Οι δύο δαίμονες της Τσεχίας πριν τον Σατοράνσκι
Ο Γιάννης Φιλέρης θυμάται τον Γιαν Σβόμποντα και τα... σκόρδα του 1991, τον Λούμπος Μπάρτον και τους δυο προπονητές της Εθνικής το 1999, πριν τη μονομαχία Ελλάδας - Τσεχίας και τον πρόωρο τελικό στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Κίνας.
Η κρίσιμη μέρα για την Εθνική έφτασε, νωρίτερα από το πρώτο νοκ-άουτ ματς στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Κίνας. Όχι ότι δεν θα ήταν έτσι ένας ανάλογος αγώνας με την Τουρκία, όπως λίγο πολύ περιμέναμε πριν από το τζάμπολ, όμως άλλο να προβλέπεις τι θα γίνει κι άλλο να παίζεις στο τουρνουά. Την Εθνική oμάδα την κυνηγάει μια ήττα που δεν ήθελε (από τη Βραζιλία) και εκτός των άλλων πρέπει να νικήσει όχι τους Τούρκους αλλά τους εκπληκτικούς Τσέχους. Και με διαφορά 12 πόντων μάλιστα και άνω…
Για τους νεότερους φίλους του αθλήματος, η Τσεχία μάλλον δεν τους λέει κάτι σαν χώρα του μπάσκετ. Κι όμως η παράδοση της είναι τεράστια, έστω κι αν αφορά και το… άλλο μισό της πρώην Τσεχοσλοβακίας. Για πολλά χρόνια σε εκείνα τα μέρη της κεντρικής Ευρώπης το μπάσκετ ήταν πολύ δημοφιλές, αναπτυσσόταν και χάριζε διακρίσεις,.
Η ενιαία Τσεχοσλοβακία μέτρησε συνολικά 6 μετάλλια σε Ευρωμπάσκετ (3 αργυρά, 3 χάλκινα) και μέχρι το 1991 ήταν μέσα στις παραδοσιακές δυνάμεις της Ηπείρου. Και επί συλλογικού επιπέδου, όμως, το ματς Σλάβια – ΑΕΚ Πράγας που έφερε 60.000 κόσμο στο Παναθηναϊκό Στάδιο και χάρισε το Κύπελλο Κυπελλούχων στην ελληνική ομάδα, έχει μείνει στην ιστορία. Τότε η Σλάβια θεωρούταν ένα από τα ισχυρότερα κλαμπ της Ευρώπης κι είχε στην πεντάδα της τον Γίρι Ζίντεκ, κορυφαίο Τσέχο μπασκετμπολίστα όλων των εποχών.
Η Τσεχοσλοβακία ήταν μια ομάδα φετίχ για την εθνική Ελλάδος. Η φουρνιά με Κρόπιλακ, Σκάλα, Μπράμπενετς έφτασε στο απόγειό της στις αρχές της δεκαετίας του 80, όταν κατέκτησε πρώτα το χάλκινο μετάλλιο (μέσα στην Πράγα) το 1981 και ύστερα το αργυρό (το 1985, στη Γερμανία). Το 1987 στην Αθήνα ήταν 8η και κάπου άρχισε να χάνει έδαφος. Εμείς δεν τους είχαμε νικήσει ποτέ. Μετρούσαμε πέντε σερί ήττες, μέχρι το 1991 όταν τους βρήκαμε μπροστά μας στη 2η αγωνιστική του Ευρωμπάσκετ της Ρώμης.
Η Εθνική ομάδα έφτασε… στο πάρα πέντε στο αεροδρόμιο Φιουμιτσίνο, καθώς οι διεθνείς απειλούσαν με αποχή διαρκείας (δεν είχαν ταξιδέψει στην Πολωνία για φιλικά παιχνίδια) καθώς το αθλητικό νομοσχέδιο που είχε κατατεθεί στην Βουλή, εξυπηρετούσε μόνο τα συμφέροντα των σωματείων! Των νεοσύστατων τότε ΤΑΚ (τμήματα αμειβομένων καλαθοσφαιριστών, πρόδροιμοι των ΚΑΕ).
Η Ελλάδα είχε ηττηθεί στην πρεμιέρα από την γηπεδούχο Ιταλία, αλλά ήξερε ότι με 2 νίκες επί Τσέχων και Γάλλων θα έφτανε στους ‘4’. Το ματς με την Τσεχοσλοβακία θα μείνει στην ιστορία. Στο πέμπτο λεπτό (για την ακρίβεια 5:15 μετά την έναρξη) ο Νίκος Γκάλης (μετά από μπακ ντορ του Γιαννάκη) κάνει το 20-12 και ο αγώνας διακόπηκε για να τιμηθεί ο μεγάλος άσος που έφτανε τους 5.000 πόντους με την Εθνική ομάδα. Πρώτη φορά σε ματς μεγάλης διοργάνωσης, συνέβαινε κάτι τέτοιο.
Όλα πήγαιναν καλά. Στο 10 το σκορ είχε πάει σχεδόν στους 20 πόντους (38-19) και ο Ευθύμης Κιουμορτζόγλου άρχισε το ροτέισον, με τη σύμφωνη γνώμη του… Γιώργου Βασιλακόπουλου που καθόταν στον πάγκο (αλήθεια)! Πριν καταλάβουμε τι γινόταν οι Τσέχοι είχαν μειώσει στους 4π. (49-45) και το θρίλερ μόλις ξεκινούσε. Δεν ήταν κακή ομάδα η Τσεχοσλοβακία. Με ψηλά κορμιά όπως ο Πέτρουτσκα και Όκατς, καλούς σκόρερ σαν τον Μίχαλικ και προπονητή τον Πάβελ Πέτερα που είχε περάσει από την Ελλάδα σαν προπονητής του Φίλιππου Θεσσαλονίκης.
Ο Σβόμποντα νικάει και τα σκόρδα!
Ένας παίκτης , όμως, που προστέθηκε στο πάρα πέντε στην 12άδα της Εθνικής Τσεχοσλοβακίας, έκανε τη μεγαλύτερη ζημιά. Τον έλεγαν Γιαν Σβόμποντα, στο Ευρωμπάσκετ πήγε για να παίξει αντί του τραυματία Ματίτσκι και εναντίον της Ελλάδας έκανε το ματς της ζωής του.
Τελείωσε με 32 πόντους έχοντας 12/12 δίποντα και 8/10 βολές! Απίστευτος. Κανείς δεν μπόρεσε να τον μαρκάρει, αποτελεσματικά. Μόνο ο Φάνης Χριστοδούλου θα τον σταματούσε, αλλά ο μπέμπης ήταν στην Αθήνα τραυματίας. Ο αγώνας ήταν συγκλονιστικός καυώς δυόμισι λεπτά πριν από το τέλος το σκόρ ήταν 97-93, αλλά οι Τσέχοι πέρασαν μπροστά 98-93 με γκολ-φάουλ του Σβόμποντα.
Ο Γιαννάκης ανέλαβε δράση. Ισοφάρισε σε 103-103 και 105-105 (με 2/2 βολές, 4” πριν από το τέλος του ματς) και το ματς πήγε στην παράταση. Κι εκεί, που λέγαμε σωθήκαμε… ήρθε το τέλος. Ο Σβόμποντα έβαζε ό,τι περνούσε από το χέρι του, οι Τσέχοι νίκησαν 123-113 και εμείς είπαμε αντίο Γρανάδα. Δείτε το ματς, αν έχετε υπομονή να φτάσετε μέχρι την παράταση
Ο Πέτερα μετά το ματς δεν πίστευε ότι είχε κερδίσει και έλεγε “μας έκαναν καλό οι αλλαγές του Έλληνα προπονητή. Ήταν φανερό ότι μας υποτίμησαν”. Η καλύτερη δήλωση ανήκε στον Γκάλη: “Ποιος Σβόμποντα ρε παιδιά, Αν τον δω αύριο στον δρόμο δεν θα τον γνωρίσω…”.
Η αλήθεια είναι ότι εμείς… ό,τι κι αν κάναμε, δεν έπιανε! Ούτε τα σκόρδα που μας προμήθευσε ο Ιταλός συνοδός της ομάδας, για να ξορκιστεί το κακό και είχαν μπει στα ρούχα του γιατρού της Εθνικής Γιώργου Παπαδόπουλου, που ήταν “πρωτάρης” και είχε θεωρηθεί “μαύρη γάτα”. Το συμβάν, βέβαια, δεν θα είχε γίνει γνωστό, αν δεν το έκαναν βούκινο (viral στη… σύγχρονη γλώσσα) οι Ιταλοί μέσω δελτίου Τύπου της διοργάνωσης!
Η Εθνική για να προκρινόταν στους “4” θα έπρεπε να νικήσει τους Γάλλους με 18 πόντους (τι μου θυμίζει, τι μου θυμίζει). Τελικά τους κέρδισε με 12π και έπαιξε για τις θέσεις 5-8 σε μια… σχεδόν καταστροφική εμφάνιση. Το τουρνουά ήταν το τελευταίο του Νίκου Γκάλη με τη φανέλα της Εθνικής! Τη νίκη μας επί των Τσεχοσλοβάκων (για την 5η θέση) δεν τη θυμάται κανείς βέβαια. Το σκορ ήταν 95-79 και ο Σβόμποντα είχε σημειώσει … 5 πόντους.
“Μα καλά έχετε δυο προπονητές;”
Τα χρόνια πέρασαν. Το 1993 η Τσεχία και η Σλοβακία πήραν βελούδινο διαζύγιο. Το ελληνικό μπάσκετ συνέχιζε τις επιτυχίες με την παλιά φρουρά να εγκαταλείπει σταδιακά. Το 1997 ο Φάνης, το 1998 ο Φασούλας, ο Γιαννάκης από το 1996 ήταν προπονητής. Ο “δράκος” είχε θεωρηθεί … σχεδόν αποτυχημένος, γιατί το 98 στο Μουντομπάσκετ της Αθήνας, η Ελλάδα κατακτούσε την 4η θέση.
Για πρώτη φορά η Εθνική πήγαινε σε ένα μεγάλο τουρνουά (το Ευρωμπάσκετ 99) χωρίς κάποιον παίκτη από την χρυσή γενιά του 87. Η ΕΟΚ είχε… μια φαεινή ιδέα (την πρώτη από μια σειρά εμπνεύσεων, που μας οδήγησαν σχεδόν στην απαξίωση) να δώσει μεν τα ηνία στον Κώστα Πετρόπουλο, του φορούσε όμως καπέλο ως τεχνικο διευθυντή τον Γιάννη Ιωαννίδη.
Ο ευγενής και στωικός Πετρόπουλος ήταν σχεδόν αδύνατο να συνεργαστεί με τον “τυφώνα” ξανθό, με τις αποτυχίες βέβαια να χρεώνονται απευθείας στον Πατρινό κόουτς και ποτέ, βέβαια, στον τεχνικό διευθυντή. Στο Ευρωμπάσκετ η Εθνική ταξίδεψε χωρίς τον Νίκο Οικονόμου που ήταν σε “διάσταση” με το προπονητικό επιτελείο. Ο όμιλος με Γερμανία, Τσεχία και Λιθουανία δεν ήταν τρομακτικός, έκρυβε όμως μια … τραγωδία.
Πρεμιέρα με Γερμανία που είχε τον 22χρονο Νοβίτσκι για πρώτη φορά σε ρόλο ηγέτη, τον κοντοπίθαρο Νιρμπέργκερ να μας πηγαίνει πέρα δώθε και τον Μπογκόγεβιτς να ευστοχεί σε τρίποντο στο τέλος διαμορφώνοντας το τελικό 59-58. Τζίφος με το καλημέρα.
Το ματς της επόμενης μέρας με τους Τσέχους ήταν σαν τελικός. Η Ελλάδα ήθελε τη νίκη για να ελπίζει σε πρόκριση. Η Τσεχία έπαιζε για πρώτη φορά σε τελική φάση μετά την διάλυση της Τσεχοσλοβακίας. Από την ομάδα του 91 έπαιζαν ακόμα ο Γίρι Όκατς, ο Πάβελ Μπέτσκα (και οι δυο θηριώδεις) ενώ ήταν παρών και ο Καμίλ Νόβακ, νυν πρόεδρος της FIBA Europe.
Αστέρια όμως της ομάδας ήταν ο Γίρι Βελς (αργότερα έπαιξε και στο ΝΒΑ) και ένας έξοχος σκόρερ, ο Λούμπος Μπάρτον που έκανε καριέρα φτάνοντας μέχρι την Μπαρτσελόνα. Από τον Σβόμποντα στον Μπάρτον, είδαμε τον ουρανό σφοντύλι ξανά, καθώς ο Τσέχος φόργουορντ ήταν ασυναγώνιστος με 26 πόντους (5/9 τρίποντα). Ο Μπάρτον αναδείχθηκε δεύτερος σκόρερ του Ευρωμπάσκετ με μ.ο 18.7π
Η δήλωση του Ζντένεκ Χούμελ, προπονητή της Τσεχίας, αποκάλυψε την αλήθεια για την Εθνική: “Νικήσαμε μια ομάδα που είχε δυαρχία…” Η Εθνική έχασε και την επόμενη από τη Λιθουανία και επέστρεψε χωρίς νίκη από την Ντιζόν στη χειρότερη εμφάνισή της σε Ευρωμπάσκετ από το 1987 και μετά.
Ο Σατοράνσκι και μια σπουδαία ομάδα
Τους Τσέχους τους νικήσαμε αργότερα σε ένα ματς στην Πάτρα για τα προκριματικά του Ευρωμπάσκετ 2001, ξορκίζοντας όλα τα φαντάσαμτα του παρελθόντος.. Σε τουρνουά πάντως, το ματς της Δευτέρας είναι το πρώτο μετά από 20 χρόνια.
Αυτή τη φορά απέναντι μας θα στηθεί μια ομάδα με όλη τη σημασία της λέξης, η οποία καθοδηγείται από έναν γκαρντ-εγκέφαλο, όπως ο Τόμας Σατοράνσκι. Ο γκαρντ των Σικάγο Μπουλς που έχει βελτιώσει 150% το παινίδι του σε σχέση με τον παίκτη που βλέπαμε στην Ευρώπη, κάνει ένα μαγικό τουρνουά με 15.8π, 5.5 ριμπάουντ και 7 ασίστ. Όλη η Τσεχία κινείται από τα χέρια του και το μαρκάρισμά του είναι το πρώτο πράγμα που απασχολεί το επιτελείο της Εθνικής,
Δεν είναι όμως μόνος του ο Σατοράνσκι. Ο Ισραηλινός κόουτς Ρόνεν Γκίνσμπουργκ έχει παρουσιάσει μια καλοκουρδισμένη ομάδα, με πέντε παίκτες να έχουν διψήφιο αριθμό πόντων (εκτός του Σατοράνσκι είναι και οι Μπόνατσικ 15,5, Χρούμπαν 11.3, Αουντα 10 και βέβαια ο σέντερ Οντρέι Μπάλβιν που σκοράρει 11.5 π και μαζεύει 9.5 ριμπάουντ).
Η Τσεχία έχει μομέντουμ, έχει ενθουσιασμό της λείπει σίγουρα η πείρα. Εκεί πρέπει να ποντάρουμε για να τη φέρουμε σε δύσκολη θέση. Για να τη δούμε πως θα αντιδράσει υπό πίεση. Μια τελευταια πληροφορία αναφέρει ότι ο Θανάσης Σκουρτόπουλος σκέφτεται να χρησιμοποιήσει πάνω στον Σατοράνσκι τον Γιάννη Αντετοκούνμπο. Μοιάζει με καλή ιδέα, Αρκεί ο κόουτς να εμπιστευτεί και όλους τους παίκτες του, γιατί η δήλωσή του, όταν ρωτήθηκε για τα σχήματα με 3 γκαρντ, δεν ήταν διόλου εύστοχη. Περισσότερο έμοιαζε με αυτοκαλάθι…
