Πάσπαλιε: Ο μεγαλύτερος ξένος στην ιστορία του Ολυμπιακού
Κανείς άλλος δεν δικαιούται να πει πως πήρε τον Ολυμπιακό απ’το χέρι και τον οδήγησε “μόνος του” στην κορυφή, πως έδωσε χαρά στον κόσμο σε εποχές σφαλιάρας. Μόνο ο Ζάρκο. Ο Πάσπαλιε έγινε 50 χρόνων και ο Θέμης Καίσαρης εξηγεί γιατί είναι ο μεγαλύτερος ξένος στην ιστορία του Ολυμπιακού.
Η τρέχουσα εβδομάδα είναι και επισήμως ‘εβδομάδα Ζάρκο’ για το Contra.gr, καθώς την Πέμπτη 22 Νοεμβρίου θα φιλοξενήσει μια μεγάλη, αποκλειστική συνέντευξη του Ζάρκο Πάσπαλι στη Νίκη Μπάκουλη, που ταξίδεψε μέχρι το Βελιγράδια για να τον συναντήσει. Αυτή είναι η τέλεια αφορμή και ευκαιρία να θυμηθούμε το longread του Θέμη Καίσαρη για τον σπουδαίο Σέρβο μπασκετμπολίστα από το 2016.
Το ταξίδι δεν κράτησε πολύ. Σίγουρα, τρία χρόνια δεν είναι μικρό διάστημα για τον ελληνικό πρωταθλητισμό που τα καταβροχθίζει όλα. Σίγουρα όμως τρία χρόνια δεν είναι το διάστημα που αρμόζει στην κουβέντα “ο μεγαλύτερος ξένος του Ολυμπιακού”. Όλων των εποχών, σε όλα τα αθλήματα.
Όμως, δεν είναι το πόσα χρόνια, είναι το τι έκανες σ’αυτά τα χρόνια. Το ταξίδι του Ζάρκο Πάσπαλιε με την κόκκινη φανέλα ξεκίνησε το φθινόπωρο του 1991 στην πρεμιέρα του πρωταθλήματος κόντρα στον Άρη στο ΣΕΦ και ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 1994, με τον τελικό Κυπέλλου Ελλάδας απέναντι στον Ηρακλή στο ίδιο στάδιο.
Τρία χρόνια στα οποία ο Ζάρκο πέτυχε κάτι ανεπανάληπτο. Ήρθε ως μοναδικός ξένος σε μια ομάδα που την προηγούμενη σεζόν είχε τερματίσει 8η και έφυγε αφήνοντας την με νταμπλ, δεύτερο σερί πρωτάθλημα και ένα σκαλί κάτω απ’την κορυφή της Ευρώπης.
Ο Κόκκαλης, ο Ξανθός, το ΣΕΦ και η κομβική επιλογή του Πάσπαλιε
Τότε στον μπασκετικό Ολυμπιακό συνέβησαν τρία πράγματα. Πρώτα τον ανέλαβε ο Κόκκαλης και στη συνέχεια προπονητής της ομάδας έγινε ο Γιάννης Ιωαννίδης. Η τρίτη σημαντική απόφαση που πάρθηκε ήταν να αγωνιστεί ο Ολυμπιακός στο ΣΕΦ. Τώρα σας μοιάζει αναμενόμενο, αλλά τότε ήταν εξαιρετικά τολμηρό να αποφασίσει ο 8ος του πρωταθλήματος, με χρόνια μακριά απ’τις διακρίσεις, να παίξει σε ένα τόσο μεγάλο στάδιο, ακόμα κι αν ήταν ο Ολυμπιακός.
Το στάδιο δεν θα γέμιζε ποτέ και η ομάδα δεν θα έκανε καμία υπέρβαση αν δεν ερχόταν στην ομάδα ο Ζάρκο. Ο Ξανθός είχε παροιμιώδη δυσκολία στην επιλογή ξένων. Ήξερε να διαχειριστεί μια ομάδα, να κοουτσάρει, να πάρει τίτλους, να κινηθεί στο παρασκήνιο, να κερδίζει. Η μπασκετική αγορά, η ευθύνη του να πει “αυτός είναι” την εποχή που κάθε ομάδα μπορούσε να έχει έναν ξένο δεν ήταν ποτέ το φόρτε του.
Με τον Κόκκαλη έτοιμο να του φέρει όποιον ζητήσει, ο Ιωαννίδης καθυστερούσε χαρακτηριστικά. Είχε φτάσει Αύγουστος, ο Ολυμπιακός εξέταζε περιπτώσεις όπως του Ροντ Στρίκλαντ απ’το NBA, το όνομα του Ζάρκο είχε πέσει στο τραπέζι, αλλά ο Ξανθός ήταν πιο διστακτικός κι από παρθένα στην επαρχία το 1960. Ο θρύλος λέει πως σ’ένα απ’τα κλασικά βράδια παρέα με τους συνεργάτες του, με αναρίθμητα τσιγάρα και τον Ιωαννίδη να μονοπωλεί τις συζητήσεις, ο Ξανθός σηκώθηκε να πάει για ύπνο στο δωμάτιο του και φεύγοντας είπε “εντάξει, κλείστε τον Πάσπαλιε”.
Κανείς δεν αμφέβαλε για την κλάση του. Όμως, το ζητούμενο δεν ήταν να είναι απλώς καλός παίκτης, αλλά να γίνει το πρώτο βιολί, να πάρει στις πλάτες του την ομάδα, να ηγηθεί ενός συνόλου που δεν είχε να παρουσιάσει κάτι το εξαιρετικό. Κανείς, ακόμα και ο ίδιος ο Πάσπαλιε, δεν θα μπορούσε να προβλέψει τον βαθμό που θα ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις του ρόλου.
Το σάλπισμα
Στο αεροδρόμιο άρπαξε την τρομπέτα του Ατίλιο, σάλπισε μ’αυτήν και η φωτογραφία έγινε εξώφυλλο στο Τρίποντο, που τη δεκαετία του 90 ήταν για το μπάσκετ ο,τι είναι σήμερα όλα τα αθλητικά ΜΜΕ μαζί. Η σημειολογία της στιγμής είναι σπάνια. Ο Ζάρκο σάλπισε το ξεκίνημα του Ολυμπιακού πριν καν φορέσει αθλητικά και πατήσει παρκέ.
Είναι εύκολο κάποιος να ψάξει και να δει πως στην πρώτη του σεζόν στον Ολυμπιακό ο Πάσπαλιε είχε μέσο όρο 33.7 πόντους ανά αγώνα. Προφανώς και είναι ένας μέσος όρος τελείως ξένος με το σύγχρονο μπάσκετ. Όμως, ακόμα και τότε ήταν κάτι το απίστευτο. Ο Πάσπαλιε έβαζε το 40% των πόντων του Ολυμπιακού, μιας ομάδας που δεν είχε ταλέντο να πάει σε πολλούς πόντους στην επίθεση. Άμυνα, τρέξιμο και άγιος ο Ζάρκο. Πρώτος σκόρερ, προφανώς. Έβαλε 39 την πρώτη φορά που έπαιξε εναντίον του Παναθηναϊκού, 46 την πρώτη φορά κόντρα στον Πανιώνιο.
Μόνο που αν ρίξει κανείς μια ματιά στη βίβλο των πρώτων σκόρερ θα δει πως ο Ζάρκο ήταν ο πρώτος ξένος που πέτυχε κάτι τέτοιο. Ήταν αυτός που τερμάτισε την κυριαρχία του Γκάλη, που για έντεκα σερί σεζόν ήταν ο πρώτος σκόρερ. Δεύτερη σημειολογία για την εγχώρια αλλαγής σκυτάλης, την αλλαγή του σκηνικού, τόσο στην κόντρα Αθήνας-Θεσσαλονίκης, όσο και στην επιρροή των ξένων στο άθλημα.
Με τον Πάσπαλιε απόλυτο πρωταγωνιστή του πρωταθλήματος, ο Ολυμπιακός έκανε άλμα απ’τη 8η στη 2η θέση της κανονικής περιόδου. Και τα έκανε όλα αυτά με συμπαίκτες τον Ελληνιάδη, τον Σταμάτη, τον Καμπούρη, τον Παπαδάκο, τον Καρατζά, τον Παπαδάκη, τον Γιαννόπουλο, τον Αγγέλου, τον Μωραϊτη και έναν άγουρο πιτσιρικά, τον Γιώργο Σιγάλα.
Για πολλούς έχει χρησιμοποιηθεί το “μόνος του”, αλλά για κανέναν δεν ταιριάζει περισσότερο απ’τον Ζάρκο. Και μπορεί για τους μικρότερους να είναι δύσκολο να το καταλάβουν, αλλά ο Πάσπαλιε τότε ήταν το απόλυτο μπασκετικό αξιοθέατο. Ο κόσμος γέμιζε τα γήπεδα της χώρας για να τον δει να παίζει, ανεξαρτήτως της ομάδας που υποστήριζε. Το ίδιο συνέβαινε και στο ΣΕΦ, όπου εκτός απ’τους φίλους του Ολυμπιακού, κάθε μπασκετόφιλος που σεβόταν τον εαυτό του δεν έλεγε όχι στην ευκαιρία να δει τον Ζάρκο από κοντά απέναντι στους αστέρες των άλλων ομάδων.
Το καλοκαίρι του 1992 το μπάσκετ άλλαξε για πάντα. Πρώτα με την είσοδο του δεύτερου ξένου και στη συνέχεια με τις ελληνοποιήσεις που επέτρεψαν στις ομάδες να δημιουργήσουν ομάδες που πλέον είχαν πολλούς αστέρες στο ρόστερ τους. Όμως, πριν συμβεί αυτό, ο Πάσπαλιε είχε φροντίσει μόνος του να έχει τον Ολυμπιακό δεύτερο, στην pole position για να διεκδικήσει το πρωτάθλημα την επόμενη σεζόν.
Πριν έρθουν ο Τάρλατς, ο Τόμιτς, ο Νάκιτς και ο Μπέρι, που πήρε τη θέση του Χίγκινς, πολύ πριν τον Μπακατσιά, τον Φασούλα και τον Τάρπλεϊ, ο Ζάρκο είχε οδηγήσει τον Ολυμπιακό στους τελικούς, στην Ευρωλίγκα της επόμενης σεζόν. “Μόνος του”.
Το πρώτο πρωτάθλημα
Ακόμα και όταν η παρέα μεγάλωσε, ο Ολυμπιακός δεν ήταν ομάδα που την έλεγες φαβορί για τίτλους. Ο Μπέρι ήταν παιχταράς, κανείς δεν το αμφισβητεί, αλλά Τόμιτς, Νάκιτς, Τάρλατς ήταν πιτσιρίκια, ενώ ο Λημνιάτης δεν ήταν δα καμιά προσθήκη που άλλαζε ισορροπίες.
Την ίδια σεζόν ο ΠΑΟΚ είχε πεντάδα ονείρων με Κόρφα, Μπάνε, Λέβινγκστοουν, Μπάρλοου και Φασούλα. Την ίδια σεζόν ο Παναθηναϊκός παίζει τα ρέστα του: όχι μόνο κατεβάζει τον Γκάλη στην Αθήνα, αλλά τον πλαισιώνει με τον Σοκ, τον Βράνκοβιτς και τον Κόμαζετς, ενώ στην ομάδα υπάρχουν κι οι Αλβέρτης, Οικονόμου, Μυριούνης. Ο Άρης είχε χάσει τον Γκάλη, αλλά είχε τον Τάρπλεϊ, ενώ ο Πανιώνιος δίπλα στον Φάνη είχε τον Μπόμπαν Γιάνκοβιτς και τον Πι Τζέι Μπράουν.
Ο Ζάρκο είναι ξανά ο ηγέτης. Κάθε νίκη που κάνουν τα πιτσιρίκια στην Ευρώπη έχει τη σφραγίδα του Πάσπαλιε. Καλός, χρυσός ο Μπέρι, καταλυτική η αλλαγή ξένου, αλλά ο Γουόλτερ ηγέτης δεν ήταν. Όταν έρχονταν τα ζόρικα, όλοι ήξεραν πως ο Πάσπαλιε θα πάρει την μπάλα. Ο Ολυμπιακός ξεκίνησε με 1-4 ρεκόρ στην Ευρώπη, αλλά κατάφερε να φτάσει στα play-off, με μειονέκτημα έδρας απέναντι στη Λιμόζ.
Η σειρά των τριών αγώνων είναι αξέχαστη για όσους την έζησαν. Τρεις αγώνες πόντο-πόντο, εκατόν είκοσι λεπτά που θεωρώ απίθανο μια ομάδα να πήρε κάποια στιγμή διψήφια διαφορά πόντων. Και είναι εντελώς άδικο να έχει μείνει στην ιστορία η καταραμένη γραμμή στον 3ο αγώνα και όχι αυτά που έκανε ο Ζάρκο στην Πάτρα για να δώσει στον Ολυμπιακό το 1-0.
Ένα απίστευτο καλάθι και φάουλ, μια εκπληκτική πτήση για να δώσει στον Ολυμπιακό προβάδισμα τριών πόντων. Και όταν ο Γιανγκ ισόφάρισε, ο Πάσπαλιε ήταν αυτός που θα έπαιρνε την τελευταία επίθεση. Για εσάς που δεν τον ζήσατε, για εσάς που τα έχετε ξεχάσει, αυτός ήταν ο Ζάρκο, στο 1.16.11 του βίντεο.
Η γραμμή στο Λιμόζ στέρησε απ’τον Ολυμπιακό το πρώτο του Final Four, ίσως και να στέρησε απ’το ελληνικό μπάσκετ την πρώτη του κατάκτηση, όμως εκείνη η χρονιά ήταν ορόσημο. Στην προηγούμενη ο Ζάρκο και η παρέα έγιναν κυρίαρχοι εντός συνόρων, όμως το 1992-93 αποδείχθηκε πως δεν είναι μακριά απ’το να κάνουν το ίδιο στην Ευρώπη.
Οι νίκες, οι πτήσεις του Ζάρκο, το μεγάλωμα των μικρών, η ήττα στις λεπτομέρειες έκαναν τον οργανισμό του Ολυμπιακού να κοιτάξει ψηλά. Το πρωτάθλημα ήθελε, αλλά το μέγεθος το απέκτησε με όλες εκείνες τις ευρωπαϊκές νίκες, με τον Ζάρκο μπροστάρη εντός και εκτός έδρας, να ιπτάται για να φτάνει μια ομάδα που την προηγούμενη σεζόν ήταν 8η μόλις μια νίκη μακριά απ’το Final Four.
Για να καταλάβετε το μέγεθος του εγχώριου ανταγωνισμού εκείνη τη χρονιά, σκεφθείτε πως ο Ολυμπιακός τερμάτισε 4ος, πίσω από ΠΑΟΚ, Παναθηναϊκό και Πανιώνιο, με τον Άρη να είναι 5ος με το ίδιο ρεκόρ νικών. Για να περάσει στα ημιτελικά έπρεπε πρώτα να αποκλείσει τον Άρη, που ήταν ήδη Κυπελλούχος Ευρώπης, και το έκανε με 44 πόντους του Ζάρκο στον πρώτο αγώνα.
Στους ημιτελικούς ο Ολυμπιακός έπρεπε να αντιμετωπίσει τον ΠΑΟΚ, που είχε καλύτερη ομάδα και το πλεονέκτημα έδρας, αλλά ήταν ακόμα ζαλισμένος απ’το χαστούκι του Final Four και αιμορραγούσε ακόμα απ’το τρίποντο-μαχαιριά του Ραγκάτσι.
Ο Ολυμπιακός έκανε το break στον πρώτο αγώνα, με τον Πάσπαλιε να βάζει στα μούτρα του Φασούλα το τρίποντο που έδωσε στους ερυθρόλευκους προβάδισμα τριών πόντων 1.30” πριν απ’το τέλος του αγώνα. Οι ερυθρόλευκοι έκαναν το 2-0 στο ΣΕΦ και στο ίδιο γήπεδο τελείωσαν τη σειρά με 3-1 και 20 πόντους του Πάσπαλιε.
Στους τελικούς ο Παναθηναϊκός θα έχει πλεονέκτημα έδρας, αλλά ο Ολυμπιακός θα κάνει το break στον 3ο αγώνα. Θα νικήσει με 77-72 στη Γλυφάδα, με τον Πάσπαλιε να είναι ξανά ο ηγέτης. Ο Ζάρκο έβαλε 32 απ’τους 77 πόντους της ομάδας του και στην ουσία έδωσε το πρωτάθλημα στον Ολυμπιακό, αφού ο Παναθηναϊκός δεν κατέβηκε στον τέταρτο τελικό στο ΣΕΦ, διαμαρτυρόμενος για τη διαιτησία.
Μέσα σε δύο χρόνια ο Πάσπαλιε είχε πάρει τον όγδοο Ολυμπιακό και τον είχε κάνει πρωταθλητή, είχε πάρει μια ομάδα που ήταν εκτός Ευρώπης και την είχε οδηγήσει μια ανάσα μακριά απ’το Final Four.
Η dream team και το Τελ Αβίβ
Το καλοκαίρι του 1993 ήταν ορατό πως ο Ολυμπιακός δεν μπορούσε πια να είναι ομάδα υπέρβασης, αλλά έπρεπε να γίνει πραγματικά ισχυρός. Στο λιμάνι κατηφόρισαν Φασούλας και Τάρπλεϊ, ενώ η περιφέρεια ενισχύθηκε με τον Μπακατσιά.
Ο Πάσπαλιε πλέον είχε γύρω του ομάδα αστέρων, ο Ολυμπιακός πλέον δεν κυνηγούσε εκπλήξεις, αλλά έχτισε τη δική του dream team και είχε στόχο την κυριαρχία παντού. Και παρά τον καλοκαιρινό τραυματισμό του Τάρλατς, οι ερυθρόλευκοι έκαναν αυτό ακριβώς: κυριάρχησαν.
Εκπληκτικές εμφανίσεις στην Ευρώπη, με μπάσκετ που έμεινε αξέχαστο σε όσους το παρακολούθησαν, με μια ομάδα που μπορούσε να τελειώσει αιφνιδιασμό με τον Πάσπαλιε, τον Τάρπλεϊ, ακόμα και τον Φασούλα. Νίκες εκτός έδρας απέναντι σε Μπενετόν και Ρεάλ, με τον Ζάρκο να είναι συγκλονιστικός στη Μαδρίτη, στο ματς που κρίθηκε στο τέλος με το καλάθι του Σιγάλα. Για πρώτη φορά ο Ολυμπιακός τερμάτισε πρώτος στην κανονική περίοδο και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.
Το πρόβλημα στο χέρι
Κάπου εκεί, στη μέση της σεζόν, χωρίς κανείς να καταλάβει πότε, ο Ζάρκο κάτι έπαθε. Γράφω κάτι γιατί 22 χρόνια μετά κανείς δεν έχει ανοίξει το στόμα του να πει τι συνέβη και στράβωσε το χέρι του. Οι μικρότεροι ας μη νομίζουν πως υπερβάλω. Ξαφνικά το αριστερό χέρι του Πάσπαλιε δεν ήταν καλά. Ο Μαυροβούνιος που “έγραφε” απ’΄που σηκωνόταν και δεν έχανε ποτέ βολές ξαφνικά δεν μπορούσε να κατευθύνει την μπάλα και έμοιαζε να έχει ανάγκη να ανοίγει τα δάχτυλά του ένα-ένα πριν εκτελέσει τις βολές, που σταμάτησαν να μπαίνουν.
Όταν έτρεχε στο ανοιχτό γήπεδο ή έπαιζε με πλάτη, το πρόβλημα δεν ήταν ορατό, γιατί ο Ζάρκο κατηύθυνε την μπάλα με το σώμα, με την κίνηση και τη φόρα που είχε. Όταν, όμως, εκτελούσε εν στάσει ή σούταρε βολές, έμοιαζε με 12χρονο που πάει για πρώτη φορά σε ομάδα μπάσκετ και δεν έχει ακόμα διδαχθεί τη μηχανική του σουτ.
Η σιωπή εικοσιδύο χρόνων για ένα τόσο εμφανές πρόβλημα ενός τόσο διάσημου παίκτη κάνει το μυαλό να καλπάζει όσον αφορά την αιτία. Γιατί κανείς δεν λέει τι συνέβη, ακόμα και τόσα χρόνια μετά;
Ο,τι κι αν συνέβη, εκείνη τη χρονιά κανείς δεν μιλούσε γι’αυτό. Όλοι το έβλεπαν, αλλά μην φανταστείτε πως είδαμε ποτέ ένα πρωτοσέλιδο που έλεγε “Ο Ζάρκο δεν μπορεί να σουτάρει πια”. Ήταν όμως ορατό. Όταν ο Πάσπαλιε πήγε στη γραμμή για να ευστοχήσει σε δύο βολές και να σφραγίσει την πρόκριση του Ολυμπιακό στο Final Four στον τελευταίο αγώνα με την Κίντερ στο ΣΕΦ, έστειλε την πρώτη στο σίδερο.
Ο κόσμος φώναξε ρυθμικά “Ζάρκο-Ζάρκο” για να τον ενθαρρύνει, ο Πάσπαλιε έβαλε τη 2η, αλλά μόλις είχε συμβεί κάτι που κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί για παίκτη που είχε τελειώσει αγώνα με 23/23.
Το καταραμένο Τελ-Αβίβ
Ακολούθησε το Final Four, όπου υποθέτω πως όλοι ξέρετε τι συνέβη. Ο Ολυμπιακός νίκησε τον Παναθηναϊκό στον ημιτελικό, με τον Πάσπαλιε να καλπάζει στον αιφνιδιασμό και να έχει 22 πόντους, σ’έναν αγώνα που τελείωσε με το ίδιο σκορ που είχε και το νικηφόρο ντέρμπι στη Γλυφάδα που είχε κρίνει το προηγούμενο πρωτάθλημα 77-72.
Στον τελικό τίποτα δεν ήταν ίδιο. Ο Ολυμπιακός δεν έτρεξε, ο Ιωαννίδης συμβιβάστηκε με το αργό τέμπο, τα τρικ του Ομπράντοβιτς με τα σουτ των ψηλών της Μπανταλόνα από μακριά βγήκαν στο ακέραιο και οι ερυθρόλευκοι πνίγηκαν απ’το άγχος. Είχαν ήδη “διαλυθεί” με το επεισόδιο του Τάρπλεϊ και στον τελικό έζησαν ίσως το πιο διάσημο μπασκετικό μπλακ-άουτ της ευρωπαϊκής ιστορίας.
Η αφήγηση έχει τον Ζάρκο μοιραίο, να αστοχεί στις βολές που έπρεπε να βάλει για να ισοφαρίσει το ματς και έχει 3/10 στον τελικό. Μια αφήγηση που αφήνει έξω το τραγικό Final Four του Τάρπλεϊ, που έσπασε τα στεφάνια με 11/28 δίποντα, την αδυναμία μιας ομάδας να τον διαχειριστεί συνολικά, τον χαμηλό ρυθμό που ευνόησε την Μπανταλόνα, τους μόλις δύο πόντους του Φασούλα στον τελικό και τα οκτώ λέι-απ που έχασαν οι ερυθρόλευκοι στο διάστημα που έμειναν χωρίς καλάθι.
Πάνω απ’όλα, η αφήγηση του μοιραίου Ζάρκο αφήνει έξω την τραγική εικόνα του Ιωαννίδη να βάζει και να βγάζει το σακάκι στα τελευταία λεπτά. Μια φιγούρα πανικόβλητη και άσπρη σαν το πανί, την ώρα που η ομάδα στο παρκέ είχε ακριβώς την ίδια εικόνα. Ο Ζάρκο είχε ένα συμβόλαιο που τελείωνε, αλλά ο Ξανθός θα έμενε για ακόμη δύο σεζόν, δεν γινόταν να αποκαθηλωθεί απ’το θρόνο του.
Ο Ιωαννίδης έφυγε ηττημένος απ’το μοναδικό Final Four της καριέρας του που μπορούσε να κερδίσει και ο Ζάρκο έμεινε να κοιτάει το κενό μετά το τέλος του τελικού. Όλοι έχουν χάσει τελικούς, όμως δύσκολα μπορώ να σκεφτώ άλλον ηττημένο να έχει την εικόνα που είχε ο Πάσπαλιε στη συνέντευξη Τύπου μετά τον αγώνα.
Το τελευταίο “μόνος μου”
Το κάζο του Final Four θα μπορούσε να κοστίσει στον Ολυμπιακό στην επιστροφή στα εγχώρια. Οι ερυθρόλευκοι πέρασαν εύκολα το εμπόδιο του Πανιωνίου στον ημιτελικό και στους τελικούς τους περίμενε ο ΠΑΟΚ, που δίπλα στο Κόρφα-Πρέλιεβιτς είχε το εκπληκτικό δίδυμο ψηλών Μπέρι-Σάβιτς.
Ο Ολυμπιακός έφτασε ασθμαίνοντας στο 5ο ματς εκεί που θα κρίνονταν όλα. Ο Πάσπαλιε μπήκε δαιμονισμένος στο παρκέ κάλπαζε σαν μην υπάρχει αύριο και στο πρώτο ημίχρονο είχε 21 πόντους απ’τους 37 του Ολυμπιακού! Στην επανάληψη, ο ΠΑΟΚ επέστρεψε ηρωικά στο ματς και στο αργό τέμπο της επανάληψης οι ερυθρόλευκοι έμοιαζαν ξανά πνιγμένοι απ’το άγχος τους.
Και στο τέλος, δεν υπήρχε περίπτωση να συμβεί κάτι διαφορετικό. Ο Ζάρκο πήρε την μπάλα δεξιά στη ρακέτα και οι συμπαίκτες “άδειασαν” το γήπεδο. Ένα ακόμα “μόνος μου και όλοι σας”, το τελευταίο του στον Ολυμπιακό, με τον Μαυροβούνιο να βάζει στο καλάθι και τον Μπουντούρη στο 41.00 του βίντεο.
Το άσχημο τέλος του αγώνα, οι συνθήκες ζούγκλας, την είσοδο του κόσμου στο παρκέ και το τραγελαφικό φινάλε με τους ξεκάλτσωτους παίκτες του ΠΑΟΚ επισκίασαν την εικόνα του Ζάρκο στη λήξη. Όταν συνειδητοποιεί πως ο Ολυμπιακός νίκησε τρέχει με τα χέρια ανοιχτά, πανηγυρίζει όπως ελάχιστοι ξένοι στην ιστορία της ομάδας.
Λίγες μέρες αργότερα, ήρθε και το τελευταίο αντίο στον τελικό Κυπέλλου απέναντι στον Ηρακλή. Ο Ολυμπιακός νίκησε χωρίς μεγάλες συγκινήσεις, το εμπόδιο του Γηραιού ήταν χαμηλό. Πέρα απ’το τρίποντο του Φασούλα, η χαρακτηριστική εικόνα του αγώνα ανήκει στον Ζάρκο. Ο Ολυμπιακός προηγείται με έξι και ο Πάσπαλιε σκύβει να δέσει τα κορδόνια του την ώρα της επίθεσης. Οι ερυθρόλευκοι παίζουν χωρίς αυτόν και ο Ζάρκο μόλις σηκώνεται παίρνει την μπάλα απ’τον Τόμιτς και βάζει ένα εκπληκτικό καλάθι απέναντι στον Ντόναλντσον.
Το τελευταίο του μαγικό με τα κόκκινα, στον τελευταίο του αγώνα που άφησε τον Ολυμπιακού νταμπλούχο και φιναλίστ της Ευρώπης, στο 5.05 του βίντεο.
Γιατί είναι ο μεγαλύτερος
Σ’αυτά τα τρία χρόνια στον Ολυμπιακό, ο Πάσπαλιε πέτυχε πολλά, απ’την πρώτη κιόλας σεζόν. Πάνω απ’όλα, δύο πράγματα. Πρώτον, έκανε με το καλημέρα τον Κόκκαλη να πιστέψει πως αξίζει περαιτέρω επένδυση στο παρκέ. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως εκείνη την εποχή το μπάσκετ είναι πολύ δευτερεύον σε σχέση με το ποδόσφαιρο. Ο Κόκκαλης ήθελε το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ ήταν απλώς η πρώτη κίνηση.
Ταυτόχρονα ο Ζάρκο έβαλε τον Ιωαννίδη στη συνείδηση του κόσμου ως τον άνθρωπο που είναι ικανός να οδηγήσει τον Ολυμπιακό στην κορυφή. Κάποιοι θα σκεφτούν πως ο Ιωαννίδης δεν χρειαζόταν τέτοια αναγνώριση ως ο προπονητής του Άρη των συνεχόμενων πρωταθλημάτων και των τριών Final Four. Όμως, δεν είναι έτσι. Ο Ξανθός στον Άρη δεν είχε ούτε στο ελάχιστο την πανελλήνια αναγνώριση που κέρδισε στον Ολυμπιακό.
Στη Θεσσαλονίκη ο πυρήνας ήταν ο Γκάλης και ο Γιαννάκης. Ο Ξανθός άνηκε στα “άλλα παιδιά”. Στον Πειραιά έγινε το σημείο αναφοράς, δίπλα φυσικά στον Ζάρκο. Μαζί κέρδισαν το δικαίωμα να έχουν τη φωτογραφία τους πρωτοσέλιδο στο Φως 3-4 φορές την εβδομάδα.
Αυτός γκρέμισε τα πέτρινα χρόνια
Το βασικότερο; Ο Ζάρκο, ως απόλυτος σούπερ-σταρ και ηγέτης του μπασκετικού Ολυμπιακού ήρθε να γεμίσει ένα τεράστιο κενό. Ένα κενό που ακόμα και αυτοί που ξέρουν την ιστορία δεν μπορούν να κατανοήσουν απ’τη στιγμή που δεν την έχουν ζήσει. Όλοι οι φίλοι του Ολυμπιακού, ανεξαρτήτως ηλικίας, ξέρουν για τα “πέτρινα χρόνια”, ακόμα κι αυτοί που ήταν πολύ μικροί ή και αγέννητοι τότε.
Όταν ο Πάσπαλιε ήρθε στον Ολυμπιακό οι ερυθρόλευκοι είχαν τελειώσει την τέταρτη σεζόν χωρίς πρωτάθλημα στο ποδόσφαιρο. Διάστημα που δεν ήταν αρκετό για να κερδίσει τον τίτλο “πέτρινα χρόνια”, αλλά διάστημα στο οποίο ο Ολυμπιακός περνούσε πολύ δύσκολα στο ποδόσφαιρο. Ο Κοσκωτάς είχε έρθει ως τυφώνας, για να φύγει ως τέτοιος, ο Σαλιαρέλης ήταν στο λιμάνι παρέα με τους επιστήμονες, τον Μπλαχίν και τα Μινγκ που έφυγαν νύχτα.
Ο Κόκκαλης μπήκε στην ΠΑΕ, αρχικά με τον Νταϊφά, αλλά αυτό δεν άλλαξε πολλά με το καλημέρα. Ήταν η εποχή των κορνέδων, του Πέτροβιτς, του Πολυχρονίου, του Γεκινί, ακόμα και του Αλέφαντου. Αλλεπάλληλα νέα ξεκινήματα, υποσχέσεις για κάτι καλύτερο, ξένοι που σπάνια έδιναν αυτά που υπόσχονταν, μια ομάδα που είτε είχε τα χάλια της είτε έδινε ρεσιτάλ στην τέχνη του underachieving.
Ο Πάσπαλιε δεν έγινε απλώς το κεντρικό πρόσωπο του μπασκετικού Ολυμπιακού, αλλά ολόκληρου του ερυθρόλευκου οργανισμού. Μέσα σε χρόνια που στο ποδόσφαιρο έμοιαζε καταδικασμένος στην αποτυχία, ανάμεσα στις ατάκες του Τσαλουχίδη πως “φέτος ο Ολυμπιακός είναι καταδικασμένος να πάρει το πρωτάθλημα”, ο Ζάρκο οδηγούσε την ομάδα από νίκη σε νίκη, σε Ελλάδα και Ευρώπη, και έδωσε στον κόσμο χαρές, επιτυχίες, τίτλους.
Κάθε φορά που στο χορτάρι ο Ολυμπιακός έτρωγε χαστούκι, ο οπαδός του έβρισκε αποκούμπι και ελπίδα στο μπάσκετ, στο χαμογελαστό πρόσωπο του Ζάρκο. που ήταν για εκεί για να τους κερδίζει όλους. Κι αυτό είναι κάτι που όσοι δεν το έζησαν εκείνη την εποχή δεν θα το καταλάβουν διαβάζοντας στατιστικά, αποτελέσματα, νίκες και τίτλους.
Αυτός έκανε μάγκα τον Κόκκαλη
Ακόμα και για τον ίδιο τον Κόκκαλη, το μπάσκετ ήταν ο απόλυτος στυλοβάτης. Τα χρόνια στο ποδόσφαιρο δεν ξεκίνησαν ρόδινα. Αμφισβήτηση, ακόμα και κράξιμο με τους “επιστήμονες” δίπλα στα επίσημα να πετάνε τα διαρκείας στο πρόσωπό του. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει πως θα ήταν τα πράγματα αν δεν υπήρχε η επιτυχία του μπάσκετ να αποτελεί μέγιστο αντίβαρο.
Κανείς δεν ξέρει πως, πόσο και αν θα άντεχε ο Κόκκαλης τις ποδοσφαιρικές αποτυχίες αν δεν είχε τη δυνατότητα να βάλει δίπλα τους τη λάμψη που του έδινε το παρκέ. Και σ’αυτό, ο Ζάρκο είναι ο μοναδικός παίκτης που μπορεί να ισχυριστεί πως αυτός έκανε μάγκα τον Σωκράτη.
Τα χρόνια της προεδράρας που καθαρίζει για όλα και δεν χάνει από κανέναν θα έρχονταν αργότερα. Μέχρι τότε, τα λεφτά που έδωσε ο Κόκκαλης για να πάρει τον Πάσπαλιε ήταν τα καλύτερα που έχει ξοδέψει ποτέ στον Ολυμπιακό. Ο Μαυροβούνιος τον έκανε μάγκα την εποχή που δεν ήταν ακόμα ο πρόεδρος της δυναστείας και των τίτλων.
Ο Ολυμπιακός τον άφησε να φύγει
Ναι, ξέρω. Όλα καλά, αλλά ο Ζάρκο πήγε στον Παναθηναϊκό. Πως μπορούμε να συζητάμε πως είναι ο κορυφαίος ξένος στην ιστορία του Ολυμπιακού όταν έχει φορέσει την πράσινη φανέλα και μάλιστα αμέσως μετά τα ερυθρόλευκα. Για αρχή, ας πούμε πως η μετακόμιση στον εχθρό είναι κάτι που δικαιολογεί το μίσος όταν συμβαίνει. Ο Ζάρκο τα άκουσε τότε, όχι μόνο στα ντέρμπι των αιωνίων, αλλά σε κάθε αγώνα που ακουγόταν το σύνθημα τον “Έντι το πιστόλι”.
Είκοσι δύο χρόνια μετά, ποιο το νόημα του μίσους. Πόσω μάλλον όταν ο Πάσπαλιε πήγε στον Παναθηναϊκό ακριβώς επειδή ο Ολυμπιακός δεν τον κράτησε, τον έδιωξε. Ο Ζάρκο δεν πίστεψε ποτέ πως η ομάδα στην οποία είχε δώσει τα πάντα δεν ήθελε να τον κρατήσει, προφανώς λόγω του προβλήματος που είχε στο αριστερό του χέρι απ’τα μέσα της τελευταία σεζόν.
Ο Παναθηναϊκός θέλησε να πάρει τον παίκτη που τον πλήγωνε τα τελευταία χρόνια και το έκανε αφού πρώτα ο Ολυμπιακός είχε διώξει τον Ζάρκο. Για τον Μαυροβούνιο ήταν η ευκαιρία τόσο για να παραμείνει στην Ελλάδα που πλέον ένιωθε σπίτι του, όσο και για να αποδείξει σε όλους στο λιμάνι και κυρίως στον Ιωαννίδη πως έκαναν λάθος.
Αυτό ήταν το κίνητρο που είχε κάθε φορά που έπαιζε εναντίον του Ολυμπιακού, αυτό ίσως ήταν και η αιτία που το μυαλό του θόλωσε στο δεύτερο ημίχρονο του ημιτελικού στη Σαραγόσα και έκανε το ένα λάθος πίσω απ’το άλλο.
Δεν μπορεί η χρονιά με τον Παναθηναϊκό να σβήσει όσα πέτυχε ο Πάσπαλιε με τον Ολυμπιακό, η προσφορά του είναι πολύ μεγάλη για να επιτρέψει κάτι τέτοιο.
Αυτός άλλαξε την ιστορία
Ο Πάσπαλιε δεν έμεινε στον Ολυμπιακό όσο ο Τζόρτζεβιτς, ούτε κατέκτησε τόσους τίτλους. Δεν είχε την παγκόσμια ακτινοβολία ενός Ριβάλντο, δεν αποτέλεσε αντικείμενο ψύχωσης με τον τρόπο που το έκανε ο Τζιοβάνι. Δεν πήρε την Ευρωλίγκα όπως ο Ρίβερς, ο Λο ή ο Χάινς, δεν είναι κομμάτι του Ολυμπιακού όπως είναι ο Καρεμπέ.
Όμως, κανείς ξένος ποτέ δεν έδωσε στον Ολυμπιακό αυτά που πρόλαβε να δώσει ο Ζάρκο σε τρία χρόνια. Κανείς μα κανείς δεν δικαιούται να πει πως τον πήρε απ’το χέρι και τον οδήγησε “μόνος του” απ’την αφάνεια στην κορυφή. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί πως έδωσε χαρά στον κόσμο της ομάδας σε εποχές ποδοσφαιρικής σφαλιάρας, πως αποτέλεσε για χρόνια το αποκούμπι μιας ομάδας που τότε δεν ήταν συνδεδεμένη με “τίτλους παντού και πάντα”. Κανείς δεν μπορεί να πει πως ήρθε ως ξένος και άλλαξε την ιστορία της ομάδας.
Τότε το πρωτάθλημα και το κύπελλο στο ποδόσφαιρο δεν ήταν κερδισμένο πριν ξεκινήσει. Τότε το πρωτάθλημα και το κύπελλο στο μπάσκετ δεν ήταν από πριν γνωστό πως θα παιχτούν ανάμεσα σε δύο ομάδες και Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός θα είναι ή πρώτοι ή δεύτεροι. Τότε, σ’αυτές τις συνθήκες, ο Πάσπαλιε έκανε τον Ολυμπιακό νικητή και γέμισε το ΣΕΦ από κόσμο που δεν ερχόταν μόνο να πανηγυρίσει νίκες και τίτλους, αλλά και με τη σιγουριά πως ο καλύτερος παίκτης φοράει ερυθρόλευκα.
Επιτέλους, να τιμηθεί απ’τον Ολυμπιακό
Ο Πάσπαλιε χθες έγινε 50 χρόνων. Μου φαίνεται σκάνδαλο πως εικοσιδύο χρόνια μετά τον τελευταίο του αγώνα με την κόκκινη φανέλα δεν έχει επιστρέψει ακόμα στο ΣΕΦ ως τιμώμενο πρόσωπο. Το γαλανόλευκο ΣΕΦ το έχτισε ο Γκάλης και η υπόλοιπη παρέα του 1987, αλλά το ερυθρόλευκο ΣΕΦ το έχτισε ο Ζάρκο, όταν μπήκε σ’αυτό το 1991.
Του αξίζει να επιστρέψει σ’αυτό. Του αξίζει να γεμίσει το ΣΕΦ από κόσμο που δεν τον είδε να παίζει, αλλά κυρίως αυτούς που ήταν στις κερκίδες εκείνα τα χρόνια. Πρέπει για ένα βράδυ να επιστρέψουν, ιδανικά μαζί με τα παιδιά τους, για τον απόλυτο ήρωα εκείνων των χρόνων.
Να τους τον δείξουν και πριν κάτσουν να δουν τον Σπανούλη και τον Πρίντεζη να τους πουν πως αυτός ήταν εκπληκτικός παίκτης. Ήταν 2.08, αλλά έτρεχε στον αιφνιδιασμό σαν πλέι-μέικερ. Σκόραρε με σουτ, με μπάσιμο, με πλάτη, όπως ήθελε. Τον μάρκαρε ψηλός, τον περνούσε στην ταχύτητα. Τον μάρκαρε κοντός, τον πήγαινε κοντά στο καλάθι. Ήταν αριστερόχειρας και δεν έβλεπε κανέναν μπροστά του, τα έβαζε στη μούρη όλων των ψηλών, του Φασούλα, του Βράνκοβιτς, του Σαμπόνις. Ήταν αυτός που έπαιρνε πάντα την μπάλα στα δύσκολα, σε όλα τα ματς, σε όλες τις έδρες.
Ήταν ο Ζάρκο Πάσπαλιε και μέσα σε τρία χρόνια άλλαξε την ιστορία του Ολυμπιακού. Είναι ο μεγαλύτερος ξένος στην ιστορία της ομάδας, σε όλα τα σπορ, και πρέπει μια μέρα να επιστρέψει. Για ν’ακουστεί ξανά το “Ζάρκο, Ζάρκο” και για μια φορά, το “δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ, Πασπαλιέ-Πασπαλιέ”. Γιατί, αλήθεια, πόσοι απ’αυτούς που τον έζησαν, πόσοι απ’αυτούς που ήταν μάρτυρες στο μεγαλείο του, πόσοι απ’αυτούς που τον είδαν να σηκώνει μια ομάδα στις πλάτες του μπόρεσαν ποτέ να τον ξεχάσουν επειδή πήγε στον Παναθηναϊκό;
Photo Credits: Action Images
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
