Χίλσμπορο, 26 χρόνια μετά: Η αλήθεια...

Είκοσι τρία χρόνια, 8.551 μέρες. Αυτό είναι το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την 15η Απριλίου 1989 μέχρι τις 12 Σεπτεμβρίου 2012.

Σε όλο αυτό το διάστημα, η επίσημη εκδοχή ήταν η εξής: Στον ημιτελικό του Κυπέλλου Αγγλίας ανάμεσα στην Λίβερπουλ και την Νότιγχαμ Φόρεστ, στο Χίλσμπορο του Σέφιλντ, 96 οπαδοί της Λίβερπουλ έχασαν την ζωή τους και δεκάδες άλλοι τραυματίστηκαν σοβαρά, με κάποιους εξ αυτών να μένουν παράλυτοι ή φυτά για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Υπεύθυνη για την τραγωδία ήταν εν μέρει η αστυνομία, που δεν ενήργησε ως όφειλε, αλλά σύμφωνα με τις τότε αναφορές στον Τύπο και την επίσημη αναφορά του Λόρδου Τέιλορ που ερεύνησε την υπόθεση, το μεγαλύτερο βάρος έπεφτε στους οπαδούς. Κάποιοι εξ αυτών ήταν μεθυσμένοι, κάποιοι άλλοι δεν είχαν εισιτήριο, έφτασαν καθυστερημένοι στο γήπεδο κι έκαναν το γνωστό ντου.

Η βίαια και παραβατική συμπεριφορά των χούλιγκανς ήταν αυτή που οδήγησε 96 ανθρώπους σε φρικτό θάνατο, να πεθάνουν όρθιοι, ανάμεσα στους χιλιάδες που συμπιέστηκαν σ’εκείνο το μοιραίο πέταλο. Οι ίδιοι οι νεκροί θεωρήθηκαν εν πολλοίς υπεύθυνοι για τον θάνατό τους, μαζί με τους υπόλοιπους χούλιγκανς, που προκάλεσαν την τραγωδία, σκότωσαν τους δικούς τους φιλάθλους, αλλά τη γλίτωσαν.

Πέρασαν 23 χρόνια και σ’όλο αυτό το διάστημα τα παραπάνω ήταν η επίσημα αποδεκτή αλήθεια. Αυτά γνώριζε η κοινή γνώμη, όχι μόνο εντός Βρετανίας, αλλά και σε όλο τον ποδοσφαιρικό πλανήτη. Ώσπου στις 12 Σεπτεμβρίου του 2012 δόθηκαν στην δημοσιότητα τα αποτελέσματα της ανεξάρτητης επιτροπής που είχε αναλάβει να ερευνήσει τα 400.000 απόρρητα έγγραφα, έγγραφα που για πρώτη φορά τέθηκαν στην διάθεσή τους. Το πόρισμα της επιτροπής πρώτα ανακοινώθηκε πρώτα στις οικογένειες των θυμάτων κι εν συνεχεία έφτασε στα χέρια του Τύπου και του πρωθυπουργού της Αγγλίας, Ντέιβιντ Κάμερον.

Και η αλήθεια είναι η εξής:

Οι οπαδοί δεν έχουν την παραμικρή ευθύνη για την τραγωδία. Κανείς δεν ήταν μεθυσμένος, κανένας δεν έκανε ντου, κανένας δεν είχε κάποιου είδους βίαιας ή παραβατικής συμπεριφοράς που προκάλεσε ή συνέβαλε στο δυστύχημα. Η ευθύνη για την τραγωδία ανήκει 100% στην αστυνομία, που πρώτα πήρε την λανθασμένη απόφαση να ανοίξει μια πύλη εξόδου και να στείλει την μάζα του πλήθους στην κεντρική κερκίδα στο πέταλο, την ώρα που τα πλαϊνά τμήματα ήταν μισογεμάτα, έτοιμα να υποδεχθούν εκεί τον κόσμο και μετά δεν έκανε σχεδόν τίποτα για να βοηθήσει.

Το λυπηρό είναι πως οι αδιαμφισβήτητες αποκαλύψεις του 2012 δεν σταμάτησαν εκεί. Το θέμα δεν είναι μόνο η επίσημη αποδοχή πως οι οπαδοί δεν είχαν την παραμικρή ευθύνη. Το θέμα είναι πως αποδείχθηκε, με στοιχεία που δεν χωρούν καμία αμφισβήτηση, αυτό που οι οικογένειες των θυμάτων φώναζαν για 23 χρόνια: υπήρξε ξεκάθαρο σχέδιο, μια ξεκάθαρη πια συνωμοσία, με στόχο να φύγει σχεδόν κάθε ευθύνη από τις αρχές και να κατασκευαστεί μια 100% ψεύτικη εκδοχή, που θα κάνει τους πάντες να πιστέψουν πως το Χίλσμπορο ήταν άλλη μία περίπτωση χουλιγκανισμού.

Όπως ο ίδιος ο πρωθυπουργός της Αγγλίας δήλωσε τότε στην Βουλή, τα ανώτερα στελέχη της αστυνομίας αλλοίωσαν σκόπιμα 164 καταθέσεις απλών αστυνομικών που ήταν εκείνη την ημέρα στο γήπεδο. Εκατόν εξήντα τέσσερις καταθέσεις, που έλεγαν τα πράγματα όπως έγιναν, αλλοιώθηκαν πριν φτάσουν στα χέρια του Λόρδου Τέιλορ. Αφαιρέθηκαν εντελώς 116 παράγραφοι, που περιέγραφαν τις αστυνομικές παραλείψεις και εξηγούσαν πως από την ώρα που ξεκίνησε το κακό, δεν υπήρξε καμία συντονισμένη ενέργεια που θα γλίτωνε ζωές.

Αποδείχθηκε πως ο τότε ιατροδικαστής αποφάνθηκε επίτηδες πως ήταν όλοι νεκροί στις 3.15 (ο αγώνας ξεκίνησε στις 3). Το έκανε επίτηδες, έτσι ώστε καμία έρευνα να μην γίνει για τις παραλείψεις και τα λάθη που έγιναν μετά από εκείνο το χρονικό σημείο, έτσι ώστε να μην παρθούν καταθέσεις για όσα συνέβησαν μετά τις 3.15. Τι νοημα θα είχε να ερευνηθούν ενέργειες μετά τις 3.15 όταν σύμφωνα με τον ιατροδικαστή ήταν όλοι ήδη νεκροί;

Το Σεπτέμβριο του 2012 οι οικογένειες των θυμάτων άκουσαν να επιβεβαιώνεται αυτό που φώναζαν χρόνια, πως πολλοί από τους νεκρούς ήταν ακόμα στη ζωή στις 3.15. Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους: Από τους 96 νεκρούς, οι 59 θα μπορούσαν να είχαν σωθεί με μια βασική κι απλή ιατρική βοήθεια. Αφέθηκαν να πεθάνουν, με μόνη βοήθεια αυτή των υπόλοιπων οπαδών, που έκαναν φορεία τις διαφημιστικές πινακίδες και προσπαθούσαν μάταια να σώσουν όσους μπορούν.

Αφέθηκαν να πεθάνουν, με μοναδική αρωγή τα μόλις δύο ασθενοφόρα που μπήκαν στο γήπεδο. Δύο από τα 42 που είχαν σπεύσει έξω από το Χίλσμπορο. Τα υπόλοιπα 40 δεν μπήκαν ποτέ στον αγωνιστικό χώρο, γιατί κανείς δεν έδωσε τέτοια εντολή, γιατί “μέσα γίνονται φασαρίες και τίποτε άλλο”. Και δεν τελειώσαμε ακόμα.

Το μέγεθος της συνωμοσίας δεν σταματά εδώ. Ο ιατροδικαστής πήρε δείγματα αίματος από όλους τους νεκρούς, ακόμα κι από παιδιά ηλικίας 12, 13, 14 χρόνων. Έπρεπε σώνει και ντε να αποδειχθεί πως οι μεθυσμένοι χούλιγκανς ήταν η αιτία. Για όσους δεν είχαν ίχνος αλκοόλ στο αίμα τους, τα στοιχεία λένε πως η αστυνομία ξεψάχνισε το ποινικό τους μητρώο για να βρει οτιδήποτε που να ταιριάζει στο επιθυμητό προφίλ του “ταραξία που προκάλεσε μια τραγωδία”. Όλες οι αναφορές των ανώτερων αστυνομικών που έφτασαν στα χέρια του Λόρδου Τέιλορ έλεγαν το ίδιο πράγμα: μεθυσμένοι χούλιγκανς, χωρίς εισιτήρια, δολοφόνοι. Και δεν τελειώσαμε ακόμα.

Δεν θα μπορούσε να υπάρχει μια τέτοια συνωμοσία κι αλλοίωση της πραγματικότητας χωρίς την συνεισφορά του Τύπου. Δεν ήταν μόνο η Sun με το εμετικό πρωτοσέλιδο με τίτλο “Η αλήθεια” που έλεγε πως “οι οπαδοί έκλεβαν τους νεκρούς, κατουρούσαν τους γενναίους αστυνομικούς και έδερναν αυτούς που έδιναν το φιλί της ζωής”. Σχεδόν όλες οι εφημερίδες φιλοξένησαν τις επόμενες μέρες της τραγωδίας ρεπορτάζ που μιλούσαν για οπαδούς που επιτέθηκαν στα ασθενοφόρα, έκαναν βανδαλισμούς κι όχι μόνο προκάλεσαν το δυστύχημα, αλλά επιβάρυναν τις όποιες διαδικασίες διάσωσης. Την θέση των καταθέσεων που φώτιζαν ξεκάθαρα τις ευθύνες των αρχών, πήραν 100% κατασκευασμένες αναφορές που μιλούσαν για χουλιγκανισμούς που δεν συνέβησαν ποτέ.

Όλα τα παραπάνω είναι η Αλήθεια που έλαμψε το Σεπτέμβριο του 2012 και πήρε άπαξ και διαπαντός την επίσημη επιβεβαίωση του Πρωθυπουργού της Αγγλίας. Όλα τα παραπάνω είναι η Αλήθεια που φώναζαν τόσα χρόνια οι οικογένειες των θυμάτων, η Αλήθεια που μπορούσε να δει όποιος διάβαζε έστω 1-2 σχετικά κείμενα ή παρακολουθούσε ένα από τα ντοκιμαντέρ που "φώναζαν" πως η επίσημη εκδοχή δεν είναι παρά ένα φρικτό, κατασκευασμένο ψέμα.

Δεν χωράει πια καμία αμφισβήτηση, κανείς πια δεν μπορεί να πει πως πρόκειται για θεωρίες συνωμοσίας, για προσπάθεια των οπαδών της Λίβερπουλ να βγάλουν από πάνω τους την ευθύνη και να βρουν αποδιοπομπαίους τράγους. Πλέον ζήτησε συγγνώμη ο Μακένζι, ο διευθυντής τότε της Sun, που για 23 χρόνια αρνιόταν να παραδεχθεί πως το τότε ρεπορτάζ δεν είχε καμία απολύτως βάση κι ήταν 100% κατευθυνόμενο και ψευδές. Πλέον ζήτησε συγγνώμη το αστυνομικό τμήμα της πόλης, που αποδέχθηκε την απόκρυψη της αλήθειας, την αλλοίωση των καταθέσεων, την κατάθεση ψευδών γεγονότων.

Για 23 χρόνια οι συγγενείς κι οι φίλοι των νεκρών και των τραυματιών έψαχναν την δικαίωση. Σε όλο αυτό το διάστημα τους έλεγαν πως δεν θα τα καταφέρουν, πως δεν πρόκειται ποτέ κανείς να παραδεχθεί τίποτα, ούτε θα μπορέσουν να τους αναγκάσουν με στοιχεία να παραδεχθούν την συνωμοσία και τα ψεύδη. Για 23 χρόνια δεν κουβαλούσαν μόνο το σταυρό του χαμού των αγαπημένων τους προσώπων, αλλά έπρεπε να υπομένουν το αδιανόητο: την κοινή γνώμη, τους οπαδούς των άλλων ομάδων να τους λένε πως δεν υπάρχει καμία συνωμοσία και το μόνο που υπάρχει είναι η ευθύνη των χούλιγκανς που σκότωσαν τα αδέρφια τους στο πέταλο.

Δεν ήταν μόνο οι οπαδοί της Γιουνάιτεντ που φώναζαν τόσα χρόνια “you killed your own fans, murdering bastards, 96 were not enough”. Δεν ήταν μόνο οι οπαδοί της Τσέλσι, που στον περσινό ημιτελικό Κυπέλλου Αγγλίας με την Τότεναμ διέκοψαν το ενός λεπτού σιγής για να φωνάξουν για τους “δολοφόνους”. Δεν ήταν μόνο το περίφημο “typical scousers, always the victim, never your fault”, που ήταν η κλασική ειρωνική απάντηση για το Χίλσμπορο. “Ναι, σας ξέρουμε, εσείς είστε τα θύματα, δεν φταίτε ποτέ”.

Ήταν η κοινή γνώμη, που προτιμούσε να πιστέψει το κράτος και την αστυνομία, παρά να αποδεχθεί πως οι οικογένειες των θυμάτων δεν μπορεί για 23 χρόνια να φωνάζουν για κάτι που δεν υπάρχει. Ήταν οι γενιές και γενιές ποδοσφαιρόφιλων σε όλον τον κόσμο που, χωρίς να φταίνε, μεγάλωσαν πιστεύοντας πως το Χίλσμπορο ήταν μια ακόμη περίπτωση χουλιγκανισμού. “Αυτοί ήταν στο Χέιζελ, τα ίδια έκαναν και στο Χίλσμπορο, μόνο που εκεί σκοτώθηκαν μεταξύ τους”.

Ήταν ακόμα και τα επίσημα χείλη, σαν αυτά του δημάρχου του Λονδίνου, του Μπόρις Τζόνσον. Διαβάστε δηλώσεις που έγιναν το 2004: “Μια βαθιά απεχθής ψύχωση των οπαδών της Λίβερπουλ, να βλέπουν πάντα τους εαυτούς τους ως θύματα. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για την αποτυχία των οπαδών να αναγνωρίσουν, έστω και σήμερα, πως έπαιξαν ρόλο στην τραγωδία, με τους μεθυσμένους χούλιγκανς που απερίσκεπτα έκαναν ντου. Η αστυνομία έγινε ένας βολικός αποδιοπομπαίος τράγος, το ίδιο κι η εφημερίδα Sun.”

Μέσα σ’αυτό το κλίμα προσπαθούσαν οι οικογένειες των θυμάτων να βρουν το δίκιο τους. Το 2012 δήλωσαν πως έφτασαν στο τέλος μιας διαδρομής: καθάρισαν, μια για πάντα, πρώτα τα ονόματα των νεκρών και μετά των υπολοίπων οπαδών, που ενώ ήταν τα θύματα κι οι ήρωες μιας τραγωδίας, παρουσιάζονταν για 23 χρόνια ως οι θύτες, που κανείς δεν πρέπει να λυπάται. Αυτό που δεν τελειώνει είναι ο αγώνας για να βρεθούν ενώπιον της δικαιοσύνης, πρώτα οι υπεύθυνοι της τραγωδίας και μετά αυτοί που κατασκεύασαν τα φρικτά ψέμματα που κράτησαν 23 χρόνια.

Γιατί μπορεί σήμερα να έλαμψε η αλήθεια κι όλοι αυτοί να μην είχαν άλλη επιλογή από την αποδεχθούν με γραπτές δηλώσεις, αλλά το ερώτημα παραμένει: ποιος έστησε όλη αυτήν τη συνωμοσία, ποιος έδωσε εντολή για την συγκάλυψη; Δεν μπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτό πως το μόνο κίνητρο ήταν η προσπάθεια των ανώτερων αστυνομικών μιας μικρής πόλης να σώσουν το τομάρι τους. Δεν μπορεί να στηθεί όλο αυτό το σκηνικό που αποκαλύφθηκε σήμερα χωρίς πολιτική βούληση, μόνο από τις προσπάθειες 2-3 υπευθύνων που θα έκαναν τα πάντα να γλιτώσουν. Κι αν είχε γίνει έτσι, δεν θα χρειάζονταν 23 χρόνια για να λάμψει η αλήθεια.

Μέσα σ’αυτό το κλίμα προσπαθούσαν οι οικογένειες των θυμάτων να βρουν το δίκιο τους. Το 2012 δήλωσαν πως έφτασαν στο τέλος μιας διαδρομής: καθάρισαν, μια για πάντα, πρώτα τα ονόματα των νεκρών και μετά των υπολοίπων οπαδών, που ενώ ήταν τα θύματα κι οι ήρωες μιας τραγωδίας, παρουσιάζονταν για 23 χρόνια ως οι θύτες, που κανείς δεν πρέπει να λυπάται. Αυτό που δεν έχει τελειώσει είναι ο αγώνας για να βρεθούν ενώπιον της δικαιοσύνης, πρώτα οι υπεύθυνοι της τραγωδίας και μετά αυτοί που κατασκεύασαν τα φρικτά ψέμματα που κράτησαν 23 χρόνια.

Το Δεκέμβριο του 2012, το Ανώτατο Δικαστήριο διέγραψε τα πορίσματα των παλιών ανακρίσεων και διέταξε να γίνουν νέες, να ανοίξει η υπόθεση ξανά απ’την αρχή. Οι νέες ανακρίσεις ξεκίνησαν στις 31 Μαρτίου 2014 και συνεχίζονται αδιάκοπα μέχρι και σήμερα, με καταθέσεις εκατοντάδων εμπλεκόμενων. Οι οικογένειες των θυμάτων έκαναν υπομονή 23 χρόνια, πλέον έχουν συμπληρωθεί 26, αλλά θα χρειαστούν μερικά ακόμα για την απόδοση ευθυνών, για να μάθουν τα ονοματεπώνυμα πίσω απ’την τραγωδία, αλλά και τη συγκάλυψη που ακολούθησε όλα αυτά τα χρόνια.