O Nτίνο Ράτζα και οι 10 άνθρωποι της ζωής του

Ο Ντίνο Ράτζα έχει επίσημη σελίδα στο Facebook. Θα τον βρεις ως " Dino Rađa official". Το πρώτο πράγμα που θα δεις είναι ένα σημείωμα που αναφέρει ότι " αυτή η σελίδα είναι μόνο για τους εραστές του μπάσκετ. Θα βρείτε παλιά παιχνίδια, clips, φωτογραφίες από την προσωπική μου ζωή και την καριέρα μου. Μόνο θετικά πράγματα και αγάπη. Οι πολιτικές, οι συζητήσεις περί πίστης ή άλλα shit θα 'τιμωρούνται' και θα 'μπλοκάρονται'. Come in peace or stay home".

Η δεύτερη σημείωση αναφέρει πως γράφει ό,τι γράφει, γιατί θέλει να μοιραστεί πράγματα από τη ζωή του και πως δεν επιθυμεί να τα βλέπει αλλού δημοσιευμένα " χωρίς την άδεια μου". Το σχετικό αίτημα έγινε αφότου συναντηθήκαμε στο Ζάγκρεμπ, για να μας αφηγηθεί αυτά που έχει βάλει σε ξεχωριστή θέση, στο μυαλό και την καρδιά του από τις -πολλές και μοναδικές- εμπειρίες που σύλλεξε στα 52 χρόνια που βρίσκεται σε αυτόν τον πλανήτη.

Αυτήν την κουβέντα θα τη διαβάσεις σε πολύ λίγες μέρες στην ανανεωμένη έκδοση του Contra.gr. Τα δέκα πρόσωπα που έπαιξαν ένα παραπάνω ρόλο σε αυτό που είναι σήμερα (από το μπάσκετ κυρίως, συν τους γονείς του), έρχεται ως lead in των ωρών που περάσαμε μαζί. Και τον ευχαριστούμε. Στη σελίδα του μπορείτε να διαβάσετε πολλές περισσότερες. Ας ξεκινήσουμε.

Πατέρας

" Ας μιλήσουμε για τον 'γέρο' μου, τον Νίκο. 'Έτρεμα από το φόβο, όταν τον έβλεπα. Όχι γιατί με χτυπούσε -το έκανε ελάχιστες φορές και το άξιζα σε όλες εκείνες τις περιπτώσεις. Όταν έλεγε κάτι, δεν υπήρχε κάτι να συζητήσουμε. Είχε την τελευταία κουβέντα. Σε κοιτούσε και τελείωναν όλα: ο Ντίνο γινόταν υπάκουο σκυλί.

Ήταν οδηγός λεωφορείων και φορτηγών. Όταν πληρωνόταν, στο τέλος του μήνα έφερνε στο σπίτι ένα φάκελο με τα λεφτά και ένα χαρτί -δυο μέτρα- με όλα τα έξοδα. Οι γονείς μου αγχώνονταν με τα έξοδα. Εγώ δεν καταλάβαινα τίποτα. Σήμερα καταλαβαίνω τι τους 'βάραινε'.

Η μαμά μου (Ντούνια) έβαζε τα πάντα σε τάξη, σε ένα πλαστικό φάκελο, με ταμπελάκια: ηλεκτρικό, νερό, φαγητό κλπ. Του έδινε λίγα λεφτά να 'χει για τους καφέδες του. Ο πατέρας μου με έπαιρνε κάποιες φορές μαζί του, όταν δεν είχα σχολείο.

Σε ένα μέρος, το Βις υπήρχε εργοστάσιο που έφτιαχνε κανό. Ήξερε τους πάντες στο νησί και έπαιρνε τα πάντα στη μισή τιμή. Μου πήρε και ένιωθα σαν να είχα αποκτήσει πλοίο. Όταν ήμουν στο Μπρατς πήγαινα κάθε πρωί με το κανό στο Σούτιβαν και αγόραζα ψωμί.

Όταν τελείωσα την πρώτη τάξη στο σχολείο, με έβαλε στο φορτηγό και με πήγε στο Σούπεταρ. Με έβαλε στην καρότσα και είχα τρελαθεί. Ήταν κάτι που λάτρεψα. Όταν φτάσαμε τον βοήθησα να αδειάσει το φορτηγό (υπήρχαν 15κιλα σακιά με αλεύρι) και μετά με έμαθε να οδηγώ. Ήταν πίσω μου και έλεγχε τα πετάλια στον κατήφορο. Στην αρχή τα πήγα καλά. Στην πρώτη στροφή ήθελα να του δείξω πόσο καλός ήμουν, αλλά δεν ήξερα πως μου είχε αφήσει τον πλήρη έλεγχο. 'Πέθανα' από το φόβο μου. Παρά λίγο να λιποθυμήσω. Αλλά εκείνη την ημέρα έμαθα να οδηγώ.

Στα 18 μου είπε 'ας πάμε να σε μάθω να οδηγείς κι αυτοκίνητο', Αρχικά έμαθα να κάνω όπισθεν, μετά τις ταχύτητες, έκανα 3 φορές το πάρκινγκ γύρω γύρω και στα 15' λεπτά μου είπε 'οδήγησε πίσω στο σπίτι'. Του είπα 'είσαι τρελός; θα διαλύσω το αυτοκίνητο'. Μου απάντησε 'ή πάμε σπίτι ή να βρεις άλλον να σε μάθει. Αν δεν σε νοιάζει το αυτοκίνητο, δεν νοιάζεσαι για εμένα'. Ξεκινήσαμε. Μόλις με είδε η μητέρα μου στο τιμόνι, φοβήθηκε περισσότερο από εμένα. Μου έσβησε η μηχανή μόλις μια φορά, μέχρι το σπίτι. Εκεί μου είπε 'τώρα μπορείς να πας για εξετάσεις'. Τις πέρασα, στην πρώτη δοκιμή. Ο πατέρας μου είχε πάντα το δικό του τρόπο να σε μαθαίνει πράγματα.

Τα πιο σημαντικά μαθήματα που μου έδωσε ήταν 'να μην κοιτάς μόνο το αυτοκίνητο που είναι μπροστά σου, αλλά 2-3 αυτοκίνητα πιο μπροστά' και 'πρέπει να προσεχείς τα πάντα. Αλλά μη φοβάσαι. Να θυμάσαι πως αν οι οδηγοί είναι συγκεντρωμένοι, δεν μπορεί να πάει κάτι λάθος. Αρκεί βέβαια, να πανικοβληθεί ένας. Τότε είσα fucked up'. Ερχόταν σε κάθε παιχνίδι μου -δεν ζήτησε ποτέ τίποτα από το κλαμπ. Ούτε η μητέρα μου. Ήταν ταπεινοί. Η μητέρα μου δεν άντεχε να με βλέπει να παίζω. Όταν νικήσαμε τον τελευταίο τίτλο, πήγαμε με τον Τόνι να βάλουμε σκουλαρίκι. Μόλις έφτασα στην πόρτα του σπιτιού, μου είπε 'βγάλτο'. Του απάντησα 'δεν θέλω'. Ήταν η στιγμή που αλλάξαμε ρόλους.

Βοηθούσα τους γονείς μου -είναι λογικό. Ακόμα βοηθάω, χωρίς ποτέ να ζητήσουν τίποτα. Είχα πάει στη μητέρα μου ένα μενταγιόν από την Καραϊβική. Το φόρεσε 1-2 μήνες και μετά μου το έδωσε πίσω. Μου είπε 'δεν το χρειάζομαι'.

Μητέρα

" Η σχέση που είχε με τη μητέρα μου ήταν από αυτές που βλέπεις στις ταινίες. Μου τηλεφωνούσε και μου έλεγε 'πήγα γιατί ήθελα να σου δώσω ένα φιλί'. Όταν έπαιρνα στο σπίτι και το σήκωνε ο πατέρας μου, περνούσε κατευθείαν το ακουστικό σε εκείνη. Αν δεν τηλεφωνούσα μια μέρα, με έπαιρνε και με ρωτούσε γιατί ήμουν εκνευρισμένος μαζί της. Όταν διαγνώστηκε με καρκίνο, έκανα τα πάντα για να τη βοηθήσω να ζήσει περισσότερα χρόνια. Πήγαμε στη Ρώμη, στην Αθήνα, στο Ζάγκρεμπ. Παντού. Πάλεψε σαν λιοντάρι, για πέντε χρόνια. Έφυγε για ένα καλύτερο μέρος, από όπου μας κοιτάει και μας φροντίζει.

Δεν θα ξεχάσω την τελευταία μέρα. Ήμασταν κοντά της, με τον πατέρα μου. Είχε τις αισθήσεις της, αλλά ελάχιστη ενέργεια -μετά την πέμπτη επέμβαση. Ο γιατρός μας έβγαλε έξω για να μας μιλήσει. Μας είπε πως όλα έχουν τελειώσει. Ότι δεν της έμεναν πάνω από 24 ώρες. Επιστρέψαμε κοντά της. Γύρισε με μισάνοιχτα μάτια προς το μέρος μας και μας ρώτησε 'τι ψιθυρίζατε με το γιατρό;'. Αφού η καρδιά μου δεν εξερράγη εκείνη τη στιγμή, δεν θα εκραγεί ποτέ. Έπρεπε να βρούμε απάντηση, σε ένα δευτερόλεπτο, για να μην καταλάβει. Μου ζήτησε να φέρω την αδελφή μου -ήταν στο Σπλιτ.

Όταν την είδε, μας έδιωξε από το δωμάτιο και της είπε 'κάτω από το ράφι στην ντουλάπα υπάρχει κολλημένο ένας αριθμός λογαριασμός με 1000 μάρκα με σελοτέιπ. Κάτω από το χαλί υπάρχει βιβλιάριο με 100 δολάρια. Στην τουαλέτα, κάτω από το νιπτήρα υπάρχει ένα χρυσό κολιέ της προγιαγιάς μου'. Της εξήγησε τα πάντα και μετά μας φώναξε πίσω στο δωμάτιο και μας είπε να γυρίσουμε στο Σπλιτ -με την αδελφή μου. Ο πατέρας μου έμεινε κοντά της άλλες δυο μέρες, μέχρι που έκλεισε για πάντα τα μάτια της. Έζησε τις μεγαλύτερες επιτυχίες μου, απέκτησε 2 εγγονούς. Μετανιώνω μόνο που δεν γνώρισε το νεαρότερο Νίκο. Θα τον λάτρευε. Αγαπημένη μου μητέρα RIP. Δεν υπάρχει μέρα που να μη σε σκέφτομαι”.

Ντράζεν Πέτροβιτς

" Σε όλα τα τρελά πράγματα, να κάτι για τον Ντράζεν. Μου δίδαξε δυο μεγάλα μαθήματα. Πρώτον, δουλειά δουλειά και δουλειά. Όταν έχεις πρόβλημα, το λύνεις στο γήπεδο. Δεν μπορείς να σκοράρεις; Πας στο γήπεδο. Κάνεις λάθη; Πας στο γήπεδο Δεν μπορείς να τρέξεις; Πηγαίνεις στο στίβο. Δεν έχεις καλό άλμα; Πηγαίνεις στην αίθουσα με τα βάρη Μια φορά πήγαμε στην Πολωνία για ένα τουρνουά. Στο γήπεδο δεν είχε αίθουσα με βάρη. Ούτε στο ξενοδοχείο. Μετά μια ώρα ο Ντράζεν ήλθε και μας είπε 'βρήκα γυμναστήριο. Πάμε. Πήραμε ταξί εκείνος, ο Στόικο και εγώ και πήγαμε σε ένα παλιό σκουριασμένο γυμναστήριο τοπικού συλλόγου άρσης βαρών. Τη δουλειά μας, ωστόσο, την κάναμε.

Δεύτερο μάθημα: παίζαμε προκριματικά στη Σουηδία και ήμασταν συγκάτοικοι. Πήγαμε για έναν καφέ πριν το ματς. Έβγαλα το πορτοφόλι και μου είπε 'βάλε μέσα τα λεφτά σου. Όταν βγάλεις τα ίδια λεφτά με έμενα, τότε θα πληρώσεις'. Ήταν στη Ρεάλ και ήμουν στην Σπλιτ. Ήταν ένας περίεργος τύπος. Είχε μόνο ένα ενδιαφέρον: το μπάσκετ. Όταν ήταν στο ΝΒΑ μου τηλεφωνούσε τα βράδια για να με ρωτήσει το αποτέλεσμα αγώνα τέταρτης κατηγορίας -ποιος σκόραρε, πόσους πόντους κλπ. Ήταν τρελός με τα σπορ. Έπρεπε να του διαβάζω κάθε μέρα όλες τις ειδήσεις. Ζούσε για τα σπορ. Ήταν ηγέτης σε όλες τις καταστάσεις. Δεν μπορώ να εξηγήσω ούτε τώρα τι έγινε τις 7 μέρες, μετά το θάνατο του. Το να πάω στην προπόνηση να πατήσω στο γήπεδο, αφότου πέθανε, ήταν μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μου. Είμαι σίγουρος πως περνάει τέλεια εκεί όπου είναι. Rest in peace και ευχαριστώ για όλα".

Τόνι Κούκοτς

" Είναι δύσκολο να γράψω κάτι νέο για τον Τόνι Κούκοτς. Θα σας πω μια ιστορία. Έχω παίξει με πολλούς παίκτες, σε όλον τον κόσμο. Βρήκα μόνο έναν που ήταν 'αδελφή ψυχή' σε όλη μου την καριέρα. Περάσαμε τόσα πολλά που σε κάθε στιγμή στο γήπεδο ήμασταν σε θέση να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον, με κλειστά μάτια. Αν πάμε σήμερα να παίξουμε, σε αγώνα βετεράνων, θα είμαστε το ίδιο. Δεν υπήρχε ποτέ ζήλια μεταξύ μας. Όταν πατούσαμε στο παρκέ, η ομάδα ήταν πάνω από όλα. Μια φορά είχε επιστρέψει από ίωση και είχε χάσει κιλά (ήταν 50 κιλά, μαζί με το κρεβάτι).

Έκανε καριέρα που κανείς δεν θα ξεχάσει ποτέ. Αν με ρωτήσει κάποιος θα ήθελα να μπει μαζί μου στο Hall of Fame, γιατί είμαστε σαν τη Harley and Davidson. Δεν υπάρχει ο ένας χωρίς τον άλλον. Απίστευτο ταλέντο! Διάβαζε το παιχνίδι δυο φορές νωρίτερα. Εξαιρετική πάσα, σουτ όταν τα χρειαζόσουν. Έπρεπε να ξέρεις πώς να παίξεις μαζί του. Όταν μάθαινες, ήταν σκέψη απόλαυση. Δεν μπορώ να σκεφτώ τον Ντίνο, χωρίς να σκεφτώ τον Τόνι. Σε ευχαριστώ για όλα, για όσα περάσαμε καλά και κακά. Ήμασταν ήσυχοι και γίναμε θρύλοι ήσυχοι".

Στόικο Βράνκοβιτς

" Τη σήμερον ημέρα μόνο ένα άτομο είναι το alter ego μου. Ο Στόικο. Μολονότι ο Τόνι κι εγώ ήμασταν μαζί από παιδιά, το ίδιο ίσχυε για τον Στόικο και τον Ντράζεν. Η τραγωδία που συνέβη μας δημιούργησε έναν απίστευτο δεσμό. Ήμασταν καλά και πριν, αλλά αυτό που έγινε μας έφερε κοντά με έναν απίστευτο τρόπο. Όταν έφυγα για τις ΗΠΑ δεν κατάφερα να βρω κάποιον καλύτερο άνθρωπο. Περάσαμε πάρα πολλά. Γελάσαμε, περάσαμε ωραία και κλάψαμε μαζί. Πάνω από όλα δουλεύαμε σαν τρελοί.

Συνέβη πολλές φορές να τσακωθούμε στην προπόνηση -πραγματικά να τσακωθούμε- και να μη μιλάμε για 10 μέρες. Και στο ίδιο διάστημα, μέναμε στο ίδιο δωμάτιο. Ήμασταν σαν βουβός κινηματογράφος. Αυτό ποτέ δεν επηρέασε το παιχνίδι μας. Η ομάδα ήταν πιο πάνω από όλους, από κάθε συμπαίκτη. Κάναμε 'κλικ'. Στα παιχνίδια η τακτική ήταν να στέλνουμε τον αντίπαλο πάνω στον Στόικο και να είμαστε έτοιμοι για αιφνιδιασμό. Ήταν σε θέση να τρελάνει τους αντιπάλους. Απίστευτο timing στις τάπες, συν του ότι ήταν απίστευτος αθλητής.

Μια μικρή ιστορία: είχα τσακωθεί με τον Ντράζεν, σε ένα όχι σημαντικό παιχνίδι για έναν όχι και τόσο σημαντικό λόγο -'ποιος δεν πάσαρε;' κλπ. Την επόμενη ήμασταν στο γήπεδο και δεν μιλούσαμε μεταξύ μας. Καθόμασταν στο ίδιο τραπέζι με τον Στόικο και η συζήτηση που κάναμε έγινε ως εξής: 'Στόικο πες του ότι είναι ηλίθιος'. 'Στόικο απάντησε του ότι εκείνος είναι ηλίθιος'. Εκείνος μετέφερε τις ατάκες μας, ενώ όλοι γύρω μας γελούσαν και στο τέλος αρχίσαμε να γελάμε κι εμείς.

Όταν πέθανε ο Ντράζεν πήραμε το χάλκινο στο Ευρωπαϊκό. Στο τέλος του αγώνα πήγαμε σε εστιατόριο στο Μόναχο, που λεγόταν 'Σπλιτ'. Οο ιδιοκτήτης μας έβαλε ένα τραγούδι που ο τίτλος ήταν 'if I leave my friend'. Περάσαμε τις τρεις επόμενες ώρες με ποτό και κλάμα, χωρίς να πούμε μια λέξη. Ο ιδιοκτήτης έβαζε το ίδιο τραγούδι σε λούπα για 3 ώρες. Στόικο μου έκανες τη ζωή καλύτερη ως παίκτη και ως ανθρώπου”.

Βλάντε Ντίβατς

" Από τα πρώτα camps στα οποία βρεθήκαμε, ως φερέλπιδες νέοι παίκτες που βρεθήκαμε υπό τις οδηγίες του Ρασμίρ Χαλίλοβιτς, κάναμε 'κλικ' που κρατά μέχρι σήμερα. Ήταν πάντα το μέτρο σύγκρισης, ο στόχος, ο παίκτης που ήθελα να ξεπεράσω.

Για να κάνω μια μεγάλη ιστορία μικρή, όπως κοιτώ πίσω στο χρόνο πιστεύω ότι αμφότεροι είχαμε εκπληκτικές καριέρες και ότι αξίζει το Hall of Fame. Όταν μπει εκείνος και ο Τόνι θα γίνω ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος της γης.

Την εποχή που πήγε στην Παρτίζαν άρχισαν οι θρυλικές μάχες με την Σπλιτ. Ήταν πάντα ένα μεγάλο παιδί που έκανε πλάκες. Κάθε χρόνο περνούσαμε πολλούς μήνες μαζί, στις προετοιμασίες. Από το 1986 έως το 1991 περνούσα μαζί του περισσότερο καιρό, από αυτόν που ήμουν με την οικογένεια μου. Ανταγωνιζόμασταν εντός και εκτός παρκέ. Είχαμε την ευκαιρία να 'λάμψουμε' στον φημισμένο τελικό του Μπόρμιο. Σε όποιο τουρνουά ή παιχνίδι παίξαμε μαζί, ήταν κορυφαία. Είχαμε ένα απίστευτο feeling. Ο ένας έπαιρνε το ριμπάουντ και ο άλλος έτρεχε στο γήπεδο.

Σε συνδυασμό με τον Τόνι και τον Ντράζεν, διασκεδάζαμε απίστευτα. Με τον Βλάντε ήμασταν τα πρωτότυπα των σύγχρονων σέντερ που μπορούσαν να τρέξουν σαν γκαρντ. Όταν παίξαμε ως αντίπαλοι, δεν υπήρχε έλεος. Υπήρχε πάντα fair play. Ξέραμε ο ένας τον άλλον σαν τις παλάμες των χεριών μας.

Να σας πω και δυο ιστορίες. Ο Diki ήταν ο πρώτος που πήρε αυτοκίνητο, ένα Yugo 45. Όταν πήγαινα για παιχνίδι στο Βελιγράδι, το άφηνε έξω από το ξενοδοχείο μου, με το κλειδί στη μηχανή. Όταν ήμασταν 18-19 χρόνων και πηγαίναμε στο Pirot για την προετοιμασία της εθνικής, για κάποιο λόγο καθυστερήσαμε. Το αυτοκίνητο έκανε έναν περίεργο θόρυβο. Τον ρώτησα τι συνέβαινε. Μου απάντησε ότι δεν είχε ιδέα. Το ταξίδι συνεχίστηκε για άλλες δυο ώρες, όταν τον έπεισα να σταματήσουμε σε έναν μηχανικό να δούμε τι γίνεται. Αυτό και κάναμε. Ο ειδικός τσέκαρε το αυτοκίνητο και μας είπε “είστε τελείως τρελοί”. Είχαν 'φαγωθεί' τελείως τα φρένα. Μας εξήγησε πως θα μπορούσαμε να 'χαμε σκοτωθεί.

Σε άλλη προετοιμασία στο Old Mountain, μετά το γεύμα πήγε στην τουαλέτα για να κάνει ένα τσιγάρο. Εγώ ήμουν στο κρεβάτι και διάβαζα ένα βιβλίο, όταν μπούκαρε στο δωμάτιο ο Πέσιτς. Ήταν έξαλλος. Με ρώτησε 'ποιος καπνίζει;'. Ακούστηκε μια φωνή από την τουαλέτα να λέει 'εγώ'. Μάλλον από το σοκ ήταν που ο Πέσιτς γύρισε και έφυγε, χωρίς να πει κουβέντα. Diki σε ευχαριστώ για όλα. Λάτρεψα το να παίζω μαζί σου. Και χάριν εσού έγινα καλύτερος παίκτης”.

Άτσα Nίκολιτς

" Θέλω να μιλήσω και για ανθρώπους που δεν είχα μεγάλη επαφή μαζί τους μεν, αλλά επηρέασαν την καριέρα μου. Για εμένα, ο Νίκολιτς είναι ο άνθρωπος-κλειδί για το μπάσκετ αυτής της περιοχής της Ευρώπης. Ένας άνθρωπος που βελτίωσε και εκπαίδευσε πολλούς τοπ προπονητές. Ήταν ιδιοφυΐα, που έδινε τεράστια προσοχή σε κάθε λεπτομέρεια. Μετά τις προπονήσεις του πονούσες όχι στα πόδια, αλλά στο μυαλό. Ο “Προφεσόρ” ερχόταν στο Σπλιτ δυο φορές το χρόνο, για να βοηθήσει τον Μπόζα. Θα σας πω δυο ιστορίες για να καταλάβετε το όραμα του.

Παίζαμε 5 με 5, στο μισό γήπεδο, όταν φώναξε 'σταματήστε'. Δεν το κάναμε αμέσως. Προηγήθηκαν 2-3 βήματα. Ήλθε και έβαλε τον κάθε ένα στο ακριβές σημείο όπου ήταν όταν είπε το 'στοπ'. Μας είπε τι κάναμε και οι δέκα παίκτες, σε χιλιοστό ακρίβειας.

Στον περίφημο τελικό του Μονάχου, με τη Μακάμπι πριν το τέλος του πρώτου ημιχρόνου, έκανα σκριν στην κορυφή για τον Σρετένοβιτς. Ο Αμερικανος Σιμς πέρασε από αυτό και με χτύπησε στο στήθος, με τον αγκώνα του. Τα 'έχασα'. Μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι και έψαχνα να τον βρω στα αποδυτήρια. Με έπιασε ο Μάλκοβιτς να μου μιλήσει και να με ηρεμήσει. Ο Νίκολιτς με πλησίασε όταν επιστρέψαμε στο γήπεδο. Μου είπε 'μη σκεφτείς έστω να τον ακουμπήσεις'. Του είπα 'ποιον'. Αρκέστηκε στο 'ξέρεις ποιον και ξέρεις για τι μιλάω'. Έλεγχε τα πάντα. Έβλεπε τα πάντα. Δεν του ξέφευγε τίποτα. Rest in peace. Ευχαριστώ για όλα".

Μπόζινταρ Μάλκοβιτς

" Όταν ήλθε στη Γιουγκοπλάστικα ρωτούσαμε 'ποιος είναι αυτός ο τύπος;'. Κανείς δεν είχε ακούσει το παραμικρό για εκείνον. Τον είχε προτείνει ο Νίκολιτς. Ήταν ξεκάθαρο από πολύ νωρίς ότι είχαμε βρει έναν ιδιαίτερο κόουτς. Δουλεύαμε πολύ σκληρά και οι γνώσεις του ήταν απεριόριστες. Το πιο σημαντικό ήταν πως δεν είχε θέμα να προσκαλεί τον Νίκολιτς και να δουλεύουμε όλοι μαζί.

Ήταν δικτάτορας στο γήπεδο και ένας τελείως διαφορετικός άνθρωπος, έξω από αυτό. Είμαστε παντοτινοί φίλοι. Όταν έφυγε είπε 'μη ξεχάσετε τα περασμένα 4 χρόνια γιατί δεν θα ξανασυμβεί κάτι σαν και αυτό'. Είχε 100% δίκιο. Ακόμα ονειρεύομαι αυτές τις απίστευτες σεζόν, τις μοναδικές επιτυχίες. Πουθενά αλλού δεν βρήκα τους ανθρώπους που είχα στην Σπλιτ. Maestro Βozo Μaljkovic".

Ο Βολκ, αριστερά.

Γιαν Βολκ

" Το 1988 ήμουν σε προκριματικά, στο Ρόντερνταμ. Μετά ένα ματς με κάλεσε ο Στόικο. Με σύστησε στον GM των Σέλτικς. Αυτός με ρώτησε αν θα ήθελα να παίξω στη Βοστώνη. Αν σήμερα μου τηλεφωνούσε κάποιος, για να μου πει να παίξω στον πλανήτη Αρη, θα ένιωθα μικρότερη έκπληξη.

Εκείνες τις εποχές είχαμε λίγες πληροφορίες για το ΝΒΑ. Δεν υπήρχε Internet. Εν τούτοις, οι Σέλτικς ήταν μύθος. Η μόνη πρόσβαση που υπήρχε ήταν μέσω του τηλεοπτικού καναλιού που έδειχνε ματς πολύ αργά τα βράδια και τα σαββατοκύριακα.

Έπαθα σοκ. Του είπα 'έρχομαι τώρα'. Επειδή ακολουθούσε το ΝΒΑ draft, είχαμε συμφωνήσει -μυστικά- να πω ότι δεν με ενδιαφέρει το ΝΒΑ. Έλεγα παντού ότι αγαπώ την Ευρώπη και ότι δεν θέλω να παίξω στις ΗΠΑ. Έτσι, με επέλεξαν οι Σέλτικς στο β' γύρο. Ο Βολκ ήταν ο πρώτος που προσέγγισε Ευρωπαίους για να πάνε στο ΝΒΑ. Αυτός που μας βοήθησε, που 'έσπασε' τον πάγο. Μιλάω για μια εποχή που στην Αμερική κανείς δεν εμπιστευόταν τους παίκτες από την Ευρώπη.

Φυσικά οι περισσότεροι αξίζαμε να παίζουμε στο ΝΒΑ, εν τούτοις πάλι χρειαζόμασταν κάποιον να κάνει την κίνηση. Σε όλη μου την παραμονή στη Βοστώνη, ο Βολκ ήταν σαν πατέρας μου. Όταν υπέγραψα το συμβόλαιο, τον ήθελα εκεί. Μαζί μου. Ήμουν νευρικός και ήθελα να τελειώνω γρήγορα, πριν αρχίσει η σεζόν. Η προθεσμία ήταν έως τις 5 το απόγευμα. Ο ατζέντης μου δεν ήθελε να υποχωρήσει πουθενά. Η ώρα περνούσε χωρίς συμφωνία και εγώ τρελαινόμουν. Με πήρε τηλέφωνο και μου είπε 'πάρε το αυτοκίνητο σου και έλα στο πιο κοντινό πάρκινγκ, έως τις 1 6.55. Είναι όλα έτοιμα'.

Έτρεχα σαν τρελός, αλλά δεν είχαν προλάβει να τυπώσουν το συμβόλαιο on time. Το έγραψαν σε χαρτί και διάβασα όσα είχαν γραφτεί μέσω τηλεφώνου. Στις 16.58 το συμβόλαιο ήταν στα γραφεία του ΝΒΑ. Είμαστε ακόμα καλοί φίλοι. Ένας από τους λίγους που μιλώ ακόμα στη Βοστώνη, από εκείνες τις ημέρες. Γιαν σε ευχαριστώ για όλα".

Σλόμπονταν Σούμποτιτς

" Θέλω να γράψω κάποια πράγματα, για τον καιρό που πέρασα με τον Πίξι, έναν άνθρωπο που έγινε από τους καλύτερους φίλους μου και που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καριέρα μου. Λίγες φορές βρεθήκαμε ως αντίπαλοι και τότε ήθελα απλά να τον νικήσω. Όταν όμως, συναντηθήκαμε ως παίκτης και προπονητής 'δέσαμε' αμέσως. Όταν με κάλεσε στον Παναθηναϊκό, οι δημοσιογράφοι έπεσαν να τον φάνε, γιατί πίστευαν πως δεν έχω γόνατα -εξαιτίας της επέμβασης που 'χα κάνει έξι μήνες νωρίτερα- και κίνητρο. Από την πρώτη μέρα συμφωνήσαμε σε μια προπόνηση την ημέρα.

Στην αρχή ήμουν έξαλλος, βλέποντας τους παίκτες να μη δίνουν τα πάντα. Πετούσα μπουκάλια και καρέκλες. Όλοι νόμισαν ότι είμαι τρελός. Τους έπεισα να δίνουν τη ψυχή τους σε κάθε προπόνηση, σε κάθε ματς. Ο Παναθηναϊκός δεν είχε πάρει πρωτάθλημα για 14 χρόνια. Μαζί πήραμε δυο. Παράλληλα τους μάθαμε πώς να κάνουν σωστά τη δουλειά, τη σωστή νοοτροπία.

Σε ένα κρίσιμο ματς, με έβγαλε από τον αγωνιστικό χώρο. Άρχισα να τον βρίζω. Μου απάντησε και καταλήξαμε στο να μη μιλάμε μεταξύ μας. Ώσπου η γυναίκα μου πήρε τηλέφωνο τη δική του και μας ενημέρωσαν ότι θα πηγαίναμε μια εκδρομή. Όταν βρεθήκαμε στο ίδιο αυτοκίνητο δεν ανταλλάξαμε κουβέντα. Το ίδιο κάναμε και στην εκδρομή! Ξαναμιλήσαμε μετά το επόμενο καλό ματς.

Πριν κάθε αγώνα είχαμε την ίδια ιεροτελεστία: πηγαίναμε για καφέ και χυμό πορτοκάλι. Μια μέρα, όπως φεύγαμε έσπρωξε, κατά λάθος, με την τσάντα του το τασάκι που ήταν στο τραπέζι και το έσπασε. Πήγαμε στο γήπεδο και έκανα ένα από τα καλύτερα παιχνίδια μου. Έκτοτε έσπαγε ένα τασάκι πριν κάθε παιχνίδι -ούτε ξέρω πόσα διέλυσε σε μια διετία".

Photos: Associated Press/Eurokinissi/Facebook