Μια εικόνα από τον Ζάρκο

Από τις 40άρες που έβαζε λες και ήταν φιστίκια, μέχρι το τελευταίο του παιχνίδι στην Ελλάδα με το πρησμένο πόδι που δεν χωρούσε στο παπούτσι του. Από τις χαμένες βολές στο Τελ Αβίβ μέχρι το "Δεν θα πάρεις Κύπελλο ποτέ, Πάσπαλιε, Πάσπαλιε". Από το τραπέζι μιας καφετέριας στη Γλυφάδα που ήταν μόνιμα ρεζερβέ στο όνομά του, μέχρι τον τρόπο που δίνοντας τα πάντα μες στο παρκέ κατάφερε να γίνει ένας από τους πιο αγαπητούς αθλητές ανθρώπους της Ελλάδας των '90s.

Ο Ζάρκο Πάσπαλι μέσα από τα μάτια 14 δημοσιογράφων της 24Media. Λίγοι από αυτούς τον έζησαν από (πολύ) κοντά, αλλά όλοι ανεξαιρέτως μεγάλωσαν μαζί του.

Όσα δίδαξαν οι χαμένες βολές και το αρχέγονο 'ε' του Πάσπαλι(ε) στον Μάνο Μίχαλο

Η εικόνα του Ζάρκο είναι μία αν και θα μπορούσα να διαλέξω τις στιγμές που ερχόταν στο ΕΑΚ Γλυφάδας για ένα μονό, λίγο μόνο καιρό μετά το έμφραγμα. Μάλιστα, αντί για εικόνα θα μπορούσα να μιλήσω για τον ήχο της φωνής του στην τηλεφωνική συνέντευξη που μας έδωσε, του λόγου μου, του Στέφανου Τριαντάφυλλου και του Γιάννη Φιλέρη στην Super Basketball προ ετών. Τιμή που δεν γνωρίζεις εύκολα στην καριέρα σου. Όχι, όμως. Η εικόνα είναι μία. Η στιγμή λίγο πριν εκτελέσει τις βολές στο Τελ Αβίβ. Η στιγμή μετά τη δεύτερη άστοχη. Τα κλάματα και η απογοήτευση, η αίσθηση της προδοσίας. Τότε συνειδητοποίησα για πρώτη φορά ότι τα ινδάλματα είναι άνθρωποι. Οι "θεοί" είναι κι αυτοί θνητοί. Τότε, χωρίς να το ξέρω, δέθηκα ακόμα περισσότερο μαζί του. Ήμουν 12 ετών, είμαι 36, είναι πια 52. Έπρεπε να τις βάλει σκέφτομαι ορισμένες φορές αλλά μετά πάλι σκέφτομαι όλα για κάποιο λόγο (δεν) γίνονται. Η ιστορία του Ζάρκο γράφτηκε με shit happens ανάμεσα θαύματα και επιτεύγματα. Του Πάσπαλιε. Με ε αρχέγονο.

Το τελευταίο του παιχνίδι (ένα μικρό θαύμα), για τον Γιάννη Φιλέρη

Το καλοκαίρι του '91, ο ενθουσιασμένος για την προοπτική του Ολυμπιακού, Γιάννης Ιωαννίδης, συζητά με Έλληνες δημοσιογράφους αναλύοντας το παιχνίδι της Εθνικής Γιουγκοσλαβίας. Παίρνει πέντε ποτήρια (!) και πάνω από το τραπέζι αναφωνεί: "Εδώ είναι ο Στερντένοβιτς (ο Σρεντένοβιτς), εδώ ο Χαλίζοζιτς (ο Ντανίλοβιτς), εδώ ο Κούκοτς, εδώ ο Πάσπαλι κι εδώ ο Ντίβατς με αλλαγή τον Ράτζα. Δεν θα χάσει ούτε ένα ματς..." Μέσα έπεσε. Οι "πλάβι" πήραν το χρυσό μετάλλιο περπατώντας, αλλά ήταν και η τελευταία χρονιά που τους είδαμε να παίζουν ενωμένοι, καθώς τον ίδιο κιόλας Ιούνιο η Κροατία προχωρούσε στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της.

Ούτε ο Ιωαννίδης, πολύ περισσότερο οι φίλοι του Ολυμπιακού, μπορούσαν να υποψιαστούν ότι στο τέλος του καλοκαιριού, ένας από τους σούπερ ήρωες της καλύτερης Εθνικής ομάδας όλων των εποχών στο ευρωπαϊκό μπάσκετ, θα ερχόταν κουστουμαρισμένος στο ανατολικό αεροδρόμιο.

Ο Ζάρκο έκανε το πρωτάθλημα μπάσκετ αστραφτερό. Πρώτον γιατί ήταν από μόνος του ... παικταράς, πρώτης διαλογής. Και δεύτερο επειδή έγινε ο απαράμιλλος ηγέτης του Ολυμπιακού στην προσπάθειά του να πάρει τα πρωτεία και να γίνει η κορυφαία ομάδα μπάσκετ στην Ελλάδα. Ο Ζάρκο λατρεύτηκε και μισήθηκε ταυτόχρονα, αλλάζοντας στρατόπεδο μετά την πρώτη τριετία του στο λιμάνι, αποφασίζοντας να φορέσει τα "πράσινα", λοιδορήθηκε από μια ολόκληρη εξέδρα στο ΟΑΚΑ στο αλήστου μνήμης Ευρωμπάσκετ '95 ("δεν θα πάρεις Κύπελλο ποτέ, Πασπαλιέ, Πασπαλιέ) αλλά ο ίδιος συνέχισε την πορεία του στην Ελλάδα παίζοντας διαδοχικά σε Πανιώνιο και Άρη.

Οι περισσότεροι θα τον θυμούνται να καθοδηγεί με μαεστρία τον Ολυμπιακό, αλλά και να χάνει τις βολές στον τελικό του Τελ Αβίβ. Ναι, κανονικά θα έπρεπε να σας περιγράψω μια εικόνα σε ένα από τα παιχνίδια του με τους "ερυθρόλευκους" και τα κλασικά κοντομάνικα τι-σερτ, είτε κόκκινα, είτε άσπρα, μέσα από τη φανέλα.

Δεν ξέρω, αλλά για ένα περίεργο τρόπο, η πρώτη μου σκέψη στο ερώτημα και έτσι σαν πρόλογος στη συνέντευξη του στη Νίκη, μου έχει μείνει το τελευταίο του παιχνίδι στην Ελλάδα: 1 Φεβρουαρίου του 1998, ο Άρης ολοκληρώνει ένα από τα μεγαλύτερα θαύματα της ατέλειωτης μπασκετικής του ιστορίας. Παρά τα τεράστια οικονομικά της προβλήματα, παρά την απαξίωση από την ανύπαρκτη διοίκησή της, η ομάδα της Θεσσαλονίκης, κάνει μια υπέρβαση χωρίς προηγούμενο. Στον ημιτελικό ρίχνει νοκ-άουτ τον Παναθηναϊκό και στον τελικό κατατροπώνει την ΑΕΚ του Ιωαννίδη, που στον ημιτελικό είχε αποκλείσει τον Ολυμπιακό!

Ο Άρης κόντρα σε όλα τα προγνωστικά νικάει 71-68 και παίρνει το τρόπαιο, με τον τρελό Ιταλό Μάριο Μπόνι να βαράει σαν δαιμονισμένος το ταμπούρλο των οργανωμένων οπαδών και τον νεαρό κόουτς Χρήστο Μαγκώτσιο να αποθεώνεται απ' όλους. Σε μια άκρη του γηπέδου, ο Ζάρκο, έχει ξαπλώσει, έχει πετάξει το παπούτσι του που μετά βίας φορούσε σε ολόκληρο το ματς. Το πόδι του τουμπανιασμένο, από το διάστρεμμα, που τον ταλαιπωρούσε, ο ίδιος ξεθεωμένος, αλλά ενθουσιασμένος. Έπαιξε με δική του απόφαση, ενώ καλά-καλά δεν μπορούσε να περπατήσει. Σημείωσε 12 πόντους και δεν ... ξανάπαιξε ποτέ στα γήπεδά μας. Τον χορτάσαμε εφτά χρόνια. Τα καλύτερα της ζωής του. Και της δικής μας...

Ο Ζάρκο που γνώρισα από την πρώτη στιγμή, για τον Παντελή Διαμαντόπουλο

Τον Ζάρκο Πάσπαλιε ή Πάσπαλι μετά από χρόνια για τους Έλληνες, τον γνώρισα από την πρώτη στιγμή που πάτησε το πόδι του στην Ελλάδα! Πρόκειται για τον μεγαλύτερο ξένο στην ιστορία του μπασκετικού Ολυμπιακού. Γιατί πολύ απλά, αυτός όρισε τη μοίρα, αυτός άλλαξε την ιστορία. Θα χρειαζόμουν έναν τόνο για να περιγράψω ιστορίες που είδαν τα μάτια μου με πρωταγωνιστή τον Μαυροβούνιο. Τον Ζάρκο που πήρε από το χέρι μια φοβισμένη ομάδα. Τον Ζάρκο που σήκωσε στις πλάτες του τις προσδοκίες ενός ολόκληρου λαού διψασμένου για τίτλους σε χρόνια δύσκολα ποδοσφαιρικά. Τον Ζάρκο που αποτελούσε τον καθημερινό... επαναστάτη σε ένα καθεστώς δικτατορικό από έναν σπουδαίο προπονητή. Τον Ζάρκο που έβαζε τις 40αρες λες και ήταν φιστίκια και ο Ολυμπιακός κατάφερνε να αποδράσει από έδρες και έδρες. Ο Ζάρκο, που άλλαξε το στυλ να σουτάρει βολές και εκεί που δεν έχανε μετά απλά δεν έβαζε. Ο Ζάρκο που όταν άλλαξε όνομα και στυλ στις βολές, άλλαξε και ομάδα.

Θεωρήθηκε «προδότης», αλλά όχι για πολύ. Είναι από αυτούς που η καρδιά των φίλων του Ολυμπιακού, δεν άντεξε να μην έχει κλεισμένους μέσα της. Ο Ζάρκο που η δική του καρδιά έχει δώσει τις μάχες της και έχει αντέξει. Γιατί εκτός από παικταράς, ήθελε να ζήσει τα πάντα. Με το τσιγαράκι του, με το «έξω καρδιά» και με την υγεία να δοκιμάζεται. Αντέχει όμως ο Πάσπαλιε, όπως άντεχε το «ξύλο» που του έριχναν στο γήπεδο οι αντίπαλοι. Γιατί άλλος τρόπος δεν υπήρχε να τον σταματήσεις. Μια «γαζέλα» που κάλπαζε στο παρκέ, ο ξένος που στιγμάτισε το ελληνικό μπάσκετ και πάνω απ' όλα την ιστορία του Ολυμπιακού. Πέρασαν πιο ταλαντούχοι τα επόμενα χρόνια, πιο θορυβώδεις, πιο δυνατοί. Πρόσφεραν, αποθεώθηκαν, κέρδισαν. Ο Ζάρκο Πάσπαλιε όμως ήταν ο πρώτος. Αυτός που ήρθε και γύρω του «χτίστηκαν» τα πάντα. Το κόκκινο «8» είναι μόνο δικό του...

Το 24/7 ρεζερβέ για τον Ζάρκο τραπέζι στο καφέ Di Pietro, για τον Νίκο Παπαϊωάννου

Η πρώτη εικόνα του Ζάρκο που μου έρχεται στο μυαλό είναι εκείνη στο καφέ Di Pietro, στη Γλυφάδα. Σ’ εκείνο το καφέ, που το είχε ανοίξει ο παλιός παίκτης του Παναθηναϊκού (που κόλλαγε τα τρίποντα από το κέντρο του γηπέδου), ο Πέτρος ο Πουλίδης, το τραπέζι στο βάθος, με τον καναπέ, ήταν ρεζερβέ 24/7 από τον Ζάρκο. Με το που (διπλο)πάρκαρε στη Λαζαράκη το περίφημο Batmobile του (μία 500άρα Mercedes AMG στο χρώμα του μπλε οινοπνεύματος) και μέχρι να περπατήσει αυτά τα 10-15 μέτρα μέχρι το τραπέζι, του είχαν ήδη ετοιμάσει τον διπλό εσπρέσο, το ποτήρι με τον πάγο και το λεμόνι και την παγωμένη Κόκα Κόλα. Δίπλα το τασάκι, έτοιμο να υποδεχθεί τις γόπες από τα κόκκινα Marlboro του Ζάρκο.

Η καθημερινή του αμφίεση ήταν τζιν παντελόνι, λευκό Τ-shirt, μαύρο δερμάτινο, μία τεράστια χρυσή αλυσίδα στον λαιμό (τη φοράει μέχρι σήμερα και από μέσα κρέμεται ο Δικέφαλος-σύμβολο του Μαυροβούνιου), μαύρο γυαλί και πάντα ένα χαμόγελο. Ήταν η εποχή του πολέμου στην πατρίδα του, όμως έκανε παρέα με τον Κροάτη Στόγιαν Βράνκοβιτς και πάντοτε άνοιγε το πορτοφόλι του για να δώσει χρήματα σε πατριώτες του που είχαν έρθει στην Ελλάδα αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο. Από το... γραφείο του Ζάρκο παρέλασε κόσμος και κοσμάκης, αλλά το off the record, δεν μου επιτρέπει να γράψω τίποτε. Εκείνοι που ξέρουν, ξέρουν. Ο Ζάρκο, που τον θεωρώ αδερφό ήταν η πιο larger than life, φιγούρα (εισαγωγής), που πέρασε εντός κι εκτός Ελληνικών γηπέδων. Είμαστε τυχεροί όσοι τον γνωρίσαμε και τον ζήσαμε από κοντά. Το καλύτερο ξέρετε ποιο είναι; Ό,τι είναι ο ίδιος larger than life τύπος που πρωτοσυνάντησα το 1992. Να 'σαι καλά ρε Ζάρκο άρχοντα!

Το "Δεν θα πάρεις Κύπελλο ποτέ...", για τον Σπύρο Καβαλιεράτο

Όταν ο Ζάρκο Πάσπαλιε έφυγε από τον Ολυμπιακό (για την ακρίβεια όταν τον έδιωξαν) και αποφάσισε να αποδεχθεί την πρόταση του Παναθηναϊκού, οι οπαδοί των ερυθρολεύκων αισθάνθηκαν όσο ποτέ άλλοτε προδομένοι. Γι' αυτό και το σύνθημα που κυριάρχησε από τον Απρίλη και μετά στην εξέδρα τους ήταν ένα: "Δεν θα πάρεις Κύπελλο ποτέ, Πασπαλιέ, Πασπαλιέ".

Επί της ουσίας αυτό το τραγούδι έβγαζε πίκρα για τον χαμένο τελικό στο Τελ Αβίβ και συνάμα ήταν η ευχή - καζούρα προς τον Μαυροβούνιο σε ό,τι αφορά στην καριέρα του με τα πράσινα. Πράγματι, ο Πάσπαλιε δεν πήρε ποτέ Κύπελλο Πρωταθλητριών ή Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα (όπως τα έλεγαν τότε), όπως δεν πήρε και τίποτα τη σεζόν 1994-95. Ο Παναθηναϊκός έμεινε χωρίς τίτλο και ο Ζάρκο πέρασε μια πολύ δύσκολη σεζόν.

Κι όταν τον Ιούνιο έγινε το Ευρωμπάσκετ στην Αθήνα, το σύνθημα ένωσε όλους τους Ελληνες. Χωρίς κανένα σοβαρό λόγο, δίχως κανένας να μισεί πραγματικά τον Πάσπαλιε, περισσότερο για καζούρα και για πείραγμα, 20.000 θεατές στο ΟΑΚΑ τραγουδούσαν "δεν θα πάρεις Κύπελλο ποτέ".

Τελικά ο Πάσπαλιε στέφθηκε πρωταθλητής Ευρώπης με την Γιουγκοσλαβία και εν τέλει γλέντησε όλους τους Έλληνες, αφού μέσα στα αποδυτήρια μαζί με τους συμπαίκτες του έκαναν αυτοί καζούρα. Τι τραγουδούσαν; "Δεν θα πάρεις Κύπελλο ποτέ", αγκαλιά με την κούπα του Ευρωμπάσκετ 1995.

Το τελευταίο καλάθι με τον ΠΑΟΚ, για τον Θέμη Καίσαρη

Θα μπορούσε να είναι η πτήση στην Πάτρα απέναντι στη Λιμόζ. Θα μπορούσε να είναι το τρίποντο στη Μαδρίτη απέναντι στη Ρεάλ, σ'εκείνο το διπλό με το καλάθι του Σιγάλα. Θα μπορούσε να είναι το καλάθι απέναντι στον Ντόναλτσον στον τελικό με τον Ηρακλή, στον τελευταίο του αγώνα με τα ερυθρόλευκα. Αλλά θα πάω ένα παιχνίδι πίσω. Πέμπτος τελικός πρωταθλήματος 1994. Η πληγή του Τελ Αβίβ είναι ακόμα ανοιχτή, αλλά κανείς δεν ασχολείται μαζί της. Ο τίτλος παίζεται στο ΣΕΦ απέναντι στον ΠΑΟΚ, που κόντρα σε θεούς και δαίμονες επιστρέφει στο ματς και διεκδικεί το τρόπαιο στο δεύτερο ημίχρονο. Ο Ζάρκο δεν τρέχει πια στον αιφνιδιασμό όπως στην αρχή, ο τίτλος ισορροπεί σε τεντωμένο σκοινί, ο ΠΑΟΚ είναι καλύτερος, παλεύει για το πρωτάθλημα με κόντρα διαιτησία. Ο Ολυμπιακός φτάνει στο τέλος ασθμαίνοντας και χρειάζεται οπωσδήποτε καλάθι στην τελευταία του επίθεση. Δεν υπάρχει κανένας άλλος στο γήπεδο, υπάρχει μόνο αυτός, ο Ζάρκο. Δεν υπάρχει Ολυμπιακός, υπάρχει μόνο ένας παίκτης. Θα πάρει την μπάλα στα δεξιά και οι άλλοι τέσσερις θα πάνε από την απέναντι πλευρά. Μόνος του. Παλιό μπάσκετ, αντρίκιο, όχι step-back και πιρουέτες στα 8-9 μέτρα, όχι άθλημα ελεύθερων σκοπευτών. Προς τα μέσα, με το αριστερό, στο καλάθι μπήκε κι ο Μπουντούρης μαζί με την μπάλα.

Στο τέλος, ο Σιγάλας έκλεψε από τον Μπάνε, ο Μπέρι τον έσπρωξε στον αιφνιδιασμό, το φινάλε ήταν άσχημο και μέσα σ'αυτόν τον πόλεμο ο Ζάρκο τρέχει με τα χέρια ανοιχτά, κάνει γύρο θριάμβου, γιατί είναι οπαδός, γιατί είναι ηγέτης, γιατί είναι ο θρύλος που έχασε τις βολές και πήρε ξανά την τελευταία επίθεση, γιατί ήταν και είναι ακόμα ο κορυφαίος ξένος στην ιστορία του Ολυμπιακού.

Μην αφήσετε κανέναν να σας πει "ναι, αλλά". Ζάρκο ήταν μόνο ένας.

H γραμμή στο ματς με τη Λιμόζ, για τον Μάνο Χωριανόπουλο

Θα μπορούσα να θυμηθώ αμέτρητες καλές στιγμές από τον άνθρωπο που αποτέλεσε παρηγοριά για όσους Ολυμπιακούς έχουν ζήσει έντονα τα "πέτρινα χρόνια". Αλλά το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό είναι εκείνο το ανόητο πάτημα γραμμής στην τελευταία επίθεση του τρίτου ματς με τη μισητή Λιμόζ στη Γαλλία. Απόμεναν 29'' και με τη σειρά στο 1-1, ο νικητής πήγαινε Final Four στο ΣΕΦ. Ο Ολυμπιακός είχε την μπάλα και ο Πάσπαλι πάτησε τη γραμμή, δίνοντας ουσιαστικά την τελευταία επίθεση στη Λιμόζ. Ο Ζντοβτς ευστόχησε και ο Ολυμπιακός αποκλείστηκε με 60-58.

Ο λόγος, που ανακαλώ έντονα αυτή τη στιγμή, αντίστοιχου πόνου με τις χαμένες βολές με τη Μπανταλόνα (πάλι με Ζάρκο) ή -για να μιλήσουμε ποδοσφαιρικά- αντίστοιχης πίκρας με τα κόλπα του αέρα στο Ολυμπιακός-Γιουβέντους, είναι ότι αποτέλεσε για μένα ένα καλό μάθημα. Κατάλαβα ότι δεν μπορούσα να είμαι αχάριστος απέναντι σε τέτοια αθλητικά μεγέθη και παραδείγματα προσπάθειας όπως ο Πάσπαλι. Όταν έκανε το λάθος ο Ζάρκο, στενοχωρήθηκα αλλά δεν μπορούσα να πω κουβέντα. Ο καλύτερος παίκτης εκείνης της χρονιάς, αυτός που έπιανε την μπάλα και αμέσως ένιωθες ασφάλεια, είχε κάνει το πιο χαζό και απρόσμενο λάθος. Ήταν όμως ο Ζάρκο, αναμορφωτής του μπασκετικού Ολυμπιακού. Κερί στο σκοτάδι των πέτρινων χρόνων. Αυτό δεν μπορούσε να το σβήσει το πάτημα της γραμμής, έστω και αν πρόκειται για μια αθλητική στιγμή, που δεν θα ξεχάσω ποτέ.

Το πρωτάθλημα που δεν κατέκτησε στο ΣΕΦ, για τον Γιάννη Ζωιτό

Για το Τ-shirt (της μάνας) του Πάσπαλιε είχα σκοπό να γράψω κι εγώ. Αυτό που το φορούσε αναγκαστικά για να μην ποτίζει ο ιδρώτας το κορμί του. Είμαι σχεδόν βέβαιος πως κάπως έτσι άρχισε η ιστορία ("Ζάρκο, φανέλα να πάρεις") στο πατρικό του έως ότου γίνει must. Ήρθα δεύτερος και... καταϊδρωμένος. Τουλάχιστον φορούσα φανέλα.

Αυτή που ο Ζάρκο δεν είχε (ούτε) στον πέμπτο τελικό της πρώτης και μοναδικής σεζόν του στον Παναθηναϊκό (1994-95). Πήγε χωρίς την μπέρτα του κι άφησε τη δύναμή του. Ανταγωνιστικός και εγωιστής ως παίκτης, ποτέ του δεν ήθελε να χάνει. Τις κυνηγούσε τις κρίσιμες φάσεις, αυτός να ορίσει το φινάλε. Εκείνο το βράδυ όχι. Ήταν ένα 'φάντασμα'. Θυμόμουν πως είχε 2 πόντους, βρήκα ότι τέλειωσε με 1/9 σουτ. Πάλευε με τον εαυτό του μέσα στο ίδιο του το σπίτι. Άνιση μάχη. Ηττήθηκε παντοιοτρόπως.

Στο πεντάλεπτο που έκρινε το αποτέλεσμα περιφερόταν στο παρκέ κι απλώς σκρίναρε για τον Παταβούκα! Ζήτημα ν' ακούμπησε 3-4 φορές την μπάλα. Χωρίς να εκτελέσει, άνευ ουσιαστικής πρωτοβουλίας. Ακόμη και σ' ένα επιθετικό ριμπάουντ η μπάλα τού γλίστρησε. Την τελευταία επίθεση την πήρε ο Οικονόμου. Γιατί Ζάρκο;

Ένα 'πράσινο' απωθημένο, για τον Σταύρο Καραϊνδρο

Τις δεκαετίες '80, '90 ήταν σύνηθες στο ποδόσφαιρο το να γίνονται μεταγραφές από τον ένα 'αιώνιο' στον άλλον. Αυτό στο μπάσκετ δεν υπήρχε γιατί πολύ απλά 'δεν υπήρχαν', μέχρι τις αρχές των '90s, Παναθηναϊκός και Ολυμπιακός. Ουσιαστικά η πρώτη τέτοια μεταγραφή που προκάλεσε θόρυβο ήταν ο Ζάρκο Πάσπαλι. Το να βλέπεις τον απόλυτο πρωταγωνιστή της αναγέννησης του Ολυμπιακού με την πράσινη φανέλα, σε μία χρονιά που οι 'πράσινοι' είχαν Γκάλη, Γιαννάκη, Βράνκοβιτς είναι από τις μεγαλύτερες ονειρώξεις για τους φιλάθλους. Ωστόσο, ο Πάσπαλι που ήρθε στον Παναθηναϊκό δεν ήταν ο Πάσπαλι που πήγε στον Ολυμπιακό. Ήταν ο Πάσπαλι του Τελ Αβίβ και των χαμένων βολών, ήταν ο Πάσπαλι που από σουτέρ έγινε φόργουορντ, ήταν ο Πάσπαλι που ουδέποτε κατάφερε να δώσει αυτά που περίμεναν οι φίλοι του τριφυλλιού.

Η αντίστοιχη 'Μπανταλόνα' του Παναθηναϊκού ήταν εκείνο το ντέρμπι με τον Ολυμπιακό στην κανονική περίοδο όπου ο Ζάρκο χάνει τη βολή και οι 'πράσινοι' χάνουν το πλεονέκτημα έδρας. Που για εκείνη την εποχή το πλεονέκτημα έδρας ουσιαστικά σου έδινε και το πρωτάθλημα. Ο Ζάρκο Πάσπαλι είναι από τους μεγαλύτερους παίκτες που έχουν περάσει από το ελληνικό μπάσκετ, αλλά το οξύμωρο είναι ότι (βάσει προσφοράς) δεν είναι από τους μεγαλύτερους παίκτες που έχουν περάσει από τον Παναθηναϊκό. Κι αυτό θα είναι πάντα κάτι σαν απωθημένο εκείνης της εποχής.

Το κόκκινο κοντομάνικο μέσα από τη φανέλα, για τον Ηλία Αναστασιάδη

Στη δεκαετία του '90, τα κοντομάνικα δεν ήταν και τόσο κοντομάνικα. Θέλω να πω ότι το μανίκι του κοντομάνικου έφτανε άνετα μέχρι τον αγκώνα και όλοι ήμασταν εντάξει με αυτό, γιατί δεν είχαμε και ιδιαίτερες εναλλακτικές. Αν μου ανέθετε κάποιος που θα με περνούσε για γλύπτη να φτιάξω ένα άγαλμα του Ζάρκο, τότε το άγαλμα σίγουρα θα φορούσε αυτό το 'μακρύ' κοντομάνικο, μέσα από τη φανέλα. Ήταν το σήμα-κατατεθέν του Ζάρκο που τον έκανε ταυτόχρονα έναν από εμάς, αλλά και κάποιον που δεν θα μπορούσαμε να αγγίξουμε ποτέ, κάτι σαν μια προσηνής θεότητα. Στη σημειολογία του εντός παρκέ, υπάρχουν δεκάδες μικρά χαρακτηριστικά που τον καθιέρωσαν ως έναν όχι μόνο από τους πιο αγαπητούς αθλητές, αλλά ανθρώπους στην Ελλάδα, όπως έχει δηλώσει στη συνέντευξη που έδωσε στη Νίκη Μπάκουλη και θα ανέβει την Πέμπτη 22/11 στο Contra.gr. Όλοι φορέσαμε την εμφάνιση της ομάδας μας με ένα κοντομάνικο από μέσα. Κανείς μας δεν πλησίαζε ποτέ το μπάσκετ του Πάσπαλι, μας αρκούσε όμως που πλησιάζαμε το στιλ του.

Ο κορυφαίος ξένος στην ιστορία του Ολυμπιακού, για τον Θοδωρή Ρούσσο

Ο Ζάρκο είναι ίσως ο κορυφαίος ξένος στην ιστορία του Ολυμπιακού. Όλων των τμημάτων. Ο άνθρωπος που επηρέασε έναν ολόκληρο αθλητικό οργανισμό και τον έβαλε στην ελίτ της Ευρώπης. Ο Ζάρκο είναι στιγμές και αμέτρητες εικόνες:

Είναι το καφέ σακάκι, με το κόκκινο κασκόλ και την τρομπέτα του Αττίλιο κατά την άφιξή του στην Ελλάδα. Είναι οι 54 πόντοι στη Δάφνη. Η γραμμή στο Μπομπλάν της Λιμόζ. Οι χαμένες βολές στο Τελ Αβίβ. Οι 30 πόντοι με τον ΠΑΟΚ στον 5ο τελικό του 1994. Το σύνθημα "Δεν θα πάρεις Κύπελλο ποτέ Πάσπαλιε", που τραγουδούσε ο ίδιος με το τρόπαιο του Ευρωμπάσκετ '95 στα χέρια.

Μα πάνω απ' όλα ο Ζάρκο θα είναι πάντα αυτό το άσπρο (ή κόκκινο) φανελάκι, που φορούσε μέσα από τη φανέλα όταν αγωνιζόταν και έκανε τα αδιανόητα να μοιάζουν με εύκολη υπόθεση. Μεγάλε Ζάρκο!

Οι βολές στο Τελ Αβίβ και ο πυρετός εκείνης της μέρας, για τον Γρηγόρη Μπάτη

Ήταν Τρίτη πρωί, μια μέρα πριν από τη μεγάλη μάχη των δύο αιωνίων στο Final 4 του Τελ Αβίβ. Ο δάσκαλος (του δημοτικού) ήταν βαρύς από το ξύπνημα, αλλά κεφάτος παραδόξως για τόσο πρωί. Πάνω στον πίνακα κολλάει με την παλάμη του την Sportime, που έχει πρωτοσέλιδο μοιρασμένο κόκκινο και πράσινο με τα πλοία που κατέφθαναν στην πρωτεύουσα του Ισραήλ και μας απευθύνει την ερώτηση: "τώρα σοβαρά, είναι κάποιος που απ' αυτό το εξώφυλλο θα προτιμήσει το πράσινο;". Όλοι ζούσαμε σε ρυθμούς Final4 και ελληνικού μπασκετικού εμφυλίου. Από τους καθηγητές και τους γονείς, μέχρι τα παιδιά. Ο Ολυμπιακός παίρνει τη νίκη και ετοιμάζεται για το πρώτο του ευρωπαϊκό. Στα τελευταία δευτερόλεπτα του τελικού, ο Πάσπαλι έχει στα χέρια του, όλη τη χαρά και την καύλα εκατομμυρίων Ολυμπιακών που ανυπομονούν να ξεχυθούν στους δρόμους της Ελλάδας.

Ο μεγάλος και σπουδαίος Ζάρκο. Ο αθλητικός ήρωας των παιδικών μας χρόνων. Εκείνος που άλλαξε τον Ολυμπιακό, εκείνος ήταν που δεν κατάφερε να τον φτάσει και στην κορυφή. Θυμάμαι (είναι από τις λίγες παιδικές στιγμές που θυμάμαι) τόσο έντονα, να μένω αποσβολωμένος και να μην μπορώ να κουνηθώ. Μα οι ήρωες είναι άτρωτοι, ανίκητοι. Ήταν ένα σοκ τόσο μεγάλο, που μου προκάλεσε κλάματα και πυρετό. Θυμάμαι τον πατέρα μου να με παρηγορεί και να μου λέει πως θα τα καταφέρουμε την επόμενη χρονιά. Θυμάμαι να σβήνει σιγά σιγά το φως, να κλείνει την πόρτα και εμένα μέσα στο σκοτάδι που απέμεινε να προσπαθώ να εξηγήσω πως ο Ζάρκο, ο τέλειος Ζάρκο, τελικά είχε ψεγάδι και πως ήρωες μάλλον δεν υπάρχουν. Σφραγίδα επιβεβαίωσης σ' αυτή μου τη διαπίστωση, έβαλε η εικόνα του με τα πράσινα.

Οι 54 πόντοι και η παρθενική ήττα από τη Δάφνη, για τον Χρήστο Δεμέτη

Τέλη Σεπτεμβρίου του 1992. Είμαι μόλις 10 ετών και παίζω μπάσκετ (ή νομίζω πως παίζω μπάσκετ) στην ακαδημία του Α.Ο. Δάφνης. Η ομάδα μου φιλοξενεί τον δευτεραθλητή Ολυμπιακό στην πρεμιέρα του πρωταθλήματος και τον κερδίζει στην παράταση με το NBA-ικό 105-103. Ο Ολυμπιακός αντιμετώπισε τότε τη Δάφνη στο κλειστό του Πανιωνίου στη Νέα Σμύρνη. Στη Δάφνη έπαιζε ο Ρέλφορντ και ο Αχιλλέας Δεμέναγας, τοπικός θρύλος για την περιοχή και για τη "φρέσκια" Α1. Προπονητής της ήταν ο Περικλής Ταυρόπουλος που έγραψε ιστορία στην ομάδα του Παπάγου. Όλα αυτά τα γνωρίζω σχεδόν εγκυκλοπαιδικά πλέον. Και όμως για να το πάμε σε βιωματικό επίπεδο, έχω ακόμη και σήμερα θολές αναμνήσεις από τότε, με θυμάμαι αμυδρά να βλέπω το ματς στην ΕΤ1 της εποχής στο πατρικό μου πίσω από τη Γυμναστική Ακαδημία, να παθιάζομαι με τους "κιτρινόμαυρους" και να έχω μείνει άφωνος με τον απίστευτο Ζάρκο Πάσπαλι ή Πάσπαλιε, ανάλογα με την προτίμηση του εκφωνητή των '90s.

Σε εκείνη την πρεμιέρα του πρώτου επίσημου επαγγελματικού πρωταθλήματος της Α1, ο Πάσπαλι έβαλε μόνος του κυριολεκτικά, 54 πόντους. Και έλεγα τι διάολο κάνει ο τύπος. Το απόλυτο ρεσιτάλ, το τέλειο one man show παρά την ήττα. Στο τέλος εκείνης της σεζόν οι ερυθρόλευκοι πήραν το πρωτάθλημα και ο Ζάρκο εδραιωνόταν ως το 'βαρύ πυροβολικό' τους με 32 πόντους μ.ο. Καταλάβαινες πως ο Μαυροβούνιος θα έκανε τους οπαδούς του Ολυμπιακού να αγαπήσουν για τα καλά και την μπάλα με 'τα σπυριά'. Εννοείται πως το ματς το έχω ξαναδεί ολόκληρο και αποσπασματικά στο YouTube. Μιλάμε για τις εποχές άλλωστε που το μπάσκετ ήταν πρώτο θέμα στις αθλητικές εφημερίδες και το ποδόσφαιρο ίσα που χωρούσε στα πρωτοσέλιδα. Τσέκαρε το βίντεο παρακάτω και θα καταλάβεις.

Οι καταραμένες βολές στο Τελ Αβίβ, και για τον Κωνσταντίνο Αμπατζή

Είναι λίγο άδικο η εικόνα μου για τον Ζάρκο να είναι αρνητική, αλλά τι να κάνουμε, μέχρι και σήμερα με στοχειώνει. Καθισμένος στο σαλόνι, μαζί με τον πατέρα μου και τον αδερφό μου, παρακολουθώ τον πρώτο ευρωπαϊκό τελικό στην ιστορία του μπασκετικού Ολυμπιακού. Ακόμα δεν έχω κλείσει καν τα 8, έχουμε κερδίσει τον Παναθηναϊκό στον ημιτελικό και στο παιδικό μου μυαλό, είμαστε ήδη πρωταθλητές, ο τελικός είναι απλά μια διεκπεραιωτική διαδικασία που πρέπει να την ανεχθούμε πριν φτάσουμε στην απονομή. Ψέμματα δεν θα πω, δεν θυμάμαι σχεδόν τίποτα από το παιχνίδι, δεν κατάλαβα ποτέ πώς διάολο φτάσαμε στα τελευταία δευτερόλεπτα και ήμασταν πίσω στο σκορ. Θυμάμαι όμως τον Ζάρκο στις βολές, αυτές τις καταραμένες 1+1, αυτή την αδυναμία ενός τεράστιου παίκτη που άλλαξε την ιστορία της ομάδας, αλλά δεν την οδήγησε ποτέ στην κορυφή της Ευρώπης. Χάνει τη βολή, έχοντας συνολικά 3 στις 10 στον τελικό, χάνει και την ευκαιρία στο φινάλε να ισοφαρίσει, σε ένα τέλος παράνοια, με το χρονόμετρο να έχει κολλήσει και τον μισό πάγκο της Μπανταλόνα να βρίσκεται ήδη μέσα στο γήπεδο. Όποτε βλέπω τη φάση αυτή ξανά, βιώνω από την αρχή τα συναισθήματα της απογοήτευσης που έζησα και τότε. Σιχαίνομαι τη λευκή εμφάνιση του Ολυμπιακού, το χρώμα του παρκέ, τον Κορνίλιους, το τραγούδι που συνόδευε τον τελικό στην κασέτα που έβγαλε λίγους μήνες μετά η ΚΑΕ. Τον Ζάρκο όμως, τον αγαπάω ακόμα, κι ας αναγκάστηκε να πάει στον Παναθηναϊκό. Ο Ζάρκο μας έφτασε μέχρι την κορυφή της Ευρώπης, απλά δεν έμελλε να είναι εκείνος αυτός που κάρφωσε τη σημαία. Στην καρδιά μας, δεν έχει και πολλή σημασία.