“Δεν είμαι πια ο Ζούρος που ανέλαβε τον Ολυμπιακό”

Αν οι Έλληνες προπονητές μετράνε τα μίλια της καριέρας του στο εξωτερικό, ο Ηλίας Ζούρος σίγουρα έχει γράψει αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες. Βηρυττός, Παρίσι, Κωνσταντινούπολη, Κάουνας, Προύσα, Ποντγκόριτσα, Τιφλίδα είναι οι πόλεις που έχει επισκεφθεί.

Μια κουβέντα μαζί του, όπως και να το πάρει κανείς, έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Μιλάμε για έναν προπονητή ο οποίος στα 35 του χρόνια βρέθηκε στο τιμόνι του Ολυμπιακού. Που κοούτσαρε δυο χρόνια την Εθνική Ομάδα, που βρίσκεται εδώ και μια τετραετία στη Γεωργία δοκιμάζοντας τις δυνάμεις του σε μια πρώην δημοκρατία της Σ. Ένωσης.

Ο Ζούρος δεν είπε ποτέ όχι στις πολλές προκλήσεις που είχε στην καριέρα του. Ο ίδιος παραδέχεται ότι του ήρθαν πολλά πράγματα αναπάντεχα. Στα 53 του είναι τελείως διαφορετικός απ’ ό,τι πριν από 20 χρόνια, αλλά… και ποιος δεν είναι;

Η συνέντευξη του στο Contra.gr κράτησε πάνω από μια ώρα, είχε ολίγη από… Μπάνκι (ο Ιταλός κόουτς ήταν περαστικός από το σημείο που μιλούσαμε) και ξεκίνησε από ένα σημαντικό κεφάλαιο της πρόσφατης ζωής του Ηλία. Την Μπούντουτσνοστ και την Αδριατική Λίγκα, η οποία ελέω Ολυμπιακού (αλλά και των τελικών για την ανάδειξη του πρωταθλητή με τα τρομερά επεισόδια) έχει μπει στην επικαιρότητα.

Ο Ζούρος κάθισε σχεδόν ένα χρόνο στην Ποντγκόριτσα, ως πρώτος προπονητής της Μπούντουτσνοστ. Έχει τη γνώση, αλλά και την εμπειρία να μας πει τι σόι διοργάνωση είναι αυτή που θέλουν να παίξουν οι ‘ερυθρόλευκοι’.

Ο Ζούρος διαλέγει το Κάουνας για … αγαπημένο του προορισμό, σχολιάζει τον τρόπο με τον οποίο έπληξαν τα παράθυρα της FIBA την Εθνική Γεωργίας, απαντάει γιατί έπαιξε under τον Ντανγκουντούρο στο προολυμπιακό του Καράκας, θυμάται τι του είπε ο Κόκκαλης όταν του ανέθεσε την τεχνική ηγεσία του Ολυμπιακού, μιλάει για τον κόμπο που νιώθει απέναντι στον Γιάννη Ιωαννίδη, αποκαλύπτει τα πιο ευτράπελα πράγματα που συνάντησε στην καριέρα του στο Λίβανο, θεωρεί ευλογία τον Γιάννη Αντεντοκούνμπο και ζητάει να αφήσουμε τον Θανάση Σκουρτόπουλο ήσυχο να κάνει τη δουλειά του, εν όψει Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Πρώτα όμως η Αδριατική…

“Προφανώς ο Ολυμπιακός θα είναι το φαβορί στην Αδριατική Λίγκα”

“Είναι μια λίγκα, καλή στο θέμα της ανάπτυξης και την ανάδειξη νέων παικτών. Από την άλλη είναι και ένα πρωτάθλημα με αυξομειώσεις στη δυναμικότητα των ομάδων, καθώς μερικές ομάδες χωρίς οικονομική δυνατότητα μεγάλη, κάπου ξεφουσκώνουν. Έτσι μερικά ματς γίνονται πλέον εύκολα, αν και παραμένει η σημαντική παράμετρος των δύσκολων ταξιδιών.

Όταν ήμουν στην Μπούντουτσνοστ, θυμάμαι ότι υπήρχε μεγάλη ταλαιπωρία. Είχα αναλάβει την ομάδα όταν ακόμη έπαιζε στο Eurocup και ταυτόχρονα είχε υποχρεώσεις στην Αδριατική Λίγκα, το πρωτάθλημα και το Κύπελλο Μαυροβουνίου. Σημαντικές υποχρεώσεις, γιατί η ομάδα ήθελε να πάρει το νταμπλ στις εγχώριες διοργανώσεις, με νεανικό ρόστερ και κάποια προβλήματα με τους ξένους, που έφυγαν… πριν παίξουν, για λόγους όχι σχετικούς με το μπάσκετ.

Σε σχέση με την Ελλάδα, έχει λιγότερες ομάδες. Υπάρχουν κάποιες σκληρές έδρες, όπως του Ερυθρού Αστέρα και της Παρτιζάν, σίγουρα της Μπούντουτσνοστ και ορισμένες που ενδεχομένως να μηn τις περιμένεις. Παράδειγμα η FMP Βελιγραδίου, που είναι θυγατρική του Ερυθρού Αστέρα. Φυσιολογικά τα ματς απέναντι σε αυτή την ομάδα είναι εύκολα, αλλά κάποιες φορές μπορεί να δώσουν το παρών οι φίλοι του Αστέρα, οπότε δημιουργείται ατμόσφαιρα.

Τα ταξίδια είναι δύσκολα. Η Ιγκοκέα λόγου χάρη δεν έχει εύκολη πρόσβαση (σ.σ. η ομάδα εδρεύει στο Αλεξάντροβατς, μια μικρή πόλη στη βόρεια Βοσνία) . Αλλά και η Μόρναρ, που παίζει στην πόλη Μπαρ του Μαυροβουνίου, είναι μια … μικρή περιπέτεια. Πρέπει να πας στην Ποντγκόριτσα και μετά με πούλμαν να ταξιδέψεις μια ακόμη ώρα ώστε να φτάσεις στον προορισμό σου. Μια παραθαλάσσια πόλη, που το χειμώνα υπολειτουργεί. Δεν έχει ξενοδοχείο που να πληροί τα στάνταρ που έχουν συνηθίσει οι ομάδες της Ευρωλίγκας.

Για τα κλαμπ της Αδριατικής δεν υπάρχει πρόβλημα, είναι συνηθισμένα. Μια μεγάλη ομάδα θα αισθανθεί λίγο άβολα

Ξέρεις ότι η Μακάμπι, όταν έπαιζε τα αντιμετώπισε όλα αυτά; Η ισραηλινή ομάδα, μάλιστα, φιλοξενούσε όλες τις ομάδες στο Τελ Αβίβ, κάτι που λέγεται ότι θα ζητήσουν και από τον Ολυμπιακό. Επίσης είναι λογικό να θέλουν την ελληνική ομάδα, όχι όμως για συμφωνία ενός χρόνου. Μου το είπαν και οι άνθρωποι της Μπουντούτσνοστ, όταν ήρθαν πρόσφατα στην Αθήνα. Θα ήθελαν τον Ολυμπιακό αλλά για μια συμφωνία μακράς διαρκείας ώστε να βρεθούν οι συνθήκες για νέους χορηγούς.

Κάποιοι άλλοι κάνουν λόγο, χωρίς να το εκφράζουν δημόσια, για τις σχέσεις Ολυμπιακού και Ερυθρού Αστέρα. Φοβούνται ότι δεν θα υπάρχει η ίδια ένταση με τις άλλες ομάδες, αν και αυτό αφορά περισσότερο τον κόσμο των δυο ομάδων, παρά τον ανταγωνισμό μέσα στο γήπεδο. Εν κατακλείδι η λίγκα έχει δύσκολα παιχνίδια, χωρίς αμφιβολία. Υπάρχουν 4-5 αξιόλογες ομάδες. Εκτός από τις δυο μεγάλες του Βελιγραδίου, η Τσεντεβίτα είναι σχεδόν κάθε χρονιά ανταγωνιστική και η Μπουντούτσνοστ έχει μεγάλη δυναμική.

Ποιες ‘αλλαγές’ σε σχέση με την Ελλάδα θα βρει μπροστά του ο Ολυμπιακός;

” Σίγουρα θα έχει περισσότερα ταξίδια. Δεν θα είναι όπως στην Ελλάδα, όπου οι μισές ομάδες της Basket League βρίσκονται στην Αθήνα, άρα δεν έχει μετακίνηση, ταξίδια και ξενοδοχεία. Εκεί δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Θα πρέπει να ταξιδέψει σε όλες τις έδρες, να δώσει μερικά δύσκολα ματς. Αλλά και στα άλλα ματς, πρέπει να έχει το νου του. Μπορεί να δημιουργηθούν εκπλήξεις γιατί ακόμη και οι θεωρητικά αδύναμες ομάδες έχουν παίκτες με υψηλό μπασκετικόIQ, με αρχές και τακτική στο παιχνίδι τους.

Μια τέτοια είναι η Πριμόρκσα, που ανέβηκε φέτος από την δεύτερη κατηγορία. Ομάδα της Σλοβενίας, με προπονητή τον πρώην παίκτη μου στον Πανελλήνιο, αλλά και συνεργάτη μου στην Εθνική Γεωργίας, Γιούριτσα Γκόλεματς. Έχει εξελιχθεί σε καλό προπονητή. Βάζει, μάλιστα, και αρκετά χρήματα για να σταθεί ανταγωνιστικά στο πρωτάθλημα της νέας χρονιάς.

Προφανώς, ο Ολυμπιακός θα είναι φαβορί να κατακτήσει την Αδριατική Λίγκα, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι θα κάνει περίπατο. Θα δώσει και δύσκολα ματς και κυρίως θα ταξιδέψει πολύ. Και πρέπει να δούμε πως ακριβώς θα συνδυάσει αυτές τις μετακινήσεις, με τις αντίστοιχες της Ευρωλίγκας.

Πρόβλημα, βέβαια, θα δημιουργηθεί στο ελληνικό πρωτάθλημα γιατί όπως και να το κάνουμε, ο Ολυμπιακός αποτελεί έναν πυλώνα του αθλήματος σε αυτό το επίπεδο. Αν λείψει αυτός, είτε ο Παναθηναϊκός, αυτόματα υπάρχει τεράστιο πρόβλημα. Θα είναι κακό για το δικό μας πρωτάθλημα μια τέτοια απουσία”.

” Η Μπούντουτσνοστ δεν είχε… ρούχα όταν πήγα”

“Η Μπούντουτσνοστ είναι μια ομάδα η οποία κάνει συνεχώς βήματα προόδου. Ξεκίνησε να φτιάχνειπρώτα το προπονητήριο αλλά και το ίδιο της το γήπεδο, τη Μοράτσα Αρένα. Όταν έφυγα, μου είχε ζητήσει ο πρόεδρος μια λίστα προτεραιοτήτων και ξεκίνησα από το γηπεδικό. Είχα πάθει ένα μικρό σοκ όταν πρωτοπήγα, γιατί η ομάδα έκανε προπόνηση, χωρίς θέρμανση, ακόμη και σε πολικές θερμοκρασίες με -5 βαθμούς.

Το παρκέ είχε κάτω κόλλα, γιατί χρησιμοποιείται από τη γυναικεία ομάδα χάντμπολ του συλλόγου, που τυγχάνει πρωταθλήτρια Ευρώπης. Είχαν τα κορίτσια τις καλύτερες ώρες. Προπονητήριο δεν υπήρχε, ούτε Γραφεία προπονητών. Την αίθουσα με βάρη το πρωί την έπαιρναν οι γυναίκες του χάντμπολ, ενώ το απόγευμα δεν μπορούσαμε να μπούμε καθώς ήταν δημόσια και την χρησιμοποιούσε το κοινό. Μέχρι και ρούχα δεν είχαμε, γιατί είχε γίνει λάθος συνεννόηση με την εταιρεία”.

(Στην Ποντγκόριτσα σε συνέντευξη Τύπου, σαν προπονητής της Μπούντουτσνοστ)

“Είναι ανερχόμενη δύναμη στο μπάσκετ, με ένα πρόεδρο που θέλει να βοηθήσει πάρα πολύ, αλλά όπως συχνά συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις γίνονται και λάθη. Όταν ανέλαβα η ομάδα είχε τα προβλήματα, που προανέφερα, ενώ της έλειπαν και οι ψηλοί λόγω τραυματισμών. Κάναμε μια σειρά από ήττες, δεν θυμάμαι ακριβώς. Από την στιγμή, όμως, που γύρισαν οι ψηλοί, δέσαμε σαν ομάδα και δεν ξαναχάσαμε κερδίζοντας και τον Ερυθρό Αστέρα.

Κάπως έτσι κέρδισα την εμπιστοσύνη του, όχι μόνο για το μπάσκετ που έπαιζε η Μπούντουτσνοστ, αλλά και το πώς πρέπει να λειτουργεί η ομάδα. Έδειξε ότι είναι έτοιμος να ακούσει, να κάνει το επόμενο βήμα.

Έδωσα γραπτά όλες τις εισηγήσεις μου, έχοντας σαν βασικά ζητούμενα την λύση όλων των προβλημάτων. Είχαμε συμφωνήσει για δύο χρόνια, αλλά η ομάδα εκτός των άλλων είναι και κρατική. Συμμετέχει δηλαδή στις αποφάσεις της και η κυβέρνηση του Μαυροβουνίου. Όταν, λοιπόν, έπρεπε να ανανεώσω το συμβόλαιο για τη δεύτερη σεζόν, μου ζήτησαν να φύγω από την Εθνική Γεωργίας. Ζήτησα μια άδεια, ώστε να κοουτσάρω τους Γεωργιανούς στο Ευρωμπάσκετ. Δεν δέχθηκαν, αλλά κι εγώ δεν μπορούσα να αφήσω την Εθνική Ομάδα της Γεωργίας.

Ήθελαν και τον προπονητή σε όλη την προετοιμασία, κάτι όμως που δεν μπορούσε να γίνει. Μάλιστα εκείνο το καλοκαίρι δέχθηκα πρόταση από την Χάποελ Ιερουσαλήμ, πήγα μέχρι εκεί, συζήτησα μαζί τους, αλλά είχαν την ίδια ακριβώς απαίτηση σε σχέση με την Εθνική Γεωργίας”.

Η Γεωργία κάνει άλματα προόδου

Στην Τιφλίδα, ο Ζούρος -παρέα με τον Γιώργο Λιμνιάτη- παλεύουν για την δημιουργία μιας ισχυρής Εθνικής Ομάδας. Έκαναν βήματα προς τα μπρος, αλλά τα παράθυρα της FΙΒΑ και η διαμάχη με την Ευρωλίγκα τους στέρησε όσες ελπίδες μπορεί να έτρεφαν για πρόκριση στο Παγκόσμιο Κύπελλο.

“Πρόκειται για μια χώρα σε πλήρη ανάπτυξη. Υπάρχει μια αλματώδης πρόοδος. Έχουμε μια γενικά λανθασμένη εντύπωση για τη Γεωργία, πιστεύοντας ας πούμε ότι μαστίζεται από εγκληματικότητα. Κι όμως, η Τιφλίδα είναι η δεύτερη πόλη στην Ευρώπη με την μεγαλύτερη ασφάλεια. Υπάρχει μεν αστυνόμευση, αλλά η πρόοδος είναι γενικότερη. Προφανώς ακόμη κάνει βήματα να ξεφύγει από την πρότερη ‘σοβιετική’ κατάσταση, δεν είναι τόσο εύκολο, όμως σε γενικές γραμμές έχει προχωρήσει.

Στο μπάσκετ, εν μέρει, είναι υπό ανάπτυξη. Τους λείπει σίγουρα ένα δυνατό πρωτάθλημα. Το χρήμα εξακολουθεί να είναι κρατικό, οι ομάδες δεν ασχολούνται με το να βρουν έξτρα χρήματα, οι παίκτες αρκούνται σε όσα παίρνουν και δεν υπάρχει εξέλιξη”.

Τα παράθυρα δεν σας βοήθησαν.

” Η Εθνική Γεωργίας όταν μαζεύεται όλη είναι σχετικά καλή. Δυστυχώς στα προκριματικά των παραθύρων… σκορπίσαμε, λόγω της διαμάχης που υπήρχε μεταξύ Ευρωλίγκας και FIBA. Αποδυναμωθήκαμε. Δεν είχαμε ούτε τον Μπιντάτζε, που τον προετοιμάζαμε δυο χρόνια. Τον πήρα στην δωδεκάδα του Ευρωμπάσκετ, γιατί ήθελα να τον επιβραβεύσω, καθώς τραυματίστηκε λίγο πριν από το ξεκίνημα του αγώνα.

Είναι ένα αυθεντικό ταλέντο, που ανακάλυψε ο ατζέντης του, Μίσκο Ραζνιάτοβιτς, ο οποίος τον εξέλιξε πηγαίνοντας τον στη δική του ομάδα(ΜέγκαΜπάσκετ) και φέτος του έδωσε την ευκαιρία να πάει μέχρι την Ευρωλίγκα, παραχωρώντας τον στην Μπούντουτσνοστ. Αυτό, βέβαια, ήταν κακό για μας, καθώς χάσαμε ένα εξαιρετικό παίκτη, με τον οποίο πιστεύω ότι θα είχαμε κερδίσει την Εσθονία. Όπως κάναμε, εκτός έδρας, έχοντάς τον στη σύνθεσή μας.

Τα παράθυρα δεν βοήθησαν τους μικρούς. Ειδικά τη δική μας ομάδα την διέλυσαν, γιατί χάνοντας τους παίκτες της Ευρωλίγκας, βρεθήκαμε σε δεινή θέση. Πήραμε αυτομάτως παίκτες από το τοπικό πρωτάθλημα, πολύ χαμηλής δυναμικότητας. Δυο σχετικά καλοί πήγαν… στο Κατάρ, με αποτέλεσμα να μην μπορέσουμε να δείξουμε κάτι σοβαρό.

Από την άλλη δεν είχαμε βοήθεια των μικρών εθνικών ομάδων, καθώς οι προπονητές δεν ήταν της επιλογής μου. Από φέτος το αλλάξαμε, γιατί εισηγήθηκα να μπει επικεφαλής ο Σέρβος συνεργάτης μου Μίλος Γκλιγκορίεβιτς (πρώην βοηθός του Κοκόσκοφ στην Εθνική Γεωργίας, αλλά και του Ντούσαν Ίβκοβιτς στην Εθνική Σερβίας). Θέλουμε να έχουμε μια συνέχεια, να χτίσουμε τη νέα γενιά, αν και κάτι τέτοιο απαιτεί χρόνο, κάποιες ‘αγωνιστικές’ σφαλιάρες, ώστε να πάρουν οι νεαρότεροι τις εμπειρίες που πρέπει”.

Η Τιφλίδα, πάντως, είναι μέσα στις υποψήφιες πόλεις να φιλοξενήσουν ένα γκρουπ της τελική φάσης του επόμενου Ευρωμπάσκετ.

“Αν η Γεωργία πάρει όμιλο για τα τελικά, θα είναι το ιδανικότερο. Φέτος ξεκινάμε την προετοιμασία με καμπ διδασκαλίας μπάσκετ. Με εκμάθηση των βασικών σε όλους τους μικρούς, προσθέτοντας και προπονήσεις με τακτική. Σε περίπτωση που δοθεί όμιλος της τελικής φάσης, αυτό σημαίνει ότι το φετινό εγχείρημα θα το επαναλάβουμε και του χρόνου, έχοντας όλους στη διάθεσή μας. Και τους πιο έμπειρους και τους νεαρότερους παίκτες, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν προοπτική.

Ένα παιδί βρίσκεται στην δεύτερη ομάδα της Μπούργκος στην Ισπανία, άλλα ταλέντα μας έρχονται από την Μπασκόνια”.

Ποια Μπασκόνια;

“Τη γνωστή! Αν δεν το ξέρετε, η ομάδα των Βάσκων έχει κάνει μια συμφωνία με συνεργασίας με την ομοσπονδία της Γεωργίας, κάνοντας σκάουτινγκ παικτών στην χώρα και φιλοξενώντας τους, εν συνεχεία, στις δικές της εγκαταστάσεις. Θέλουμε κάποιο παιδί να πάει στην Αμερική με υποτροφία, όπως και κάτι ανάλογο αναζητάμε και από τη σχολή του Ζάσα Πατσούλια, που λειτουργεί εδώ και δυο χρόνια στη Τιφλίδα”.

(με τον Σερμαντίνι και τους άλλους παίκτες της Εθνικής Γεωργίας στο ματς των προκριματικών, εναντίον της Ελλάδας)

Υπάρχει προοπτική;

“Είναι σκληρός λαός οι Γεωργιανοί. Έχουν ιδιαίτερο χαρακτήρα, με διαφορετική παιδεία. Νούμερο ένα άθλημα είναι το ράγκμπι, που δείχνει και την ψυχοσύνθεση του λαού. Το μπάσκετ κέρδισε πόντους. Πέρσι αναδείχθηκε δεύτερο δημοφιλέστερο άθλημα, μετά τις επιτυχίες της Εθνικής. Υπάρχει μια αλληλοεκτίμηση, μια φιλία και μια συνεργασία η οποία οι ίδιοι θέλουν να την επεκτείνουν για τα επόμενα δυο χρόνια”.

Τελικά αυτό το σύστημα των προκριματικών απέτυχε; Μήπως θα ήταν καλύτερα όμιλοι μετά τη λήξη των εθνικών διοργανώσεων;

“Αν και εφόσον όλοι οι παίκτες είναι μαζί και σε αγώνες και σε προετοιμασία, τα παράθυρα δεν βοήθησαν. Άλλες ομάδες είχαν παίκτες, άλλες όχι. Άλλοι τους έχουν στην προετοιμασία, άλλοι όχι, όπως εμείς που είχαμε τον Σενγκέλια την τελευταία στιγμή, επιβαρυμένο από τους αγώνες της Μπασκόνια. Να φανταστείς διαλέξαμε τον Ματ Τζάνινγκ με προοπτική να μας βοηθήσει σε κάποια ματς, αλλά δυστυχώς δεν τον είχαμε… ποτέ στο ρόστερ μας.

Είναι καλύτερο να γίνεται η προκριματική φάση επί ίσοις όροις. Να ξεκινούν όλοι από την ίδια αφετηρία. Θα προτιμούσα, λοιπόν, ομίλους προκριματικών μετά τη λήξη των πρωταθλημάτων, χωρίς μεγάλο διάστημα προετοιμασίας. Θα’ ναι πιο δίκαιο, απ’ αυτό που έγινε τώρα. Ναι είχαμε κόσμο στα γήπεδα, παίζαμε μπροστά σε 10.000 φιλάθλους, όλοι όμως ήθελαν να δουν τους καλύτερους παίκτες μας, που για τον άλφα ή βήτα λόγο, δεν μπορούσαν να αγωνιστούν. Όπως συνέβη πριν από δυο χρόνια στα προκριματικά της β’ κατηγορίας. Παίζαμε με την Αλβανία, για παράδειγμα, είχαμε 7-8.000 κόσμο, αλλά είχαμε τον Σανικίτζε, τον Σενγκέλια και όλους άλλους”.

Η Κίνα και το Κάουνας στο οποίο επιστρέφει… χθες

Ο Ζούρος μετά τον Ολυμπιακό, είτε από ανάγκη, είτε λόγω επιλογής έγινε ένας προπονητής ταξιδευτής. Πήγε σε όλο τον κόσμο. Ακόμη και μέχρι την Κίνα έφτασε: “Είχα πρόταση να αναλάβω την Εθνική Ομάδα. Μου έστειλαν πρόσκληση να κάνω προπονήσεις στην εθνική Εφήβων σαν σεμινάριο στους προπονητές και μου έγινε γραπτή πρόταση για τριετή συμφωνία.

Το σκέφτηκα πολύ, το συζήτησα με την οικογένεια, δεν μπόρεσα να πω ναι και τελικά πήγε ο Παναγιώτης Γιαννάκης”, λέει, με την επόμενη ερώτηση να ανοίγει το κουτί των αναμνήσεών του.

Ποιο μέρος αγάπησες περισσότερο; Σε ποιο θα πήγαινες ξανά να εργαστείς;

“Φεύγω χθες, για να ξαναπάω στη Ζαλγκίρις. Είναι μια δύσκολη ομάδα. Ο Ρομανόφ ήταν μια ιδιαίτερη περίπτωση προέδρου, ένας περίεργος άνθρωπος με πιο περίεργες ιδέες. Όταν την πρώτη χρονιά πήραμε πρωτάθλημα, Κύπελλο και Βαλτική λίγκα, ο Σαμπόνις μου είπε ‘εγώ στη θέση σου θα έφευγα’.

Την επόμενη σεζόν, στο πρώτο παιχνίδι εναντίον της ΤΣΣΚΑ όταν δεν έκανα το ροτέισον με βάση τα… άστρα, που ήθελε ο ιδιοκτήτης με απέλυσε. Δεν περίμενα ποτέ ότι θα μου τύχαινε κάτι τέτοιο, κυρίως αυτό με το ωροσκόπιο, αλλά μαθαίνεις απ’ όλα στη ζωή.

Αργότερα η Ζαλγκίρις με τον Μοντεγιούνας να κάνει τα πρώτα του βήματα, σαν πρόεδρος, μου ξανάκανε πρόταση. Όταν γεννούσε η γυναίκα μου, εγώ πήγα στο Κάουνας και συμφώνησα κάνοντας προετοιμασία. Είχα πάρει τον Σάρας τηλέφωνο για να γυρίσει στη Λιθουανία και να κλείσει την καριέρα του, στήριξα τη φουρνιά με Ουλανόβας, Γκριγκόνις και λοιπούς, αλλά κάπου στο τέλος έγιναν κάποια λάθη.

Η διοίκηση κράτησε κάποιους παίκτες στους οποίους δεν είχα εμπιστοσύνη, εγώ πίεζα για τον Μπρόκχοφ που πήγε στην Κουμπάν χωρίς αποτέλεσμα και με τα ίδια λεφτά πήραμε τον Βένε, λόγω γνωριμίας με τον πατέρα του. Χάλασε το σχέδιο, χάλασε και η δουλειά…

Είπες, όμως, ότι ξαναπάς…

“Ναι, γιατί η Ζαλγκίρις είναι θρησκεία. Όταν φεύγαμε από το Κάουνας, κλαίγαμε. Εκεί γεννήθηκε ο γιος μου, ο Ευθύμης. Μιλάω ακόμη με τους παίκτες της ομάδας, έχω σχέσεις. Αγάπησα αυτή την πόλη, που ζει και αναπνέει για το μπάσκετ. Αν λοιπόν υπήρχε περίπτωση να ξαναδουλέψω εκεί θα πήγαινα … τρέχοντας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο Σάρας δεν κάνει τρομερή δουλειά.

Αν και νομίζω ότι ακόμη κι αν φύγει ο Σάρας δεν πρόκειται να εμπιστευτούν ξανά ξένο προπονητή. Πάντως, είχα μια σπουδαία εμπειρία. Και η ομάδα το ίδιο, νομίζω. Για πρώτη φορά τότε μιλήσαμε σοβαρά σε σχέση με την άμυνα, ενώ η συνήθειά τους ήταν το run ‘n’ gun. Λατρεύουν το μπάσκετ, ενώ είναι και πολύ σκληρός λαός”.

“Θυμάμαι ακόμη την πρώτη μου χρονιά, όταν ακόμη η ομάδα έπαιζε στο παλιό γήπεδο, που πολλοί από τους παίκτες έκαναν αποκατάσταση τρέχοντας στο γειτονικό δάσος, με μηδέν βαθμούς, μέσα στα χιόνια. Δεν μπορούσα ποτέ να το φανταστώ. Κι όμως γι αυτούς ήταν πολύ λογικό, καθώς είχαν μεγαλώσει έτσι και δεν τους έκανε καμιά εντύπωση.

Χαίρομαι πολύ για τον Σάρας, που τότε μιλάγαμε διαρκώς για το μέλλον του. Να παίξει στην ομάδα και μετά να γίνει προπονητής. Είναι μπασκετούπολη το Κάουνας, από τις λίγες στην Ευρώπη. Ακόμη και τώρα όταν πάω σαν επισκέπτης, βλέπω την αγάπη του κόσμου στο πρόσωπό μου”.

Και σε ποια ομάδα έριξες μαύρη πέτρα πίσω σου;

” Η Τόφας ήταν μια ομάδα που με ταλαιπώρησε. Δυσκίνητη, με παίκτες απαίδευτους στο μπάσκετ, με ένα βοηθό προπονητή που εποφθαλμιούσε τη θέση μου, με παρωχημένους παράγοντες και μια λειτουργία που παρέπεμπε σε άλλες δεκαετίες. Δεν μπορέσαμε να βρούμε μια κοινή γραμμή πλεύσης. Έδιωχνα ας πούμε ένα παίκτη από την προπόνηση και την ίδια μέρα η διοίκηση έτρωγε μαζί του και τον χάιδευε.

Πώς να δουλέψεις με αυτές τις συνθήκες; Φυσικά, θα ξαναπήγαινα γιατί τα πράγματα έχουν αλλάξει και η Τόφας και χρήματα βρήκε και γενικά άλλαξε τη λειτουργία της σαν σύλλογος. Μιλάω, όμως, για την κατάσταση την οποία βρήκα εγώ όταν πήγα στην Προύσα. Πάντα μετράνε οι συγκυρίες. Στην Εφές για παράδειγμα, πέρασα καταπληκτικά. Ήταν ένα σύλλογος καταπληκτικός, που ανήκει στην ελίτ της Ευρώπης. Τοπ επιπέδου, με εξαιρετικούς ανθρώπους που ακόμη μιλάω…”

“Στο Λίβανο, τον πρώτο μήνα, οι παίκτες ήθελαν να με διώξουν

Τελικά, έκανες ένα σωρό άλματα. Τη μια χρονιά στο Λίβανο, την άλλη στο Παρίσι!

” Αυτή είναι η δουλειά του προπονητή. Δύσκολο για την οικογένεια, για τα μικρά κυρίως, γιατί τα μεγάλα λίγο πολύ έχουν βρει το δρόμο τους. Υπάρχει πάντα το σχολείο σαν βασικό ζητούμενο, η γλώσσα που θα μιλήσουν κλπ. Το ευχάριστο είναι ότι η σύζυγος ακολουθεί. Για μένα κάθε νέα περιπέτεια, με ωριμάζει ακόμη περισσότερο. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να προσαρμόζεσαι στη φιλοσοφία και τη νοοτροπία κάθε χώρας που επισκέπτεσαι.

Στο Λίβανο, για παράδειγμα, πήραμε το Κύπελλο Πρωταθλητριών Ασίας. Ήταν τεράστια η υποδοχή που είχαμε, δεν με άφηναν να φύγω, απίστευτες στιγμές. Κι όμως, δεν ήταν εύκολο να φτιάξω μια καλή ομάδα. Οι Λιβανέζοι είναι ανατολίτες, ραχάτηδες, δεν ενδιαφέρονται τόσο για την εντατική δουλειά. Στον πρώτο μήνα οι παίκτες ζητούσαν την απομάκρυνσή μου”.

Γιατί;

“Την πρώτη μέρα είχαμε προπόνηση στις 6. Μέχρι τις εξήμισι δεν είχε έρθει κανείς. Τους είπα θα γυμναστούμε χωρίς μπάλα. Δεν ήταν ακόμη μαζί μας οι Αμερικανοί, γιατί τους περιμέναμε ένα μήνα μετά. Τους φάνηκε πολύ παράξενο να τρέχουν πέρα δώθε, να κάνουν σπριντ κλπ. Μόλις τελείωσε η προπόνηση τους είπα αύριο έχουμε πάλι στις έξι, αλλά σας περιμένω δεμένους από τις πέντε. Αν θέλετε να πιάσετε και μπάλα, πρέπει να ακούτε ό,τι σας ζητάω. Ήρθαν όλοι στις πέντε. Κατάλαβαν ότι είχαν να κάνουν με… τρελό, δηλαδή κανονικό προπονητή, για να ακριβολογήσουμε.

Οι προπονήσεις πλέον είχαν ένταση, φωνές, το πρωί κόπηκαν τα κρουασάν και οι καφέδες. Ακουγόταν μόνο η μπάλα και η φωνή μου. Οι παίκτες σε κάποια στιγμή δεν άντεξαν και ζήτησαν από τη διοίκηση να με διώξει. Τότε εμφανίστηκε ο πρόεδρος, ένας ζάμπλουτος άνθρωπος που δεν βρίσκεται εν ζωή, ο οποίος προς τιμήν του με στήριξε λέγοντας: “Αυτός είναι ο προπονητής σας για ένα χρόνο. Ό,τι κι αν γίνει, δεν πρόκειται να φύγει. Εγώ θα φύγω τώρα, αν κάποιος θέλει να αποχωρήσει από την ομάδα ας το κάνει. Ο προπονητής, όμως μένει στη θέση του”.

Οι περισσότεροι ένιωσαν μεγάλη έκπληξη, αλλά δεν έφυγε κανείς, καθώς είχαν καλά συμβόλαια. Στο τέλος όλοι παρακαλούσαν να τους πάρω μαζί μου στην Ευρώπη. Έχω ζήσει σε διαφορετικές χώρες, φιλοσοφίες και νοοτροπίες. Πρέπει να κάνεις κι εσύ ένα βήμα πίσω, χωρίς να υποχωρείς σε θέματα ομάδας, πειθαρχίας και λειτουργίας”.

Ο Κόκκαλης και ο κόμπος για τον Ιωαννίδη

Πριν απ’ όλα αυτά όμως, υπήρξε ο Ολυμπιακός και το μεγαλύτερο κεφάλαιο ενός νεαρού τότε προπονητή, που από τρίτος βοηθός βρέθηκε πρώτος με… συνοπτικές διαδικασίες. Είναι αλήθεια αλλά σχεδόν κανείς δεν πίστευε την είδηση ότι το καλοκαίρι του 2000 ο Σωκράτης Κόκκαλης ανέθετε την τεχνική ηγεσία στον 34χρονο Ηλία Ζούρο. Ούτε καν στις εφημερίδες!

Ο Παντελής Διαμαντόπουλος έχει να λέει ακόμη την δυσπιστία του αείμνηστου Θόδωρου Νικολαΐδη όταν τον πληροφόρησε για τις προθέσεις του Κόκκαλη. “Γράφ’ το, αλλά εγώ στην πρώτη σελίδα δεν το βάζω”, είπε ο κυρ-Θόδωρος στον Παντελή. Κι όμως ήταν αλήθεια. Ο Ζούρος έπαιρνε τα ηνία των ‘ερυθρολεύκων’ σε μια απρόσμενη στιγμή της ιστορίας.

(με τον Σωκράτη Κόκκαλη στην παρουσίαση του, το καλοκαίρι του 2000)

“Εμένα όλα στη ζωή μου ήρθαν ξαφνικά. Αναπάντεχα”, λέει τώρα, σχεδόν 20 χρόνια μετά και θυμάται: “Όταν εκείνη την ημέρα με κάλεσε ο Κόκκαλης στο γραφείο του και μου είπε ‘κι εγώ από 19 χρονών ξεκίνησα, μπαίνοντας στο τρένο από τη Γερμανία’ ουσιαστικά με έχριζε πρώτο προπονητή της ομάδας, χωρίς να μπορώ να πω και όχι. Σίγουρα δεν γνώριζα τις καταστάσεις και δεν είχα την εμπειρία της; ζωής, όπως ας πούμε είμαι τώρα.

Τότε μου το έλεγαν, αλλά δεν το καταλάβαινα. Ήθελα να μιλάω μόνο για το μπάσκετ, αν και θα πω ότι τώρα, 20 χρόνια μετά ακόμη και για το μπάσκετ είμαι πιο ώριμος και κατασταλαγμένος. Ξέρεις περισσότερα πράγματα και για το άθλημα και για τις σχέσεις με τους παίκτες, πώς θα τους χειριστείς, πώς θα είναι η συμπεριφορά σου. Όλα αυτά τα βελτίωσα μέσα στο χρόνο και για μένα το πιο ευχάριστο είναι ότι οι ομάδες που εργάστηκα, συζήτησαν κάποια στιγμή να με ξαναπάρουν.

Και η Ζαλγκίρις και η Εφές και ο Ολυμπιακός…”.

Ο 50άρης Ηλίας, θα έλεγε τότε ‘όχι’ στον Κόκκαλη;

“Πρέπει να πω κάτι. Υπάρχει ένα θέμα ηθικής στο όλο θέμα. Εμένα στον Ολυμπιακό με πήγε ο Γιάννης Ιωαννίδης. Έδωσα και την ψυχή μου για τον κόουτς και φυσικά ούτε καν περνούσε από το μυαλό μου η ιδέα για το τι θα ακολουθούσε. Το λέω με ειλικρίνεια. Δεν θέλω να περιαυτολογώ για το ήθος μου, όσοι με γνωρίζουν καταλαβαίνουν τι εννοώ. Όταν όμως σε βάζουν σε μια θέση και σου λένε, πάει αυτό είναι και τελείωσε, χωρίς να μπορείς να κάνεις ένα βήμα πίσω, δεν αισθάνεσαι καλά.

Βρέθηκα σε πολύ δύσκολη στιγμή, γιατί ούτε στον προπονητή μπορούσα να μιλήσω και να εξηγήσω τι συνέβη, ούτε στον πρόεδρο με το ειδικό βάρος που διέθετε να φέρω αντιρρήσεις”.

Ήταν μια τρομακτικά δύσκολη και πρωτόγνωρη κατάσταση. Δεν μπορώ να απαντήσω, λοιπόν, στην ερώτηση. Ίσως η μετέπειτα καριέρα των δικών μου συνεργατών, να δείχνει τη δική μου φιλοσοφία που ακολούθησα μετά. Όλοι σχεδόν πέτυχαν στη διαδρομή της καριέρας τους και είμαι πολύ ευχαριστημένος

“Γνωρίζω τι έχουν πει για την συγκεκριμένη απόφαση. Πάντα σεβόμουν εκείνους που μου έδιναν την ευκαιρία. Η πρώτη μου χρονιά στην Α1 ήταν με τον Σπύρο Φώσκολο στο Περιστέρι. Πήγα μαζί του, παρότι στον Πανιώνιο με ήθελαν για συνεργάτη του Ντούσαν Ίβκοβιτς. Όταν έφυγε ο Σπύρος, αποφάσισα να παραιτηθώ, αλλά ο ίδιος ο Φώσκολος μου είπε να παραμείνω.

Η ομάδα μου έκανε πρόταση στη συνέχεια για την επόμενη χρονιά, την οποία δεν δέχθηκα και προτίμησα να πάω στην Β’ Εθνική”.

Με τον Ιωαννίδη μίλησες;

“Βρεθήκαμε αργότερα και μιλήσαμε, ναι. Πάντα όμως νιώθω ένα κόμπο μέσα μου για το πώς δημιουργήθηκε αυτή η κατάσταση. Αισθάνομαι όμως ότι δεν έκανε κάποια εσκεμμένη κίνηση, δεν ήθελα να βλάψω κανέναν”.

Φαντάζομαι ότι η εμπειρία του Ολυμπιακού ήταν ανεπανάληπτη.

“Τεράστια όσο και μοναδική. Υπήρξε πίεση, ανταγωνισμός. Δεν είναι μόνο το αγωνιστικό μέρος μιας τέτοιας ομάδας. Είναι ένα τεράστιο καράβι, που έπρεπε να κουμαντάρω. Εγώ πίστευα ότι αν είχα λύσει τα αγωνιστικά θέματα, όλα θα πήγαιναν καλά. Μόνο που τα εξωαγωνιστικά ήταν περισσότερα και εκείνα που εν τέλει δημιούργησαν το πρόβλημα. Παίξαμε καλό μπάσκετ πάντως και είχαμε και μια ατυχία…”

Ποια εννοείς;

“Το ότι δεν έπαιξε ο Τζινόμπιλι στην ομάδα. Είχαμε συμφωνήσει, αλλά η μεταγραφή χάλασε για λεπτομέρειες. Θυμάμαι όταν μερικά χρόνια μετά τον συνάντησα στο Σαν Αντόνιο, πιάσαμε την κουβέντα και του είπα γελώντας ότι ‘εσύ μπορεί να έφτιαξες την καριέρα σου, εγώ όμως τότε καταστράφηκα…’ Έτσι είναι η ζωή μας, όμως. Έχει τα πάνω και τα κάτω και προχωράμε”.

” Γιατί έπαιξα under τον Ντανγκουντούρο”;

Σου έχει μείνει κάποιο απωθημένο; Εγώ θα έλεγα την ευκαιρία μιας πρόκρισης με την Εθνική Ομάδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σε πληγώνει ακόμη ο αποκλεισμός από τη Νιγηρία;

“Ήταν μια πολύ κακή στιγμή στην καριέρα μου. Δεν πρέπει να ψάχνω για δικαιολογίες. Είναι όμως αλήθεια ότι είχαμε μια σειρά από αρνητικές συγκυρίες σε μικρό χρονικό διάστημα. Μικρός χρόνος προετοιμασίας, οκτώ μέρες μόλις (οι τέσσερις μόνο με 8 παίκτες), ο Φώτσης τραυματίας από τους τελικούς, ένα αχρείαστο ταξίδι στη Βραζιλία ενώ είχαμε προετοιμαστεί για την Αμερική και προετοιμασία με την Εθνική Λιθουανίας.

Επίσης, μάθαμε εντελώς τυχαία ότι ο Κουφός έκανε εγχείριση στο γόνατο και χωρίς να ενημερωθούμε έμεινε εκτός Προολυμπιακού”.

“Αν θυμάσαι στο ματς με τη Νιγηρία χάσαμε 17 ριμπάουντ. Ένα να είχαμε πάρει, θα πηγαίναμε στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Κακή συγκυρία. Κακή μέρα γενικώς. Λένε για την τελευταία φάση, ακόμη. Γιατί διαλέξαμε να παίξουμε άμυνα under στον Ντανγκουντούρο στην προτελευταία επίθεση των Νιγηριανών. Μα αυτός ο παίκτης, μέχρι τότε στα δυο προηγούμενα ματς δεν είχε σουτάρει τρίποντο, ενώ στο δικό μας μας είχε 0/2. Ένα έβαλε. Το τελευταίο! Ε, δεν μπορούμε να μαντέψουμε όταν παίρνουμε μια τέτοια απόφαση, τι ακριβώς θα συμβεί. Πας πάντα με τη λογική και την στατιστική.

Παίξαμε under και νομίζω ότι αν ξαναπαίζαμε το ίδιο θα αποφάσιζα”.

Ήταν μια διετία η οποία δεν ολοκληρώθηκε όπως θα ήθελες, γιατί ένα χρόνο πριν στο Ευρωμπάσκετ, η Εθνική Ομάδα είχε παίξει όσο μπορούσε καλύτερα, μετά από την οδυνηρή εμπειρία του 2010.

“Είχαμε κάνει μια καλή πορεία. Περάσαμε τη Σερβία και νομίζω ότι σταθήκαμε λίγο άτυχοι με τη Γαλλία όταν τραυματίστηκε ο Νοά. Εννοώ φυσικά ότι με αυτόν τον παίκτη μέσα, ταίριαζαν περισσότερο τα δικά μας μαρκαρίσματα. Οι Γάλλοι έπαιξαν με κοντό σχήμα και μείναμε εκτός τετράδας. Δεν παραπονιέμαι, ωστόσο.

Στα 33 χρόνια που είμαι προπονητής έμαθα πλέον ότι όλα είναι μέσα στο πρόγραμμα. Συνεχίζω να κάνω αυτό που αγαπάω, ασχολούμαι όλη τη μέρα με το μπάσκετ κι ας νομίζουν όλοι ότι σαν ομοσπονδιακός προπονητής ξεκουράζομαι. Κάνω συνέχεια ταξίδια.

Φέτος πήγα και είδα το πρόγραμμα των Μπρούκλιν Νετς, γιατί ο Κέβιν Άτκινσον ήταν βοηθός μου στο Παρίσι. Είδα τον Κρις Φλέμινγκ, με τον οποίο ήμασταν αντίπαλοι στο γαλλικό πρωτάθλημα. Επισκέφθηκα το Σίτον Χολ, όπου έχουμε ένα Γεωργιανό παίκτη, γενικά… πολλή δουλειά και πολύ μπάσκετ”.

Τα ταξίδια στο ΝΒΑ και ο Αντεντοκούνμπο

Σε τι βοηθάει έναν προπονητή το να βλέπει τις προπονήσεις των άλλων;

” Συζητάμε. Διαφορετικές φιλοσοφίες και νοοτροπίες. Ανταλλάσσουμε απόψεις. Κάποια πράγματα κάνει ήδη ο Άτκινσον με τους Νετς. Έχω πάει πολλές φορές στην Αμερική. Γιούτα, Σαν Αντόνιο, στους Μπακς σε πολλές ομάδες. Ήμουν ο πρώτος που κοούτσαρα στο Λας Βέγκας, με τους Χιούστον Ρόκετς το 2006 και στους Σακραμέντο Κινγκς όταν πήραν το τουρνουά, γενικά με το ΝΒΑ έχω καλές σχέσεις και πολλές επαφές.

Φέτος πήγα στη Φενέρ, είδα τις προπονήσεις του Ομπράντοβιτς, παλιότερα είδα εκείνες του Σίτο Αλόνσο και είχε έρθει αυτός να δει τις δικές μου. Από τον καθένα παίρνεις ιδέες και τις προσαρμόζεις στη φιλοσοφία σου, ή βλέπεις, προβληματίζεσαι και ψάχνεις να βρεις στο μυαλό σου λύσεις”.

(ο Κένι Άτκινσον, ήταν συνεργάτης του Ηλία Ζούρου στο Παρίσι)

Πόσο έχει αλλάξει το μπάσκετ όλα αυτά τα χρόνια;

” Πάρα πολύ. Πολλά πράγματα μάλιστα επιστρέφουν. Έμαθα το μπάσκετ δίπλα στον κόουτς Ροδόπουλο, ο οποίος μου άνοιξε την πόρτα για την Αμερική. Μου είχε πει μια κουβέντα, την οποία την κρατάω πάντα. Το μπάσκετ είναι σαν τη μόδα. Mini, midi, maxi. Πότε φοράς μίνι, ποτέ μάξι. Ανάλογα με το … τι προστάζει η μόδα. Όλα έρχονται, όλα ξαναγυρίζουν.

Παλιά έπαιζαν όλοι φλεξ. Τώρα είναι η εποχή του πικ εν ρολ, η οποία φεύγει σιγά-σιγά, γιατί η άμυνα με αλλαγές σε στέλνει σε πιο πολύ μπάσκετ. Give and go, καλές αποστάσεις και τα λοιπά”.

Το τρίποντο;

“Πάντα το σουτ παίζει ρόλο. Ειδικά τώρα που οι αποστάσεις είναι σημαντικές. Πρέπει να έχεις παίκτες να σουτάρουν από μακριά. Και οι ψηλοί. Στην Εθνική Γεωργίας προτρέπω μέχρι και τον Σερμαντίνι να σουτάρει, γιατί στις προπονήσεις είναι εξαιρετικός. Μόνο, που δεν του είχαν δώσει το ελεύθερο. Πρόσεξε. Δεν λέω να αλλοιώσει την εικόνα του. Πρέπει να παίξεις και μέσα. Αλλά για να παίξεις μέσα, πρέπει να έχεις και έξω παιχνίδι”.

Αντετοκούνμπο; Θα ήθελες να τον έχεις στην διετία της Εθνικής;

“Πλάκα κάνεις; Ποιος δεν θα τον ήθελε; Τρομερά προσόντα, τρομερή βελτίωση. Κάνει απίθανα πράγματα. Παίζει σε πέντε θέσεις, μαρκάρει σε πέντε θέσεις. Τι να πω για τον Γιάννη; Ευλογία…”.

Συμφωνείς ότι θα προσφέρει περισσότερα στην Εθνική φέτος, από τη θέση στο ‘5’;

“Δεν θα ήθελα να κάνω μια τέτοια κουβέντα. Είναι άδικο για τον προπονητή της ομάδας, που έχει ένα συγκεκριμένο όραμα στην ομάδα. Κι εγώ για την Γεωργία έχω κάποια προσωπικά οράματα. Τον Σενγκέλια στο ‘3’, τον Μπιντάτζε στο ‘4’. Με δυο καλά γκαρντ και τον Σερμαντίνι σέντερ-φορ είμαστε τρομερή ομάδα. Αλλά αυτό είναι δικό μου θέμα. Όπως κάθε προπονητής έχει προσωπικά σχέδια και σκέψεις.

Πρέπει λοιπόν οι απέξω να σταματήσουμε να κάνουμε τους προπονητές με τοστάκι και μπιρίτσα και να αφήσουμε να κάνουν τη δουλειά αυτοί που πρέπει. Με την ελευθερία που χρειάζονται και πρέπει να έχουν. Μακάρι να πάει καλά η ομάδα στο Παγκόσμιο Κύπελλο. Όλοι πρέπει να το θέλουμε αυτό”.

(φωτογραφίες: Contra.gr / Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson / Eurokinissi)