Έρευνα: Η σκοτεινή business δισεκατομμυρίων που έφτιαξε τους super agents

Αν μέχρι πριν λίγα χρόνια φάνταζε υπερβολικό, σήμερα δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία. Οι μάνατζερ είναι οι άνθρωποι που κινούν τα νήματα στο ποδόσφαιρο. Με το πέρασμα των ετών ο ρόλος τους έγινε πολύ πιο σύνθετος, από αυτόν του ανθρώπου που απλά μοχθούσε να βρει ένα καλό συμβόλαιο στον πελάτη του προκειμένου να επωφεληθεί και ο ίδιος. Πλέον έχουν αναπτύξει ένα δίκτυο που ουσιαστικά τους επιτρέπει να λειτουργούν ακόμη και εκβιαστικά, ορίζοντας τις κινήσεις στην μεταγραφική σκακιέρα παγκοσμίως. Αφού κατάφεραν να εκμεταλλευτούν λάθος αποφάσεις των φορέων του ποδοσφαίρου και να πατήσουν πάνω σε διεθνείς κανόνες του εμπορίου, οι μάνατζερ απέκτησαν το πάνω χέρι στις εξελίξεις.

Ίσως ακούγεται ακραίο, αλλά αν σήμερα μια ομάδα ή ένας παίκτης δεν έχει τις κατάλληλες προσβάσεις στον κόσμο των μάνατζερ, τότε πολύ απλά μένει εκτός ‘παιχνιδιού’. Τα πλοκάμια των super agents έχουν απλωθεί πλέον ακόμη και στις μικρές ηλικίες. Χαρακτηριστικές οι περιπτώσεις των Τσάβι Σίμονς και Ανιμπάλ Μεϊμπρί, των 16χρονων wonderkids των Μπαρτσελόνα και Μονακό αντίστοιχα. Ο πρώτος μετακόμισε στην Παρί Σεν Ζερμέν, ο δεύτερος στην Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και πίσω από αυτή την εξέλιξη βρέθηκαν οι Μίνο Ραϊόλα και Ζόρζε Μέντες.

Ακόμη κι αν τίποτα μέχρι εδώ δεν φαντάζει περίεργο ή ενοχλητικό, εντούτοις το πρόβλημα είναι σοβαρό. Όχι γιατί η φούσκα του αθλήματος συνεχίζει να μεγαλώνει -και μοιραία κάποια στιγμή θα σκάσει- ούτε γιατί FIFA και UEFA αντιλαμβάνονται πως πρέπει να μπει επιτέλους ένα φρένο σε αυτό το προκλητικό πάρτι δισεκατομμυρίων ευρώ. Αλλά γιατί γίνεται αντιληπτό πως εγείρονται πλέον σοβαρά ζητήματα διαφθοράς και αθέμιτου ανταγωνισμού, που απειλούν ευθέως την αξιοπιστία του αθλήματος και όσων ζουν από αυτό. Σύλλογοι σε απόγνωση, ‘κόλπα’ φοροδιαφυγής, ενώσεις που κάνουν τα στραβά μάτια και στη μέση η Παγκόσμια Ομοσπονδία που θέλει (;) να σταματήσει την δράση των ανθρώπων που μεταλλάχθηκαν από μάνατζερ σε… μεσίτες.

Τι έδειξε έρευνα της UEFA στην τριετία 2014-2017

Τι κοινό έχουν ένας dj, ένας σερβιτόρος σε πιτσαρία, ένας τραπεζίτης, ένας σπουδαστής διαφήμισης και ο γιος ενός επιχειρηματία στο Βόρειο Λονδίνο; Όχι, δεν είναι η αρχή για ένα ανέκδοτο. Πρόκειται για τους πέντε από τους ισχυρότερους agents στον κόσμο. Ζόρζε Μέντες, Μίνο Ραϊόλα, Τζόναθαν Μπαρνέτ, Φερνάντο Φελίτσεβιτς και Κία Τζουράμπσιαν, είναι οι άνθρωποι που συχνά κρατούν στα χέρια τους την τύχη μιας μεταγραφής με πολλά μηδενικά. Υπολογίζεται πως συνολικά το 2017 έλαβαν 200 εκατ. ευρώ από αμοιβές και προμήθειες, έχοντας υπό τον έλεγχο τους ένα γκρουπ παικτών με αξία πάνω 2 δισ. ευρώ.

Μια έρευνα της UEFA την τριετία 2014-2017 έδειξε πως σε ένα δείγμα 2000 μεταγραφών, οι μάνατζερ έλαβαν το 12,6% των χρημάτων που διακινήθηκαν μέσα από τις συμφωνίες. Ποσοστό που μεγαλώνει ραγδαία, αφού το… παραδοσιακό 10% της προμήθειας των μάνατζερ (επί του μισθού που εξασφάλιζαν στον παίκτη), σταδιακά έδωσε την θέση του στο “τόσα θέλω για να γίνει η μεταγραφή”. Ένα παράδειγμα για τον τρόπο που έχει ξεφύγει η ιστορία αφορά δύο μεταγραφικές υποθέσεις της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Για την μετακίνηση του Πολ Πογκμπά από την Γιουβέντους στους “κόκκινους διαβόλους”, περίπου… 45 εκατ. ευρώ (!) κατέληξαν στην τσέπη του Μίνο Ραϊόλα. Για αυτή του Αλέξις Σάντσες από την Άρσεναλ, ο Φερνάντο Φελίτσεβιτς καρπώθηκε περισσότερα από 15 εκατ. ευρώ.

“Το ύψος των χρημάτων που καταλήγουν στους μάνατζερ αυξάνεται και αυτή η εξέλιξη μαρτυρά τους οικονομικούς πόρους που υπάρχουν πλέον στο παιχνίδι. Η γνώμη μου είναι πως οι super agents είναι οι βασικοί υπεύθυνοι γι΄αυτή την τρέλα. Δεν λειτουργούν πια ως μεσάζοντες για τους συλλόγους, αλλά έχουν ένα είδος κοινοπραξίας μαζί τους – δεν είναι πλέον καν μεσάζοντες αλλά μέρος της ίδιας της συμφωνίας. Αλλά οι σύλλογοι δεν θέλουν ουσιαστικά να το σταματήσουν αυτό – το να ξοδεύουν ένα τεράστιο όγκο χρημάτων για τις υπηρεσίες των μάνατζερ, για κάποιον λόγο είναι βολικό και για τους συλλόγους”, είναι η τοποθέτηση του Πίπο Ρούσο, κοινωνιολόγου στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας που ειδικεύεται στην επιχειρηματικότητα του ποδοσφαίρου.

Από το 2016 μέχρι σήμερα, εκτιμάται πως οι προμήθειες των μάνατζερ έχουν αυξηθεί κατά 50%. Το χρήμα που ρέει άφθονο είναι πιθανότατα ο λόγος που ποδοσφαιριστές όπως οι Λιονέλ Μέσι, Νεϊμάρ, Κιλιάν Εμπαπέ, Πάουλο Ντιμπάλα και πολλοί άλλοι, έχουν δώσει σε συγγενικά τους πρόσωπα τον ρόλο του ατζέντη. Σύμφωνα πάντως με το transfermarkt, η Gestifute του Ζόρζε Μέντες είναι η εταιρεία με το μεγαλύτερο portfolio παικτών, με συνολική αξία περισσότερα από 700 εκατ. ευρώ. Επόμενη είναι η Stellar Football Ltd των Τζόναθαν Μπαρνέτ και Ντέιβιντ Μάνασεχ, ακολουθεί ο Μίνο Ραϊόλα και η ανερχόμενη Unique Sports Management.

To τοπίο είναι θολό για την Sports Invest UK Ltd του Κία Τζουράμπσιαν, που μαζί με τον συνεργάτη του Τζουλιάνο Μπερτολάτσι είχαν κάνει την μεταγραφή του Φελίπε Κοουτίνιο από την Λίβερπουλ στην Μπαρτσελόνα. Ο Τζουράμπσιαν είχε μπει στο μικροσκόπιο των αρχών για τον ρόλο που έπαιξε στις μετακινήσεις των Κάρλος Τέβες και Χαβιέρ Μαστσεράνο στην Γουέστ Χαμ το 2006, όταν ο αγγλικός σύλλογος τιμωρήθηκε με πρόστιμο 6 εκατ. ευρώ από την Premier League για παράνομα τριμερή συμβόλαια. Ο Πίνι Ζάχαβι, ένας πρώην δημοσιογράφος με πρώτη του δουλειά ως μάνατζερ την μεταγραφή του Αβί Κοέν από την Μακάμπι Τελ Αβίβ στην Λίβερπουλ το 1978, είχε επίσης αναμειχθεί σε εκείνες τις μεταγραφές.

“Ο Ζάχαβι είναι πάντα εκεί. Έχει ένα τεράστιο δίκτυο στο ποδόσφαιρο και είναι εξαιρετικά ικανός στο να διατηρεί μια δυνατή σχέση με τον οποιοδήποτε. Αυτό τον κάνει έναν πανταχού παρών ατζέντη, σε τόσες πολλές συμφωνίες. Για παράδειγμα, ήταν ένας από τους ναθρώπους – κλειδιά της συμφωνίας που έφερε τον Νεϊμάρ στην Παρί Σεν Ζερμέν. Έχει πολλούς συμμάχους – είναι φίλος με τον Μέντες, δεν είχε ποτέ κάποια διαφωνία με τον Ραϊόλα. Κατά την άποψη μου, είναι ο ατζέντης με τις υψηλότερες πολιτικές ευαισθησίες”, υποστηρίζει ο Πίπο Ρούσο, που εξηγεί πως σε μια αδίστακτη αγορά -που συχνά μοιάζει με την άγρια δύση- όπου ένας πελάτης ενδεχομένως να σημαίνει κέρδη εκατομμυρίων ευρώ, αυτή η διπλωματική ικανότητα του Ζάχαβι είναι πολύτιμος σύμμαχος.

Στο video που ακολουθεί, o Πίνι Ζάχαβι τοποθετείται σχετικά με τα τριμερή συμβόλαια:

Το 2016 πολλοί πελάτες του Ζόρζε Μέντες κατηγορήθηκαν μετά από φορολογικό σκάνδαλο που αποκάλυψε το “Football Leaks”. Μεταξύ αυτών ήταν και οι Κριστιάνο Ρονάλντο, Ζοζέ Μουρίνιο. “Αυτή η ιστορία έκανε ζημιά στην εικόνα του Μέντες. Μέχρι τότε θα έλεγα πως αυτός είναι ο πιο ισχυρός άνθρωπος του ποδοσφαιρού, αλλά υπό το πρίσμα της συνέπειας, νομίζω ο Ζάχαβι είναι αυτός που έχει κυριαρχήσει στο παιχνίδι τον περισσότερο καιρό”, τονίζει ο Πίπο Ρούσο.

Την τελευταία διετία, με τον Πίνι Ζάχαβι στα 75 του και τον Ζόρζε Μέντες να χάνει την μεγάλη επιρροή του σε συλλόγους όπως οι Ρεάλ Μαδρίτης και Παρί Σεν Ζερμέν, έχει ξεκινήσει ένα… Game of Thrones για τον ‘βασιλιά – μάνατζερ’ του ποδοσφαίρου. Ο Ματίας Λίπμαν, διαμεσολαβητής για παίκτες της Νοτίου Αμερικής, έχει πει σχετικά: “Κάποιες φορές μπορεί να εμφανιστούν πολλοί άνθρωποι με συμμετοχή σε μια συμφωνία. Γι’ αυτό και το κόστος μιας μεταγραφής έχει ανέβει τόσο ψηλά. Αλλά πάντα πρέπει να θυμάσαι ότι ο παίκτης είναι το πιο σημαντικό μέρος μιας συμφωνίας. Αν ο παίκτης δει ότι ένας άλλος ατζέντης μπορεί να τον βοηθήσει να βρει ένα καλύτερο συμβόλαιο, τότε θα σε αφήσει. Είναι μια δίκαιη αγορά, όπου οι πιο έξυπνοι κερδίζουν τους πιο αδύναμους – αυτό είναι μπίζνες”.

Το κρυφτούλι των FA και EFL στην σχέση Γουλβς – Μέντες

Την σεζόν 2017-2018 η Γουλβς μπήκε στο μάτι της Premier League εξαιτίας της σχέσης της με τον Ζόρζε Μέντες. Με τον Νούνο Εσπίριτο και πολλούς παίκτες της ομάδας να είναι πελάτες του Πορτογάλου super agent, η FA ήθελε να είναι σίγουρη πως δεν παραβιάζονται κανόνες που αφορούν την σχέση της διοίκησης των ‘λύκων’ με έναν ατζέντη. Οι κανονισμοί της FA για τις σχέσεις συλλόγων – μάνατζερ, στόχευαν στην προστασία ενάντια στην σύγκρουση συμφερόντων, απαγορεύοντας σε έναν ιδιοκτήτη ομάδας να έχει μερίδιο ή οποιουδήποτε είδους συμφέρον σε μια μανατζερική εταιρεία. Ομοίως, για τους μάνατζερ ήταν μη αποδεκτή οποιαδήποτε ‘ουσιαστική επιρροή’ μπορεί να είχαν στα ζητήματα ενός συλλόγου.

Το καλοκαίρι του 2017, η Γουλβς επιβεβαίωσε πως ο κινέζικος όμιλος ‘Fosun’, που κατέχει το πλειοψηφιακό πακέτο μετοχών του συλλόγου, έχει ποσοστό στην εταιρεία του Ζόρζε Μέντες, Gestifute. “Η Fosun κατέχει ένα ποσοστό μετοχών στην Gestifute, εταιρεία όπου είναι επικεφαλής ο Ζόρζε Μέντες”, είχαν ανακοινώσει οι ‘λύκοι’. Γεγονός που έδειχνε παραβίαση των κανόνων της FA που ορίζουν μεταξύ άλλων ότι “ένας οργανισμός που ενδιαφέρεται για έναν σύλλογο δεν μπορεί να έχει κανένα συμφέρον στην επιχείρηση ή τις υποθέσεις ενός διαμεσολαβητή (ατζέντη) ή μιας εταιρείας διαμεσολαβητών (μανατζερική εταιρεία)”.

Ο ίδιος κανονισμός απαγορεύει σε έναν ατζέντη να έχει συμφέροντα σε έναν σύλλογο, ορίζοντας τα ‘συμφέροντα’ ως κατοχή του 5% ή μεγαλύτερου ποσοστού μετοχών ή “να είναι σε θέση ή να διατηρεί συνεργασία που μπορεί να ενεργοποιήσει την την άσκηση υλικής, οικονομικής, εμπορικής, διοικητικής, διαχειριστικής ή οποιασδήποτε άλλης επιρροής στις υποθέσεις του σωματείου, είτε άμεσα είτε έμμεσα και είτε τυπικά, είτε ανεπίσημα”.

Τον Απρίλιο του 2018 η Λόρι Ντάρλιμπρ, διευθύνουσα σύμβουλος της Γουλβς, παραδέχτηκε στο Sky TV πως η Fosun αφού απέκτησε μερίδιο στην εταιρεία του Μέντες, απέσπασε πληροφορίες από τον Πορτογάλο ατζέντη πριν αγοράσει την αγγλική ομάδα. Μετά την εξαγορά των ‘λύκων’ από τον κινέζικο κολοσσό, ο Μέντες είχε συμμετοχή στην πρόσληψη του Νούνο Εσπίριτο Σάντο και την απόκτηση Πορτογάλων παικτών που έδωσαν μεγαλύτερη ποιότητα στο ρόστερ της ομάδας.

“Ο Μέντες μας έχει συμβουλέψει για παίκτες που τελικά αποκτήσαμε αλλά και για παίκτες που τελικά δεν πήραμε. Υπάρχουν ποδοσφαιριστές που συνδέονται με εκείνον, ήρθαν στην ομάδα και έχουν κάνει πραγματικά καλή δουλειά για εμάς”, τόνισε μεταξύ άλλων.

Αυτή η σχέση Γουλβς – Μέντες, που με βάση τους κανονισμούς στο αγγλικό ποδόσφαιρο μοιάζει παράνομη, έχει πάρει την έγκριση των FA και EFL, δίχως καμία από τις δύο ενώσεις να έχει εξηγήσει πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό. Ανεπίσημα έχει διαρρεύσει πως δεν υπάρχει πρόβλημα καθώς το μερίδιο του 20% στην Gestifute δεν ανήκει απευθείας στην Fosun. Σαν κάποιος να κρύβεται πίσω από το δάχτυλο του…

Το μερίδιο φέρεται να ανήκει στην Shanghai Foyo, το μεγαλύτερο ποσοστό της οποίας είναι στα χέρια του Guo Guangchang, προέδρου της Fosun! Η Gestifute και η Shanghai Foyo από τον Ιανουάριο του 2016, έχουν μια σύμπραξη που αφορά ένα πρακτορείο μεταγραφών και μάρκετινγκ στο κινεζικό ποδόσφαιρο. Το λανσάρισμα στη Σαγκάη έγινε υπό την παρουσία του Ζόρζε Μέντες και το παρακολούθησαν αξιωματούχοι των Μπενφίκα και Μονακό, όπου ο Πορτογάλος ατζέντης ασκεί μεγάλη επιρροή.

Σύμφωνα με την EFL, οι κανόνες τηρήθηκαν μετά την δέσμευση της Γουλβς για ‘κατάλληλες ρυθμίσεις’ και την εξαγορά της Fosun από τον Στιβ Μόργκαν τον Ιούλιο του 2016. Οι ‘λύκοι’ κατέθεσαν γραπτώς την δική τους εκδοχή για την θέση του Μέντες αναφορικά με τους κανονισμούς της EFL, μετά την καταγγελία που είχε κάνει ο Αντρέα Ραντριτσάνι, ιδιοκτήτης της Λιντς, το 2018. Μετά την ήττα των “παγωνιών” από τη Γουλβς, ο Ραντριτσάνι είχε tweetάρει “δεν είναι νόμιμο και δίκαιο να επιτρέπουμε σε μια ομάδα να ανήκει σε ένα fund, το οποίο έχει μετοχές στο μεγαλύτερο πρακτορείο παικτών στον κόσμο με εμφανή οφέλη… Γιατί οι υπόλοιπες 23 ομάδες δεν μπορούν να έχουν ανάλογη μεταχείριση;”

Ο ιδιοκτήτης της Λιντς είπε στο BBC πως όταν ετοιμαζόταν να αγοράσει την αγγλική ομάδα πούλησε τις μετοχές που είχε σε μανατζερική εταιρεία. κατόπιν συμβουλής του δικηγόρου του. “Το έκανα γιατί προφανώς υπήρχε σύγκρουση συμφερόντων και πάντα φροντίζω να ακολουθώ τους κανονισμούς”, υποστήριξε χαρακτηριστικά ο Ραντριτσάνι.

Παρά την γενική παραδοχή, πως παίκτες όπως ο Ρούμπεν Νέβες αλλά και άλλοι Πορτογάλοι που βρέθηκαν στη Γουλβς, είναι πελάτες του Ζόρζε Μέντες, ούτε ο Πορτογάλος μάνατζερ, ούτε η Gestifute, δηλώνονται ως εκπρόσωποι των παικτών αυτών στα αρχεία μεταγραφών της FA… Σύμφωνα με τα έγγραφα της FA, ατζέντης του Ρούμπεν Νέβες είναι ο Ζόρζε Πιρές Σεραλέιρο, που εμφανίζεται να έχει πελάτες και τους Πέδρο Γκονσάλβες, Ρούμπεν Βινιάγκρε, Μπουμπακάρ Ανέ. Ο Ντιόγκο Ζότα, πάντα σύμφωνα με τα πρακτικά της FA, εκπροσωπείται από τον Ισπανό ατζέντη Κάρλος Μπουσέρο Γκόμεθ.

Ομοίως η απόκτηση των Χέλντερ Κόστα, Ιβάν Καβαλέιρο και Ζοάο Τεϊσέιρα έγιναν με διαμεσολαβητή έναν δικηγόρο, τον Κάρλος Οσόριο ντε Κάστρο και ατζέντη τον Βαλντίρ Καρντόσο. Εκπρόσωπος της Γουλβς υποστήριξε πως κανείς από αυτούς δεν σχετίζεται με τον Ζόρζε Μέντες ή την Gestifute. Η Λόρι Ντάρλιμπρ, παρά το γεγονός ότι παραδέχτηκε την απόκτηση παικτών που συνδέονται με τον Μέντες, τον περιγράφει ως σύμβουλο και στενό φίλο του προέδρου της Γουλβς, Τζεφ Σι. “Είμαστε απολύτως άνετοι όσον αφορά την θέση μας. Θα παρέχουμε στην Premier League τις ίδιες πληροφορίες που δώσαμε στην EFL και την FA. Δεν πιστεύουμε και προσωπικά δεν πιστεύω, πως οι αρχές θεωρούν ότι έχουμε βγει εκτός κανονισμών”.

Η σιωπή δεν είναι χρυσός για τον Γκολντ

Τον Σεπτέμβρη του 2018 ο αντιπρόεδρος της Γουέστ Χαμ, Ντέιβιντ Γκολντ, εξαπέλυσε επίθεση κατά των μάνατζερ τονίζοντας πως “ρουφάνε τόνους χρημάτων” μέσα από το ποδόσφαιρο. Το ξέσπασμα του ήρθε όταν οι αξιωματούχοι της Premier League αποφάσισαν να τιμωρήσουν τους συλλόγους που πληρώνουν προμήθειες στους μάνατζερ. Συνολικά 20 ομάδες εξέφρασαν τον εκνευρισμό τους για το γεγονός πως ένας ατζέντης πληρώνεται τόσο από τον παίκτη, όσο και από τον σύλλογο. Φημολογείται πως διατηρούν την υποστήριξη της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας για την απεμπόλιση του φαινομένου, που οδηγεί αστρονομικά ποσά στις τσέπες των μάνατζερ. Μέχρι σήμερα πάντως δεν έχει αλλάξει κάτι…

“Ουσιαστικά είναι αυτοί που διευθύνουν το ποδόσφαιρο. Αποσπούν μυθικά ποσά από το άθλημα. Όλοι προσπαθούμε να βάλουμε ένα φρένο στα εξωφρενικά χρήματα που ξοδεύονται, αυτοί δεν κάνουν τίποτα για να βοηθήσουν το ποδόσφαιρο. Δεν πιστεύω καν πως το συζητάμε… Εκτός από τους ίδιους τους μάνατζερ, όλοι οι υπόλοιποι είναι εναντίον τους. Είναι ξεκάθαρο πως με τις μεθόδους τους διαταράσσουν το παιχνίδι. Η Premier League ταυτίζεται με τα συναισθήματα της ότι κάτι πρέπει να γίνει. Από την αρχή είναι κάτι που θέλουμε και οι δυο. Τώρα πρέπει να βρεθούμε το ίδιο μήκος κύματος με τις FIFA και UEFA, ελπίζοντας να σκεφτούν έναν τρόπο να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση”, ήταν η οργισμένη τοποθέτηση του Ντέιβιντ Γκολντ πριν από λίγους μήνες.

Η Premier League έχει υπό εξέταση μια σειρά από προτάσεις που θα μπορούσαν ενδεχομένως να ομαλοποιήσουν ως έναν βαθμό την κατάσταση: αυτές αφορούν τους ελέγχους στους μάνατζερ, την απόδειξη πως διατηρούν τραπεζικό λογαριασμό στην Αγγλία και την κατάθεση ετήσιας οικονομικής κατάστασης στην λίγκα.

Αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι το 2015 η διπλή εκπροσώπηση ήταν παράνομη στην Αγγλία, αλλά αυτό άλλαξε όταν η FIFA ‘απενεργοποίησε’ τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι μάνατζερ. Η HM Revenue & Customs είχε προχωρήσει σε διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η διπλή εκπροσώπηση για… φορολογική ντρίμπλα.

Το 2018 σημειώθηκαν συναλλαγές 541 παικτών που αφορούσαν συλλόγους της Premier League και τουλάχιστον 426 από αυτές, το 79%, πραγματοποιήθηκαν με διπλή εκπροσώπηση, σύμφωνα με έρευνα των Times. Επιπλέον, κάθε μία από τις 52 συναλλαγές της Μάντσεστερ Σίτι έγινε υπό αυτό το πρίσμα, όπως και όλες σχεδόν οι συμφωνίες που αφορούσαν τις Άρσεναλ, Λίβερπουλ και Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.

Tα Football Leaks έφεραν τρόμο και… κουκούλωμα στην Πορτογαλία

Το απόγευμα της 29ης Σεπτεμβρίου του 2015, ένα μήνυμα έφτασε στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του Αντόνιο Βαρέλα, αρθρογράφου της πορτογαλικής Record. Πάτησε το link που εμπεριείχε το e-mail και έφτασε σε ένα blog που είχε δημιουργηθεί στις 17:17 της ίδιας μέρα. “Καλώς ήρθατε στο Football Leaks”, έγραφε στα πορτογαλικά. “Αυτό το πρότζεκτ αποσκοπεί στην αποκάλυψη της σκοτεινής πλευράς του ποδοσφαίρου. Δυστυχώς το άθλημα που αγαπάμε τόσο πολύ είναι σάπιο και ήρθε η ώρα να πούμε ‘μέχρι εδώ’, αρκετά”, συνέχιζε το μήνυμα καλωσορίσματος του blog και από κάτω υπήρχε μια σειρά από έγγραφα που αφορούσαν την Σπόρτινγκ Λισσαβώνας.

Προ λίγων εβδομάδων, ο δημοσιογράφος Σαμ Ράιτ της ιστοσελίδας “www.newyorker.com” δημοσίευσε την έρευνα του για τον τρόπο που το Football Leaks έχει τρομοκρατήσει τον κόσμο του ποδοσφαίρου, στέλνοντας στη φυλακή τον δημιουργό του, Ρουί Πίντο. Μίλησε με τον Αντόνιο Βαρέλα, τον αρθρογράφο της Record, που του εξήγησε ότι αυτή η κίνηση του Ρουί Πίντο προέτρεψε πολλούς ανθρώπους του ποδοσφαίρου, που διατήρησαν την ανωνυμία τους, να τροφοδοτήσουν το Football Leaks με μια σειρά από στοιχεία που δημιούργησαν μια τεράστια βάση δεδομένων.

Μια εβδομάδα μετά τη δημιουργία του, το Football Leaks αποκάλυψε εμπιστευτικά έγγραφα που αφορούσαν ομάδες όπως οι Πόρτο, Μπενφίκα, Μαρσέιγ, Τβέντε. Ακολούθησαν κι άλλες, συμπεριλαμβανομένων και των ‘μεγαθήριων’ της Ευρώπης. Η ιστοσελίδα δέχτηκε επιθέσεις. Πότε για να ‘πέσει’ και πότε με ιούς που έκαναν πολύ δύσκολη την πρόσβαση στα κείμενα της ή εμφάνιζαν πορνογραφικό υλικό. Ο ρεπόρτερ Ράφαελ Μπούσμαν του Der Spiegel, περιοδικού που καλύπτει ιστορίες οργανωμένου εγκλήματος στο ποδόσφαιρο για περισσότερο από μια δεκαετία, ήταν αυτός που έδειξε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την υπόθεση και κατάφερε να συναντήσει τον άνθρωπο πίσω από το Football Leaks. Χτίζοντας μαζί του μια επικοινωνία έξι εβδομάδων, τον Φλεβάρη του 2016 ο Μπούσμαν πέταξε για την Βουδαπέστη για να τον συναντήσει.

Έφτασε σε ένα μικρό ξενοδοχείο στο κέντρο της πόλης, με την προσμονή να δει κάποιον πρώην υψηλόβαθμο αξιωματούχο των FIFA – UEFA μπροστά του. Τελικά συνάντησε έναν 27χρονο Πορτογάλο, τον Ρουί Πέδρο Γκονσάλβες Πίντο, με τον οποίο πέρασε το επόμενο 48ωρο. Πριν χωρίσουν οι δρόμοι τους, ο Πίντο έδωσε δύο σκληρούς δίσκους στον Μπούσμαν, που έκρυβαν 800 gb δεδομένων. Την επόμενη τριετία, ο Πίντο προμήθευσε το Der Spiegel με 4 terabytes εμπιστευτικών πληροφοριών και περισσότερα από 88 εκατ. έγγραφα (!) – μια διαρροή διπλάσια σε μέγεθος από τα Panama Papers και 60 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Έντουαρντ Σνόουντεν.

Οι πληροφορίες που ‘ελευθέρωσε’ ο Πίντο οδήγησαν στην καταδίκη δεκάδων top class παικτών και προπονητών για το αδίκημα της φοροδιαφυγής, ενώ ‘ευθύνονται’ και για τις κατηγορίες βιασμού που αντιμετωπίζει ο Κριστιάνο Ρονάλντο. “Για εμένα είναι ιδιοφυΐα”, δήλωσε ο Μπούσμαν στον Ράιτ, εξηγώντας πως ο Πίντο, απόφοιτος Λυκείου και χωρίς εκπαίδευση στον κόσμο των υπολογιστών κατάφερε να αποκτήσει πληροφορίες που εισαγγελείς και ερευνητές αναζητούσαν για χρόνια. Ο Πίντο συνελλήφθη στην Ουγγαρία τον Γενάρη, με τις κατηγορίες του ηλεκτρονικού εγκλήματος και του εκβιασμού, τις οποίες αρνείται. Με τον 30χρονο σήμερα Πορτογάλο να αντιμετωπίζει τον κίνδυνο 10ετούς κάθειρξης. Επιμένει πως μοναδικός του στόχος είναι να αποτρέψει το ποδόσφαιρο από το να γίνει το άθλημα που μόνο η ελίτ θα απολαμβάνει.

“Δεν θεωρώ τον εαυτό μου χάκερ. Κάποιες από τις πηγές μας στο Football Leaks δεν συνειδητοποιούν πως είναι καν πηγές. Ο πατέρας μου κάποτε μου είχε πει ότι το ποδόσφαιρο θα μου καταστρέψει την ζωή, γιατί η αλήθεια είναι πως ήμουν φανατικός”, εξομολογείται στον Ράιτ. Και ο κίνδυνος αυτός είναι πραγματικός για τον Πίντο. Το πρόβλημα με την όλη δράση του μέσω των Football Leaks, είναι πως μοιραία… τσάντισε ορισμένους από τους πλέον ισχυρούς μάνατζερ στον κόσμο. Σε μια συνέντευξη του στο Der Spiegel και τον Ράφαελ Μπούσμαν στις αρχές του Φλεβάρη, μεταξύ άλλων είχε αποκαλύψει πως “ερεύνησα υποθέσεις ψάχνοντας τους βασικούς πρωταγωνιστές σε ‘φτιαγμένες’ ποδοσφαιρικές συμφωνίες, όπου μάνατζερ και σύμβουλοι ήταν συχνότερα από κάθε άλλον αναμεμειγμένοι σε αυτές. Ήθελα να αποκαλύψω αυτές τις συμφωνίες”.

Ο Πίντο τον περασμένο Μάρτιο εκδόθηκε στην Πορτογαλία από τις ουγγρικές αρχές. “Φοβάται περισσότερο τις αντιδράσεις σε πολιτικό επίπεδο, καθώς το ποδόσφαιρο είναι απόλυτα αναμεμειγμένο στους μηχανισμούς του πορτογαλικού κράτους. Όταν μου το πρωτοείπε δεν ήμουν και πολύ σίγουρος γι’ αυτό, αλλά όταν διαπίστωσα την σύνδεση με τον Αντόνιο Κλούνι σκέφτηκα ‘γαμώτο, ο τύπος τελικά έχει δίκιο’…”, υποστηρίζει ο Ράφαελ Μπούσμαν και αμφιβάλλει για το αν ο Πίντο θα έχει μια δίκαιη δίκη. “Ο Ρουί είναι αισιόδοξος γιατί νιώθει βέβαιος πως δεν έχει κάνει τίποτα κακό. Όμως μπορείς να καταλάβεις ότι στην Πορτογαλία το θέμα έχει πάρει διαστάσεις πολιτικού σκανδάλου, γεγονός που δυκολεύει πολύ τα πράγματα”, εξηγεί ο ρεπόρτερ του Der Spiegel.

Λίγες μέρες πριν την έκδοση του Πίντο, ο Μπούσμαν βρέθηκε στην Χάγη προκειμένου να παραστεί σε μια συνέντευξη Τύπου της Eurojust σχετικά με τις πληροφορίες που είχε διαρρεύσει ο 30χρονος Πορτογάλος. Αιφνιδιάστηκε μόλις κατάλαβε πως εκπρόσωπος της Eurojust ήταν ο Αντόνιο Κλούνι. “Όταν είδα το όνομα του στη λίστα είπα σε έναν συνάδελφο μου: ‘κάπου τον ξέρω’. Όταν τσέκαρα την βάση δεδομένων του Football Leaks, υπήρχαν τόσο συνδέσεις μεταξύ του γιού του και παίκτες του Ζόρζε Μέντες, που δεν μπορούσα να φανταστώ κάποιον που θα είχε μεγαλύτερη σύγκρουση συμφερόντων σε αυτή την υπόθεση. Μιλάμε για μια συνέντευξη Τύπου όπου θα εξηγούσαν στον κόσμο πως οι αρχές ενδιαφέρονται για την υπόθεση και στις προθέσεις τους ήταν να φέρουν τον Ρουί Πίντο σε πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων! Όταν τηλεφώνησα στον Ρουί και τον ρώτησα αν το γνώριζε, μου απάντησε ‘φυσικά, αυτή είναι η Πορτογαλία’…”.

Όπως αποδείχθηκε, ο γιος του Αντόνιο Κλούνι, Ζοάο Λίμα, ήταν δικηγόρος που δούλευε στην Morais Leitao, δικηγορική εταιρεία η οποία εκπροσωπούσε τους Ρονάλντο, Μουρίνιο και αρκετούς ακόμη πελάτες του Ζόρζε Μέντες, όπως και την εταιρεία του Πορτογάλου super agent, Gestifute, για περισσότερο από μια δεκαετία…

“Σε μια από τις προσωπικές τους συνομιλίες, ο Ρονάλντο αποκαλεί έναν από τους συνεργάτες της Morais Leitao, τον Κάρλος Οσόριο ντε Κάστρο, ‘πατέρα’. Ο Κάρλος Οσόριο υπηρέτησε τον Ρονάλντο ως νομικός σύμβουλος από το ξεκίνημα της καριέρας του και είναι ο δικηγόρος που έχει χτίσει την γραμμή υπεράσπισης του παίκτη για τις κατηγορίες βιασμού που αντιμετωπίζει”, έγραψε ο Μπούσμαν στο Der Spiegel.

Κι όμως, παρά το γεγονός πως υπήρξαν ανησυχίες των μελών της Eurojust για ενδεχόμενη σύγκρουση συμφερόντων στην ανάμειξη του Αντόνιο Κλούνι στην υπόθεση, ο γενικός εισαγγελέας της Πορτογαλίας ‘καθάρισε’ το θέμα μια εβδομάδα αργότερα υποστηρίζοντας πως “δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων σύμφωνα με το άρθρο 54 του πορτογαλικού ποινικού κώδικα”!

“Είναι κάτι σύνηθες γι’ αυτούς. Ο Κλούνι μας έλεγε πως ουδέποτε είχε άμεση εμπλοκή στην έρευνα, αλλά λίγες μέρες μετά την αποκάλυψη της ιστορίας του Κριστιάνο Ρονάλντο, αυτό το τριετές ένταλμα σύλληψης για τον Ρουί Πίντο επιταχύνθηκε. Ίσως κάποιος πει πως είναι σύμπτωση, ωστόσο όλοι μας είχαμε αυτό το βλέμμα της καχυποψίας”, υποστηρίζει ο Μπούσμαν.

Στο μεσοδιάστημα, οι Γάλλοι εισαγγελείς διαπραγματεύονται με τους ομολόγους τους στην Πορτογαλία, σχετικά με το αν μπορεί να υπάρξει απαλλαγή του Ρουί Πίντο για την υποτιθέμενη υπόθεση του εκβιασμού της Doyen Sports το 2015 (την οποία ο Πίντο αρνείται), προκειμένου να τους βοηθήσει στις έρευνες για την διαφθορά στο ποδόσφαιρο. Εκτιμάται τώρα ότι η PNF – που διερεύνησε ισχυρισμούς περί διαφθοράς στις υποψηφιότητες των Παγκοσμίων Κυπέλλων 2018 και 2022 και είναι ο αρμόδιος φορέας για την επιβολή του νόμου κατά του οικονομικού εγκλήματος στη Γαλλία – έχει αποκτήσει 26 terabyte δεδομένων από τον Ρουί Πίντο.

Στις 12 Μαρτίου το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο ανακοίνωσε μια προκαταρκτική συμφωνία για την εισαγωγή πρωτοποριακής νομοθεσίας που θα συμβάλει στην προστασία των καταγγελιών σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ. Αλλά ενώ αυτή η συνθήκη δεν έχει ακόμη επικυρωθεί, ο Μπούσμαν ελπίζει ότι αυτό θα συμβεί έγκαιρα για να βοηθήσει τον Ρουί Πίντο και άλλους που επιθυμούν να προβούν σε αποκαλύψεις για υποθέσεις διαφθοράς στο ποδόσφαιρο.

“Μέχρι τώρα, πολλοί νόμοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την αποκάλυψη πληροφοριών υπό μορφή καταγγελίας, προστατεύουν μόνο τους ανθρώπους που ανήκουν σε μαι εταιρεία ή οργάνωση, αλλά νομίζω ότι στο μέλλον μπορεί να υπάρχουν πολλοί που ενεργούν όπως ο Ρουί ή ο άγνωστος πληροφοριοδότης από τα Panama Papers, δύο ανθρώπων που αποκάλυψαν αυτά τα δεδομένα στο κοινό. Όταν ο νόμος δεν μπορεί να τους δώσει οποιαδήποτε μορφή προστασίας, θα έρθουν αντιμέτωποι με μια σκληρή ζωή και είναι ανάγκη να τους βοηθήσουμε αν μπορούμε. Ο Ρουί εμπνεύστηκε από την ιδέα να προσπαθήσει να καθαρίσει το ποδόσφαιρο. Του έχω μιλήσει πολλές φορές για την κατάσταση που αντιμετωπίζει και όσα θυσιάζει. Για εκείνον είναι μια πολύ σημαντική υπόθεση – το ποδόσφαιρο δεν είναι απλά ένα παιχνίδι σήμερα. Έχει μετατραπεί σε ένα μεγάλο πλυντήριο που ξεπλένει χρήματα για τους πλούσιους. Το αποτέλεσμα αυτών των αποκαλύψεων είναι ότι ορισμένοι οπαδοί σκέφτονται πλέον λίγο διαφορετικά γι’ αυτά τα θέματα και τους συλλόγους που υποστηρίζουν”, εξηγεί ο Μπούσμαν.

Ο Σαμ Ράιτ από την πλευρά του δίνει μια ακόμη οπτική της υπόθεσης, μιλώντας με τον υπεύθυνο επικοινωνίας της Πόρτο. “Μετά τον Μέντες, τον Μουρίνιο και τον Ρονάλντο, έχουμε και μια 4η χαρακτηριστική φιγούρα του πορτογαλικού ποδοσφαίρου. Μετά τον Ρουί Πίντο, το ποδόσφαιρο είναι καλύτερο”. Τη στιγμή που ο Πίντο περιμένει την δίκη του, κρατείται σε μια φυλακή δίπλα στο αρχηγείο της αστυνομίας, στο κέντρο της Λισσαβώνας. Για δική του προστασία, δεν έρχεται σε επαφή με τους υπόλοιπους κρατούμενους. Έστω κι αν ο ίδιος υποστηρίζει ότι συχνά ακούει να φωνάζουν το όνομα του, προσπαθώντας να τον εμψυχώσουν. Δικηγόροι του Πίντο είναι ο Πορτογάλος Φρανσίσκο Τεϊσέιρα Ντα Μότα και ο Γάλλος Βιλιάμ Μπουρντόν, που ήταν και συνήγορος στην υπόθεση του Έντουαρντ Σνόουντεν. Στην υπερασπιστική τους γραμμή υποστηρίζουν μεταξύ άλλων πως ο πελάτης τους είναι θύμα μιας συμμαχίας συλλόγων, μάνατζερ και διάφορων ανθρώπων που κινούν τα νήματα στο ποδόσφαιρο σήμερα.

“Οι υπογράφοντες δικηγόροι καταγγέλλουν την απίστευτη δικαστική παρενόχληση του πελάτη τους. Η κράτηση είναι δυσανάλογη σε γεγονότα, που είναι απίθανο να χαρακτηριστούν εγκληματικά. Η δίωξη αυτή είναι το αποτέλεσμα της κινητοποίησης όλων όσων ανησυχούν στην Πορτογαλία για τη δικαστική τους ευθύνη, για τα οικονομικά εγκλήματα στο ποδόσφαιρο που αποκαλύπτονται μέσα από τις διαρροές. Τα πορτογαλικά ΜΜΕ τροφοδοτούνται από το δικαστικό σώμα”, τόνιζαν οι δικηγόροι του Πίντο προ λίγων εβδομάδων.

Κάπου εδώ μπορείτε να θυμηθείτε την ιστορία που πρωταγωνίστησαν οι Ούγκο Αλμέιδα – Ζόρζε Μέντες στα Football Leaks, αλλά και μια ακόμη που αφορά την FIFA, την ‘κλειστή λίγκα’ και τους top συλλόγους της Ευρώπης.

Πώς έχουν οι τελευταίες εξελίξεις στην υπόθεση; Ο Ρουί Πίντο αρνούνταν να δώσει στις αρχές τα passwords των κρυπτογραφημένων στοιχείων που διαθέτει. Σύμφωνα με όσα διαρρέουν από το γραφείο το Κεντρικό Τμήμα Ποινικής Διερεύνησης, στις σχετικές έρευνες ανακαλύφθηκε πως ο Ρουί Πίντο είχε χακάρει τα e-mails σημαντικών μελών του δικαστικού συστήματος, όπως της Εισαγγελέως Ζοάνα Μαρκές Βιδάλ και του Αμαντού Γκουέρα, επικεφαλής του DCIAP, που διερευνεί τις πιο σύνθετες υποθέσεις στη χώρα, όπως αυτές που αφορούν το ξέπλυμα χρήματος, την διαφθορά, ακόμη και την τρομοκρατία. Σύμφωνα μάλιστα με την Δημόσια Κατήγορο, Πατρίσια Μπαράο, στους σκληρούς δίσκους του Πίντο ανακαλύφθηκε η πρόσβαση στα ηλεκτρονικά ταχυδρομεία των FIFA, UEFA, CONMEBOL, Πόρτο και δύο δικηγορικών εταιρειών.

Σύμφωνα με τον Πορτογαλικό νόμο, ο Εισαγγελέας οφείλει να απαγγείλει κατηγορίες μέσα σε διάστημα έξι μηνών σε κάποιον που βρίσκεται υπό κράτηση. Για την περίπτωση του Πίντο αυτή η χρονική περίοδος ολοκληρώνεται τον Σεπτέμβρη, ωστόσο μπορεί να πάρει παράταση για ένα ακόμη εξάμηνο εφόσον η υπόθεση ανακηρυχθεί ‘ιδιαίτερα πολύπλοκη’. Οι δικηγόροι του Πίντο θεωρούν ότι οι κατήγοροι προσπαθούν να δέσουν αστήρικτα στοιχεία μεταξύ τους, τονίζοντας χαρακτηριστικά ‘θέλουν να τον καταστρέψουν’. Σύμφωνα μάλιστα με την Diario de Noticia, οι ερευνητές επιχείρησαν να πείσουν τον Κριστιάνο Ρονάλντο να καταθέσει ως μάρτυρας αναφορικά με το χακάρισμα του e-mail του και την δημοσιοποίηση εγγράφων για την υπόθεση βιασμού της Κάθριν Μαγιόργκα.

Αν κάτι πράγματι προξενεί απορίες στην ιστορία του Ρουί Πίντο, είναι η αγωνία της πορτογαλικής δικαιοσύνης να τον παρουσιάσει ως εγκληματία, την στιγμή που δείχνει αδιαφορία για τα στοιχεία που έχει συλλέξει ο 30χρονος και τα οποία αποδεικνύουν κάμποσες υποθέσεις διαφθοράς στο ποδόσφαιρο. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που το φίλαθλο κοινό στην Πορτογαλία θεωρεί ότι επιχειρείται μια προσπάθεια συγκάλυψης, καλώντας τις FIFA και UEFA να αναλάβουν δράση.

Η μετάλλαξη από μάνατζερ σε… μεσίτες

Με την FIFA να παραδίδει την αγορά ‘ανοιχτή’ το 2015 -και τον Τζάνι Ινφαντίνο να υποστηρίζει πλέον πως αυτό είναι απαράδεκτο- οι μη αδειδοτημένοι μάνατζερ που λειτουργούσαν ως μεσάζοντες μπορεί να πληρωθούν από δύο ή ακόμη και τρεις πλευρές σε μια μεταγραφή.

“Είμαι πολύ ανήσυχος σχετικά με τα τεράστια χρηματικά ποσά που απορρέουν στην ποδοσφαιρική βιομηχανία. Οι προμήθειες που πληρώνοται στους μεσάζοντες συνεχίζουν να αυξάνονται, ενώ την ίδια στιγμή τα χρήματα που ανακατανέμονται μέσω του παιχνιδιού και δαπανώνται για την εκπαίδευση των νέων παικτών λιγοστεύουν. Αυτές οι διαρκώς αυξανόμενες συναλλαγές (σ.σ. στις μεταγραφές) συχνά δεν γίνονται με καθαρό, ανοικτό τρόπο και εγείρουν πολλές ερωτήσεις σχετικά με μια πιθανή κατάχρηση κεφαλαίων. Οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα”, είχε δηλώσει πέρσι ο Ινφαντίνο, ο οποίος μέσω μιας ομάδας εργασίας της FIFA επιχειρεί να εξετάσει πώς μπορούν να γίνουν αλλαγές στο σύστημα διαμεσολάβησης.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας, περισσότερα από 3 δισ. ευρώ καταβλήθηκαν στους μάνατζερ από τους κορυφαίους συλλόγους της Ευρώπης μεταξύ των ετών 2013 και 2017. Ο πρόεδρος της UEFA, Αλεξάντερ Σεφέριν, εξέφρασε τις ανησυχίες του και αναγνώρισε το μακροχρόνιο παράπονο των συλλόγων ότι οι μάνατζερ δεν δουλεύουν πια για το συμφέρον των παικτών τους αλλά λειτουργούν ως μεσάζοντες που πρέπει να πληρωθούν για να πάνε έναν ποδοσφαιριστή σε μια ομάδα. “Η προσέγγιση ορισμένων μάνατζερ είναι του στυλ ‘κοίτα, θα πρέπει να μου πληρώσεις το 50% της μεταγραφής διαφορετικά ο παίκτης θα πάει κάπου αλλού”, υποστηρίζει χαρακτηριστικά ο Σεφέριν.

Η UEFA εξετάζει το ύψος των μεταρρυθμίσεων που μπορεί να γίνουν υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου ενός ανώτατου ορίου για τις αμοιβές των μάναζτερ, σε συνεργασία με τους κορυφαίους συλλόγους του ECA (European Club Association). Σε μια μορφή ψηφοφορίας* που πραγματοποιήθηκε και έλαβαν μέρος και η ένωση Ευρωπαϊκών Επαγγελματικών Πρωταθλημάτων, η Διεθνής Ένωση Ποδοσφαιριστών και η FIFPro, άπαντες δεσμεύτηκαν να προχωρήσουν σε αλλαγές καθώς “οι μάνατζερ αποζημιώνονται δυσανάλογα με τις υπηρεσίες τους”.

Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι το γεγονός πως δεν υπάρχει διαφάνεια για τα χρήματα που πάνε στους μεσάζοντες, ούτε για τον ρόλο που αυτοί πραγματικά παίζουν στις μεταγραφές. Για παράδειγμα, από τις μεταγραφές που έγιναν τον Ιανουάριο του 2018 το πρακτορείο Wasserman αρνήθηκε τις αναφορές πως καρπώθηκε 7 εκατ. ευρώ για την καθυστερημένη -λόγω τραυματισμού- μετακίνηση του Ρος Μπάρκλεϊ από την Έβερτον στην Τσέλσι. Ο Φερνάντο Φελίτσεβιτς, ατζέντης του Αλέξις Σάντσες, απέφυγε να απαντήσει σχετικά με το αν αληθεύει η φημολογία πως ζητούσε αμοιβή 15 εκατ. ευρώ προκειμένου να υπογράψει ο πελάτης του σε κάποια ομάδα.

Όταν ο Κία Τζουράμπσιαν ρωτήθηκε σχετικά με την αμοιβή του για την μεταγραφή του Κοουτίνιο από την Λίβερπουλ στην Μπαρτσελόνα και την άποψη του για την κριτική που ασκείται στους μάνατζερ μέσω του κοινού ψηφίσματος* που διενήργησε η UEFA, απάντησε μέσω του δικηγόρου πως η αμοιβή του ήταν εμπιστευτική και απείλησε να πάρει νομικά μέτρα εφόσον συνδεθεί με οποιαδήποτε επικριτική αναφορά.

Χάρη σε έγγραφα που διέρρευσαν έγινε γνωστό το ιλιγγιώδες ποσό των 45 εκατ. ευρώ που έλαβε ο Μίνο Ραϊόλα από τις αμοιβές που εισέπραξε και από τα τρία μέρη που περιελάμβαναν την μεταγραφή του Πολ Πογκμπά από την Γιουβέντους στην Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ το 2016. Οι σύλλογοι, οι ποδοσφαιρικές ενώσεις και τα διοικητικά όργανα των ευρωπαϊκών και παγκόσμιων φορέων διαθέτουν όλες τις πληροφορίες σχετικά με τα υπέρογκα χρηματικά ποσά και τις σύγχρονες μεταγραφικές πρακτικές, έτσι πλέον συζητούν σοβαρά για τον επαναπροσδιορισμό των κανονισμών.

Ο Γιόνας Μπερ-Χόφμαν, διευθυντής πολιτικής της FIFPro πιστεύει ότι πλέον η αμοιβή των μάνατζερ είναι μέρος της μεταγραφής και όχι των μισθών του παίκτη, γεγονός που αποτελεί σοβαρό πρόβλημα – δηλαδή οι μάνατζερ να λειτουργούν ως… μεσίτες σε μια συμφωνία μεταξύ πολλών συμβαλλόμενων πλευρών. “Έχουν την μεγαλύτερη επιρροή για το που θα καταλήξει ο παίκτης. Μεγαλύτερη και από τον ίδιο τον παίκτη ή τους συλλόγους. Το ενδιαφέρον τους πλέον δεν αφορά μόνο το που θα πάει ο παίκτης αλλά ποιος σύλλογος θα πληρώσει στους ίδιους την μεγαλύτερη αμοιβή”.

Πώς επιτυγχάνεται η φοροδιαφυγή

Στην Αγγλία, στις περισσότερες των περιπτώσεων ο μάνατζερ που λειτούργησε ως σύμβουλος του συλλόγου για μια μεταγραφή ήταν ο ίδιος που ενήργησε ανάλογα και με τον παίκτη που αποκτήθηκε. Η HMRC (εφορία) διαπίστωσε περιπτώσεις όπου οι μάνατζερ που είχαν καταγραφεί ως αυτοί που είχαν ενεργήσει μόνο για τον σύλλογο, την στιγμή που δεν υπήρχε εκπρόσωπος για τον παίκτη, στην πραγματικότητα ήταν οι μάνατζερ των παικτών και είχαν αναλάβει δράση και για τις δύο πλευρές της μεταγραφής. Έτσι, η HMRC προσέβαλλε δικαστικά αυτή την τακτική, υποστηρίζοντας πως το δημόσιο στερούνταν την φορολογία με δύο τρόπους. Όταν ένας παίκτης πληρώνει τον μάνατζερ για τις υπηρεσίες του, τότε πρέπει να καταβάλλει φόρο τον οποίο και δεν μπορεί να ανακτήσει. Ένας σύλλογος, ως εταιρεία εγγεγραμμένη στο φορολογικό σύστημα, μπορεί να ζητήσει την επιστροφή του VAT (ΦΠΑ).

Επίσης, αν ένας σύλλογος φροντίσει για την αμοιβή του μάνατζερ εκ μέρους του παίκτη, μια συνήθης πρακτική στο ποδόσφαιρο, αυτή η άμοιβη ουσιαστικά αποτελεί οικονομικό όφελος για τον παίκτη, πέραν του προβλεπόμενου μισθού. Έτσι, ο παίκτης πρέπει να πληρώσει φόρο εισοδήματος για την εν λόγω παροχή, πάντοτε με υψηλότερο δυνατό ποσοστό το 40%. Όταν όμως ένας ατζέντης έχει ενεργήσει εκ μέρους του συλλόγου, τότε η αμοιβή καταβάλλεται δίχως να υπάρχει ο ανάλογος φόρος εισοδήματος που πρέπει να καταβληθεί. Η HMRC κατάφερε να προσβάλλει επιτυχημένα αυτή την πρακτική -σε μια δικαστική διαμάχη με την Μπέρμιγχαμ προ ετών- αποδεικνύοντας ότι οι μάνατζερ δεν λειτουργούσαν μονάχα εκ μέρους του συλλόγου. Εξέλιξη που οδήγησε στην ανάκτηση του VAT από συλλόγους που είχαν επιδοθεί στην ίδια τακτική τα προηγούμενα χρόνια.

Όταν το 2015 η Γουότφορντ ανέβηκε στην Premier League υπό την ιδιοκτησία της οικογένειας Πότσο, πραγματοποίησε μια σειρά από προσθήκες παικτών που θα την βοηθούσαν να μείνει στην κατηγορία. Από αυτές, οι 16 καταχωρήθηκαν ως μεταγραφές όπου οι παίκτες δεν είχαν κανέναν σύμβουλο, τη στιγμή που η Γουότφορντ είχε προσλάβει έναν μάνατζερ για να οριστικοποιήσει τις προσθήκες αυτές. Την ίδια περίοδο η Τσέλσι είχε προχωρήσει συνολικά σε 28 συμφωνίες, στις 5 από τις οποίες -σύμφωνα με τα επίσημα έγγραφα της FA- δεν υπήρχε σύμβουλος για τους παίκτες, την στιγμή που η Τσέλσι είχε προσλάβει ένα ατζέντη για κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Τον Ιούλιο του 2015, ο Κέβιν Νόλαν της Γουέστ Χαμ συμφώνησε στην λύση του συμβολαίου του χωρίς κανέναν να τον εκπροσωπεί για τους όρους της συμφωνίας, όταν για λογαριασμό των ‘Σφυριών’ είχε λειτουργήσει ο ατζέντης Κένεθ Άσκεθ, με έδρα το Γιβραλτάρ.

Μια έρευνα του Guardian είχε οδηγήσει στην ανακάλυψη πως οι μεσάζοντες που είχαν καταχωρηθεί ως σύμβουλοι μόνο της Τσέλσι ή της Γουότφορντ σε συμφωνίες με παίκτες που δεν είχαν εκπρόσωπο, στην πραγματικότητα είχαν προφανή σχέση με αυτούς τους ποδοσφαιριστές. Τα έγγραφα που αποκαλύπτονται προς και από την FA φέρνουν εύλογες απορίες στο ποδοσφαιρικό κοινό. Γιατί αυτοί οι σύλλογοι επέλεξαν να πληρώσουν έναν μάνατζερ προκειμένου να εξασφαλίσει την υπογραφή ενός παίκτη την στιγμή που ο ίδιος ο παίκτης δεν είχε κανέναν επαγγελματία σύμβουλο στις διαπραγματεύσεις;

Τόσο οι ομάδες, όσο και οι μάνατζερ που εμπλέκονται είχαν υποστηρίξει στον Guardian πως οι συμφωνίες αναφέρθηκαν στην FA ακριβώς όπως έγιναν και καταβλήθηκε ο ανάλογος φόρος στην HMRC. Ωστόσο η απορία σχετικά με αυτή την πρακτική και πού αποσκοπεί, παραμένει. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η μεταγραφή του Ετιέν Καπού από την Τότεναμ στην Γουότφορντ το 2015. Ο Μίνο Ραϊόλα ήταν ο ατζέντης του παίκτη από το 2013, πριν ακόμη μετακομίσει από την Τουλούζ στην Τότεναμ. Ωστόσο στη μεταγραφή του από τους Spurs στην Γουότφορντ, η επίσημη αναφορά τη FA αναφέρει πως ο Μίνο Ραϊόλα προσελήφθη και ενήργησε εκ μέρους της Γουότφορντ ενώ ο παίκτης στις διαπραγματεύσεις δεν είχε ατζέντη ή σύμβουλο.

Η αντίφαση αυτή έφερε τον Guardian σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Ραϊόλα και η ερώτηση ήταν αν ο super agent εκπροσωπεί τον Καπού. Η απάντηση ήταν καταφατική. “Ναι”. Φυσιολογικά η δεύτερη ερώτηση αφορούσε το γεγονός πως στην επίσημη αναφορά της FA ο Ραϊόλα εμφανιζόταν ως σύμβουλος της Γουότφορντ και ο Καπού δίχως εκπρόσωπο. “Μιλήστε με τους δικηγόρους μου αν έχετε κάποια ερώτηση”, ήταν η απάντηση του Ραϊόλα… Η ερώτηση του Guardian έγινε στον Πατρίς Φαν Όσταϊνεν, που επιβεβαίωσε αρχικά ότι είναι ο δικηγόρος του Ραϊόλα, στην εταιρεία Maguire Tax & Legal στην Ολλανδία. Ωστόσο ο Φαν Όσταϊνεν δεν απάντησε στην σχετική ερώτηση που αφορούσε την οδό που ακολουθήθηκε στην υπόθεση μεταγραφής του Καπού.

Όσον αφορά την υπόθεση της Τσέλσι, οι Βραζιλιάνοι Νέιθαν, Κένεντι, Πάτο, Ραμίρες και ο Αμερικάνος Μιάζγκα ήταν οι πέντε που εμφανίζονταν να έχουν υπογράψει συμφωνίες δίχως κάποιον ατζέντη ή εκπρόσωπο. Και στις πέντε περιπτώσεις οι ‘μπλε’ του Λονδίνου ανέφεραν στα επίσημα αρχεία της FA πως είχαν προσλάβει και πληρώσει μάνατζερ. H Sports Invest του Κία Τζουράμπσιαν έλαβε αμοιβή για να λειτουργήσει εκ μέρους της Τσέλσι στις μεταγραφές των Αλεχάντρε Πάτο από την Κορίνθιανς και Ματ Μιάζγκα των Νιου Γιορκ Ρεντ Μπουλς. Για τις άλλες τρεις συμφωνίες (του Ραμίρες ήταν νέο συμβόλαιο) ο Τζουλιάνο Μπερτολούτσι ήταν αυτός που έδρασε για λογαριασμό της Τσέλσι.

Τόσο από τον αγγλικό σύλλογο όσο και από τον Βραζιλιάνο ατζέντη ζητήθηκε μια εξήγηση από τον Guardian, ωστόσο απάντηση δεν υπήρξε. Τρεις μήνες μετά την υπογραφή νέου τετραετούς συμβολαίου, ο Ραμίρες πωλήθηκε στην κινεζική Jiangsu Suning και το μοτίβο έμεινε ίδιο: στα έγγραφα που εστάλησαν στην FA ο Ραμίρες εμφανίστηκε να μην έχει εκπρόσωπο στις συζητήσεις για την μεταγραφή του…

Τσέλσι, Sports Invest και Μπερτολούτσι, επικαλούμενοι τις ρήτρες εμπιστευτικότητας, αρνήθηκαν να συζητήσουν γιατί αυτές οι μεταγραφές πραγματοποιήθηκαν με αυτό τον τρόπο και μέσω δικηγόρων τόνισαν ότι οι λεπτομέρειες των συμφωνιών που δημοσιεύονται από την FA είναι σωστές, υποστηρίζοντας πως δεν υπήρχε αμφιβολία για το αν αποδόθηκε σωστά ο φόρος.

Το θέατρο του παραλόγου και η… μπάλα στην εξέδρα από την FA

Ο Τζουράμπσιαν είναι εγγεγραμμένος στο Companies House ως ιδιοκτήτης και μοναδικός διευθυντής της Sports Invest UK, με τους δικηγόρους του να επιβεβαιώνουν πως “είναι δημόσιο γεγονός ότι ο κ. Τζουράμπσιαν είναι διευθυντής της Sports Invest και ότι η Sports Invest συμμετέχει στις μεταγραφές που σχετίζονται με την Τσέλσι”. Με τους προηγούμενους κανονισμούς, ο Τζουράμπσιαν δεν υπήρξε ποτέ αδειοδοτημένος ατζέντης, αλλά πλέον λειτουργεί ως εγγεγραμμένος μεσάζοντας.

Η Sports Invest διατηρεί μια προφανή σχέση με τους τέσσερις παίκτες (Νέιθαν, Κένεντι, Μιάζγκα και Ραμίρες) που καταγράφηκαν ως μη έχοντες εκπρόσωπο. Όλοι αυτοί είναι καταχωρημένοι ως πελάτες της Sports Invest στην βάση δεδομένων του Wyscout, την γνωστή πλατφόρμα που φιλοξενεί στατιστικά και αναφορές αγώνων και στην οποία είναι μέλη 85 από τους 92 επαγγελματικούς συλλόγους των τεσσάρων επαγγλεματικών κατηγοριών της Αγγλίας.

Στο Wyscout η Sports Invest έχει καταχωρημένους 99 παίκτες ως πελάτες της και αναφέρει τον Νόιαν Μπέντρουντ (ο ατζέντης που εμφανίστηκε ως σύμβουλος της Τσέλσι για την συμφωνία δανεισμού του Πάτο) ως τον κύριο σύνδεσμο της. Εκπρόσωπος της Wyscout δήλωσε ότι πρακτορεία όπως η Sports Invest αυτοβούλως γίνονται μέλη της πλατφόρμας, προκειμένου να έχουν πρόσβαση στη βάση δεδομένων και να ονομάζουν τους δικούς τους πελάτες.

Τα πρακτορεία είναι στο Wyscout μόνο αν έχουν πληρώσει για το προφίλ τους και τότε ορίζουν ποιους παίκτες αντιπροσωπεύουν, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια λίστα με το πελατολόγιο τους. Ο σκοπός της πλατφόρμας είναι να διασφαλίσει ότι τα δεδομένα είναι αξιόπιστα, έτσι ώστε κανένας άλλος δεν μπορεί να ορίσει ψευδώς πελάτες σε πρακτόρεια. Τα στοιχεία επικοινωνίας παρέχονται με τέτοιο τρόπο που δίνουν στους συλλόγους την ευκαιρία να μπορούν να επικοινωνήσουν με τους αναφερόμενους μάνατζερ εάν ενδιαφέρονται για τους παίκτες που αυτοί εκπροσωπούν.

“Κάθε πρακτορείο που θέλει να έχει τους πελάτες του στο Wyscout οφείλει να εγγραφεί στο σύστημα. Διαφορετικά δεν μπορούν να έχουν την απαραίτητη πρόσβαση σε αυτό. Κάθε παίκτης που έχει καταχωρηθεί σε ένα πρακτορείο, υπάρχει εκεί από το ίδιο το πρκατορείο”, τόνισε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος της Wyscout.

Ο Guardian προχώρησε στις σχετικές ερωτήσεις σε Sports Invest και Μπερτολούτσι, που μέσω των δικηγόρων τους αρνήθηκαν να τοποθετηθούν. Η Τσέλσι υποστήριξε πως αυτό το ζήτημα αφορά την Sports Invest και το Wyscout. Οι Λονδρέζοι υποστήριξαν πως θα μεταφέρουν την σχετική ερώτηση στους παίκτες (γιατί επέλεξαν να μην έχουν εκπρόσωπο στις διαπραγματεύσεις με την ομάδα, την στιγμή που η Τσέλσι εκπροσωπήθηκε από την Sports Invest και τον Μπερτολούτσι…), ωστόσο δεν υπήρξε καμία απάντηση από κανέναν.

Το θέατρο του παραλόγου συνεχίζεται με την Γουότφορντ. Στα δημοσιευμένα έγγραφα της FA για πέντε από τους παίκτες που δεν εκπροσωπούνταν όταν η αγγλική ομάδα τους υπέγραψε το καλοκαίρι του 2015, υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία διαθέσιμα στο κοινό όπου στην πραγματικότητα οι παίκτες αυτοί είναι πελάτες των μάνατζερ που ενήργησαν εκ μέρους της Γουότφορντ. Εκτός από την επιβεβαίωση του Ραϊόλα ότι είναι ο μάνατζερ του Ετιέν Καπού, στις περιπτώσεις των Ματέι Βίντρα, Βάλον Μπεχράμι και Αλμέν Αμπντί μάνατζερ που υποστήριξαν ότι έχουν ενεργήσει μόνο για την Γουότφορντ, στις προσωπικές τους ιστοσελίδες αναφέρουν τους παίκτες αυτούς ως πελάτες τους!

Ο Όντρεϊ Χόβανετς στα επίσημα αρχεία της FΑ είναι ο άνθρωπος που ενήργησε εκ μέρους του αγγλικού συλλόγου στην μεταγραφή του Βίντρα. Στην ιστοσελίδα του πρακτορείου του Τσέχου ατζέντη, ‘Chovanec Sport’, ο Βίντρα αναφέρεται ως παίκτης που εκπροσωπεί ο ίδιος. Αυτό συμβαίνει και στα πρακτικά της Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου της Τσεχίας, όπου ο Χόβανετς εμφανίζεται ως ατζέντης του Βίντρα. Σε σχετική ερώτηση που του έγινε από τον Guardian, ο Χόβανετς απάντησε πως δεν μιλά στο Τύπο…

Ίδια είναι η ιστορία με τον ατζέντη Νίκολα Ντάμιανατς, την Lian Sports και τον Βάλον Μπεχράμι. Ίδια και με τον μάνατζερ Ντίνο Λαμπέρτι, την Fair Play Agency και τον Αλμέν Αμπντί. Και τα παραδείγματα είναι ακόμη πολλά. Πάντως η FA αρνήθηκε να σχολιάσει τις προφανείς σχέσεις μεταξύ αυτών των μάνατζερ και των παικτών, πετώντας μάλιστα την μπάλα στην εξέδρα καθώς δήλωσε πως η δημόσια ονομασία των μεσαζόντων που ενήργησαν σε αυτές τις συμφωνίες είναι μια κίνηση προόδου, επιτρέποντας να γίνουν γνωστές περισσότερες πληροφορίες!

“Η διαφάνεια των συναλλαγών αποτελεί σημαντικό μέλος των νέων κανονισμών”, τόνισε χαρακτηριστικά εκπρόσωπος της FA…

Η FIFA θέλει να τους περιορίσει. Μπορεί;

Η δράση των μάνατζερ ανά την υφήλιο και πολύ περισσότερο ο τρόπος που κινούν τα νήματα, είναι μια υπόθεση που προβληματίζει την FIFA. Η παγκόσμια ομοσπονδία θέλει να τους περιορίσει, ελπίζοντας με αυτό τον τρόπο να μειωθούν τα ποσά που διακινούνται στις μεταγραφές (τα τελευταία χρόνια ο αριθμός κυμαίνεται στα 6 δισ. ευρώ τον χρόνο), αλλά και τα χρήματα που οι ίδιοι καρπώνονται ως προμήθεια.

Οι μάνατζερ πλέον θα πρέπει να έχουν άδεια από την FIFA. Όσοι μπαίνουν τώρα στον χώρο θα πρέπει να περνούν από εξετάσεις, ενώ όσοι ασκούν χρόνια το επάγγελμα θα υποχρεωθούν να παρακολουθήσουν κάποιες συνεδρίες και να δεσμευθούν σε εγγυήσεις υπευθυνότητας. Αν οι μάνατζερ δεν περάσουν από τις εξετάσεις, δεν θα μπορούν να λάβουν την άδεια της FIFA, ενώ το ίδιο ισχύει και για τους συγγενείς που εκπροσωπούν ποδοσφαιριστές.

Αυτοί οι κανονισμοί θα ισχύσουν πιθανότατα από το 2020. Έχουν σημειωθεί αρκετά ραντεβού ανάμεσα στους μάνατζερ και το πειθαρχικό όργανο της παγκόμιας ομοσπονδίας, προκειμένου να βρεθεί μια νόμιμη φόρμουλα συνεργασίας που θα αφορά όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Ο αριθμός των ανθρώπων που εμπλέκονται στις διαπραγματεύσεις μιας μεταγραφής συναντάται συνολικά στις 7000. Από αυτούς οι 1500 είναι στην Ισπανία.

Η FIFA θέλει να εγκαθιδρύσει ένα διεθνές ηλεκτρονικό σύστημα, με σκοπό οι χώρες που δεν έχουν τόσο μεγάλη συμμετοχή στις μεταγραφικές συμφωνίες, να μην έχουν τον ανάλογο λόγο στις εξελίξεις σε σχέση με τις χώρες όπου διακινείται το πολύ χρήμα. Οι αλλαγές αυτές στοχεύουν στον περιορισμό των δυσθεώρητων ποσών που καταλήγουν στις τσέπες των μάνατζερ, ως μέρος της πραγματοποίησης μιας μεταγραφής.

“Έχουμε υιοθετήση αρχές για νέους και ισχυρότερους κανονισμούς που αφορούν την δράση των μάνατζερ, με μια συμφωνία επί της αρχής της εισαγωγής περιορισμών αποζημίωσης και εκπροσώπησης”, είναι η θέση που έχει εκφράσει εδώ και μήνες η Παγκόσμια Ομοσπονδία. Ο Τζάνι Ινφαντίνο πρόσθεσε ότι “πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα εξέλιξης σχετικά με την ανάπτυξη ενός συναινετικού σχεδίου αντιμετώπισης του προβλήματος που δημιουργεί η δράση των μάνατζερ, των δανεισμών και άλλων πτυχών του συστήματος μεταγραφών”.

Η FIFA μπορεί πράγματι να θέλει να βάλει ένα τέλος στον έλεγχο που έχουν αποκτήσει οι μάνατζερ στο ποδόσφαιρο. Η αλήθεια είναι πως δεν πρόκειται για επιλογή αλλά ανάγκη, ακόμη και για την ίδια. Η ερώτηση ωστόσο έρχεται αυθόρμητα. Μπορεί;