Ο Χοσέ Πικουλίν Ορτίθ δεν έχει ζήσει μόνο μία ζωή

Ορτίς, θα μας διόρθωνε ένας ισπανομαθής και θα 'χε δίκιο. Γιατί το 'ζ' δεν διαβάζεται ως 'θ' στις χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής.

Ορτίθ μας τον είπαν ωστόσο και Ορτίθ σας τον λέμε, που θα 'λεγε και ο Μανώλης Μαυρομάτης, προτού αρχίσουμε τη περιδίνηση γύρω από το βίο του θρυλικού Πορτορικάνου σέντερ, ο οποίος έμαθε την Τρίτη ότι θα ενταχθεί στο Hall of Fame της FIBA, ως ένα από τα 11 νέα μέλη, παρέα με τον Αμερικανό Αλόνζο Μούρνινγκ, τον Αργεντινό Φαμπίτσιο Ομπέρτο και τον Μαυροβούνιο κόουτς Μπόγκνταν Τάνιεβιτς.

Ο Χοσέ Ραφαέλ Ορτίθ δεν 'έζησε' μόνο μια φορά στα 55.5, ως και σήμερα, χρόνια του. Από τις 25 Οκτωβρίου του 1963 που ξεπρόβαλε από το σώμα της μητέρας του στο τροπικό Αϊμπονίτο, μια πόλη 82 τετραγωνικών χιλιομέτρων και 24.000 κατοίκους (απογραφή του 2015) και έπαιζε στις γειτονιές του Καγιέι, 20 χλμ απόσταση, η πορεία του υπήρξε ενθουσιωδώς περιπετειώδης και παθιασμένα πολυτάραχη. Τα 3.5 χρόνια εκ της οποίας 'ανήκαν' στην Ελλάδα (Λάρισα, Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη).

Ο 'Πικουλίν', ένα χαϊδευτικό που του κόλλησε ο αδερφός του, πέτυχε όλα όσα δεν ήταν εύκολο να φανταστεί ενόσω κέρδισε πόντους ύψους αρχίζοντας την ενασχόλησή του με το μπάσκετ. Σ' έναν παράλληλο κόσμο πάντως εθίστηκε σε ουσίες, συνελήφθη, καταδικάστηκε, φυλακίστηκε και χρεοκόπησε ζώντας για ένα διάστημα παρέα με την κατάθλιψη. Πλέον ζει τη ζωή ενός καθημερινού Πορτορικανού. Με μια επιχείρηση εστίασης και τα χρήματα που αυτή του αποφέρει.

Πέιτον, Τζαζ και Ευρώπη

Έφηβος στο λύκειο Μπέντζαμιν Χάρισον είχε ήδη προσελκύσει τα βλέμματα των Αμερικανών γειτόνων και αφού πρώτα έκανε το επαγγελματικό ντεμπούτο του στο εγχώριο πρωτάθλημα με τους Ατλέτικος δε Σαν Χερμάν, ομάδα που δεν άφησε ποτέ παίζοντας τα καλοκαίρια, εντάχθηκε για δύο χρόνια στο Όρεγκον Στέιτ με προπονητή τον Ράλφ Μίλερ και συμπαίκτη για ένα χρόνο, τον δεύτερο (1986-87), τον Γκάρι Πέιτον.

" Όταν εγώ πήγα στο κολέγιο, αυτός ήταν το αστέρι", έχει πει ο 'Γκλόουβ', πρωταθλητής του 2006 και 9 φορές All Star - όσες και οι παρουσίες του στην κορυφαία αμυντική 5άδα της σεζόν στο ΝΒΑ, για τον Ορτίθ, ο οποίος τελείωσε τη διετία του με 19.8 πόντους και 8.7 ριμπάουντ ανά αγώνα.

Να ο λόγος που το καλοκαίρι του 1987 ο Πορτορικάνος σέντερ ήταν τόσο ψηλά στο ντραφτ (νο15) από τους Τζαζ. Αν μάλιστα εκείνη τη σεζόν δεν υπήρχαν ο Ντέιβιντ Ρόμπινσον, ο Όλτεν Πόλινις και ο Χόρας Γκραντ, παίκτες ρακέτας, θα διεκδικούσε θέση στην πρώτη 10άδα. Στο ΝΒΑ βέβαια έπαιξε, μετά το πρώτο πέρασμά του από την Ισπανία και τη Σαραγόσα του Ζεράβιτσα. Μόλις στο δεύτερο παιχνίδι του, σε ματς με την Μπαρτσελόνα είχε 25 πόντους, ολοκληρώνοντας τη σεζόν με 17.4 πόντους και 7.6 ριμπάουντ.

Παρά τα καλά νούμερά του, στο Σολτ Λέικ η κατάσταση ήταν πολύ πιο απαιτητική. Ο Μαρκ Ίτον και ο Θερλ Μπέιλι (μετέπειτα παίκτης του Πανιωνίου) δεν επέτρεψαν στον μυστακοφόρο ψηλό να παίξει περισσότερα από 63 παιχνίδια και από τον Φλεβάρη του 1990 μονιμοποιήθηκε στην Ευρώπη για μια καριέρα που συνδυάστηκε με πολλά επιτεύγματα. Με τη Ρεάλ Μαδρίτης συνεργάστηκε με τον Τζορτζ Καρλ, με την Μπαρτσελόνα αγωνίστηκε στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών και κατέκτησε το Κύπελλο, με την Ανδόρα και τη Μάλαγα έγραψε πολύ καλά νούμερα, προτού έρθει στην Ελλάδα για να αγωνιστεί στον Γυμναστικό, στο Ηράκλειο (πρώτος ριμπάουντερ του πρωταθλήματος με 13.3 ανά αγώνα) και κυρίως στον Άρη, τη σεζόν 1996-97.

Η ηδονή της Προύσας και η διπλή αποχώρηση

Ο Ορτίθ ήρθε για να κάνει δίδυμο με τον Τσαρλς Σάκλφορντ στη φροντ λάιν και η υποδοχή του στο αεροδρόμιο 'Μακεδονία' περιέκλειε όλη εκείνη τη συσσωρευμένη ενέργεια των οπαδών των 'κίτρινων' για μια αγωνιστική επανεκκίνηση.

Η κατάκτηση του Κυπέλλου Κόρατς στην Προύσα, την 3η Απριλίου του 1997, με ανατροπή του -9 από τον πρώτο τελικό στο Παλέ και νίκη 88-70, για μια ομάδα που ταλαιπωρήθηκε πολύ εξωαγωνιστικά, υπήρξε αναμφίβολα η κορυφαία βραδιά του Πορτορικάνου. Εκείνη τη βραδιά είχε πετύχει 25 πόντους από 8/10 δίποντα και είχε μαζέψει 7 ριμπάουντ.

eurokinissi

Ήταν η τελευταία παραγωγική σεζόν του Ορτίθ στην Ευρώπη. Στα μισά της επόμενης, Γενάρης του 1998 ήταν, αποχώρησε απλήρωτος και εκνευρισμένος αρνούμενος να μιλήσει στους δημοσιογράφους που τον περίμεναν για μία δήλωση. Με το "δεν έχω να πω τίποτα" έκλεισε τον κύκλο του στο ελληνικό πρωτάθλημα, αφού η συμφωνία του με τον ΠΑΟΚ το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου τινάχθηκε στον αέρα, όταν σύμφωνα με τ' αποτελέσματα των τεστ αντιντόπινγκ είχε κάνει χρήση απαγορευμένης ουσίας (στανοζολόλη).

Ο ίδιος υπερασπίστηκε τον εαυτό του λέγοντας πως είχε λάβει ένα φάρμακο τον Απρίλιο για να καταπολεμήσει μία λοίμωξη, αλλά δεν απέφυγε τις κυρώσεις (δίμηνος αποκλεισμός). Ο 'Δικέφαλος' κατήγγειλε τη σύμβαση, προτιμώντας να ψάξει για αντικαταστάτη, και η υπόθεση κατέληξε στην αρμόδια επιτροπή της FIBA. Ήταν μια υπόθεση, την οποία ο Ορτίθ την κέρδισε και αποζημιώθηκε εν καιρώ.

Η εισβολή και η σύλληψη

Να 'ταν όμως η μοναδική περιπέτειά του. Είχε βέβαια ολοκληρώσει την καριέρα του την εποχή που συνελήφθη επ' αυτοφόρω σπίτι του με 218 δενδρύλια μαριχουάνας, η αξία των οποίων εκτιμήθηκε στα 150.000 δολάρια και για το οποία φέρεται να είχε βρει αγοραστή (που δεν κατέδωσε), 40 σφαίρες πυροβόλου όπλου και ένα σημειωματάριο με οδηγίες για την καλλιέργεια του 'απαγορευμένου' φυτού. Ουδείς από τη γειτονιά είχε αντιληφθεί πως στον κήπο του είχε μια μικρή φυτεία - εκτός αν δεν ήθελαν να το παραδεχθούν. Οι αρχές είχαν όμως συγκεντρώσει τις απαραίτητες πληροφορίες και ειδική ομάδα εισέβαλε στον προσωπικό χώρο του με ένταλμα έρευνας. Ήταν περικυκλωμένος και δεν αντιστάθηκε.

" Η μητέρα του θα καταρρεύσει", δήλωνε ένας από τους περίοικους, γνωρίζοντας την οικογένεια και το δέσιμο μητέρας - γιου. Ο ίδιος δεν είχε πολλά περιθώρια ευελιξίας, σχεδόν κανένα. Ντροπιασμένος δήλωσε και ομολόγησε την ενοχή του. Δεν ενέπλεξε άλλον κανέναν, δήλωσε μονάχα πως ήταν για προσωπική χρήση. " Ήταν πολύ συνεργάσιμος", ανέφερε ο επικεφαλής της μονάδας. Έλεγαν τότε πως βρέθηκε σε κατάσταση νιρβάνας.

Στην ανάκρισή του από την αστυνομία υποστήριξε πως είναι εξαρτημένος από την ινδική κάνναβη και το αλκοόλ. Μάλιστα το κράτος τού όρισε συνήγορο, διότι υποστήριξε πως δεν είχε χρήματα για να πληρώσει δικηφόρο. Ας αναφέρουμε επ' αυτού πως το 2003 είχε επενδύσει πολύ μεγάλο μέρος της περιουσίας που είχε κρατήσει σ' ένα εστιατόριο που φαλίρισε, με αποτέλεσμα ν' απωλέσει τα χρήματα του. Ενδεχομένως γι' αυτό συνέχισε να παίζει ως το 2006, σε ηλικία 43 ετών. Ήταν η χρονιά του διαζυγίου του με την πρώτη γυναίκα του, τη Νιρίτα Ρουίς.

Κατάθλιψη και εθισμός

Από χρόνο σε χρόνο κατρακυλούσε. Στη διάρκεια της δίκης του, μια εξέλιξη που σόκαρε όχι μόνο την τοπική κοινωνία, αλλά ολόκληρο το Πουέρτο Ρίκο, μίλησε για τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετώπιζε. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε μετά από λίγους μήνες, τον Μάρτιο του 2012. Ο δικαστής υπήρξε επιεικής μαζί του λαμβάνοντας υπ' όψιν τις διατάξεις για χρήστες ναρκωτικών. Θεωρητικά κινδύνευε ακόμη και με 40 χρόνια φυλάκισης. Του επέβαλε ποινή 6μηνης φυλάκισης με τετραετή αναστολή, 600 ώρες κοινωνικής εργασίας και ένταξη σε πρόγραμμα απεξάρτησης.

Σε συνέντευξή του μετά έλεγε πως " είχα κατάθλιψη εδώ και χρόνια, δεν ήμουν καλά και εθίστηκα στο αλκοόλ και στα ναρκωτικά. Είχα αυτό το πρόβλημα και πήγαινε ολοένα και χειρότερα. Είμαι ήρεμος πλέον, αλλά πρέπει να συνεχίσω αυτή τη διαδικασία. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να συνεχιστεί σε φαρμακευτικό και ψυχολογικό επίπεδο η θεραπεία. Νιώθω ήδη πολύ καλύτερα, κάνω πράγματα που πάντα ήθελα και είμαι αισιόδοξος πλέον, έχω πίστη. Καμιά φορά ο Θεός σε βάζει σε περίεργα μονοπάτια".

Το 2016 βρέθηκε ξανά ενώπιον του δικαστηρίου. Είχε παραβιάσει τους όρους της αναστολής, αφού δεν είχε εκπληρώσει τις ώρες υποχρεωτικής υπηρεσίας προς το κράτος στο διάστημα που όφειλε και βρέθηκε στη φυλακή. Προσπαθούσε να εξηγήσει πως δεν του δόθηκε η ευκαιρία να ολοκληρώσει την ποινή του, το δικαστήριο δεν δέχθηκε όμως τους ισχυρισμούς του και αποφάσισε την εκτέλεση της κύρωσης που σε πρώτη φάση τού είχε επιβληθεί, διότι δεν επέδειξε συνέπεια και δεν ενέπνεε πλέον εμπιστοσύνη, παρά τις ευκαιρίες που του είχαν απλόχερα προσφερθεί.

Μετά τη φυλακή

Καταπολεμώντας τους δαίμονές του ο Ορτίθ πάλεψε να γυρίσει σελίδα μετά την αποφυλάκισή του.

Η φήμη του είχε λερωθεί, αλλά το όνομά του είχε ειδικό βάρος ακόμη. Στη FIBA Americas είχε δουλειά και μισθό από το 2012. Του είχαν αναθέσει αρκετές αποστολές, τον βοηθούσαν, τον υποστήριζαν. Ήταν δικό τους παιδί. Μέρα με τη μέρα κατάφερε να ορθοποδήσει, να βγει από την μαύρη τρύπα του, να δει ξανά το φως. Παντρεύτηκε εκ νέου, τη Σίλβια Ρίος, με την οποία ήταν μαζί από το 2009. Επέλεξε να παραιτηθεί από τη θέση του στο παρακλάδι της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας διότι θ' αλλάξει έδρα.

Σήμερα είναι ιδιοκτήτης μιας παραδοσιακής πιτσαρίας με ξυλόφουρνο στη δυτική πλευρά του Πουέρτο Ρίκο - αντίθετα από τα δικά του χώματα. Προτείνει -συνήθως- αυτήν με τα τέσσερα τυριά, του αρέσει περισσότερο. 'Vintage Pizza' η επωνυμία της. Όσο vintage είναι και ο ίδιος ως μπασκετική φιγούρα. Αν βρεθείς στην Κίνα, στο Παγκόσμιο Κύπελλο, θα τον δεις πιθανόν στο πλευρό της εθνικής ομάδας με την οποία ο ίδιος συμμετείχε σε τέσσερα ολυμπιακά τουρνουά και συνέτριψε τις ΗΠΑ στην Αθήνα το 2004 (93-74). Με Αρόγιο, Αγιούσο, Σαντιάγο.

Η φανέλα με το '4' αποσύρθηκε, αλλά ο ίδιος ποτέ από το πλευρό της - πιστός οπαδός της.

AP Photo/Darron Cummings

Η ένταξή του στο Hall of Fame της FIBA, ως ο δεύτερος Πορτορικάνος της ιστορίας, αποτελεί για τον ίδιο μια ανταμοιβή των όσων προσέφερε.

Τι μπορώ να πω; Πολλά πράγματα αναμειγνύονται αυτή τη στιγμή μέσα στο μυαλό μου

Αυτή τη φορά δεν ήταν επηρεασμένος από ουσίες.

" Είναι μια ανακούφιση, μια αναγνώριση της μακράς καριέρας μου. Άξιζε μάλλον. Πολλές φορές δεν είναι στο χέρι σου. Ποτέ δεν έπαιζα για τα βραβεία. Έκανα απλώς ό,τι μου άρεσε και είμαι ευγνώμων για τις ευκαιρίες που είχα, τις πόρτες που μου άνοιξαν και τις υπέροχες εμπειρίες".

Η τελετή εισαγωγής θα λάβει χώρα στις 30 Αυγούστου.

Κεντρική φωτογραφία: eurokinissi