάντια στα ‘πιστεύω’ της μάζας που αν τολμήσει κάποιος να πεις κάτι διαφορετικό για ένα είδωλο -από ό,τι επιτάσσει η κοινή γνώμη-, σε ‘στήνουν’ στα πέντε μέτρα.

Η εξαίρεση του κανόνα ήταν γενικά εξαίρεση

Ας δεχθούμε πως ο Τζόρνταν δεν υπήρξε ποτέ ο τύπος που είχε άποψη επί όσων δεν αφορούσαν το μπάσκετ. Δηλαδή, δεν έπαιρνε ποτέ θέση -ο κόσμος να χαλούσε. Το 2015 ο Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ είχε σχολιάσει πως ‘είχε το εμπορικό κομμάτι πιο ψηλά από το συνειδησιακό. Αυτό ήταν ατυχές για εκείνον, αυτός πρέπει να ζει με τις αποφάσεις του’. Έτσι, το 2016 ήλθε η εξαίρεση του κανόνα, όταν ο ‘Air’ εξέδωσε ανακοίνωση που είχε ως θέμα την κοινωνική αδικία. Προηγήθηκαν ουκ ολίγα περιστατικά αλόγιστης βίας της αστυνομίας εις βάρος των μαύρων, με stars της εποχής όπως οι ΛεΜπρον Τζέιμς, Καρμέλο Άντονι, Κρις Πολ και Ντουέιν Ουέιντ να χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες τους για την ανάδειξη του προβλήματος. Θα θυμάσαι το #BlackLivesMatter, προϊόν δολοφονιών μαύρων από την αστυνομία, με τα αποδεικτικά στοιχεία να δείχνουν πως έγινε κατάχρηση εξουσίας.

Κάθισε -αν είσαι όρθιος- και πάρε μια βαθιά εισπνοή, πριν διαβάσεις το κείμενο της ανακοίνωσης που δημοσιεύτηκε, αποκλειστικά, στο Undefeated, το οποίο ανήκει στον ΛεΜπρον Τζέιμς.

“Ως υπερήφανος Αμερικανός, ως πατέρας που ‘έχασε’ το δικό του πατέρα σε μια παράλογη πράξη βίας και ως μαύρος άνδρας, με έχουν ενοχλήσει βαθύτατα οι θάνατοι Αφροαμερικανών στα χέρια των αρχών της τάξης και με έχει εξοργίσει η δειλή και μισητοί στόχευση και δολοφονία των αστυνομικών. Πενθώ με τις οικογένειες αυτών που ‘χουν χάσει αγαπημένους, καθώς ξέρω τον πόνο τους.

Με μεγάλωσαν γονείς που μου έμαθαν να αγαπώ και να σέβομαι τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τη φυλή τους και το backround τους. Με λυπεί και με απογοητεύει η διχαστική ρητορική και φυλετική ένταση που δείχνει να ‘χει επιδεινωθεί. Ξέρω πως αυτή η χώρα είναι καλύτερη από αυτό και για αυτό δεν μπορώ να μείνω άλλο σιωπηλός. Πρέπει να βρούμε λύσεις και να διαβεβαιώσουμε τους ανθρώπους που το δέρμα τους δεν είναι λευκό πως θα λάβουν δίκαιη και ίση μεταχείριση. ΚΑΙ ότι οι αστυνομικοί, οι οποίοι ρισκάρουν τη ζωή τους κάθε μέρα για να μας προστατεύσουν, θα απολαύσουν επίσης, σεβασμού και στήριξης.

Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες έχω δει από κοντά την αφοσίωση των οργάνων της τάξης, που προστατεύουν εμένα και την οικογένεια μου. Έχω τεράστιο σεβασμό για τις θυσίες τους και τη δουλειά τους. Επίσης, αναγνωρίζω ότι για πολλούς ανθρώπους που το δέρμα τους δεν είναι λευκό οι εμπειρίες που έχουν με τα όργανα της τάξης είναι άρδην διαφορετικές από αυτές που ‘χω εγώ. Αποφάσισα να μιλήσω, με την ελπίδα πως θα ενωθούμε ως Αμερικανοί και μέσω ειρηνικού διαλόγου και παιδείας, θα επιτύχουμε εποικοδομητική αλλαγή.

Για να στηρίξω αυτήν την προσπάθεια, δωρίζω το ποσό του 1.000.000 δολαρίων, σε δυο οργανισμούς: το Institute for Community-Police Relations που δημιούργησε πρόσφατα η Διεθνής Ένωση Αρχηγών της Αστυνομίας και το NAACP (Νational Association for the Advancement of Colored People) Legal Defense Fund. Το πρώτο δουλεύει για να ‘χτίσει’ την εμπιστοσύνη και να προωθήσει τα καλά που κάνει η κοινότητα της αστυνομίας. Το δεύτερο είναι ο παλαιότερος νομικός οργανισμός πολιτικών δικαιωμάτων που δουλεύει επί μεταρρυθμίσεων, οι οποίες θα ‘χτίσουν’ την εμπιστοσύνη και το σεβασμό μεταξύ των κοινοτήτων και της αστυνομίας. Μολονότι ξέρω πως αυτές οι συνεισφορές, από μόνες τους δεν είναι αρκετές για να λύσουν το πρόβλημα, ελπίζω πως θα βοηθήσουν και τους δυο οργανισμούς να κάνουν θετική αλλαγή.

Είμαστε προνομιούχοι να ζούμε στην καλύτερη χώρα του πλανήτη -μια χώρα που ‘χει προσφέρει στην οικογένεια μου και σε εμένα τεράστιες ευκαιρίες. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε δεν προέκυψαν σε μια νύχτα και δεν θα λυθούν αύριο. Αν όμως, δουλέψουμε όλοι μαζί, μπορούμε να καλλιεργήσουμε τη μεγαλύτερη κατανόηση, τη θετική αλλαγή και να δημιουργήσουμε έναν πιο ειρηνικό κόσμο για εμάς, τα παιδιά μας, της οικογένειας μας και τις κοινότητες μας”. Προχωράμε.

Ο Τζόρνταν ήταν το πρώτο global icon του ΝΒΑ

Ο MJ έγινε το πρώτο brand name της κορυφαίας λίγκας μπάσκετ, την εποχή που όλος ο πλανήτης έμαθε πως το ΝΒΑ είναι η καλύτερη λίγκα του σπορ -ήταν όταν οι NBAers πήγαν στους Ολυμπιακούς Aγώνες (1992) και ο Ντέιβιντ Στερν φρόντισε να ‘εξάγει’ με πολλούς άλλους τρόπους το ‘προϊόν’. Ο Τζόρνταν έγινε -και- ο πρώτος NBAer που απέκτησε συμβόλαιο για δικά του παπούτσια (έως τότε αφορούσε αθλητές ατομικών σπορ και πλέον είναι εκ των μεγαλύτερων εσόδων των superstars). Στο σύνολο της καριέρας του, φαινόταν να αδιαφορεί για όσα συνέβαιναν γύρω του και δεν αφορούσαν τη δική του ευημερία. Ας προχωρήσουμε στα στοιχεία. Aρχής γενομένης από αυτό που μνημονεύεται ΑΚΟΜΑ (30 χρόνια μετά) από τους Αφροαμερικανούς των ΗΠΑ. Σημείωση: το περιστατικό αφορά το 1990, χρονιά που οι Μπουλς αποκλείστηκαν για τρίτη διαδοχική σεζόν από τους Πίστονς, στα playoffs. Θέλω να σου πω ότι ο Τζόρνταν ήταν πια γνωστός, αλλά όχι σε όλον τον πλανήτη.

Το 1990 λοιπόν, ο Χάρβεϊ Γκαντ είχε την ευκαιρία να γίνει ο πρώτος μαύρος Γερουσιαστής στις ΗΠΑ. Ήταν υποψήφιος με τους Δημοκρατικούς. Απέναντι του, στη Βόρεια Καρολάινα, είχε τον Τζέσι Χελμς (των Ρεπουμπλικανών), ο οποίος ήταν το poster child των ακραιφθών συντηρητικών. Ένα από τα highlights όσων πρέσβευε ήταν η αντίθεση του, στην ομοσπονδιακή παρέμβαση που αφορούσε τη νομοθεσία για την κοινωνική ενσωμάτωση ως προς τα ατομικά δικαιώματα και αυτά του δικαιώματος ψήφου.

Είχε δηλώσει στους New York Times πως “τίποτα θετικό δεν συνέβη στα Σόδομα και τα Γόμορα και τίποτα θετικό δεν θα συμβεί στην Αμερική, αν οι άνθρωποι μας υποκύψουν στα τύμπανα υποστήριξης του ομοφυλοφιλικού τρόπου ζωής”. Είχε ασχοληθεί και με την Ελλάδα, όταν εξαπέλυσε επίθεση μετά τη δολοφονία του Βρετανού στρατιωτικού ακολούθου, ταξίαρχου Στίβεν Σόντερς. Κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι δεν κάνει τίποτα για να συλλάβει τους τρομοκράτες και είχε ζητήσει να σταματήσει η διαδικασία που είχε αρχίσει, ώστε να επιτρέπεται στους Έλληνες πολίτες να επισκέπτονται τις ΗΠΑ, χωρίς βίζα.

Κράτα πως γενικά είχε θέματα με τα πολιτικά δικαιώματα, αυτά της αναπηρίας, εκείνα των ομοφυλόφιλων, το φεμινισμό, τις αμβλώσεις, τη θρησκευτική ελευθερία και τις τέχνες (δεν κατανοούσε τη χρησιμότητα τους και μπλόκαρε κάθε σχετική προσπάθεια -όπως μπλόκαρε την έρευνα για τη θεραπεία του AIDS). Το φόρτε του ήταν να χρησιμοποιεί τις φυλετικές διακρίσεις, για να κερδίζει -συντηρητικούς- ψηφοφόρους. Είχε κάνει ολόκληρο αγώνα, ώστε να μην εγκριθεί η ένταση της Martin Luther King’s Day στις αργίες του έθνους. Όποιος δεν συμφωνούσε με τις θέσεις του (ακόμα και αν ήταν πιο πάνω από αυτόν) γνώριζε την οργή του -τον κυνηγούσε μέχρι να εξαφανιστεί. Σε συνέντευξη του, το 1989 είχε πει “δεν ήλθα στην Ουάσινγκτον για να γίνω yes man κανενός προέδρου, για να τα πάω καλά με όλους και να κερδίσω διαγωνισμούς δημοτικότητας”.

Αυτός λοιπόν, ήταν ο αντίπαλος του Γκαντ, τον οποίον μπορούσε να υποστηρίξει δημοσίως, ο Τζόρνταν. Αλλά δεν το έκανε. Και ‘βγήκε’ πάλι ο Χελμς, με το 53% των προτιμήσεων. Ο Γκαντ είχε το 47%. Μεταξύ τους υπήρξε απόσταση 105.000 ψήφων.

Για χρόνια υπήρχε ο αστικός μύθος πως το σχόλιο του MJ, όταν του πρότειναν να δώσει μια χείρα βοηθείας στον Γκαντ ήταν ‘και οι Ρεπουμπλικανοί αγοράζουν Nike’. Ήταν 27 χρόνων και ακόμα οι Μπουλς δεν είχαν νικήσει τους Πίστονς, στους τελικούς της Ανατολής. Επισήμως, οι άνθρωποι του είχαν προχωρήσει σε διάψευση το 2016. Στο ντοκιμαντέρ ο ίδιος ομολογεί ότι όντως είπε αυτό που διάβασες, αλλά δίκην αστεϊσμού.

“Δεν πιστεύω πως πρέπει να διορθώσω αυτή τη δήλωση, γιατί την έκανα ως πλάκα ενώ ήμουν στο λεωφορείο με τους Χόρας Γκραντ και Σκότι Πίπεν. Συγχαίρω τον Μοχάμεντ Άλι που είχε απόψεις, πράγματα στα οποία πίστευε και τα υπερασπιζόταν. Ποτέ όμως, δεν θεώρησα ακτιβιστή τον εαυτό μου. Μόνο ως μπασκετμπολίστα. Δεν ήμουν πολιτικός, όταν έπαιζα μπάσκετ. Επικεντρωνόμουν στη δική μου τέχνη. Αν ήταν εγωιστικό; Πιθανόν. Αλλά αυτή ήταν η ουσία για εμένα. Μου είχε ζητήσει η μητέρα μου να ‘γυρίσω’ ένα διαφημιστικό για εκείνον. Δεν μπορούσα να εγγυηθώ για άνθρωπο που δεν γνώριζα. Αυτό που μπορούσα να κάνω ήταν να βοηθήσω την καμπάνια του και έκανα δωρεά”. Είχε δώσει 4.000 δολάρια.

Το σχόλιο του Γκαντ

Ο πολιτικός που δεν απήλαυσε της υποστήριξης του ‘Air’ μίλησε στο περιοδικό Time και ενημέρωσε ότι “εκείνες οι εκλογές είχαν ξεκάθαρο φυλετικό υπαινιγμό. Δεν κρατάω κακία για την απόφαση του να μην με υποστηρίξει δημόσια. Από το πρωί έως το βράδυ πήγαινα παντού στην πολιτεία, για ομιλίες και για να κάνω ό,τι χρειαζόταν ώστε να δείξω πως είμαι αξιόπιστος υποψήφιος. Άκουσα σε δεύτερη φάση πως ο Τζόρνταν είχε πει τη φράση ‘και οι Ρεπουμπλικάνοι αγοράζουν Nike’. Είχα απαντήσει ‘ναι όντως, αγοράζουν’. ‘Έχτιζε’ το brand του και υποθέτω πως σε αυτήν την περίπτωση δεν σκέφτεσαι πολύ για τις επιπτώσεις όσων σου ζητούν να κάνεις. Θα ήταν χειρότερο αν ένιωθε υποχρεωμένος να κάνει κάτι που δεν ήθελε να κάνει. Δεν τον προσεγγίσαμε ποτέ, άμεσα. Επί χρόνια με ρωτούν αν νιώθω προδομένος από εκείνον. Αν με απέρριψε. Η αλήθεια είναι πως δεν ήξερα τίποτα από όσα λέμε τώρα, έως ότου τελειώσει το δράμα. Και από τότε λέω ότι έγινε πολύ κακό για το τίποτα. Αν με είχε στηρίξει, θα παίρναμε 10, 20, 30, 40 χιλιάδες περισσότερες ψήφους. Αυτό όμως, δεν ήταν το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα την επομένη της ήττας”. O Γκαντ έχει διαρκείας των Σάρλοτ Χόρνετς -που ανήκουν στον Τζόρνταν.

Το σχόλιο του Μπαράκ Ομπάμα

“Για να είμαι ειλικρινής, όταν προέκυψε η είδηση για την ατάκα ‘και οι Ρεπουμπλικάνοι αγοράζουν Nike’, ως κάποιος που προετοιμαζόταν εκείνη την εποχή, για καριέρα στα νομικό πλαίσιο των πολιτικών δικαιωμάτων και τη δημόσια ζωή και γνωρίζοντας τα ‘πιστεύω’ του Χελμς, θα ήθελα να δω τον Μάικλ να τοποθετείται. Από την άλλη, προσπαθούσε ακόμα, να καταλάβει πώς πρέπει να διαχειριστεί την εικόνα που είχε δημιουργηθεί γύρω του. Και μετά πώς να ανταποκριθεί σε αυτήν”.

ΥΓ: Προφανώς και το να ζεις ως το επίκεντρο του σύμπαντος -με το που βγαίνεις από το σπίτι σου, να παρακολουθούν και να κρίνουν την κάθε σου κίνηση- δεν πρέπει να είναι το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο. Έχω δε, την αίσθηση πως όλοι στη θέση του -πάνω κάτω- τα ίδια θα κάναμε. Ως pionir δεν είχε κάποιο άλλο δείγμα, να ξέρει τι θα ήταν χρήσιμο να κάνει. Και τότε δεν υπήρχαν δέκα ειδικοί -δίπλα στον καθένα- να συμβουλεύουν και να προσπαθούν να μαζεύουν τα ασυμμάζευτα.