H πρώτη (και τελευταία) φορά που είδα τον Γκάλη να πίνει μπύρα

Πάνε 32 χρόνια από την φαεινή ιδέα της FIBA να φέρει ξανά στο προσκήνιο μια δοκιμή που είχε κάνει στη δεκαετία του '60. Το Final-4 του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, Ευρωλίγκα πλέον στην σύγχρονη μπασκετική διάλεκτο, θα ήταν τη σεζόν 1987-88 η κορύφωση της αναβαθμισμένης, από τη διεθνή ομοσπονδία, διοργάνωση.

Ο όμιλος των οκτώ κορυφαίων ομάδων της χρονιάς, που προέκυψε από τα προκριματικά, έφερε ένα μίνι πρωτάθλημα ανάμεσα στους καλύτερους της Ευρώπης, με την Πέμπτη το βράδυ από μια άχαρη στιγμή της εβδομάδας να μεταμορφώνεται σε ιδανική απόλαυση και μέρα προσμονής για όλους. Γέρους, νέους και παιδιά.

Βλέπετε, εκείνη η εποχή συνέπεσε για τους Έλληνες σε μια ιδανική συγκυρία. Ο θρίαμβος του Ευρωμπάσκετ '87 που είχε συνεπάρει τη χώρα τον Ιούνιο, έβρισκε συνέχεια σε μια ομάδα από τη Θεσσαλονίκη. Το τρομερό δίδυμο Γκάλη-Γιαννάκη, ο προπονητής-σύμβολο Γιάννης Ιωαννίδης, οι υπόλοιποι παίκτες αστέρες όπως ο Φιλίππου, ο Σούμποτιτς, ο Ρωμανίδης και ο Καναδός Γκρεγκ Γουίλτζερ, ήρθε να συνεχίσει μέσα στο χειμώνα τις ονειρώξεις του καλοκαιριού.

Η Ελλάδα εμπέδωσε το μπάσκετ για τα καλά, βλέποντας κάθε Πέμπτη τον Άρη να μάχεται με τις κορυφαίες ομάδες της εποχής: Τρέισερ Μιλάνου, Παρτιζάν, Μακάμπι Τελ Αβίβ, Μπαρτσελόνα, Σατούρν Κολωνίας, Ντεν Μπος και Ορτέζ.

Το μπάσκετ που αγαπήσαμε

Δεκατέσσερις αγωνιστικές (εφτά εντός και εφτά εκτός), μια μυσταγωγία για όλους τους απανταχού μπασκετόφιλους αλλά κι εκείνους που έρχονταν σωρηδόν για να μεγαλώσουν την παρέα. Η Ελλάδα νέκρωνε κάθε Πέμπτη, όπου τα θέατρα και οι μεγάλες πίστες (τότε έπαιζαν όλη την εβδομάδα) αναγκαστικά κατέβαζαν ρολά, για να δώσουν τη θέση τους στους πρωταγωνιστές των παρκέ και των καλαθιών.

Κάπως έτσι το μπάσκετ μπήκε για τα καλά στη ζωή μας, η Ευρωλίγκα έγινε η αγαπημένη μας διοργάνωση και οι ελληνικές ομάδες (τότε ανυποψίαστες για το τι θα επακολουθούσε) φρόντισαν να αποζημιώσουν το κοινό με τεράστιες επιτυχίες. Αλλά και οι βραδιές των αποτυχιών, το σασπένς και το δράμα δεν μας άφησαν παραπονεμένους.

(O Γκάλης, ανάμεσα σε Σολοθάμπαλ-Έπι με τον Χιμένεθ να παρακολουθεί, από τις μονομαχίες Άρη-Μπαρτσελόνα)

Και για το ευρωπαϊκό μπάσκετ, ωστόσο, αυτή η ιδέα του Μπόρισλαβ Στάνκοβιτς που είχε δει την ατμόσφαιρα του κολεγιακού Final-4 φύτεψε τον σπόρο μιας διαφορετικής ανάπτυξης του μπάσκετ στο κορυφαίο επίπεδο. Το Final-4 έγινε θεσμός, δεν εγκαταλείφθηκε ούτε όταν τα μεγάλα κλαμπ αποφάσισαν να αποσχιστούν από την μαμά FIBA, καθώς η πρώτη σεζόν της νέας Euroleague είχε τελικούς πλέι-οφ, αλλά όχι την αίγλη και τη δόξα του.

Θα ήταν 31 οι διοργανώσεις, αν την ίδια χρονιά στο Παρίσι δεν διοργανωνόταν το Final-4 της Σουπρολίγκας από την FIBA, με αποτέλεσμα το 2001 να έχουμε δύο... πρωταθλητές Ευρώπης: Μακάμπι Τελ Αβίβ και Κίντερ Μπολόνια. Είναι μια ακόμη καινοτομία, ανάμεσα στις άλλες, την οποία έχει να επιδείξει το ευρωπαϊκό μπάσκετ.

Οι Βέλγοι μας κλειδώνουν μέσα...

Ξεφύγαμε, όμως. Ήταν εκείνο το Final-4, τον Απρίλιο του 1988, η αρχή όλων; Ναι. Η επιτυχία ήταν άμεση και ο θεσμός καθιερώθηκε, έστω κι αν η επιλογή του Βελγίου και της Γάνδης δεν θα έλεγε κανείς ότι ήταν η... καλύτερη δυνατή επιλογή.

Ειρήσθω εν παρόδω, η Γάνδη κατείχε μέχρι φέτος ένα ρεκόρ. Ήταν η μικρότερη σε πληθυσμό πόλη που φιλοξένησε Final-4, μέχρι που τη διοργάνωση πήρε φέτος η Βιτόρια. Η βελγική πόλη κατοικείται από 260.000 ανθρώπους, ενώ η Βιτόρια έχει 11.000 λιγότερους!

(Το Φλάντερς Έξπο. Δεν άλλαξε...)

Ακόμη θυμάμαι το Φλάντερς Έξπο, δηλαδή το εκθεσιακό κέντρο της Γάνδης (και ένα από τα μεγαλύτερα του Βελγίου) το οποίο είχε διαλέξει η FIBA για έδρα του πρώτου Final-4. Σα να πηγαίναμε, αν γινόταν στην Αθήνα, κάπου μεταξύ ΙΚΕΑ και αεροδρομίου Ελευθέριος Βενιζέλος.

Γήπεδο φυσικά δεν υπήρχε, στήθηκε από την αρχή, στη μέση του πουθενά. Οι Βέλγοι ανυποψίαστοι για το τι επρόκειτο να συμβεί από τις στρατιές των οπαδών του Άρη που κατέλαβαν τη Γάνδη (πάνω από 6.000 είχαν εκδράμει από Θεσσαλονίκη) δεν έδωσαν τόσο μεγάλη σημασία. Να φανταστείτε ότι την παραμονή των ημιτελικών οι φύλακες της εγκατάστασης, κλείδωσαν καμιά τριανταριά Έλληνες δημοσιογράφους που έψαχναν απεγνωσμένα να βγουν από το γήπεδο, λίγο πριν από τα μεσάνυχτα.

Πάλι καλά που κατάφεραν να συνεννοηθούν και να πάνε κούτσα-κούτσα στα ξενοδοχεία τους.

Η μαύρη γάτα και ο Γκάλης να πίνει την μπύρα του!

Στα όρια του μύθου έχει περάσει η επιλογή του ξενοδοχείου που διέμενε ο Άρης. Ήταν κάπου στο... πουθενά (μέσα στη βελγική εξοχή) είχε την εξωτική ονομασία 'το Σπίτι του ψαρά' και πληρούσε όλες τις προδιαγραφές που έθεσε ο Ιωαννίδης στον Γιάννη Γιαννάκη και τον Φάνη Ταρνατώρο όταν οριστικοποιήθηκε η πρόκριση και οι δυο παράγοντες έπρεπε να βρουν ένα ξενοδοχείο που θα μπορούσε να φιλοξενήσει επαρκώς την ομάδα, αλλά θα ήταν απομονωμένο από τον υπόλοιπο κόσμο.

Όλες (οι προδιαγραφές) πλην μιας. Οι δυο απεσταλμένοι του Άρη συμφώνησαν ότι το 'Σπίτι του ψαρά' ήταν ιδανικός τόπος απομόνωσης της ομάδας (ο μεγαλύτερος όγκος των οπαδών του Άρη θα βρισκόταν μέσα στην πόλη της Γάνδης) αλλά δεν είδαν το έμβλημα του ξενοδοχείου: Μια ... μαύρη γάτα.

(Στην ανακαίνιση του Auberge du pecheur, η γάτα μεγάλωσε και έγινε κόκκινη. Το 1988 ήταν μαύρη!)

Σημείωση: Ήταν τόσο πολύπλοκο να βρεθεί το ξενοδοχείο ακόμη και από τους Βέλγους ταξιτζήδες, που έπαθα το εξής. Μαζί με τον συνάδελφο Τάκη Ευσταθίου, προσπαθήσαμε να πάμε έγκαιρα στο πάρτι το οποίο διοργάνωσε ο Άρης με την ευκαιρία της λήξης του Final-4. Στην εποχή που δεν υπήρχε GPS αλλά μόνο χάρτες, ο οδηγός μπερδεύτηκε, κόντεψε να μας βγάλει στην Ολλανδία(!) αλλά τελικά το βρήκε. Μόνο, που μετά από μία ώρα στους επαρχιακούς δρόμους του Βελγίου, όταν φτάσαμε στο ξενοδοχείο η εκδήλωση είχε τελειώσει.

Μόνο ένας τύπος είχε μείνει στο μπαρ, πίνοντας την μπύρα του αρκετά μελαγχολικός, σαν σκηνή από αμερικάνικη ταινία. Ήταν ο Νίκος Γκάλης στην πρώτη (και τελευταία φορά) που τον είδα να πίνει.

Ο θρίαμβος των 'γέρων' του Μιλάνου

Αγωνιστικά, το πρώτο Final-4 ήταν η αποθέωση των 'γέρων' της Τρέισερ του Μιλάνου. Ο Μπομπ Μακάντου (37 ετών τότε), με την τεράστια καριέρα στο ΝΒΑ, ο Ντίνο Μενεγκίν(38), ο Μάικ Ντ' Αντόνι (37 χρονών το 1988, νυν προπονητής των Χιούστον Ρόκετς), ο Ρομπέρτο Πρέμιερ(30), ο Ρίκι Μπράουν(30) συγκροτούσαν μια ομάδα σχεδόν βετεράνων, που κοούτσαρε ο Φράνκο Καζαλίνι, διάδοχος του εμβληματικού Νταν Πίτερσον.

Η έμπνευσή του να μαρκάρει ο 20χρονος Ρικάρντο Πίτις τον Νίκο Γκάλη στον ημιτελικό αποδείχθηκε καταλύτης για την Τρέισερ, που είχε συντριβεί στο Αλεξάνδρειο στον αγώνα της κανονικής περιόδου 120-95. Ο Άρης λύγισε κόντρα στους πολύπειρους (και μάλλον καλύτερους Ιταλούς) ο Μακάντου δεν σταμάτησε να σκοράρει όλο το βράδυ (τελείωσε με 39 πόντους) και ο Ιωαννίδης μετά την ήττα (87-82) ξέσπασε στον Σούμποτιτς λέγοντας το ιστορικό "όλα μπορώ να τα ρυθμίσω εκτός από το χέρι σου".

(Ρίκι Μπράουν, Ρομπέρτο Πρέμιερ και Ντίνο Μενεγκίν πανηγυρίζουν τον θρίαμβο της Τρέισερ Μιλάνου)

Ο Άρης είχε πιστέψει τουλάχιστον στην πρόκριση στον τελικό, απογοητεύτηκε τόσο πολύ, που δεν είχε δύναμη να κοντράρει ούτε την Παρτιζάν στον μικρό τελικό. Η ομάδα του Βελιγραδίου που είχε ηττηθεί με το ίδιο σκορ (87-82) στον άλλο ημιτελικό, κόντρα στην Μακάμπι, πήρε το ματς για την τρίτη θέση, επικρατώντας του Άρη με 105-93 σε ένα ματς όπου η εξέδρα των αρειανών έδωσε ρεσιτάλ.

Παρών για την Παρτιζάν και ο 28χρονος τότε, Ζέλικο Ομπράντοβιτς, ο αναπληρωματικός πλέι-μέικερ του Βουγιόσεβιτς, στην πρώτη του εμφάνιση σε Final-4. Δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα ακολουθούσαν άλλα 18, σαν προπονητής!

Final-4 θριάμβων και τώρα μελαγχολίας

Παρά την αποτυχία του Άρη, το Final-4 μπήκε για τα καλά στο μυαλό του Έλληνα φιλάθλου, με την πρώτη. Η ΕΡΤ (μονοπώλιο τότε) είχε κατασκηνώσει στη Γάνδη μια εβδομάδα πριν, έκανε συνεχή αφιερώματα (και ειδικές εκπομπές), οι αγώνες συγκέντρωσαν πολύ μεγάλη τηλεθέαση ενώ απεσταλμένους είχαν όλες σχεδόν οι ημερήσιες εφημερίδες (αθλητικές και πολιτικές).

Η συνέχεια ήταν ακόμη πιο συναρπαστική για το ελληνικό κοινό. Ο Άρης δοκίμασε άλλες δυο φορές (Μόναχο, Σαραγόσα) χωρίς επιτυχία. Ο ΠΑΟΚ δεν τα κατάφερε μέσα στην Αθήνα, το '93. Και ξαφνικά το 1994 στο Τελ Αβίβ, βρέθηκαν αντιμέτωποι Ολυμπιακός και Παναθηναϊκός στην πρώτη τους ευρωπαϊκή μονομαχία.

Με το διάλειμμα της ΑΕΚ το 1998 (τελικός για την 'Ένωση' η μόνη ομάδα πλην των αιωνίων, που έπαιξε σε τελικό) οι δυο αιώνιοι έφεραν πίσω 9 τρόπαια (6 ο ΠΑΟ, 3 ο Ολυμπιακός) έπαιξαν σε άλλους έξι τελικούς (έναν ο ΠΑΟ, πέντε ο Ολυμπιακός) και κάπως μας φαίνεται που για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά δεν βλέπουμε κανέναν από τους δυο στη μεγάλη γιορτή.

(Χθες στο πάνελ της συνέντευξης τύπου του φετινού Final-4. Δυο προπονητές του ΠΑΟ, Ομπράντοβιτς και Ιτούδης και δυο παίκτες του Ολυμπιακού, Σλούκας και Χάινς)

Είναι λίγο στενόχωρο να βλέπεις δυο πρώην προπονητές του ΠΑΟ (Ομπράντοβιτς, Ιτούδης) και έξι άλλοτε παίκτες του Ολυμπιακού (Σλούκας, Γκριν, Χάινς, Χάντερ, Χάκετ και Ντάνστον) να μονομαχούν για το τρόπαιο που θα πάρει μια ομάδα άλλης χώρας και την ίδια ώρα πίσω στην πατρίδα να επικρατεί το απόλυτο μπασκετικό χάος.

(φωτογραφίες: Eurokinissi)