Το ρεκόρ τίτλων των 'αιωνίων' στα 20 χρόνια της Euroleague

Το εναρκτήριο ματς για τη νέα Ευρωλίγκα του 2000 μεταξύ Ρεάλ και Ολυμπιακού είχε γίνει στο 'Ραϊμούντο Σαπόρτα', ένα γήπεδο που δεν υπάρχει πια (εκεί όπου βρισκόταν, κατασκευάστηκαν 4 ουρανοξύστες και είναι η εμπορική περιοχή της Μαδρίτης, που ονομάζεται "τέσσερις πύργοι"). Η ιστορική έδρα της Ρεάλ είχε γεμίσει από 5.200 φιλάθλους, όση ήταν και η χωρητικότητά της. Όπως γράψαμε την Παρασκευή, με αυτόν τον αγώνα το ευρωπαϊκό μπάσκετ μπήκε σε μια νέα εποχή. Η πρώτη 20ετία μπορεί να μην συμπληρώθηκε όπως θα ήθελαν όλοι (ελέω Covid-19), παρόλα αυτά ήταν γεμάτη από συγκινήσεις, μεγάλα ματς κι ακόμη μεγαλύτερους μπασκετμπολίστες.

Η επόμενη (εν μέσω κορονοϊού) και μεγάλης αγωνίας για την ομαλή διεξαγωγή της αρχίζει μέσα στην εβδομάδα. Κάπου εδώ, μπορούμε να κάνουμε τον απολογισμό αυτών των 20 ετών, τι πέτυχε και τι όχι αυτή η κορυφαία διοργάνωση. Ο Κώστας Ρήγας, που ήταν από τα ιδρυτικά στελέχη του μάνατζμεντ της Euroleague (αλλά αποχώρησε το 2015) και ο Χρήστος Σταυρόπουλος, τζένεραλ μάνατζερ της Αρμάνι Μιλάνο πλέον, και παρών σε όλη την πορεία της Euroleague από το 2000 μέχρι σήμερα, θα μας βοηθήσουν.

Η κυριαρχία των "αιωνίων"

Σε απόλυτους αριθμούς, για την Ελλάδα, ή μάλλον για τον Παναθηναϊκό ΟΠΑΠ και τον Ολυμπιακό, οι οποίοι διατηρούν α πριόρι το δικαίωμα συμμετοχής στη διοργάνωση (δεν συνέβη από την αρχή, καθώς το ελληνικό πρωτάθλημα τότε έδινε 4 θέσεις, μετά πήγαμε στις 3 για να καταλήξουμε σε 2 και αυτές με εγγυημένα συμβόλαια), η διαδρομή της 20ετίας ήταν συναρπαστική και γεμάτη από τίτλους.

Συνολικά 6 (περισσότερα από κάθε άλλη χώρα), με τον Παναθηναϊκό να κατακτάει 4 (2002, 2007, 2009, 2011) και τον Ολυμπιακό άλλους 2 (2012, 2013). Από το 2009 μέχρι το 2013, ο τελικός της Ευρωλίγκας είχε πάντα μια ελληνική ομάδα παρούσα. Οι "ερυθρόλευκοι" μετράνε 3 χαμένους τελικούς (2010, 2015, 2017) και την 4η θέση στο Final Four του 2009, ενώ οι "πράσινοι" την 3η θέση το 2005 και την 4η του 2012. Στη σούμα, 12 συμμετοχές σε Final Four (από 6 κάθε "αιώνιος").

Κάπως έτσι γιγαντώθηκαν αμφότεροι. Ο Παναθηναϊκός ΟΠΑΠ έγινε "εξάστερος", ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς ένας μύθος του ευρωπαϊκού μπάσκετ, μεγάλα αστέρια φόρεσαν τη φανέλα του, ο κόσμος της ομάδας αγάπησε όσο τίποτε την ομάδα μπάσκετ, γεμίζοντας ουκ ολίγες φορές το ΟΑΚΑ. Σε πολλές σεζόν, ιδιαίτερα αυτές της παντοδυναμίας του, ο Παναθηναϊκός ΟΠΑΠ αναδεικνυόταν 1ος στα εισιτήρια απ' όλες τις ομάδες της Ευρώπης, λόγω και της μεγάλης χωρητικότητας του γηπέδου του.

Ο Παύλος και ο Θανάσης Γιαννακόπουλος έζησαν τις μεγαλύτερες στιγμές τους ως παράγοντες, ο διάδοχος Δημήτρης Γιαννακόπουλος ήθελε πολύ να συνεχίσει αυτήν τη θριαμβευτική πορεία, όμως αντί να πανηγυρίσει έναν τίτλο, βρέθηκε σε ευθεία αντιπαράθεση με τη Euroleague και τελικά, όπως ο ίδιος δήλωσε πριν από λίγους μήνες, είναι έτοιμος (αν βρεθεί αγοραστής) να πουλήσει την ΚΑΕ. Προς το παρόν, βέβαια, παραμένει ιδιοκτήτης της ομάδας, έχοντας εκχωρήσει το μάνατζμεντ σε δυο εμβληματικούς αρχηγούς, τους Φραγκίσκο Αλβέρτη και Δημήτρη Διαμαντίδη.

Ο Ολυμπιακός, αν και στην αρχή έμοιαζε να χάνει έδαφος σε αυτήν τη σύγχρονη εποχή, ξανάγινε μεγάλος χάρη στην διαδοχή που υπήρξε στην ιδιοκτησία της ΚΑΕ. Ο Παναγιώτης και ο Γιώργος Αγγελόπουλος, πρώτα μαζί και στη συνέχεια αγοραστές από τον Σωκράτη Κόκκαλη, στηρίζουν πλέον το "ερυθρόλευκο" μπάσκετ, που με τους συνεχόμενους τίτλους (2012, 2013) συν τους 3 τελικούς που έπαιξε, έφτασαν την ομάδα του Πειραιά σε μεγάλες στιγμές της ιστορίας της. Ο Ολυμπιακός ήταν η δεύτερη ομάδα μετά τη Μακάμπι στην 20ετία που έκανε back-to-back στους τίτλους, ενώ ήταν και λίγο άτυχος, καθώς οι δυο εκ των τριών τελικών που έπαιξε και έχασε, έγιναν στην έδρα της ομάδας που πήρε το τρόπαιο (Ρεάλ, Φενέρμπαχτσε).

Το μονοπώλιο των μεγάλων

Οι δυο "αιώνιοι' αντίπαλοι ήταν πρωταγωνιστές σε αυτήν τη μετεξέλιξη της Ευρωλίγκας, που από ένα πρωτάθλημα της ένωσης των λιγκών, έγινε στο τέλος η εταιρεία των σπουδαιότερων κλαμπ της Ευρώπης. Κι όπως συμβαίνει στις... μονοπωλιακές δομές, επικρατούν οι ισχυρότεροι. Η σεζόν 2009-2010 ήταν η τελευταία που είδαμε μια 3η ελληνική ομάδα (το Μαρούσι, που είχε μια αξιοπρόσεκτη πορεία, καθώς έχασε στο τσακ τη συμμετοχή του στα πλέι-οφ, όμως έπαιζε σε άδειο ΟΑΚΑ) στη διοργάνωση. Ήταν το ξεκίνημα μιας άλλης ιστορίας. Με εγγυημένα συμβόλαια, που μας έφτασε στην εποχή της "εταιρείας των 11".

✎ Κώστας Ρήγας: "Νομίζω ότι στη διαδρομή του χρόνου, η Ευρωλίγκα έχασε τον αρχικό προορισμό της. Άρχισε να πιέζει πάρα πολύ τα εθνικά πρωταθλήματα, ειδικά από την στιγμή που έβαλε τους αγώνες της την Παρασκευή. Αυτή η κίνηση επηρέασε τις λίγκες. Κάπως έτσι 'εκπαραθυρώθηκε' και η ULEB, η οποία αρχικά έπαιζε τον βασικό ρόλο. Θα έλεγα ότι από το 2010 και μετά, ξεκίνησε μια διαδικασία από την ηγετική ομάδα και κυρίως από τον Τζόρντι Μπερτομέου να απομακρύνει όλους όσοι ξεκίνησαν να συνεργάζονται μαζί του το 2000. Είναι προφανές ότι τώρα κάνει κουμάντο αυτός, μαζί με τις 11 ομάδες που είναι και οι βασικοί μέτοχοι της εταιρείας".

Η δομή της Ευρωλίγκας έχει γνωρίσει πολύ μεγάλη κριτική, είναι το σημείο τριβής με τη FIBA και όσους πιστεύουν ότι όλη η αυτή η κατάσταση δεν βοηθάει την ανάπτυξη του μπάσκετ. Ή αποτρέπει τους επενδυτές, που θα ήθελαν να μπουν στον χώρο αλλά κάνουν πίσω, με δεδομένες τις... κλειστές πόρτες της κορυφαίας διοργάνωσης. Το επιχείρημα έχει χρησιμοποιηθεί αρκετές φορές, ειδικά στην Ελλάδα.

✎ Χρήστος Σταυρόπουλος: "Δεν θα έλεγα ότι η Ευρωλίγκα αποτρέπει τους επενδυτές. Αντίθετα, κατά τη γνώμη μου, μπορεί να τους προσελκύσει αν σκεφτούν λογικά κι αν συνειδητοποιήσουν την ύπαρξη μιας πυραμίδας, η οποία δημιουργήθηκε χάρη στην Euroleague. Ξεκινώντας από το εθνικό πρωτάθλημα, μπαίνεις στο Eurocup κι από εκεί υπάρχει η δίοδος για την Ευρωλίγκα. Νομίζω ότι κάποιες ομάδες, όπως η Βαλένθια, έφτασαν μέχρι την κορυφή της πυραμίδας απ' όλα αυτά τα στάδια. Αν θες να επενδύσεις, επενδύεις και δεν αναζητάς δικαιολογίες για το αν μπορείς ή όχι να παίξεις στην Ευρωλίγκα".

Η αλήθεια είναι ότι αν η Basket League είχε τη δυναμική που διέθετε στο τέλος της δεκαετίας του '90, δύσκολα θα έχανε τις θέσεις που της πήραν οι Τούρκοι κι οι Ρώσοι. Μην ξεχνάμε ότι υπήρξε μια τεράστια κάμψη του επαγγελματικού μπάσκετ στην Ελλάδα από το μιλένιουμ και μετά, με τα λάθη να είναι συνεχόμενα και προφανώς να μην ευθύνεται η Ευρωλίγκα για τα δεινά μας. Οι θέσεις υπήρχαν, οι ελληνικές ομάδες δεν μπορούσαν να εκπληρώσουν τους όρους και τα υψηλά στάνταρ που έβαζε η Ευρωλίγκα...

Πώς μοιράστηκε ο τίτλος

Για να δούμε πώς μοιράστηκε ο τίτλος αυτήν την 20ετία. Θα κάνουμε τη σύγκριση με την προηγούμενη, η οποία δεν είναι τόσο δόκιμη, αν σκεφτούμε ότι η διοργάνωση μέχρι το 1987 γινόταν με το σύστημα του ομίλου των "6" και αμέσως μετά μπήκαμε στην εποχή των Final Four (πρώτα με όμιλο 8, στη συνέχεια 16 και κάποια εποχή 24 συλλόγων).

✍ Από τη σεζόν 1987-1988, μέχρι το 1999-2000, τον τίτλο του πρωταθλητή Ευρώπης μοιράστηκαν Γιουγκοπλάστικα (3), Παναθηναϊκός (2), Ολίμπια Μιλάνο, Παρτιζάν, Ρεάλ, Ολυμπιακός, Μπολόνια και Ζαλγκίρις (από 1). Σύνολο 8 ομάδες, με την ομάδα του Σπλιτ να κάνει ένα φοβερό three-peat την 3ετία 1989-1991. Οι σεζόν είναι 11. Είχαν προηγηθεί -με διαφορετικό σύστημα- οι κατακτήσεις ακόμη 3 ιταλικών ομάδων (2 Καντού, 1 Μιλάνο, 1 Ρόμα), τα δυο συνεχόμενα της Τσιμπόνα του Ντράζεν Πέτροβιτς και το τρόπαιο της Μακάμπι το 1981. Δεκατρείς ομάδες.

✍ Από το 2000 μέχρι το 2019 (το 2020 δεν είχαμε Final Four λόγω του κορωνοϊού), η Ευρωλίγκα μοιράστηκε επίσης σε 8 κλαμπ. Αν προτιμάτε 9, αν υπολογίσουμε και τον τίτλο της Μακάμπι στη Σουπρολίγκα του 2000-2001. Αλλά εδώ μιλάμε για την Ευρωλίγκα, με τη σύγχρονη μορφή της, οπότε θα πάμε με τους 8 που πήραν τον τίτλο σε 19 ολοκληρωμένες διοργανώσεις: Παναθηναϊκός, ΤΣΣΚΑ (από 4), Μακάμπι (3), Ολυμπιακός), Μπαρτσελόνα, Ρεάλ (από 2), Φενέρμπαχτσε και Βίρτους Μπολόνια (από 1). Προφανώς μιλάμε για ίδιο αριθμό στο σύνολο, αλλά σε περισσότερες (σχεδόν διπλάσιες) διοργανώσεις.

✍ Αν θέλετε και σε επίπεδο χωρών, ο τίτλος μοιράστηκε από το 1980 μέχρι το 2000 σε 6 χώρες: Ιταλία (6), Κροατία (5), Ελλάδα (3), Ισπανία (2), Σερβία (1), Λιθουανία (1). Η αντίστοιχη ανάλυση του 2000-2020 βρίσκει 5 χώρες να έχουν πάρει το τρόπαιο ως εξής: Ελλάδα (6), Ρωσία (4), Ισπανία (4), Ισραήλ (3), Ιταλία (1), Τουρκία (1).

✍ Η υποχώρηση των ιταλικών ομάδων, η εξαφάνιση των Κροατών κι η επιστροφή της ΤΣΣΚΑ στο προσκήνιο είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό της νέας εποχής, αν και νομίζουμε ότι η κυριαρχία της Ελλάδας με Ολυμπιακό και Παναθηναϊκό να έχουν 6 από τα 19 τρόπαια που μοιράστηκαν (το 31%, δηλαδή), δεν αμφισβητείται (ακόμα).

✎ Χρήστος Σταυρόπουλος: "Οι ομάδες που πρωταγωνίστησαν λίγο πολύ θα ήταν ίδιες, είτε αν υπήρχαν εγγυημένα είτε όχι συμβόλαια. Σίγουρα, είναι ένα ατού για έναν σύλλογο να ξέρει ότι παίζει εγγυημένα στη μεγαλύτερη διοργάνωση. Από την άλλη, θα πρέπει κάθε φορά να εκπληρώνει τους όρους που θέτει πλέον η Ευρωλίγκα για να παίξει εκεί. Αυτό νομίζω είναι το πιο σημαντικό. Να κρατά τη διοργάνωση στο υψηλότερο επίπεδο, χωρίς να πλήττεται το κύρος της. Παλιότερα υπήρχαν ομάδες σάκος του μποξ, είτε κομήτες που κατέρρεαν. Τώρα, όχι. Βλέπουμε ότι όλα τα κλαμπ προσπαθούν να παρουσιάσουν ό,τι καλύτερο μπορούν. Φυσικά, υπάρχουν διαφορές μεταξύ των πλουσιότερων και των φτωχότερων ομάδων, αν και δεν είναι πάντα το μεγάλο μπάτζετ το ζητούμενο. Θυμηθείτε πώς έφτασε στην κορυφή ο Ολυμπιακός τη διετία 2012-2013, αλλά και την πρόκριση της Ζαλγκίρις στο Final Four του 2017. Εντάξει, δεν είναι πλέον συνηθισμένες οι πολλές εκπλήξεις, ωστόσο σε γενικές γραμμές η Ευρωλίγκα είναι μια πολύ δύσκολη διοργάνωση. Οι πρωταγωνιστές πάντως, είτε έτσι είτε αλλιώς, θα ήταν οι ίδιοι".

Τι καινούργιο παρουσίασε

Άλλαξε το ευρωπαϊκό μπάσκετ η Ευρωλίγκα; Ήταν πράγματι μια "επανάσταση", όπως ονειρεύονταν αυτοί που την έφτιαξαν το 2000 ή μήπως οι τότε επαναστάτες έγιναν... κατεστημένο; Πράγματα καινούργια είδαμε. Υποχρεωτικά μεγάλες αρένες, περισσότερη οργάνωση, σπουδαίο ανταγωνισμό. Μεγαλύτερη συνεργασία με τους ανθρώπους του σπορ (προπονητές, παίκτες), ορισμένους ρηξικέλευθους κανονισμούς...

✎ Κώστας Ρήγας: "Νομίζω ότι το ευρωπαϊκό μπάσκετ βοηθήθηκε πάρα πολύ από τη διοργάνωση, σε όλα τα επίπεδα. Οργανώθηκε περισσότερο, αλλά και αφουγκράστηκε τις απαιτήσεις της εποχής. Οι συνεργασίες που έγιναν με τους προπονητές, όπου αναλύθηκε ο τρόπος με τον οποίο παίζεται και διαιτητεύεται το παιχνίδι, ήταν πρωτοποριακές, όπως βεβαίως και οι κανονισμοί που εφαρμόσαμε κατά καιρούς. Θυμίζω τις τεχνικές ποινές για τα fake στα επιθετικά φάουλ, που κάποτε ήταν μάστιγα, την επαναφορά από το δεύτερο μισό του γηπέδου, την επιστροφή του τζάμπολ, το ημικύκλιο στη ρακέτα για το επιθετικό φάουλ και άλλα πολλά, που τα ζητούσαν πρώτα απ' όλα οι εμπλεκόμενοι στο άθλημα. Οι ομάδες επίσης είχαν λόγο για το φόρματ, τον τρόπο διεξαγωγής του πρωταθλήματος, που προσαρμοζόταν ανάλογα με τις απαιτήσεις της εποχής".

✎ Χρήστος Σταυρόπουλος: "Εκτός των άλλων, η Ευρωλίγκα έγινε πράγματι η διοργάνωση όπου οι ομάδες έχουν λόγο και συμμετέχουν στις αποφάσεις. Μπορεί κατά καιρούς να έχουν εκδηλωθεί διαφωνίες, λογικό είναι, αλλά νομίζω ότι σε γενικές γραμμές έχουμε καταφέρει αυτό που είπα: τη συνεννόηση και τη συμμετοχή. Θυμηθείτε τι συνέβη στην πρόσφατη τηλεδιάσκεψη για τα μέτρα και τους υγειονομικούς κανονισμούς του Covid-19. Πώς με τη συνεργασία των ομάδων, τροποποιήσαμε τις αρχικές εισηγήσεις. Πιστεύω επίσης ότι παρότι βρεθήκαμε σε μια εποχή που το ευρωπαϊκό μπάσκετ δέχθηκε μεγάλη επίθεση από το ΝΒΑ και έχασε τους κορυφαίους παίκτες του, κάτι που δεν συνέβαινε την προηγούμενη 20ετία, το μπάσκετ που παίζεται χρόνο με τον χρόνο είναι εντυπωσιακό και υπάρχει πολύ έντονος ανταγωνισμός. Θα πρόσθετα επίσης ότι η ιδέα να γίνονται οι αγώνες την Παρασκευή αποδείχθηκε εξαιρετική, καθώς έτσι βρέθηκε μια τηλεοπτική μέρα μόνο για την Ευρωλίγκα, αποκομμένη ολότελα από το ποδόσφαιρο που πάντοτε έχει την προτεραιότητα, αλλά και μέσω του Europa League είχε κάνει κατάληψη σε μια μπασκετική μέρα όπως η Πέμπτη. Επίσης, το πρωτάθλημα των 30 και 34 αγωνιστικών που γίνεται τα τελευταία χρόνια, με τα διπλά παιχνίδια μέσα στην εβδομάδα, έχουν κάνει την Ευρωλίγκα πολύ πιο απαιτητική και διαφορετική από την ημέρα που ξεκίνησε".

Πόσο αύξησε τα έσοδα;

Φεύγοντας το 2000 από τους κόλπους της FIBA, το κυριότερο επιχείρημα ήταν ότι δεν υπήρχε καμιά ενημέρωση για τα έσοδα της διοργάνωσης από τη διεθνή ομοσπονδία, η οποία απέδιδε ψίχουλα. Πόσο έχει αλλάξει, πλέον, το σκηνικό; Είναι πράγματι η Ευρωλίγκα μια διοργάνωση που προσφέρει τα επιθυμητά έσοδα στα κλαμπ που παίρνουν μέρος; Ή έχουν δίκιο όσοι αμφισβητούν την οικονομική πολιτική, με τον Παναθηναϊκό ΟΠΑΠ να σηκώνει πολλές φορές τη σημαία της αμφιβολίας και να έχει κριτικάρει σε πολύ υψηλούς τόνους το business plan της διοργάνωσης;

Θυμίζουμε ότι στην ECA, την εταιρεία που διοργανώνει την Ευρωλίγκα (σε συνεργασία με την IMG) είναι μέτοχοι 11 ομάδες, άρα έχουν άμεση γνώση των οικονομικών στοιχείων. Τα έσοδα των ομάδων έχουν αυξηθεί, όμως όχι τόσο όσο θα έπρεπε να γίνει με βάση τη δυναμική τους.

✎ Κώστας Ρήγας "Σε αντίθεση με το αγωνιστικό μέρος, εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι υπήρξε μια σοβαρή αδυναμία. Θυμίζω ότι όταν μετά τον 2ο χρόνο, όταν άρχισαν να μπαίνουν οι όροι με τους χορηγούς μας, το 70% των τηλεοπτικών εσόδων αποδίδονταν στους συλλόγους. Στη συνέχεια, τα ποσά άρχισαν να περικόπτονται και φτάσαμε στο σημείο οι ομάδες να παίρνουν ούτε τα... μισά χρήματα που πληρώνουν τα κανάλια για να μεταδίδουν τους αγώνες. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Πού είναι οι μεγάλοι σπόνσορες, μια αυτοκινητοβιομηχανία, η Coca-Cola, άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες που... αγνοούν το κορυφαίο επίπεδο του μπάσκετ; Λέγεται ότι υπάρχουν και μεγάλα προβλήματα με την IMG, η οποία ήταν η εταιρεία που στήριξε το σχέδιο της Ευρωλίγκας το 2015. Δεν ξέρω, δεν συμμετέχω πλέον στις διεργασίες για να γνωρίζω τι ακριβώς συμβαίνει, όμως είναι φανερό ότι ο κορωνοϊός έχει επιδεινώσει την κατάσταση".

✎ Χρήστος Σταυρόπουλος: "Σίγουρα τα έσοδα των ομάδων θα μπορούσαν να είναι περισσότερα. Από το 2000 έχουμε κάνει άλματα, ωστόσο, θα μπορούσαμε να πάμε και καλύτερα. Να γίνουν πράγματα, προς όφελος των συλλόγων. Η πανδημία έχει δημιουργήσει μια ιδιαίτερη κατάσταση. Πέρσι χάθηκαν χρήματα από τη μη ολοκλήρωση της σεζόν. Φέτος, ξεκινήσαμε με στόχο να παίξουμε μέχρι το τέλος, να γίνει κανονικά η σεζόν και να διεξαχθεί το Final Four. Ταυτόχρονα, ελπίζουμε να ομαλοποιηθεί η κατάσταση με τον κορωνοϊό και φυσικά να επιστρέψουν οι φίλαθλοι στα γήπεδα, ώστε να δούμε ξανά το μπάσκετ της Ευρωλίγκας με γεμάτες τις εξέδρες".