Το Moreyball ήταν η επανάσταση στο μπάσκετ

Τον Απρίλιο του 2017 κυκλοφόρησε το trailer που θα δεις και είναι ‘βασισμένο σε αληθινή ιστορία’. Του Daryl Morey. Του ανθρώπου που παρουσίασε στο μπάσκετ το ‘true shooting percentage’ (μετρά την αποτελεσματικότητα των παικτών, στα σουτ από όλα τα σημεία -και τις βολές) το 2015. Είχε προηγηθεί έρευνα, που είχε καταλήξει στο ότι τα σουτ από μέση απόσταση είναι άχρηστα. Πρότεινε την ιδέα του νέου παιχνιδιού στους Rockets. Και τώρα το βλέπεις από όλους.

O Morey δημιούργησε μια νέα εποχή. Αυτήν που βλέπουμε φέτος και έχει εξηγηθεί, με τα τρίποντα να είναι το κύριο μέσο έκφρασης και τους Warriors να τα χρησιμοποιούν κατά κόρον, για να επιβάλουν την κυριαρχία τους. Βέβαια, πριν συμβεί αυτό (ως GM των Rockets, των πρώτων που ενστερνίστηκαν την αξία των στατιστικών αναλύσεων εξ ου και προέβησαν στη σχετική πρόσληψη), γνώρισε την αμφισβήτηση και τον εξευτελισμό. Βοηθούσαν και τα αποτελέσματα του Houston. Αλλά ας τα δούμε όλα με μια χρονική σειρά.

Ο Morey πήρε πτυχίο στην πληροφορική, με ειδικότητα στη στατιστική, το 1996. Πήρε και Masters από το MIT (Massachusetts Institute of Technology). H πρώτη του δουλειά ήταν του συμβούλου σε εταιρία στρατηγικής, σχετική με τα σπορ. Έγινε και σύμβουλος των στατιστικών στη Stats Inc, για την οποία σε ενημερώσαμε στο κείμενο με τις εταιρείες που εξέλιξαν το μπάσκετ σε επιστήμη.

Μετά, εργάστηκε στους Celtics (ήταν υπεύθυνος για την ανάπτυξη μεθόδων ανάλυσης και τεχνολογίας που θα βοηθούσαν τις αποφάσεις, σχετικές με το draft, τις ανταλλαγές, το free agency και τα ποσοστά των αντιπάλων) και στις 3/5 του 2006 έπιασε δουλειά στους Rockets. Ως assistant GM. Ένα χρόνο μετά, αντικατέστησε τον Carroll Dawson στο πόστο του general manager. Στο μεσοδιάστημα δημιούργησε αναλύσεις βασισμένες σε προηγμένα στατιστικά στοιχεία, τις οποίες χρησιμοποιούσε αρχικά σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές μεθόδους.

Έως τότε ήταν αρκετοί οι οργανισμοί που είχαν προσλάβει στελέχη, τα οποία δεν είχαν την παραμικρή σχέση με το μπάσκετ. Οι Rockets έγιναν οι πρώτοι που προσέλαβαν έναν άσχετο με το σπορ, για GM.

Στις προτάσεις που ‘έβγαλε’ το σύστημα ήταν η ανταλλαγή που πήγε στην πόλη των James Harden (το 2012 όταν δεν ήταν καν All Star), Dwight Howard, αλλά και ταλέντων που δεν είχαν εκτιμηθεί σωστά. Το 2013 οι Rockets είχαν τα θέματα τους με την άμυνα στην περιφέρεια. Μολονότι είχε τον Howard να προστατεύει τη στεφάνη, οι αντίπαλοι εκτελούσαν με 35.3% ποσοστό επιτυχίας από το τρίποντο. Δεν το λες και τέλειο. Το λες όμως, και πρόθεση αντιπάλου να μην μπει στη ρακέτα και πέσει πάνω στον Howard (ή τον Omer Asik που ήταν αλλαγή). Άρα, αν η άμυνα ήταν στοιχειωδώς καλή, θα βελτιώνονταν και τα αποτελέσματα.

Ο Morey άρχισε να προτείνει λύσεις. Όπως το να μην ενεργοποιηθεί η optrion του Chandler Parson και να αποκτηθεί ο Trevor Ariza. Άκουσε τα εξ αμάξης. Κυρίως ότι ρίχνει το επίπεδο. Εκείνος συνέχισε με την επιλογή του Clint Capela, στο draft (τύπος που έπαιξε εκτός ΗΠΑ και είχε δημιουργήσει φήμη για την ισχύ του στη ρακέτα), ακολούθησε ο Joey Dorsey (ο γνωστός) και ήθελε να τελειώσει με τον Chris Bosh -για τον οποίον ‘καθάρισε’ κόσμο, ώστε να ‘καθαρίσει’ χώρος στο salary cup. Τελικά, του τον έκλεψε το Miami.

Houston Rockets guard Jason Terry (31), guard James Harden, center, and center Dwight Howard walk on the court during the first half of Game 2 of the NBA basketball Western Conference finals against the Golden State Warriors in Oakland, Calif., Thursday, May 21, 2015. (AP Photo/Rick Bowmer) AP

O GM έγινε περίγελος για την εμμονή του στη δημιουργία ρόστερ με 3 αστέρια. Γέλασε τελευταίος. Αφότου έκανε έξυπνες κινήσεις για την άμυνα, πήρε τον βετεράνο σουτέρ Jason Terry και δυο επιλογές δεύτερου γύρου από τους Kings, όπου έστειλε τον Alonzo Gee. Η επίθεση έγινε πιο απλή, επικεντρώθηκε στις αποστάσεις και τη δημιουργία μακριά από την μπάλα. Ο Harden έγινε ο πρωταγωνιστής, ο Howard ο συμπρωταγωνιστής και όλοι οι άλλοι μέρος της δουλειάς που έβγαζε σε απομονώσεις τον Ηarden (ενώ υπήρχε και η δυνατότητα του τρίποντου ή του drive, από τους ίδιους). Μετά, ο Harden αποφάσιζε αν θα δημιουργήσει για πάρτη του ή για συμπαίκτη του. Όλο το σύστημα έπρεπε να δουλεύει για να μεγιστοποιηθούν όσα μπορούσε να κάνει ο Harden. Δεν ξέρω αν σας θυμίζει κάτι όλο αυτό (πχ τους Bucks φέτος).

Το Houston υπολόγιζε και στον Κώστα Παπανικολάου, ως stretch forward που μπορούσε να ανοίξει χώρους και να βοηθήσει με την πάσα του, ενώ είχε εναποθέσει ό,τι γινόταν κοντά στο καλάθι, στον Howard, ο οποίος εκτός όλων των άλλων ήταν εξαιρετικός και στο pick and roll και μαζί με τον Harden δημιουργούσαν απειλητικό δίδυμο. Το τρίτο πιο σημαντικό στοιχείο του δημιουργήματος του Morey ήταν οι βολές που φθείρουν αντιπάλους και δίνουν πόντους. Και τα φάουλ θα τα κέρδιζε το δίδυμο που λέγαμε. Έλειπε κάτι;

Επί των ημερών του Morey οι ‘Ρουκέτες’ δεν έχουν τελειώσει σεζόν με αρνητικό ρεκόρ και έχουν παρουσιαστεί στα playoffs πέντε φορές. Δυο φορές έφτασαν και στους τελικούς της Δύσης. Μια έχασαν στο τέλος την πρόκριση στους τελικούς του ΝΒΑ. Ναι, πέρυσι.

Ο ηθoποιός που υποδύθηκε τον Morey (συνιδρυτή του ετήσιου MIT Sloan Sports Analytics Conference, που είναι γνωστό ως ‘Μecca του sport data’) στο ντοκιμαντέρ του The Ringer εμφανίζεται να λέει “υπάρχουν οι Warriors με τους Cavs. Μετά εμείς (Rockets). Έπειτα 4.5 μέτρα με σκατά. Και μετά οι Knicks”.

Το επόμενο πλάνο τον δείχνει παρέα με τους συνεργάτες του προσπαθούν να καταλήξουν σε ένα πλάνο που θα κάνει τους Rockets θα αναρριχηθούν στην κορυφή. Ο ηγέτης τους λέει ” πρέπει να σκεφτούμε διαφορετικά“. Για αρχή αποφασίζουν πως τα τρίποντα μετρούν περισσότερο από τα δίποντα, άρα η ομάδα θα πρέπει να εκτελεί περισσότερα σουτ τριών πόντων. Ένας τύπος που ” απλά μου αρέσει να βλέπω μπάσκετ” τους εξηγεί ότι ” μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά, με ένα στοιχείο που υποτιμούν οι υπόλοιποι: την άμυνα. Και μετά να σουτάρουμε αμέτρητα τρίποντα“.

Ο επικεφαλής επισκέπτεται τον Harden και του λέει ” θέλουμε να παίζεις ως point guard“. Τον διαβεβαιώνει ότι δεν είναι τόσο δύσκολο. Συνεργάτης του εξηγεί πως “σιχαίνεται να δίνει πάσες”. ” Αλλά τι μπορεί να κάνει;” ρωτά ο ηγέτης; “Να σουτάρει τρίποντα” απαντά ο τύπος που του αρέσει να βλέπει μπάσκετ και είναι στο board.

Ο Βarkley είχε αποκαλέσει τον Morey ηλίθιο -και άσχετο

Μετά θα ακούσεις τι έλεγε ο κόσμος “ για την επανεφεύρεση ενός συστήματος που είναι αποτελεσματικό για χρόνια“. Θα ακούσεις και τη φωνή του Charles Barkley να λέει ” ο Daryl Morey είναι ένας ηλίθιος που του αρέσουν οι στατιστικές αναλύσεις. Δεν θα αντέξει“.

Να προσθέσω εδώ, ότι στην ίδια εκπομπή (Inside the NBA του TNT) ο Sir είχε περιγράψει τους Rockets ως “ κακή αμυντική ομάδα, τη χειρότερη στη λίγκα”. Είχε προβλέψει και ότι δεν θα μπουν στα playoffs. Eπειδή έχουν καλά στατιστικά, δεν σημαίνει ότι είναι καλή ομάδα. Δέχονται 118 πόντους. Καμία καλή ομάδα δεν ‘τρώει’ 118 πόντους”.

O Κenny Smith, επίσης μέλος του πάνελ της εκπομπής, είχε πάρει το λόγο για να εξηγήσει ότι “ οι αναλύσεις των στατιστικών σε βοηθούν να δεις αν βελτιώνονται οι παίκτες ή πώς λειτουργούν συγκεκριμένες πεντάδες, υπό συγκεκριμένο πρίσμα. Τα πέντε πρώτα χρόνια μου στο ΝΒΑ δοκίμασα 82 τρίποντα. Την χρονιά που ακολούθησε έκανα τα ίδια σε 82 ματς, επειδή είχε αλλάξει το παιχνίδι. Αν έβλεπες τα στατιστικά μου, θα έλεγες ‘δεν είναι σουτέρ τριών πόντων’. Χρειάστηκε όμως, να γίνω, γιατί είχα έναν συμπαίκτη που τραβούσε πάνω του δυο αντιπάλους”. O Βarkley επέμεινε.

Οι αναλύσεις δεν βοηθούν πουθενά. Είναι βλακείες που έφτιαξαν έξυπνοι άνθρωποι, για να μπουν στο παιχνίδι, επειδή δεν είχαν το ταλέντο να παίξουν μπάσκετ. Έτσι προέκυψε ο όρος analytics.

Συνέχισε με παραδείγματα που έδειχναν ότι οι ομάδες που διακρίνονται είναι αυτές που ‘χουν τους καλύτερους παίκτες και εξαιρετικούς προπονητές. “Πάντα πίστευα πως τα αναλυτικά στατιστικά είναι σκατά. Το ΝΒΑ αφορά το ταλέντο. Και όσοι ασχολούνται με τις αναλύσεις έχουν ένα κοινό: δεν έπαιξαν ποτέ μπάσκετ. Δεν είχαν τα κορίτσια στο σχολείο. Και τώρα τα θέλουν όλα. Οι Rockets δεν θα μπουν στα playoffs“, κατέληξε. Έκανε λάθος.

Όπως συνολικά έκανε λάθος. Τότε όμως (2015) είχε λαό με το μέρος του. Βοηθούσαν και τα αποτελέσματα των Rockets, που δεν έδειχναν να ενδιαφέρονται για όσα έως τότε ήταν το άπαν του μπάσκετ. Η χρονιά όμως, είχε ακόμα δρόμο.

Τι έκανε ο Morey

Οι “Ρουκέτες”, με τη σύμφωνη γνώμη του coach Kevin McHale προσπαθούσαν να τρέξουν σύστημα στο οποίο όσοι ήταν στο παρκέ έπρεπε να ‘διαβάζουν’ και να αντιδρούν σε ό,τι είχαν μπροστά τους, με drive, με συνεργασίες που έβγαζε έναν σε προνομιούχο θέση στο τρίποντο. Ναι, το τρίποντο έγινε προτεραιότητα και εξ ίσου σημαντικό με τις προσπάθειες κοντά στο καλάθι. Όλα τα άλλα ήταν αδιάφορα.

Το σύστημα που έφτιαξε ο Morey και πλέον είναι γνωστό ως Moreyball δεν είχε ως στόχο το σωστό σουτ. Είχε ως στόχο να μην γίνει το λάθος σουτ.

Δηλαδή αυτό από μέση απόσταση “που είναι το πιο αναποτελεσματικό στο μπάσκετ, σύμφωνα με την προηγμένη μετρική άποψη”. Δεν θες προηγμένα στατιστικά; Να στο πω αλλιώς. Το 2002 το Nobel στην κατηγορία “Οικονομικά” το πήραν δυο ψυχολόγοι από το Ισραήλ, Daniel Kahneman and Amos Tversky που σύστησαν στον κόσμο την ‘οικονομία της συμπεριφοράς’.

Απέδειξαν πως ο εγκέφαλος λαμβάνει αποφάσεις βάσει δυο συστημάτων.

Σύστημα 1: αφορά την ικανότητα του εγκεφάλου στο να παίρνει αποφάσεις σε κλάσματα, χρησιμοποιώντας τις εμπειρίες ως οδηγό.

Σύστημα 2: χαρακτηρίζεται από μια πιο αργή, αναλυτική διαδικασία που εκλογικεύει την απόφαση.

Ο Morey είχε παρατηρήσει πως οι ειδήμονες του μπάσκετ προέβαιναν σε υποκειμενικές εκτιμήσεις, για να κρίνουν έναν παίκτη. Χρησιμοποίησε το λογισμικό που είχαν οι Rockets για το scouting των αντιπάλων, για να κάνει πιο απλές παρατηρήσεις. Η προσέγγιση του αφορούσε μια ανανεωμένη μορφή του Συστήματος 2 που διάβασες, στις προπονήσεις.

Από το 2000, ο αριθμός των σουτ τριών πόντων που δοκιμάζουν οι ομάδες στο ΝΒΑ έχουν υπερδιπλασιαστεί. Από 13.7 ανά αγώνα έγιναν 28.8 πέρυσι και φέτος έχουν φτάσει τα 32. Ο Morey έπιασε δουλειά το 2012. Δες λίγο τον πίνακα που ακολουθεί με το πώς εξελίχθηκαν τα τρίποντα.