Η κόπωση είναι η πιο ακριβή λέξη στον επαγγελματικό αθλητισμό

Ο ύπνος (η έλλειψη ή η ποιότητα αυτού) είναι ένα από τα θέματα που μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα ενός αθλητή να πάρει μια απόφαση. Πολύ περισσότερο, στο σωστό χρόνο. 'Πειράζει' τα αντανακλαστικά και την κρίση. Επηρεάζει την αποκατάσταση των μυών μετά τους αγώνες και την ετοιμότητα τους για την επόμενη υποχρέωση. Και στον επαγγελματικό αθλητισμό οι λέξεις “κόπωση” και “αποκατάσταση” ενδεχομένως να είναι οι πιο ακριβές. Βλέπεις, μπορούν να οδηγήσουν σε τραυματισμούς, με τις συνέπειες να είναι συγκεκριμένες.

Θα σκέφτεσαι "σιγά, πόσο κουράζονται οι αθλητές, της μιας προπόνησης την ημέρα και των δυο αγώνων την εβδομάδα;". Θα τα απαντήσουμε όλα. Πρώτα να πούμε πως υπάρχουν ουκ ολίγες συσκευές που μετρούν την κατάσταση μας. Μέχρι και η Nintendo έχει φτιάξει μια. Ο καλύτερος αλγόριθμος πρόβλεψης κόπωσης ωστόσο, ανήκει στη Fatigue Science, καναδική start-up που έγινε συνεργάτης όλων των ομάδων της Premier League και κάποιων μικρότερων κατηγοριών, του ΝΒΑ (Dallas Mavericks, Toronto Raptors, Βrooklyn Nets), του NFL, του NHL, του MLS, του ράγκμπι, της Αμερικανικής Ολυμπιακής Επιτροπής κ.α.

Όλες σημείωσαν πως επωφελήθηκαν, μαζί με ότι “καταλάβαμε πως η κόπωση δεν έχει να κάνει με τις ώρες που δουλεύεις, αλλά με εκείνες που χρειάζεσαι για να ξεφορτωθείς από το σώμα σου το φόρτο εργασίας”. Πράγμα κομματάκι δύσκολο, όταν έπειτα από ένα παιχνίδι έχεις δυο μέρες για το επόμενο. Ίσως και μια πτήση ανάμεσα. Για αυτό υπάρχει η Fatigue Science. Το moto της είναι "sleep and win".

Για την ιστορία, η ίδια εταιρεία έχει στο πελατολόγιο τον αμερικανικό στρατό, ενώ διαθέτει λογισμικό (FAST) που αναλύει τα τροχαία ατυχήματα στις ΗΠΑ και καταλήγει στο αν έπαιξε ρόλο η κόπωση του υπεύθυνου. Το πουλά σε εταιρείες που θέλουν να βελτιώνουν την παραγωγικότητα των υπαλλήλων τους, χωρίς να τους εξοντώνουν -γεγονός που οδηγεί σε λάθη που δεν θέλουν. Έχει πολλούς πελάτες σε κλάδους όπως τα ορυχεία, τις κατασκευαστικές και τις μεταφορές.

Αν σκέφτεσαι πως όλοι είμαστε κουρασμένοι, να το θέσουμε στην ακριβή του βάση.

Κόπωση έχεις αισθανθεί (φευ). Σκέφτεσαι πως δεν κοιμήθηκες καλά, ότι δεν ξεκουράστηκες όσο έπρεπε και συνεχίζεις. Πίνεις κανένα χυμό, στο τσακίρ κέφι παίρνεις ένα συμπλήρωμα βιταμινών και προχωράς. Μόνο που αν τα πράγματα ήταν τόσο απλά, προφανώς και δεν θα είχε δημιουργηθεί ολόκληρο πεδίο επιστήμης πάνω στην κούραση. Ας εξηγηθούμε.

Για αρχή, το “είμαι κουρασμένος” με το “νιώθω κουρασμένος” είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Και για να αναλυθούν τα αίτια, ώστε να βρεθούν οι λύσεις έγινε κατηγοριοποίηση στη ψυχική και τη σωματική κούραση.

Η σωματική κούραση αφορά την κόπωση των μυών.

Μπορεί να αφορά την έλλειψη ενέργειας στο μυ, από μείωση της απόδοσης στη νευρομυική σύνδεση. Ή από μείωση της κίνησης που οφείλετε σε θέμα στο κεντρικό νευρικό σύστημα: κατά τη διάρκεια υψηλού επιπέδου κινητικής δραστηριότητας, αυξάνεται το επίπεδο της σεροτονίνης -εκ των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου. Όταν συσσωρευθεί σε μεγάλες ποσότητες στον οργανισμό προκαλεί έντονη νευρικότητα έως και σχιζοφρένεια.

Η ψυχική κούραση είναι η προσωρινή αδυναμία διατήρησης της καλύτερης γνωστικής απόδοσης.

Εμφανίζεται σε έντονη γνωστική δραστηριότητα, όταν συνδυάζεται με έλλειψη ύπνου ή ένα θέμα υγείας. Έχει αποδειχθεί πως μειώνει και τη φυσική απόδοση. Εκδηλώνεται ως υπνηλία, λήθαργος ή κατευθυνόμενη κόπωση προσοχής. Συνέπεια είναι το μειωμένο επίπεδο συνείδησης. Άρα, δεν μπορείς αν εκτελείς εργασίες που προϋποθέτουν συνεχή συγκέντρωση (πχ να οδηγείς). Έρευνα δε, απέδειξε ότι υπάρχει επιρροή στην ταχύτητα και την ακρίβεια, στοιχεία άκρως σημαντικά στο ποδόσφαιρο.

Τα αίτια έχουν να κάνουν με την εργασία, το ψυχικό άγχος, την υπερδιέγερση και την υποδιέγερση, την κατάθλιψη, τη οκνηρία, μια ασθένεια ή και την έλλειψη ύπνου. Και ένα jet lag μπορεί να προκαλέσει κόπωση. Ένα ακόμα θέμα που δεν βοηθά είναι οι διαταραχές στο ορμονικό. Όπως και το να μη γυμνάζεσαι ποτέ.

Έρευνα έδειξε ότι το 50% των ανθρώπων που διαγνώστηκαν με κόπωση, έμαθαν τους λόγους ένα χρόνο μετά τα πρώτα συμπτώματα. Το 19.4% αυτών των περιπτώσεων αφορούσαν τα μυοσκελετικά προβλήματα και το 16.5% τα ψυχολογικά. Από τις πρώτες εξετάσεις που γίνονται είναι οι αιματολογικές (για να ελεγχθεί αν υπάρχει τυχόν μόλυνση ή αναιμία), οι ουρολογικές (δείχνει αν υπάρχει θέμα στο συκώτι ή διαβήτης), αυτές για τον έλεγχο ποιότητας του ύπνου (πόσες ώρες κοιμάσαι, πόσες φορές ξυπνάς μέσα στο χάραμα κλπ), για τη συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου και για τα επίπεδα άγχους.

Επειδή πρόκειται για έντονο πρόβλημα, είναι πολλές οι εταιρίες που 'χουν ασχοληθεί με τη δημιουργία συσκευών που μετρούν την ιατρική κόπωση. Μια εξ αυτών είναι η Nintendo. Ξεκάθαρα το όλο θέμα έχει απασχολήσει και τον αθλητικό κόσμο, καθώς οι κορυφαίες ομάδες ταξιδεύουν πολλάκις μέσα στη σεζόν. Πολλές αλλάζουν και χρονικές ζώνες και οι ορμόνες των παικτών παθαίνουν μια τρέλα.

Το 2017 το Nobel Ιατρικής και Φυσιολογίας πήγε σε τρεις επιστήμονες (Michael W. Young, Michael Rosbash, Jeffrey C. Hall) που ανακάλυψαν τους μοριακούς μηχανισμούς που ελέγχουν το κιρκαδικό ρυθμό -δηλαδή, το βιολογικό ρολόι φυτών, ζώων και ανθρώπων. Το βιολογικό ρολόι ρυθμίζει λειτουργίες, όπως η συμπεριφορά, τα ορμονικά επίπεδα, τον ύπνο, τη θερμοκρασία σώματος και το μεταβολισμό. Άρα το λες και σημαντικό. Αυτό είπαν και οι Mavs με τους Raptors και συνεργάστηκαν με εταιρείες που βοηθούν τους παίκτες τους. Οι οποίοι παίκτες τους παίζουν αργά και μπορεί μετά να 'χουν πτήση που τους πάει σε άλλη ζώνη ώρας και τινάζει το βιολογικό τους ρολόι στον αέρα.

Η Fatigue Science ανέπτυξε μεθόδους μέτρησης του ύπνου και της κούρασης στους χώρους εργασίας. Όλα ξεκίνησαν έπειτα από αίτημα του Αμερικανικού Στρατού. Ακολούθησε έρευνα 25 χρόνων, που κόστισε 37 εκατ. δολ. Υπάρχει η δυνατότητα να παρακολουθούν οι προπονητές τις μετρήσεις όλων των παικτών και να κρίνουν αναλόγως, αλλά app και wristband (Readiband) που επιτρέπει στους ίδιους τους αθλητές να ελέγχουν τον εαυτό τους.

Υπολογίζει τι κάνει στα σώματα των αθλητών ένα ταξίδι και δίνει το χρόνο που θα χρειαστούν, για να ξεκουραστούν επαρκώς πριν την επόμενη υποχρέωση, ώστε να γλιτώσουν τα χειρότερα.

Σίγουρα πολλοί παλιοί αθλητές τα βλέπουν όλα αυτά και γελούν. Ή σκέφτονται πώς θα ήταν η καριέρα τους αν είχαν όλα τα τεχνολογικά μέσα που υπάρχουν σήμερα. Εξαρτάται από την περίπτωση. Σίγουρα ωστόσο, όλοι έχουν κινητό τηλέφωνο και μια στοιχειώδη σχέση με υπολογιστές και Internet.

Photo: AP