Τι έκαναν 3 σπουδαίοι Ολλανδοί στο 90′ του τελικού με την Αργεντινή

Από τις τρεις ήττες σε τελικούς Παγκόσμιου Κυπέλλου, η πιο οδυνηρή για την Ολλανδία ήταν εκείνη της 7ης Ιουλίου 1974, από τη Δυτική Γερμανία. Σε 12 μέρες συμπληρώνονται 45 χρόνια από εκείνο το παιχνίδι. Το πολιτιστικό και κοινωνικό υπόβαθρό της για τη χώρα ήταν απροσμέτρητης σημασίας και γι’ αυτό, όταν έρθει η ώρα της επετείου, θα αξίζει τη δική της υπενθύμιση.

Το ολλανδικό ποδόσφαιρο ως έννοια ήταν από τα μέσα της δεκαετίας του ’60 και παραμένει ένας κόμβος για τη συνολική δυτικοευρωπαϊκή κουλτούρα του παιχνιδιού. Ανέκαθεν υπήρχε κάτι σπιρτόζο, αν και δυσδιάκριτο με βάση την οπτική μεριά που αντιμετωπίζεται η λέξη, στο ίδιο το παιχνίδι. Οι Ολλανδοί, καταδικασμένοι σχεδόν να μην μπορούν να νικήσουν τον παγκόσμιο τίτλο, προσφέρουν την υπεροχή της τεχνικής ανωτερότητάς τους στον κόσμο. Από τότε που βγήκε ο Γιόχαν Κρόιφ μοιάζει να εμπνέει αυτήν την αίσθηση.

Όπως νιώθεις όταν παρακολουθείς τον Ματέις ντε Λιχτ να παίζει. Η άνεση στο παιχνίδι του και ο τρόπος αντίληψης δεν κρατούν την επιρροή εντός του αγωνιστικού χώρου. Στον Ντε Λιχτ ανήκει το πεδίο της δράσης, διότι το γνωρίζει και το αναγνωρίζει πολύ καλά, με τρόπο που δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης ότι τουλάχιστον θα του ανήκει ένα μεγάλο μέρος των εντυπώσεων. Ένα καλό παράδειγμα είναι πώς αντέδρασε μετά την ισοφάρισή του στον ημιτελικό του Nations League με τους Άγγλους, όταν έδειξε ότι ήταν θέμα χρόνου να παραγραφεί το λάθος του στο γκολ που δέχθηκε η ομάδα του και απλώς άνοιξε τα χέρια, περιμένοντας την επιβεβαίωση.

Αλλά ο πιο μεγάλος Ολλανδός -ένας από τους τρεις κορυφαίους ποδοσφαιριστές όλων των εποχών και μακράν ο σημαντικότερος ποδοσφαιράνθρωπος στην ιστορία- δεν ήταν μόνος του. Όταν ο Κρόιφ βρισκόταν στην πορεία του για να κάνει τον Άγιαξ την ομάδα που εσαεί θα μνημονεύεται, όχι μόνο μέσω της εικόνας αλλά και, του ποιητικού και του πεζού λόγου, όταν τολύπες καπνού ξεπετάγονταν από το στόμα του και γίνονταν ένα από τα σημάδια της ελευθεριότητας του κόσμου, η Φέγενορντ του Ρότερνταμ είχε το δικό της γίγαντα: τον Βιμ φαν Χάνεγκεμ, ο οποίος ακόμα και στον ουρανό με τυπικό ολλανδικό τρόπο θα έβγαζε τη γλώσσα του στον Άγιαξ. Ήταν ο ηγέτης της πρώτης ολλανδικής ομάδας που κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών, με το 2-1 επί της Σέλτικ στον τελικό του 1970.

Λίγα ναυτικά μίλια πιο πέρα, στο Βέλγιο, έπαιζε ένας άγνωστος Ολλανδός. Θα μπορούσε να είναι ο σωσίας του Γιόχαν Κρόιφ, αν δεν ήταν ο ‘Χέρμπερτ φον Κάραγιαν’ του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, ο εξαίρετος Ρόμπι Ρένσενμπρικ. Οι Ολλανδοί δεν τον είχαν περί πολλού, αφού η δίοδος για παιχνίδια του βέλγικου πρωταθλήματος, όπου ο Ρένσενμπρικ μεγαλουργούσε με τη φανέλα της Άντερλεχτ, ήταν σχεδόν απίθανη μέσω της τηλεόρασης. Στις 25 Ιουνίου του 1978, στο 90′ του τελικού της Αργεντινής με την Ολλανδία στο ‘Μονουμεντάλ’ του Μπουένος Άιρες για το Παγκόσμιο Κύπελλο, αυτοί οι τρεις αληθινοί καλλιτέχνες, αναμφισβήτητα μέσα στη δεκάδα των κορυφαίων Ολλανδών ποδοσφαιριστών, ζούσαν το δικό τους δράμα. Φαινομενικά, μόνο έναν αφορούσε άμεσα. Μα και οι αντιδράσεις των άλλων δύο, σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη, έδιναν το στίγμα μίας ιστορίας συναισθηματικής εξαιτίας της επίδρασης που ειχε ο χρόνος, αλλά και του πώς, πάνω από 40 χρόνια μετά, έχει αποβεί κάτι σαν τη λυδία λίθο του ολλανδικού ποδοσφαίρου. Κάτι αξεπέραστο, όχι αυτό καθαυτό όσο τα γεγονότα που έφτασαν σε αυτό.

Τι έκανε ο Γιόχαν Κρόιφ στο 90′ του τελικού με την Αργεντινή

O Γιόχαν Κρόιφ στο Μουντιάλ του 1974 AP

Ψώνια στο Λονδίνο. Εθεάθη με τη σύζυγό του, Ντάνι Κοστέρ, στην Πικαντίλι, ενώ τελείωνε το ματς ώστε να ξοδέψει κάποια από τα χρήματα που δεν του είχε ακόμα στερήσει εκείνος ο απατεώνας κτηματομεσίτης το 1981, όταν σταμάτησε το ποδόσφαιρο και ένα χρόνο μετά αποφάσισε να συνεχίσει. Ο κύριος εκφραστής του ολλανδικού σνομπισμού, μέχρι μυελού οστέων, ένας συνδυασμός επαναστάτη και μονάρχη, ο Κρόιφ είχε δηλώσει πριν το Παγκόσμιο Κύπελλο ότι δεν πρόκειται να παίξει εκεί, λόγω της δικτατορίας του Βιντέλα. Ήταν ο ίδιος λόγος που είχε χρησιμοποιήσει ο Πελέ για να μην παίξει στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974, ωστόσο τότε αφορούσε στη δικτατορία που υπήρχε στην ίδια τη χώρα του (μία δικτατορία, πάντως, που τον βοήθησε όταν ήθελε να κάνει τον Μάριο Λόμπο Ζάγκαλο προπονητή παραμονές του Μουντιάλ του 1970).

Η αιτία, πάντως, φαίνεται πως είναι άλλη, αν και ακόμα και στις μέρες μας οι Ολλανδοί ποδοσφαιριστές που πήγαν στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Δυτικής Γερμανίας το 1974 μετά βδελυγμίας διαψεύδουν τα γεγονότα που καταγράφησαν από γερμανικές εφημερίδες πριν το τελευταίο παιχνίδι των δεύτερων ομίλων, έναν τύποις ημιτελικό, με τη Βραζιλία. Οι Ολλανδοί ήταν τόσο καλοί, που όταν ο Τζόνι Ρεπ είπε, “δεν τους βλέπαμε τους Βραζιλιάνους, τους είχαμε 1-0 πριν μπούμε στο γήπεδο”, το έλεγε από τα σώψυχά του.

Και αφού για τους ‘οράνιε’ το ματς της 3ης Ιουλίου ήταν κερδισμένο, μία ντισκοτέκ στο Μίνστερ, στη βόρεια Βεστφαλία, έγινε ο προορισμος τους. Στην ντισκοτέκ βρίσκεται και ο Γκουίντο Φρικ, ένας δημοσιογράφος της ‘Stuttgarter Nachrichten’. Η ώρα περνούσε και οι Ολλανδοί δεν έλεγαν να ξεκουνήσουν. Ο Φρικ πήγε στο ξενοδοχείο του για να κοιμηθεί, αλλά δεν κράτησε πολύ η επίσκεψη του Μορφέα. Ένα τραγούδι των Bee Gees ακουγόταν σε περισσότερη από την επιτρεπτή ένταση. Ο Γερμανός δημοσιογράφος δεν το άφησε να περάσει. Διαμαρτυρήθηκε στη ρεσεψιόν και κέρδισε μία πρόσκληση σε ένα δωμάτιο Ολλανδών ποδοσφαιριστών, που είχε καταληφθεί. Πάνω στο πάρτι, η ιδέα να κατέβουν στην πισίνα για νυχτερινό μπάνιο κέρδισε την καθολική αποδοχή. Στην πισίνα περιμένουν τα ξανθά παιδιά του Ρίνους Μίχελς κορίτσια.

Ο Φρικ κατάφερε να μιλήσει για 45 λεπτά με τον Γιόχαν Κρόιφ για ποδόσφαιρο και ζυμαρικά. Την επόμενη μέρα έγραψε το ρεπορτάζ για την εφημερίδα του και, το κυριότερο, το πούλησε στην ‘Bild’ για 500 μάρκα. Στις 2 Ιουλίου, η πιο γνωστή γερμανική εφημερίδα είχε ιστορικό πρωτοσέλιδο: ‘Ο Κρόιφ, σαμπάνιες, γυμνά κορίτσια και βουτιές’. Αν οι Ολλανδοί ήταν αθώοι του αίματος, δεν γνωστοποιήθηκε. Η ‘Bild’ ανέφερε ότι είχε στοιχεία και φωτογραφίες, δικαιολογώντας το ρεπορτάζ περί οργίων.

Οι Ολλανδοί τα έμαθαν την επόμενη μέρα. Τα φερμουάρ από τις βαλίτσες άνοιξαν και βιαστικά τοποθετήθηκαν ρούχα. Οι σύζυγοι των παικτών του Μίχελς ήταν από ανήσυχες έως εξοργισμένες και ο καθησυχασμός δεν έφτανε. Η Ντάνι Κοστέρ, ωστόσο, δεν ήταν διατεθειμένη να ακολουθήσει την κουστωδία. Ο Γιόχαν Κρόιφ φέρεται να κατασπαταλήθηκε το μεγαλύτερο μέρος της επομένης για να μιλάει με τη γυναίκα του, να την διαβεβαιώνει ότι δεν έκανε κάτι μεμπτό και, τέλος, να της υπόσχεται ότι δεν πρόκειται να λείψει ξανά τόσες μέρες από το σπίτι.

Δύο χρόνια αργότερα, ο ‘Ιπτάμενος Ολλανδός’ ταξίδεψε στο Βελιγράδι, για το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, μόνο που τότε ήταν η τελική φάση με τέσσερις ομάδες και κρατούσε τρεις μέρες. Οι Ολλανδοί είχαν σκοτωθεί μεταξύ τους και έχασαν τον ημιτελικό από τη Σλοβακία. Ο Κρόιφ αποχώρησε από την εθνική ομάδα το 1977. Υπάρχουν μάλιστα εκείνοι που με λεπτό πνεύμα χωρίζουν την περίοδο του ολλανδικού ποδοσφαίρου με τα αρχικά της χριστιανοσύνης: το C στο BC είναι το πρώτο γράμμα του επωνύμου του Γιόχαν Κρόιφ, το D στο AD είναι το πρώτο γράμμα του ονόματος της Ντάνι Κοστέρ.

Τι έκανε ο Βιμ φαν Χάνεγκεμ στο 90′ του τελικού με την Αργεντινή

Ο φαν Χάνεγκεμ προσπαθεί να κερδίσει τον Γερμανό τερματοφύλακα Σεπ Μάιερ στον τελικό του Μουντιάλ του 1974 AP Images

Έβλεπε το ματς κάπου στον ισπανικό Νότο, κατά τη διάρκεια των διακοπών του. Ο άλλοτε ηγέτης της Φέγενορντ και ένα ελεύθερο πνεύμα, που πολλές φορές έδινε την εντύπωση ότι ήταν κακός, δεν είχε δει άλλο παιχνίδι της διοργάνωσης. Αυτή ήταν η εξαίρεση, ενώ βρισκόταν σε διακοπές. Ο Φαν Χάνεγκεμ δεν ήταν εκεί, αλλά σε αυτήν την περίπτωση κάτι δεν στέκει.

Προπονητής της εθνικής Ολλανδίας ήταν ο Ερνστ Χάπελ, ο Αυστριακός που είχε οδηγήσει τη Φέγενορντ στην κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1970. Για τον Βίλεμ, όπως ήταν το κανονικό όνομα, ήταν ο καλύτερος προπονητής που είχε ποτέ. Το θέμα, στην περίπτωση του Φαν Χάνεγκεμ, ήταν οικονομικό. Αυτό τον έκανε να αποχωρήσει το προηγούμενο βράδυ της πτήσης της Εθνικής για την Αργεντινή.

Ο Φαν Χάνεγκεμ, με βάση τα ρεπορτάζ, δεν υπολογιζόταν για τη βασική ενδεκάδα. Ωστόσο ο ίδιος αγρίεψε όταν καταστρατηγήθηκε το σύστημα της διανομής των εσόδων της ομάδας. Τα εμπορικά έσοδα των παικτών ως τότε έμπαιναν σε κοινό ταμείο και όλα τα μέλη της Εθνικής πληρώνονταν από αυτά. Φαίνεται, όμως, ότι τέσσερα χρόνια αργότερα ο Ρούντι Κρολ και ο Άρι Χάαν ήθελαν να κρατήσουν περισσότερα χρήματα για τους εαυτούς τους. Ο τότε 34χρονος αριστεροπόδαρος μέσος μίλησε μιάμιση ώρα με τον Χάπελ. Παρά τις διαβεβαιώσεις που πήρε, ο Φαν Χάνεγκεμ ήταν πεπεισμένος ότι ο μήνας που θα έλειπαν στην Αργεντινή θα ήταν έντονος, με προβλήματα στις σχέσεις μεταξύ των παικτών. Η δική του άποψη ήταν ότι έπρεπε να πληρωθούν όλοι όσοι βρίσκονταν στην αποστολή της ομάδας.

Στο 90′ της 25ης Ιουνίου, έβλεπε το ματς. Κι ενώ τότε έγινε η φάση που στιγμάτισε τον τελικό, αρκετή ώρα πριν ο Ολλανδός σκεφτόταν, παρακολουθώντας τον Γιόχαν Νέεσκενς, ότι έπρεπε να βρίσκεται εκεί. Και μία αστεία ιστορία, από το βιβλίο του Ντέιβιντ Γουίνερ ‘Total Football, επανάσταση χρώματος πορτοκαλί’, που μπορεί να κάνει κατανοητές κάποιες από τις εντολές που έδινε ο εγκέφαλος του Φαν Χάνεγκεμ: το 1975 είχε πρόταση από τη Μαρσέιγ, πολύ ελκυστική για την εποχή. Με τη γυναίκα του και ένα ζευγάρι φίλων, το συμπαίκτη του Βιμ Γένσεν και τη σύζυγό του, είχαν πάει μαζί διακοπές σε ένα νησί της επαρχίας Ζίλαντ.

Το θέμα έφτασε στη μεταγραφή και η διαφωνία έφερε ψηφοφορία, η οποία, ωστόσο, δεν έβγαλε νικητή. Ο Φαν Χάνεγκεμ κοίταξε το σκύλο του.“Η επιλογή είναι δική σου. Αν θέλεις να πάμε στη Μασσαλία, γάβγισε ή κάνε κάτι άλλο”. Ο σκύλος απέμεινε να τον κοιτάζει, ενώ το ίδιο έκανε και ο σπουδαίος Ολλανδός. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα, ο Φαν Χάνεγκεμ αποφάνθηκε: “Εντάξει, δεν θέλει. Θα μείνουμε εδώ”.

Τι έκανε ο Ρομπ Ρένσενμπρικ στο 90′ του τελικού με την Αργεντινή

Δεν είναι λίγοι οι Ολλανδοί ποδοσφαιριστές της δεκαετίας του ’70 που θεωρούν τον Ρόμπι Ρένσενμπρικ ισοϋψή με τον Γιόχαν Κρόιφ. Ο μόνος από τους τρεις Ολλανδούς που βρισκόταν μέσα στον αγωνιστικό χώρο του ‘Μονουμεντάλ’, εκείνος που η υστεροφημία του εξαρτήθηκε από μία και μόνο φάση. Με το σκορ στο 1-1 από την κεφαλιά του Ντικ Νανίγκα που αντιστάθμισε το σουτ του Μάριο Κέμπες και την μπαλιά του Κρολ να περνάει, ο Ρένσενμπρικ βρέθηκε στην πλάτη του Χόρχε Ολγκουίν, με τον τερματοφύλακα Ουμπάλντο Φιλιόλ να τρέχει προς τα πάνω του και να του εμποδίζει το οπτικό πεδίο. Ο υπέροχος ποδοσφαιριστής με το νούμερο 12 κατάφερε να τεντώσει το πόδι του και να πατήσει την μπάλα, στέλνοντάς την κάτω από τον Φιλιόλ.

Όμως αυτή χτύπησε στο δοκάρι. Ο Ρένζενμπρικ δεν μετάνιωσε ποτέ για αυτήν τη χαμένη ευκαιρία. Ακόμα και τώρα θεωρεί ότι ήταν το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο να βάλει γκολ από αυτήν τη θέση, κοντά στην εξωτερική γραμμή και με όλες τις γωνίες κλειστές. Αυτή η ευκαιρία, ωστόσο, ήταν η επιτομή της αδικίας για την υπεροχή του ποδοσφαιριστή. Αν η Ολλανδία κατακτούσε το Παγκόσμιο Κύπελλο, ο ηγέτης της θα ήταν ο πρωταγωνιστής του τουρνουά και το τρόπαιο θα ήταν η απάντηση στο χαμένο τελικό του 1974. Θα λατρευόταν από άκρου εις άκρον της αρχιτεκτονικά ψυχαναγκαστικής χώρας. Επιπροσθέτως, θα έβγαινε πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης, με 6 γκολ, και με το κερδισμένο από την Άντερλεχτ Κύπελλο Κυπελλούχων εκείνης της χρονιάς θα κατακτούσε τη Χρυσή Μπάλα.

Τίποτα από αυτά δεν έγινε. Αν και, όπως πολύ γλαφυρά υποστηρίζεται, ουδείς μπορεί να γνωρίζει τι θα γινόταν εφόσον η μπάλα κατέληγε στα δίχτυα. Θα καταμετρούσε το γκολ ο διαιτητής Γκονέλα; Αν το έκανε, πόσες καθυστερήσεις θα έδινε; Κι αν όλα αυτά τελικά γίνονταν κατά το γράμμα του ποδοσφαιρικού νόμου, πώς θα έφευγαν οι Ολλανδοί από το Μπουένος Άιρες για να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, πρωταθλητές για πρώτη φορά αλλά στερώντας από μία δύσμοιρη χώρα με απελπισμένους ανθρώπους το Παγκόσμιο Κύπελλο;